poft communionem fidelibus diftribuebat : qui eos pro Aww ms m mpoS MymSix.c « e ^ om f. idcft, omnes enim
quacumquc neceflitatc in Tuis zdibus ad famigandum in- cum cereis accenfis ei obviam fiunt.v Et geftaror lampadis
cendebant, ut docent Ordo Romanus in ordine de Sab- ante Pontihcem dicitur: A ^aaJkW Vide Lexicon Grz-
bato fando , Alcuinus, Amalarius capitibus citatis. Sed co- Barbarum Johannis Meiirfii. -
hic ritus tantum inc&pit, cumdefiitRomzbenedicen- N o t a 3 0 6 . E t s t a n s b e n e d i c i t f o n -
di cerei Pafchalis conluctudo : qua: videtur efle inftaura?
ta a Theodoro Papa quod forte anfam przbuit rionnul-
lis dicendi eum fuifle hujus ritus audorcm , quod quam
falfum fit, benedidiones lupra ex Ennodio, qui multis
annis ante hunc Papam vixit, prolatz convincunt. Aut
fi mavis dicere a Zozimo quidem inftitutum fuifle, ut ce-
reus Pafchalis benediceretur per parochias , lit teftatur
Pontificate Damafi : at verb decretum fuifle a Papa
Theodoro ut infra Romanam eivitatcm feu Romz benediceretur.
N o t a 3 0 1 . I n a m b o n e m .
Grzcis proprie ZyCayts ipnrta ten u'4MA0' ’" mi’
id eft, ambones dicuntur montani, & excelfi loci. Et
ayCuy of oMmCccwf > xsej vsfcojy qyj ®Vol< id eft , am-
bon , afcenlus, excellentia, & montis vertex, inquit au-
dor veteris etymologici : Sc Hefychio ayGavic a\ atpo-
ozuetCctoii opcSr. id eft, afeenfus montium •, indetran-
flatum nomen eft ad fignificandum Ecclefiz pulpitum five
fuggeftum , qui eft locus in Ecclefia excel! us, de quo
Lcdores divinas Scripturas legebant, & Pfaltz cane-
bant. Concilium Laodicenum can. 15. ini* *» <fftf k&voyi>&y
^ctKmv &n 7®v ayCcoya euaCaiycymv. id eft , exceptis canonicis
Pfalcis in ambonem aicendencibus. Sozomenus lib.9. b*fl-
Eccl. cap. 2. n‘nstCa dnlw wT&ty'sfel my£y£a>ya, $7\ya. S i -nvn
<rff oiayioxui. id eft , conjicio earn jacere circa ambonem,
quod eft fuggeftum Ledorum. Cedrenus in Leone Bafi-
lii filio : Jarnque e i ingrefturo ,. & fa c r is fo r ib u s fu c c e -
d e n t i , eudfumf imimS^nupt w ayGay of, See. id eft , homo
quidam ex ambone profiliens, craflo & valido fufte
idum in caput ingerit: eoque idu Imperatorem necaflet,
nifi inter feriendum fufte in fufpenfum impado candela-
bmm violentiam idus nonnihil remififlet. Ubi vides ambonem
efle locum editum Sc fublimem in Ecclefia. Lati-
.ni pulpitum appellant. Gloflz mfll Bibliothecz Corhci-
enfis: A m b o , p u lp itum . Id videre .eft in epift* 34. S. Cy-
priani: H u n c a d n o s , fr a t r e s d ilc t tij fim i , cum tan ta
D om in i dignatione v en ien ttm teftimonio . & miraculo e jtu
ip f in s , q u i f t p e rfecutus f u c r a t , il lu f t r tm , q u id a l iu d ,
q u am f i t p e r -pulpitum , id eft ft tp e r tr ib u n a l E c c le f ia
oportebat im p o n i, u t lo c i a ltio r is a ig n ita te fu b n ix u s , &
p le b i u n iv e r fa p ro honoris f u i c la r ita te con ffiicu u s, lega t
p ra cep ta & E v a n g c lium D o m in i , q u a f a r t h e r , & fi~
d e lit e r f e q u i tu r .
N o t a 3 0 2 . L e c t i o I sAi iE mo PHE- T i .
H ^ c h e r e d i t a s . * Hzc defiderantur in excu-
fis.
N o t a j o 3 . V e n i t .
Hoc verbum deeft in excufis: quod tamen non adeo ne-
ceflarium eft.
N o t a 3 0 4 . L i t a n i a m s e p t e n a >m.
Litania ieptena eft, quz fit a feptem choris, b ut vi-
dere eft apud S. Gregorium cap. z. Rcgefti lib. 11. P r o in -
d t , fr a t r e s ca r iftim i, contrito corde, & correftis operibus t
cra ftin a d ie , primo d ilu cu lo a d fep tiform em lita n iam j u -
x t a d iflr ib u tio n tm in fe r iu s de fig n a tam devota mente cum
lacrymis vtn iam u s . Poftea enumerat leptem choros hujus
Litaniz , primam Cleticorum, fecundam virorum ,
See.
N o ta 3 0 ' s . E t i e l a b u o c e r e o s t a -
T A.
Antiquus mos fuit Ecclefiz , ut cerei ardentes prz-
ferantur Epilcopis. Theodoretus lib. j. hift. Eccl. cap. 34.
agens de reditu S. J ohannis Chryfoftomi: d m m ( vm r -
* Legontur in mf. Calenfi.
fc Hare S. Gregorii oratio nunc habetur id ealeem tom. 1. soft
Homilias in £vang.
«Hoc eft, fitptr crtutuum aqm ; fic cnitn in hi* benedi^ionit
e s ;.-.
Vetus Ecclefiz eft confuemdo , ut aqua corum qui ba-
ptizandi flint , folemni ritu ab Epifcopo benedicatur.
S. Diönyfius’ lib. de Eccl. Hieran cap. z. $ -n ta u n t »Sup
Ttys i t & 7( ‘6foyofo\n xymyttow id eft , cujus aquam poft-
uamfen&is invocatiönibus fànâiificavit. S. Bafilius lib.
e Spiritu lanifto ad Amphilochium cap. 27» Si
■7» ùStop n f&tufl'tojM-nç* id eft, benedicimus aquam baptif-
matis : & recenfet inter craditiones Apoftçlicas. S. Am-
brofius * lib- de iis qui initiantur cap. 5. JQ u a r t p r io r * Jmo i$
C h r t ft us d e fe tn d i t , p oftea S p ir itu s fa n U u s ? cum fo rm a Sacramcn
B b a p t ifm a t is , & ufus h oc h a b e d t , u t ante f i n s confec re- «/»• s.
t u r , 0 “ tu n c de fe en d a t q u i b a ptiz.an dut eft. N a m u b i
pr im um in g r ed ititr fa c e r k o s 3 exorcifmum f a c i t , ft c u n d b
fu p e r c creationem a q u a , in v o ca t io n tm , poftea d r pre-_ c
cern d e f i r t , u t fa n f t if ic e tu r f o n t , & a d f i t p r a f e n t ia T r i - -
n ita tis a t erna. S. Cyprianus epift. 70. ad Januarium :
O p o r te t ergo m u n dari & fa n f t i f i c a r i a quam p r ia s à f a c
e r dote j u t pofftt baptifino fu o p e ccdta h om in is , q u i b a -
p t i z a t u r a b l u e r e . S. Cyrillus Hierofolymitanus Ca-
tcch. 3. ootu( bnyou/tutf 70 a/w uSiup ■ Ylvâjya.’nç dfiov, jg i -
çscf®€Pf 7ÎW 'StàyQtftny zaCoy Shùaytv, àytônt»t ^rixTOra). id eft :
fic aqua nudaad invocationem Spiritus (ânifti & Chrifti
virtutem accipiens, faniftitatem cóniêquitur. S. Gregorius
Nyflcnus Oratione in baptifimim Cnrifti : o im um niyitu
*) x°-p uyfiS 6>f vSiup d/M-yiupSpoy xyheypi Kj Ttv curSpamir.
id eft, contra igitur audi nos quomodo aqua benedxfta
purgat, & illuminât hominem. Vidtor Uticenfis lib. 2.
de perfecutitfne Vandalica : E t il ia hora , q u a b encdicet
f i n t e m , u t b a p t iz e n tu r accèdent es a d f id em , co n t tn g it
ocitlos tuos & a p e r ien tu r , & v id e b is lumen. Et paulo
póft : A t t c n d e n s q u o q u t E u g in iu s in ve r ecu n d am c r ed u -
l i t at ern, u t q u ia ja m tempus urg e b a t , p e r g i t cum to co-
m ita n te officio C ltr ico rum a d f in t em ; u b i, f i x i s g enibus
cum in g e n tig em itu p u fa n s fin g u lt ib u s caluma c rijp an tem
b e n e d ix it a lv eum fo n tis .
Porro aquz benedidtz inftitutionem ad Alexandrum
primum, nonnulli referunt 5 conftitutiones Apoftolicz, £. 8. c. x
ad S. Matthzum Apoftolum. Et antiquus mos eft fta-
tuere in Ecclefiz veftibulo vas aqua benedidta plenam
ad populi ingredientis purificationem, ut videre eft apud
Synefium epift. 12i. â t ’SU yt ni Sutdaitv o S x iïdlov, S
w or nttç iBseyn/MviojActa ygpyiÇu, rnMuç qs/fapne/tv. id eft,
illiquidem publicus gladius non minùs,quàm luftralis a-
qua, quz in templorum veftibulis, civitatis eft piaculum ;
ubi xpri&y propriè eft vas aquz luftralis, quod hie fu-
mitur metonymicè pro ipla aqua luftrali, alias %pvi€ó%i&r,
id eft, malluyium politum. ^ptiSoy autem dicitur i jfip yifi,
quod barytonum aquam luftralem fignificat apud Ethni-
coS' i cujus conficiendz rationem Sc ufiim ita delcribic
Athenzus lib. 9. tçt S i y Stop tiç i dmCa-nity Sbetiiv ok n €oyoS
2ttyCou/otn( , *<p ou niw Sumui iirmhoiuj , Kj mu tu rsfexp petit oynç
mti impôt toc »yiÇuy. id eft, aqua in qua mergebant titio-
nem ex ara raptum, in qua läcrificium -perfècerant, il-
• laque adfiftentes alpergentes purificabant. Quod eriam darum
eft ex Euripide, in Hercule furente, Adtu iv.
MiMCöf S i SitfiOy Sifya. tpipiv,
Elf ypnf tiç ßdfiitv Aucyfyqç Vtt(.
Id eft, cumque jam torrem laturus eflèt dextera, ut
in aquam luftralem filium Alcmenz mergeret : & ex
Ariftophane in Pace : tpipi S i m SbcSioy, 70 Si iySetfio auGuy._
id eft, after torrem, iliumque cùm accepero, immergam.
bus 8c exorcifmis legitur : Bene duo te rredtura erp tu,. Exorcifo tt
creatura input. In noviffima quocjuc editione locus hîc"ita nunc le-
gicur : Exorcifmum facit ftcundiUm ( hoc eft prope ) crea/uram a-
tpu/. ; invocationem poftea See. Vide notam in hunc locum. -
Meminic Sophoclesin Oedipode Tyranno.
■ — punt %pyi6et( npuiv.
Neque luftralis aquz participem efle, & fEfchylus
in Eumenidibus.
Tloia. S i X f riT fSScdpuv G&rSt%imtj j
Id eft , qualis lodalium aqua luftralis lulcipiet i p%n\
verb oxytonum malluvium fignificat apud eumdem A-
thznzum lib. citato. %pri-f etiam barytonum eft to qym
j£plc uSup. id eft, aqua ad manus, ut notatex Homero
Julius Pollux lib. 2. Onomaft. cap. 2.
N o t a 3 0 7 . Cuj u s s p i r i t u s' s u p e r a-
Ita S . Ambrofius lib. de iis , qui myfteriis initiantur
caP- 3-
N o t a 3 0 8 . C o n c i p e r e t . In editislegitur, re -
c ip e r e t , male.
N o t a 3 0 9 . Qu I NOCENTIS MUNDI CRI-
MINA.
Ica S. Ambrofius capite citato, Sc lib. 2. de Sacramen-
tis cap. 1. ^
N o t a 3 1 0 . G e n t i b u s i n n o v a n d i s .
Ita Lucianus, five quis alius antiquior in Philopatri
agens de baptifino : S i uStems ly d c aiiqf\ymy. id eft, per
aquam nos innovavic.
N o t a 3 1 1 . I n mod um c r u c i s .
Antiqua eft Ecclefiz conluetudo, ut aqua baptifinalis
per lignum crucis benedicatur, ut conftat ex Sermone
S. Auguftini 181. de tempore : H o c enim f ig n o cru c is
e o n fe c ra tu r corpus D om in ic urn t fa n t t i f i c a tu r f i n s b a p t if-
m a t is . Et tradatu 118. in Johan, jQ u o d fig n um n i f i a d -
h ib ea tu r f i v e fr o n t ib u s cr edentium , f i v e i p f i a q u a e x
a q u a regen e ra n tu r , See.
N o t a 3 1 2 . S u b r i p i a t . Id e ft, fubrepat a.
N o t a 3 1 3 . I n mundi c r e a t i o n e .
Hzc verba non extant in editis, nec in Ord. Romano.
N o t a s t q . C u j u * s p i r i t u s* s u p e r te
FEREBATUR.
Opcatus Milevitanus lib. 7. contra Parmenianum. O
a q u a , q u a d u lc is a D e o cr ea ta es , fu p e r q u am ante
ip fiu s natalern m un di fa n b lu s S p ir itu s fe r e b a tu r .
N o t a s TS - Qui te de p a r a d i s o ma-
n a r e . Hzc non habentur in editis.
N o t a d t 6 . Qui te i n d e s e r t o aäIA-
R A M.
Optatus libro citato : O a q u a , q u a f u b M o y fe , u t n a tu
ra lem amar itu d in em p e rderes , in d u lca ta lign o, to t p o -
pulorum peclora fu a v if f im is h a u ftib u s fa t ia f t i . S . Ambrofius.
lib. de his, qui myfteriis initiantur cap. 3. & lib.
de non differendo baptifmo.
N o t a 3 t 7 . Hi c M ITT AN TU R DUO CEREI
INTUS IN BAPTISTE RIO.
Hoc loco baptifterium eft aqua baptifmatis ; nam in
Ordine Romano dicirur : H i c dep on itu r b en ed it lu s ce -
r eus in f i r n em j & i n cod. Rem. H i c deponunt cereos
in fo n te s . Alias baptifterium eft quoddam zdificium ju-
xta Ecclefiam} in quo olim fideles oaptizabantur, de quo
infra.
N o t a 3 1 8 . S u f f l a t t r i b u s v i c i b u s
I N A QU A M.
Hane fufflationem videre eft in tra&atu Severi Alexan-
drini Patriarchz de ritibus baptifmi , per quam defigna-
tur adventus Spiritus fanóH in aquas , quemadmodum
Chriftüs Johannis 20. dans fuis Dilcipulis Spiritum län-
A lim innifflavir Ml/* nlTr«m In P am Cr.
A In fontem baptifmalem infundï Chri/raa ihoS eft anti-
quus, ut conftat ex S. Dionyfio mox cirando, S. Gregorio
Turonenfilibi 1. de gloria Martyn c4 24. T u n c cum
exo r c ifm o fa n b lif ic a r am , conffierfum d fu p e r C h r ifm a om-
n is p o p u lu s cum devotion e ha u r it. Ec lib* 1. hift. cap 31
B a p t ifte r ium com p o n itu r , b a lfim a d fu n d u m u r . Hinc-
maro in vita S. Remigii: D e quo Ch r ifm a te fu n d i t v en e -
.ra n d u s P o n t i fe x in f in t em Jacraturn. Porro in lodo citato
S. Gregorii Turonenfis ex lib. i. de miraculis difei-
mus, populum haurire aquam beneduftam, jam Chrifmate
lacro perfulam, quod poftea tamen prohibitum eft ut
palam eft ex lib. 6 . Capitul. Caroli & Ludovici Imperato-
rum tit. 77. Q u o d in S a b b a t 0 [d n fto P a f ih a v e l in S a b -
b a to P cnte cofte s , f i q u i v e lin t a q u am confec ratam ad
afperfionem a d domus fu a s r e c ip e r e , a n te C h r ifm a tis in -
fu f io n em a c c ip ia n t.
g N o t a 3 2 0 . I n mo dum c r u c i s .
Chrilma infunditur in aquam baptifinalem in modum
crucis ex more anciquo, quern videre eft apud Diony-
fium magnum cap. 2. & 4. Ecclefiafticz Hierarchiz, W ff l
€0S ojytti, «r V HstdupmccS pycnHinefu 70 yZpov i t siwpoeiSiet
fioMjf 'fktjfay , hefipyps. id eft , unde, ut opinor, un-
guentum in expiatoiium baptifterium immiffionibus in
formam crucis exprelfis fundens Pontifex : idque feciunc
Grzci Sc Oricntales tribus vicibus, ut conftat ex eodem
Dionyfio cap. 2. Eccl. Hierarchiz: w 7» i s Up
iicyac bfox^ynej qsfytyidimc , qfif TCXn m muceyifumv yupou
&wpcnSl<n y jntn Tiwdtmt ayto. id eft, cujus aquas poft-
quam facris invocationibus fantftificavit , illalque tribus
lacratiffimi unguenti infufionibus perfecit. Idem apparec
ex Euchologio^Grzcorum, ip fequentia fanóti Baptifmi.
mil; mopod Tf«f y tm n t\djou by nd SSkn. id eft, tres fa-
' c'c cutn °^co cruces in aqua, ubi oleum lumitur pro un-
G guencovel Chrifmate. Ita enim aliquando a Patribus ufur-
patur , ut infra apparebit ex locis Prudentii & S. Auguftini
cirandis. Idem ritus videtur in libro Severi Patriarchz
Alexandria de ritibus baptifini. Idem etiam face-
re confueverunt A L th io p e s , ut ex ordine baptifini Ecclefiz
iEthiopicz clarum eft.
N o t a 3 2 1 . Qui s v o,c a r i s ?
v Ex hac interrogationc palam eft, olim nomina non in
ipfo baptifmo, led ante ilium fuilfe infantibus, feu pue-
risimpofita. Siquidem’cüm baptifmus celebraretur tantum
in diebus Pafchz & Pentecoftes, Sc in multos annos
fzpe rejiceretur, non eftcredibile tunc infantes nomine
caruiflè ; nifi forfan id aflèrendum velimus de infantibus
illis, qui odavo, vel ante odavum natalis fui diem ba-
ptizabantur, de quibus nobis infra dicendum erit. Credible
eft enim tunc illis in ipfo baptifmate nomina inipo-
; non difïeréndo baptifmo. Dfita finfle. Quart^cum «deamus apud Grcgonum Twor
nenlem lib. 2. hift. infantes Ingomerem Sc Clodomerem
filios Clodovzi Regis, & lib. 10. Clotharium fecundum
filium -------- C--h--i-lpJe--r-i-c-i JR.eog is3, —in .ipp*fo. baptifmate lniuommiiunaa accepifle,
id contigifle certum eft, quia extra przdida tem-
pora, non multo poll natalium fuorum diem facris tindi
lime aquis.
Olim apud Romanos nono ab ipfo natali die maribus,
& odavo Fceminis nomina imponebantur, iique dies a lufe
trandis pueris Luftrici appellabantut.Macrobius lib. 1. Saturn.
cap. 16 . E f t e tiam N u n d in a Romanorum D e a a no-
no d ie nafeentium n u n eu p a ta , q u i lu ftr icu s d ic itu r . E f t
a u tem lu ftr icu s d ie s , quo infantes lu f t r a n tu r , & nomen
a c c ip iu n t ; f e d is m aribus nontts , oElavus e ft fiem in is .
Feftus : L u f tr i c i d ie s in fa n tium a ppe llant n r , pu e llarum
o t la v u s , p uerorum n tn u s ; qu ia h is lu f t r a n tu r , a tq u e
f ” H,c, iuKm/ * * * * * £
WÊÊÊÊÊÊÊmÊÊ^mÊ Ê ÊB Ê Êm W S ^ ^ S m ^ ^ 1 1- ./I e f iH _ Jr v «tTH xuipet TO. oyouiim ule ß p ltin y mStczu, « J t Aainmxuc n In cod. Ratoldi ifta : tu benig)....
dradi ifta : p u r ific a t is mentibus effit
N o t a 3 1 9 . f u n d i t C h r
.* E.,
_ , r'yîpa. 70 oyoyam m7s (bpipiny i-ndvrtu.S S i Aejsvnhnf 7
iCSüyn fuel, id eft, décima facrificamus. Décima die no-
mina imponebant. Ariftoteles autem dicit feptima. Quod
fiebat oblervatis quibuIHam fuperfticionibus , quz à qui-
•Inaliis S. Gregorii opetibss, utâmff. cod. r=p«failaitut, nitu occotrit quim .JUmfm,