î o 8 S ân& i G re g o r ii Expofitio T° 9
piditate, S£ earnàlis vitx abdicatis illecebris, per A modum fine aliqua perçu fiions difciplinàc cjjjpona-
* /• n ' •_ . '..i ..,___«R sK m iem n n r nii</)nnil1 in tlrtnic -opéra fanditatis virtutum in feipfis fandificatio- M?nABn:lUlit!t9 UMT
nem accumulant hi profedo lateres in lapides mutant.
Et neque in arena mundanx confidentiæ fpi-
ritalem ftruduram erigunt, fed in petra fidei, qux
Chriftus eft, atria nülli excidio obnoxia, ad fimili-
tudinem Evangelicx illius parabolx conftimunt.
Talcs nimirum redècum Ifaiapoffunt dicere : Lateres
ce cider tint jfed quadris lapidibus adiftcabimusfy-
comoros fucciderunî,fed cedros immutabïmm. Lateri-
bus quippe cadentibus, lapidibus quadris xdificat,
quicumque carnis lafeiviam difeiplinx ftridioris ri-
gore caftigat i qui mémbrorum legem, mentis lege
-fuperat ; qui corporis fortitudinem, fpiritus virtumur:
quatenus quidquid in nobis fupeäifluum , aut
diftortum eil, modo percullio refecet, &: turic fola
in cxlcfti xdificio concordia veritatis liget. Nec
mirum fi tcmplum cadem civitas dicatur, qua:
etiam tabernaculum dicitur,licut feriptum e il: Ec- Apoc. z.
ce tabernaculum Dei cum hominibus.
Tunc acceptable facrificiumjuftitia, oblationes, dr Verf- 2
holocaußa : tunc imponentfuper alt are tuum vitulos.
16. * iEdificata cxlefti Jerufalem, facrificium Q“ale fitSau.1
dumtaxat juftitix acceptumcrit Domino; quia ibi
non erit opus ofFerri facrificium pro peccato. In
hac enim vita quia in multis quotidie delinquimus,
oportet ut contriti cordis Sc contribulati fpiritus
te commutât. Hinc namque per Prophetam dici- ß Deo facrificium offeramus. In refurredionc autem.
tu r : £)ui confidant in Domino, mutabunt fortitudinem.
Qui dum non dixit, accipient, fed mutabunt;
-operte oftendit, quia alia eft fortitudo qua: depo-
■ nitur, Sc alia qua: novitcr inchoatur. Habent enim
fanfti virifuam in hac carne politi fortitudinem,
cum vcl pro fide certantes, tormenta omnia con-
ftantisfe virtute defpiciunt, vel tentationcs diabo-
licas armis fpiritalibus protedi rcpellunt. De eis
namque per Salomonem feriptum eft: En lettulum
Salomonu fexaginta fortes ambiunt ex fortifsimis
lfrael.'LcOca\\im quippe Salomonis fortes ambiunt,
quia intimam noftri Rcdemtoris requiem, Sandi
quique indefefla defiderii fedulitate contcmplancüm
corruptibile hoc induerit incorruptionem, Sc
mortale hoc induerit immortalitatem, nec ullus
Sandorum peccare poftmodum pqterit, nec quif-
quam ad Deum pro peccato orabit. In tantum
namque pcccatum delebitur, ut etiam poena pec-
cati omnino deftruatur, licut feriptum eft: Abfor- lili-1
pta efi mors a villoria. \jbi eft mors villoria tua ? ubi
eft mors aculeus tuus ? Stimulus enim mortis peccatum
eft. Necelfariö ibi peccatum deefle convincitur,
ubi mortis aculeus non invenitur.Non igitur oportet
ibi ofFerri pro peccato facrificium, ubi nec in
cogitatione admittitur delidum. Sacrificium ita-
que juftitix Sandi in Sterna vita Deo ofFerent;
t.Hinc de fanda Ecclefia eledorum dicitur : Vor- C quia in folo Conditoris amore intenti, indefcfFas
titudo dr decor indumentum ejus. Qui, enim ita fe
virtutibus decorum exhiber, ut tarnen tentatio-
num impughationibus non repugnet, hic nimirum
, decorc ad tempus induitur, fedfortitudinenequa-
quam veftitur.Quia verb Sandi Dei Sc ex operibus
juftitix fulgidi, &: ex adverfariorum apparent im-
pugnationibus veftiti, rede de eis fub typo Ecclc-
fix dicitur : Fortitudo & decor indumentum ejus.
Quifquis ergo infirma carnis fortitudine contemta,
in. virile fpiritus robur animam excitât, quafi lateres
in faxa,quibus muri Jerufalem xdificentur,
commutât. PofTumus quoque per Jerufalem, illam
fandam civitatem accipere, qua: ex vivis lapidibus
remuncratori fuo in lxtitia cordis laudes dicent.
Unde feriptum eft : Beats qui habitant in domo tua PfA.tj.i.
Domine, in feculafeculorum laudabunt te. Et iterum :
Vox exultationis dr falutis in tabernaculü juftorum. Pf4l.n7.11,
Tune eledorum fuorum oblationes Deus acceptas
habebit ; quia fandas eorum meditationes nullius
pravitatis admixtio commaculabit. Holocaufta ni-
hilominus eorum accipiet i quia totum quod in eis
erit, flamma divinx caritatis accendet. Et tuncim-
ponent fuper ait are tuum vitulos. Altäre, Dei Filius 1 1
eft, de quo ipfe Dominus ait : Altäre de terra facie- ExoL 24.11.
tis mihi. Quid eft enim aliud altarè de terra facere,
nifide DeiFüii incarnationenon dubitare? Iplèeft
in cælis conftruitur, Sc ficutfponfa ornata viro fuo jy namque cui in hac vita cordium noftrorum facrià
Deo paratur. De ilia namque dicit Apoftolus :
Ida autem qua furfum eft Jerufalem libera eft, qua eft
mater noftra. Qux merito dicitur libera ; quia ab
omni corruptionis moleftia invenitur aliéna. Nec
incongrue Jerufalem dicitur, qux veram in feipfa
pacem fine defedu experitur. Ilia eft enim civitas
pacis, in quam nullus hoftis ingreditur, Sc ex qua
nullus civis egreditur. Civitas, inquam, cujus pla-
tex auro mundo fternuntur, Sc in qua canticum lx-
titix indefinenter cantatur. Qux quidem, ficut
feriptum eft,non eget foie neque luna:quia cum illam
Deus prxfentia fiix claritatis illuminct,impof-
fibile eft ut earn aliqua caliginis obumbratio obfficia
imponimus, & in quo cogitationes illicitas ne
convalefcant madamus. Unde feriptum eft: Beatus Pß-
qui tenebit& allidet parvulos fuos ad petram. Ad petram
quippe parvulos noftros allidimus, cum Orientes
motus illicitos, imitationis Chrifti intentione
mortificamus. Scriptum eft enim: Tetra autem er at z.co
Chriftus. Ipfe ergo eft petra, ad quam cogitationes
noftras tenemus: ipfe altare, cujus clementix pcc-
catorum vidimas imponere prxfumimus. Denique
peccata noftra ipfe portavit. Super ipfum ergo vitu- *‘Pe
los in xterna vita Sandi feipfos imponent; quia per
gratiam Dei liberati a lege peccati & mortis, quod
nulli jugo Legis poftmodum erunt fiibditi, totum
3ohxn. 1.6. curet. Deus enim lux e(l, ficut ait in epiftola fua Jo- p attribuent gratixFilii Dei. Nullus enim hominum
J „ . r » . . • /» I .... » m sm ___r___J ___- t?: 1:_________ BSsOEBR____ hannes Apoftolus; dr tenebra in eo nonfunt uUa.
Quod fi tantaeft claritas folis, ut totam ortu fuo
terram illuminet;quanta xftimanda eft Dei claritas,
qui & ipfum folem condidit, &: ei ad utilitatem no-
ftram hanc quam cernimus luminis venuftatem in-
fundit ? Hujus igitur Jerufalem muri xdificantur,
cum fideles ad vitam prxdeftinati, ad perfedionem
3. Reg. a. juftitix deducuntur. Figuram autem hujus civitatis
illud Salomonis templum geftavit,in cujus xdifica-
^fla tlone lapidibus extruda,mallei fonitus auditus non
tundendi & fuit.In facris enim xdificiis pcrmanfuri,adhuc foris
poliendi. per flagella tundimur, ut in templo Domini poftin
cxlum afeenderet, nifi Filius Dei pro falute noftra
carnem fumfilFet. Vel certè vitulos fuper altare
imponent, cùm depofita primi hominis vetufta-
te , mortalibus exuti exuviis, fadi vituli, id eft
innovati & puri in perpetuum vivent.
z7 . Quod fi, ut prxmifFum eft, fecundùm mora-
lem intelligentiam xdificationem Jerufalem acci- piumDä“»
pere volumus, hunc quoque verfum eidem intel- altaic-
ledui hoc modo convenienter aptamus. Didum
eft David régi à Domino ; Non tu adificabis mihi *-Pa,al'hi
domum, quia vir fanguinum es : Poftea vero filius 3-Rc*
ejus re & nomine pacificus, Sc fapientix gratiam à
ftaap
in feptem Pfalmos poenitentiales.
Domino ultra mortales obtinuit, Sc tcmplum miri-a
fici operis, ficut liber hiftoriarumatteftatur, Deo
Ifraël xdificavit. In quo datur intelligi, quia dum*
cum hoftilibus vitiorum cuneis,virtutum oppofitio-
nc confligimus, domum fapientix nequaquam xdi-
ficare yalemus ; ubi verb fuperatis adverfariorum
agminibus, Sc paffionum dcpulfa barbarie, pacem
in nobis fadam, omnibus mentis imperiis carne jam
obtempérante fenferimus;tunc corpus noftrum in-
violabilc templum Domino conftruimus : in quo
Sc facrificium quod ex zelo juftitix veritatem prx-
dicantes ofFerimus, Deus accipit, Sc oblationes
fandarum meditationum, & igne ferventis defiderii
ardentium orationum holocaufta afFumit. Super
altare quoque cordium noftrorum ponimus vitu
fit
E x p l A H A T i ô
Q J lIN tI P s A LM I P c eN IT E N T IA L IS.
n - Omine exaudi orationem me am, dr clamor meus pfA. -M y ,ul te vemat. 1
i. In nac orationc quam expoficuri fiimus, qua:- Unum func
dam ipfi attribuuntur capiti, qusdam noftra: con- f?1*:“!1" *=
veniunt infirmitati. Nec mirandum, fi eaqua: no- “
bis folummodo congruunt, quafi fintfua Chriftus
pronuntiat. Unum quippe corpus eft tota fanfta u-
niverfalis Ecclefia, fub Chrifto Jefu, fuo videlicet
capite, conftituta. Unde ait Apoftolus: I f f i efi C o l .a ;
g put corporis Ecc/efis, qui efiprincipium, primogenitus
ex mortuis. Ipfa eftenun qux per Prophetafn julos,
cornuaproducentcs & ungulas, fi hxreticorum cundatur,& dicit : N u n c lld tliitV a p u t'me7mfo. vri .a
fententias utnufque Teftamena auaoritatenove- perinimieosmeos. Pater enim Filium qui eft canut '
rriimmuuss ccoommmmiinnuueerree,, SScc vviirrttuutteess aà vviittiiiiss ppeerr ffttuuddiiuumm Fcdefia*. (imer i n i m i V c c j .d.
diferetionis fepararc. Per ungulas enim vitulorum,
qux'finduntur, difcrctioncm accipimus : per cornua
verb, utriufque T eftamenti prxeepta notamus.
1 Vel certc cornua producimus, fi etiam in his qux
carnis funt, Deo placere ftudeamus. Cornu namque
cum de carne fit, carnem fuperexcedens duref-
Ucclelix, iuper mimicos ejus exaltavit, cum deftru-
do mortis imperio, in fux ilium majeftatis xquali-
tatc conftituit, cui Sc dixit: Sede a dextris meis, PfA. ios.
donee ponam inimicos tuos fcabcUum jpedum tuorum.
Chriftus itaque cum tota fua Ecclefia, five qux ad-
huc verfatur in terris, five qux cum eo jam regnat
-J— ----------------- -w . r c r v . r x r UULci- in cxlis, una perfona eft. Et ficut eft unaanima
cit. Qmfquis ergo, carnis infirmitate depofita,etiam qux diverfa corporis membra vivificat, ita totam
VirtUtlS cf^ ceritj ^uafi fimul Ecclefiam unus Spiritus fandus vegetat Sc il- Ephef.,. cornua de carne producit.
F R O OEMI UM
in quintum Pfalmum fanitentialem.
Oratio pauperis cum anxiatus fuerit, & coram Domino effu-
deritprecem fuam.
, J--- - »v g uw u xU - .
luftrat. Sicut namque Chriftus, qui eft caput Ec-
C clefix, de Spiritu lanfto conceptus eft : fic fanfla
Ecclefia qux corpus ejus e ft, eodem Spiritu fando
repletur ut vivat: ejus virtute firmatur,ut in unius
fidei & caritatis compage fubfiftat.Unde dicit Apoftolus
: E x quo totum corpus per nexus & conjunCfio- col. «...
ties fubminifiratum dr confiruttum crefcit in uugmen-
tum Dei. Iftud eft corpus^ extra quod non vivificat Corpus Eccie-
f ^ U i s eft ifte pauper cujus in hoc Pfalmo nora- fippiinrittuuss.. Uunndace daiicciirt bDecaamtuss AAuugguuflttiinnUuss:: ss ii cvi1s- v--i~ **■ &&>**■
^ , ° j atI° ’M H dc qu° ,A p o f t o lu s : cum vere defpiritu Chrifii, efio incorpm chrifii. De hoc M i
efiet dives, pauper pro nobis faBus efi ? Ipfe enim fpiritu non vivichxreticus, non vivit fchifmaticus ?*<*•
ut nos divitiarum fuarum efficcrct participes, pau- non vivit cxcommunicatus: non enim funt de cor-
pertatis noftrx fufeepit neceflicaces : Exinanivit pore. Ecclefia autem fpiritum vivificantem habet
Mmapxj femettpfum .formumfervi accipicns, in fi- quia capiti fuo Chrifto infeparabiliter adhxret’
rmlitudmemhommum fa d us, & habitu inventus ut Scriptum eft enim: fiu i adharet Domino, unus fpiri- or. <r -.
homo: humiliavtt femettpjiim, faftus obediens ufqueD 'tus.efi cum eo. Prorambris itaque orat caput in omclrifl
ad crueis.Sicut autem pau- hoc Pfalmo, ut corporis fui orationem Deus Pater
exaudiat, & ut ejus clamor ad divinx majeftatis auad
mortem, mortem autem crucis. Sicut autem pauper
pro nobis fadus eft, ita Sc pro nobis anxiatus
eft. Denique &: pro nobisi eft morti traditus, Sc
pro nobis in ligno fufpenfus. Mortuus eft enim, ut
ait Apoftolus, propter delidta noftra, dr refurrexit
propter juftiftcationem noftram. Ex humana autem
natura habuit ut anxiaretur, ex qua habuit etiam
ut moreretur. Orat ergo caput noftrum in Pfalmo
hoc, ut illuc reducamur per gratiam, unde per
primi parentis cecidimus culpam. Poteft etiam hxc
oratio convenire unicuiquc, qui pauperem fe efle
intclligit, Sc fuarum miferiam neceffitamm agno-
feit: qui fallaccs efFc divitias fcculi iftius confideres
afeendat. Quotidie enim orat Chriftus pro Ecclefia,
de quo telFatur Apoftolus Paulus: Quiay?- Rom. $. 3+.
dens ad dexter am Patris interpedat pro nobis. De- z. Johan, z.
nique Sc ipfe eftpropitiatio pro peccatisnoftris. Poteft
autem hxc oratio unicuique convenire fideli
qui a Deo poftulat in bono perfeverantiam, Sc tarn
fandi defiderii, quam etiam irremifTx operatjonis
emittit clamorem. Clamor autem aliquando in bona,
aliquando in mala fignificatione accipicur. Cla-
mat enim juftus, cum operatur juftitiam ex defide-
v , J " : . — m i B i rrii°o:: ccilaammaact öScc i immppiiuuss,, ccuumm p pccccccaattuumm a addijuunnggiitt p peecc--
rat & quam horrendum fit m manus Dei vivenns E earn. ClamabatMoyfes cum populum dc aEevptia-
mcidere, penfat. Qm poft tergum redudis ocuiis ca fervimte liberatum, ad terram p r o m i S p e r
cooggiittaatt uunnddee cceecciiddeerriitt,, SScc cciirrccuummffppeeddiiss oommnniibbuuss dpfrrrnmdf»fln/v»rf»r «r _f ___
qux imminent, quas invenerit calamitates attendit.
Hxc itaque omnia ante mentis oculos omnis
pauper congcrat, & pauperem Chriftum pro nobis
anxiatum confidcrans, miferiarum fuarum mul-
titudincm attendat : quanta gloria in Adam fiic-
rit creams recolligat ; &in his omnibus anxiatus,
non in ocuiis hominum, fed coram Domino pre-
ecm fuam cfFundat, diccns :
Tom. III.
defertum deduceret. Clamabat Sc populus Gomor- ‘
rhxus, cùmexfrequentiflimapeccari perpccratio-
ne Deum ad iracundiam provocaret. Denique &
Moyfi racenti diiftum eft à Domino : g u id e Dm as
ad me ? Et de illis ait Dominus : cDmor Sodomo- Gm.it....
rum à- Gomorrhaorum afeendit ad me. Unde quidam
nos admonct, dicens : Auferatur clamor de me- reni zth,r,
dio vefirum. Hic autem pro irremiflfa operarione n-H,
clamor accipitur, cùm dicitur : clamor meus ad te
veniat. Notandum verb eft quod cùm prxmififlet : mor'.... ml-
Exaudi orationem meam i ftatim adjecit : Et clamor latur a
meus ad te veniat. Illi enim à Domino exaudiri me-
K k ij