Cliriftus pro«
pitiacio pro
pïccatis no-
Aris.
Tit. z. .
Pfd.tOf.X.
Let Dei mifê-
ricordia.
Quam tene-
mur obfcr vare
Gd. €. I.
x. Cor. xj. 4.
PUI 3.
Ltte. 4. t j .
Verf. s.
Manendum in
co qui manet
in aeternura.
Pfd. +7.
Johan, xs.4.
Matth. 24,
Jfii. 40.
i. Theff 4.
ƒ40 Sancti Gregorii Expofitio 541
fe obtulit facnficium Deo, ut nos redimeret ab omni
iniquicate, 6c mundarct fibi populum acccpta-
bilem, fe£tatorem bonorum operum ? Denique Johannes
ait : Ip f e e f t p r op itiatio pro p cccatis n o flris .
Qui eft apud Deum : quia fêdet ad dexteram Dei,
ficuc dicit Propheta: D i x i t D om in u s D om in o m e o ,
S e d e a d e x tr is m e t s , donee p onam inim ico s tuo s f c u b
e Hum p ed um tuorum. Apoftolus quoque perhibet,
quöd ad dexteram Patris fedens pro nobis interpeller.
* 6 . E t propter leg em tu am fu f t in u i te , D om in e . Lex
Dei, mifcricordia eft, qua peccantibus veniam con-
tulit, revertentibus xternæ vitx aditum patefccit.
Hanc legem pro crucifixoribus fuis Patrem exo-
rans Chriftus implevit, hanc nobis tenendam vc-
rus magifter indixic. Ait enim : D i l ig i t e in im ico s
v e ftro s ,b en efa c ite h is q u i v o s o d e r u n t ,& orate p ro per -
f e q u e n t ib u s d r calumniantibus v o s , t i t f t t is f i l i i P a tr is
v c f lr iq u i in e x its eft. In quo profe&ö oftendir, quia
. filii Dei aliter eile non pofliimus, nifi mifericor-
dix legem fervantes, inimicos diligamus. Hanc
etiam nobis Paulus tenendam infinuat, cum ait :
F r a tr e s , e t f i p rxoccupatus f u e r i t homo in a liq u o d e li-
Flo, v o s q u i fp ir ita le s ef tis , h u jufm od i in ftru ite in f p i -
r itu U n i t at i s , confiderans tetpfum, n e d r tu ten t er is .
A l t e r alterius onera p o r ta te , & f i e a d im p leb itis l e g
em C h r ift i. Quis autem portât alterius onera, nifi
qui caritatcm habet ? Qui enim veraciter diligit,
lxfus non Ixdit, contumeliis vicem non reddit,
deerahcncibus fibi non dccrahit, qui cum oderunt,
non odic. Scriptum namque eft : C a r ita sp a tien s e ft,
b en ig n a eft. Patiens quidem, ut aliéna mala tolc-
rct : benigna verb , ut ipfos etiam quos portât,
amet. Qui ergo illata mala xquanimiter tolerat,
quafi infirmi rratris onera portât. Hxc eft lex mi-
fcricordix, per quam perpetuam evadere damna-
tioncm confidimus, per quam etiam Salvatorem
Dominum noftrum Jefum Chriftum cxpe&amus.
Qui, fi, ut fupra dictum eft, iniquitates obfervarct,
nemo fuftinere fufficeret. Suftinemus autem eumj
propter legem fuam, qui peccantibus in nos idcir-
co dimittimus, ut peccatorum noftrorum ab eo veniam
percipiamus. Hinc namque per femetipfam
Veritas ait : D im it t it e , d r d im itte tu r v o b is .
S u f t in u it a n im a mea in v e rbo e ju s ,fp e r a v i t anim a
tnea in D om in o .
7. Vide pcrfc&x caritatis ordinem. Afcendens
ifte 6c in amore divino proficiens, qui fide & dile-
£tionc introrfus acccnaitur, defiderio ad æterna
erigitur , fpe ad fumma levatur, proximorum non
negligit curam, non poftponit falutem •. ad eos inter
ipfa divinx gaudia contemplationis converti-
tur, 6c ut gradibus cifdem ad Deum accédant, hor-
tatur : cis> nimirum exemplum fe proponens, ut fi
infirmi täte aliqua impediantur à defiderio profi- 1
cientis, jam 6c pervenientis promoveantur exem-
plo. Ideoque ait : S u f tin u it anim a mea in v e rb o ejus.
Nolite diffidere, nolite dubitare, ponite corda vc-
ftra in virtute ejus ; c p iiz fu f t in u i t a n im a mea in v e r bo
eju s . Qjfi manet in verbo, non fraudatur à regno.
Aliter namque fru&um facere non poflumus.
nifi in co maneamus. Ideoque ait : M a n e te in me ,
& ego in v o b is . Ubi enim manendum, nifi in ipfo ?
Deficient domus, palatia corruent, deftruentur ci-
vitates, ab unis fedibus turres evellentur : poftre-
mbjCxlum 6c terra tranfibunt,verbum autem Domini
manet in xternum. Maneamus ergo in eo qui
manet in xternum. Non (cquamur vanitatem, dc-
ferentes veritatem : nec contriftemur ficut ceteri,
qui fpem non habent, fed fuftineamus eüm. Et fi
moram fecerit, cxpc&emus, nc contingat nobis
quod per Prophetam dicitur : V x h is q u i p e r d id e - EccU.z.
r u n t fu f t in e n t iam . Unde 6c fubditur : S p e r a v it a n ima
mea in D om in o . Quicumque mundanx adverfi-
tatis frachis moleftiis/diabolicx tentarionis infefta-
tione dcje&us, à fpe cxleftium promiflionum décident,
fuftinentix quam prius habuerat, mcrce-
dem amittit. Qui verb fuftinebit, magnam repor-
tabic remunerationem. F id e lis enim D om in u s.in om- pfd. 4
n ib u s v i i s f u i s . Promifit in hac vita pcenitentibus
veniam. Manifeftum eft ergo quia ficut confitcn-
tibus remiflionem tribuit peccatorum, ita à fpe
non decidentibus dabit regnum cxlorum. Ideo qui
in verbo ejus fuftinuit, in Domino fperare fe dicit.
Sicut enim maledi&us homo, qui confidit in jerem. ,7
homine ; ita 6c beams cujus eft nomcn Domini pfai.!9,
fpes ejus, 6c non refpexit in vanitates 6c infanias
falfas.
A cuftodia m a tu tin a u fq u e a d n o t fem f p e r e t ifir a e l F erf- «■
in D om in o .
8. Si ad litteram hoc accipiamus, dehortari nos Refurrefl;
potiùs quam monere videtur. Quis enim tarn pu- fjnda00*
fillanimis, ut una tantùm die fperet in Domino ? eft.
Ubi jam erit ilia Pauli fententia, qua ait : S i au- Rom.s.i
-, tern q u o d n on v id em u s , fperamtss, p e r p a tien tiam e x -
p eftam u s ? Quam parva unius diei patientia, 6C
quam brevis expeftatio ! Sed ut hunc locum melius
intelligamus, ad vicefimi primi Pfalmi titulum
curramus. Intitulatur enim, Pro a jfumtion e ma tu ti-
n a . Qux eft afliimtio matutina, nifi refurreâio à
Deo manè fa£la ? Ibi nempe &: cuftodia fafta fujc,
ad hoc ufque prorumpente Judaicx perfidix cxci-
tatc, ut quem vidcrant mortuum, credercnt non
refurre&urum : 6c ne cum difoipuli node raperent,
cuftodibus fcpulcrum munierunt. Alia tranflatio
habet, A v ig i lia m a tu tin a : per quod aptiùs ipfa Matth.tj
Domini refurredio exprimitur. Qui enim dormi-
vit in morte, vigilavit in refurredione. Ideoque
) dicit : E g o d o rm iv i , d r fop o ratus f u m , & r e fu r r e x i. pß -
Et iterum : V ig i la v i , d r f a t f u s f u m f i c u t p a ffe r f o l i - pfd. in, t
tarius in te fto . Hxc itaque rclurredio fpei noftrx
fundamentum eft : quia illuc nos perventuros fpe-
ramus, quo caput noftrum prxeeflifle cognofci-
mus. Multos enim ante hanc refurredionem legi-
mus refufeitatos, 6c tarnen dicit Apoftolus : £ )u ia t. cor.tu
p r im i t ix do rm ien tium c h r iftu s . Johannes quoque dfoc.i.
primogenitum mortuorum eum nominat. Quot-
quot enim ante eum refurrexerunt, iterum mortui
funt : c h r i f tu s ve rb r efurgens à m o r tu is ,jam n on mo- Rt>”- *• ’■
ritur . Chrifti ergo refurredio fpei noftrx fundamentum
eft : quia in ilia vita refurreduros nos cre-
dimus, in qua nos cum eo viduros fine fine fperar*
mus. Nec débet jam homo de refurredionis veri-
tate ambigere, cùm feiat verum hominem Chriftum
à mortuis refurrexifle. Ad hoc enim mortuus
eft, ut viveremus •, accepit à nobis, ut offerret pro
nobis. Moriendo itaque mortem deftruxit, refur-
gendo vitx aditum nobis patefccit. Hinc eft qubd
cidem Ecclefia dicit: N o ta s m ih i f e c i f t i v ia s v i t x . pfd.uan
Ante adventum quippe ejus, vitx via omnibus
ignota fucrat, tendentibus cundis ad mortem, 6c
ad inferos dcfcendentibus etiam eledis, donee ille
veniret, qui 6c impios ad juftificationem, 6c mor-
tuos vocarct ad vitam ; veram fidem adftruens mortis
6c refurredionis fux indiciis, 6c dodrinx novx
nos formans inftitutis, per qux nimirum 6c mortem
poflemus evadere, 6 c in novitatc virx, per adjun-
dam Spiritus fandi gratiam ambulare.
per bnptiC-
niùm, lumen
rccepimus.
Ofte te. a .
jtc.fip«*£-
tpfd. 33- elllud
fcquitut
Mpcs gratia:.
j pfd. 18. to.
Kt judiciorum
[Dei cuftodia.
Matth, t.
Tfd.ut.9i
iThnn. 3. z i.
pi. 3.
m 74. ,
*■ Ccr, 6.
tyef s.
Ponandum ab
adolefcentia
Dei jugum.
5*4 2 in feptem Pfalmos poenitentiaîes.
J\0?*un!us Pcr cuftodiam matutinam A tionum tumultus, per quod qüotidie aut vidor exi-
. ft..- - XI.’ipfa fidei noftrx rudimenta accipere, ut à tempore r. -I • r . . 1.1 .r .
accepti baptifinatis, poft illuftrationem gratix fa-
lutaris, intentioncm fuam unufquifquc ad eum di-
rigat, 6c fpem fuam in eo fingulariter ponat. Quafi
enim matutinam lucem recipit anima, cum te-
nebris infidelitatis expulfis, 6c vitiorum deterfa ca-
ligine, 6c emundatis peccatorum maculis per lava-
crum regenerationis, paulatim incipit Deum ag-
nofccre, & in luminc jucundari cognitionis divinx.
Eft enim lumen cognitio D e i, de qua feriptum
eft : illum in a t e v o b is lum en co g n itio n is . Magnum
ftat, aut vidus. Nam fi ab ipfis adolcfcentix pri-.
mordiis ccrvicem vgrbi jugofubdiderit, omnibus
in feipfo rite compofitis, in pace fedebit. Sedebit
quidem, animx carncm fubjiciens, 6c de tribtinali
rationis, quafi de judiciariafede omnibus internis
motibus velut quibufdan civibus edida proponens.
Sedebit, inquam , nullum metuens hoftem,
nullam fentiens impugnationem. Stare namque
pugnantis eft, federe verb feriati. Sedebit quoque
folitarius, id eft ab omni carnalium defidcriorum
tumultu remotus. De hac folituHine David dilumen,
quod tenebras cordis evaouat, mentisocu- B cic.t Elmgavi fugUns ] & mifïffdinfinT.df. gfl >
los purgat, animos erigit, corda acccndit, edocet
femitas juftitix, dcfidcrium virtutis adauget. Magnum
lumen,per quod vitamus oftendicula, prxeipi-
tia prxeavemus, evadimus pericula, pertranfimus
laqueos, non timemus profpera, fuftinemus adver-
fa, rcfpuimus errorem, fequimur veritatem. Quis
nondefiderct hoc illuminari lumine ? quis non hoc
fulgore illuftrari exoptet ? Hinc eft quod Propheta
nos admonet, dicens : A c c ed ite a d cum , d r illum i-
n am in i. Qui accedit per fidem, illuminatur per co-
gnitionem. Statim autem poft illuminationem, grat
ix fpem fequi oporter. Hoc cnirii monet qui dicit
: A cuftodia m a tu tin a ufque a d n oF lem fp e re t I f r a i l
que enim rex potentiflimus qui tot'millibus popu-
lorum praterat, in folitudine habitabat. Habitabat
aittem in folitudine cordis fui, in qua nullos ho-
ftiumfpiritalium impetus, nullos perverfarum co-
gitationum ftrepitus, nullos pateretur clamoris ini-
qui mmultus. Qui verb iolitarius fedet, tacet; in-
tclhgcns melius ciTe liiere, quam loqui incautè.
Hincetenimfcriptumeft : Homo fapienstacebituf-
que ad tempus. Priüs namque oportet difcere, quam
docere. Ideo diftum e l l: A u d i Ijrael. bjeque enim
prius dixit, Ioquere, led audi. Sed Prophetae di-
£lum ell a Domino: r ili hominis fftu Jiipcr pedrs
tuos) & audiquxcumque loquar adte. Qui audit, tanoólc,
i n D om in o . Qux eft hxc cuftodia? Numquid auri C cet. Tacet ergo qui'in lege Dei meduatur dicac
ycl argenti ? Num monilium, vel Japidum pretio- o.8c — audit i:_—.*quid j 1— loquatur . •in co ^ Dominus • —
Deus
forum ? Num veftium, vel pecuniarum ? Nonnc
hxc funt qux mergunt hominem in interitum ? Sed
eft his multo pretioiîus, quod illuminatum cufto-
dirioporteat. Dicit enim Propheta : Judicia D om in
i v e r a , ju f tific a ta in f em e t ip fa : defiderabilia fu p e r
aurum dr lapident p r etiofum m u ltum . Denique de Sa-
pientia di&um eft, quia eft pretiofior cunftis opi-
bus, 6c omnia qux defiderantur, huic non valent
comparari. Hx funt ergo divitix, quas cuftodire
debet qui de no£te ad matutinum pervenit, multo
prctiofiorcs terrenis, 6c temporalibus veriorcs, quas
nec ignis exurerc, nec tinea comedere, nec prxdo
qui loquitur pacem in eos qui coovertuntur ad
cor. Reliât ergo ut dicamus, quid lit quod ufque
ad noblem fperandum in Domino dicit. Quis du-
bitat noaem finem e(Te diei ; Sic & unicuiqùe ho-
mini finis : illius vitæ mors fua eft; Potcft quoque
per noaemintelligi ilia extremi judicii dies, quam
Propheta diem nominat tenebrarum & caliginis,
in qua ad cælelle regnum vocautur e le a i, ubi jam
fpes eorum terminabitur, reccpds omnibus quæ
in hac vita fperaverunt, & ad laudem Dei conci-
nentibus Sanais : sicut audivimus ,ßc vidimus in
virtutum. Quod enim videt quis,
HXC_ jCriaT mihi vidctllr Propheta D quid fperat î Sfieravimus ergSTn hac vira,“ut quod
Ad id folitarii
iedeamus &.
taccamus.
lenfilfe cùm in præcedcntibus quæreret : In quo cor-
rigit adolcfctmior viam fuam ? Ne fi hoc line difeuf-
fione airereret, videretur quod adjunaum ell, ma-
gis præcipitatione prolatum, qüam ex judicio defi-
nitum. Et ut confilium eo falubrius crederetur,
quo propenfiori meditatione examination videre-
tnr, lecutus adjunxi t : In cujtodicndo fermants tuos.
Converfus autem ad Deum, ad intetrogata refponflPr
11P c .nnno* nir*roFie —/î... ...... ——— d _. _ . v
hie in fpe concipimus, ibi in te habeamus.
nguia apud Domtnum mifericordia, dr copiofa
apud eum redemtio. f
11. Commendat nobis Dei caritatem , utnos ad
fperandum horretur. Ex hoc enim ufque ad no-
ctcm fperamus quia eum mifcricordcm credi-
mus, longanimem lcimus. Unde non incongrue per
quemdam fapientem diflum eft: *Tribularcr,ft non
det ut divma: pietans remedium crederctur, quod 'feirem miferhordim tuas, Dominc.Tribulmomquipf
r S „ AUm Prf Umn0nChumana> in- Pe “ rdis "oftri remedium miferationis divbx oc-
fpirationc divina.Hinc Jeremias an : Sonum efi viro - turrit: & contra diffidentiz malum firmilfimz fpei
cum portaverttjugum ab adolefcentia fua. Sedebit fo- adhibet confolationem, promilfionum divinarum
ittarius, (Sr tacebu. Jagnm ell verbum D e i, mentis certa nobis proponens exempla, quibus peccan-
poftrx collo impofitum, ut necalta cervice, aut'E tium falutem fe malle alTerit quam perditmnem-
nutibus ptocedamus oculorum, nec de accepta h quorumdam quoque correaionem ad animum re
Pß. 84.
JoëlZ
Pfal. 47. 9,
Rom. 8.
tra diffiden-
* lnitium efi
Refponforii s.
in officio noäf.
Dominica i.
Quadrage-
JEzec. 33,
qualibet gratia inflemur, nec extollamus in ahum
cornu noftrum , nec adversùs Dcum iniquitatem
loquamur : fed in omnibus ficut Dei miniftros nofi-
metipfos exhibentes , animas noftras humiliemus,
6c juxta Apoftolum, imitacorcs Dei ficut filii ca-
riflimi exiftamus. v
10. Portandum autem hoc jugum ab adolefcentia
, ut juventutis annos congrua difeiplinx corrc-
ôionc unufquifque præveniat : ne fi poft decurfx
juventutis annos jugum tulerit, fuorum ftimuletur
rememoratione peccatorum, 6c erroris ufu 6c pec-
candi confuemdineexagitetur.&riovisfemper in-
furgentibus prxliis, cos in feipfo fcnciac impugnaducens,
quos etfi à ftatu re£Hrudinis error fubruit,
Conditoris tarnen gracia in melius reformavic. Ec-
ce gravium deliftorum mole obrutus, 6c de meri-
torum qualitate diffifus afpicio Zachxum, intueor
Mariam, confidero Petrum, perpendo latronem:
in quibus miferationis divinx fplendop apparuic,
atque per cos fpem venix peccantibus dedir. Hx
funt inxftimabilis miferationis Dei divitix, huma-
no quidem gencri à fcculis abfcondicx, noviflimis
veto temporibus per mediatorem Dei 6c hominum
declaratx. Qux pro fui immenfitate adeo incom-
prehcnfibiles funt, ut in explanatione eorum ma-
nus torpeat, fadfeant ingenia, eloquentix contj»
M m‘ ij
Matth. 2