Notx & obferv. in Librum Sacramentorum x i X 6
tjuamvis non meminctit hujus formx : In u n go te oleo fa n - A cunda ib his verbis incipit : S a n a q u o q u e , quafumus,
h e , &c. dicit poflc effe indicativam in hunc modum : omnium medicator.
'P e r iftam fa nE lam unEiionem p a r ch t ib i D om in u s , See.
N o t a 9 1 4 . P r o p i t i e t u r D o m i n u s , & c.
S e d d e fo rm a e ft d n b ium , q u a r t f i t o p ta t iv a . Reffion-
Ita in codice Rodradi.
d e o , in q u ib u fd am E c c le f iis fo rm a ifta e ft in d ic a t iv a ,
N o t a 9 1 s . D e i n d e c o m m i t n i c e t c u m
p u t a : P e r iftam fanE lam unEiionem p a r c i t t ib i D om in u s .
I n a l ii i e ft im p e ra t iv a . S e d v e r b a J a c o b i v id tn tu r h a -
b tr e fo r mam o p ta t iv am , d i c h e n im : Et oratio fidei alle—
viabit infirmum, q u a f i fo rm a ƒ/• p e r modum o ra tio n u
o p ta t iv a . I d t o dicendum e f t , q u o d fo rm a verborum in d
iffe renter po te ft effe in d ic a t iv a & o p ta t iv a , | f i c u t
fo rm a verborum b a p t ifm i, q u a e ft a p u a L a t in o s indicar-
t i v a , f e d a p u d G ra cos o p ta t iv a : <3 “ ideo confuetudo in
ta lib u s e ft f t r v a n d a , & peccaret g r a v it e r q u i confue-
tu d in em im m u ta r tt. Hsc illc. Accedit audloritas libri
Sacramento rum editi ex Bibliotheca Vaticana , in quo
C O R P O R E ET S A NG U I N E D O M 1 N I.
Ita in codice Rodradi, & Ratoldi, &Tiliano, Sc
S. Remigii, Sc S. Germani ä Pratis, in quibus datur Eu-
chariftia poll ipfam undfcionem. Quod valde notandum
eft : quia olim ungebatur infirmus antequam fumeret viaticum
corporis Sc (anguinis Domini. Iq videre eft in de-
creto Eufebii Paps apud Burchardum lib. 18. cap. n. Sc
Ivonem lib. 15. cap. 35. S a c trd o s im p lea t omnia f i c u t
fu p r a cir ca agrotum peenitentern fe r ip tum e f t , id eft
orationes d i c a t , & ungat cum oleo fa n E lo , & E u c h a -
r iftiam e i donet. Apparer etiam ex Pcenitcntiali Theounicam
hanc formam reperire licet : Inun go t e d e oleo ß dori apud Burchardum lib. eodem cap. 14. Sc Ivonem
fa n E lo , f i c u t u n x i t S am u e l D a v i d in Regem & Pro-
p h e tam . Op erar e c r ea tu ra ole i in nomine D e i P a t r u
om n ip o ten tis , u t non la te a t h i c S p ir itu s immu ndus n e -
q u e in membris t u i s , neq u e in m ed u llis , nequ e in u lU
compagine membrorum : f e d in te h a b ite t v ir tu s C h r i f t i
a l t i f fm i & S p ir itu s fa n E li. P e r . Neque hanc formam
reprobat Facultas Parifienfis Theologica, ut confiât ex the-
fibus Ludovici de Machault,Baccalaurei Sorbonici, Prions
S. Petri de Abbatis-Villa, agitatis 13. Febr. anno 163j.
în extetioribus Sorbonx Scholis pro majore Ordinaria,
prxfide S. M. N. D. Stephano Tonnelier dodtore Na-
varrico, S-. Euftachii Parifiis Paftore, dedicatis eminen-
■ tiflimo Cardinali de Richelieu Dùci & Pari Francix : in
quamm polltione 7. hxc legere eft : E t iam u n ica olei
unElione in n e c e ff ita te , v e r b ifq u e in d ic a t iv e p ro la tis perf
i d poffe v id e tu r : S c ex theubus Dom. Jacobi H e ly e s
lib. 15. cap 36. E t ideo fecu n d um Ca n o n icam a uElorha-
t em , ne Ulis ja n u a p iet at is c la u fa v id e a tu r , o ra tio n ibm
& confolationibus fa c r a cum unElione olei a n im a t i, f e cundum
f t a t u ta fanElcrurn P a tr um , comrnunione v ia t ic i
re fic ia n tu r . Praxis videtur in vita Caroli Magni ex edi-
tione Pithcei: O le o a utem fanElo inunElus ( Carolus Imperator
) ab E p if c o p is & V ia t ic o fu m t o , & omnibus
f u i s d i f f o f i t i s , commendans D om in o fp ir itum fu um , o b iit
in p a ce . In vita S. Otthonis Archiepifcopi Bcbamber-
genfis lib. 3. cap. 45. In te r ea la n g u or magis m a g ifq u t
fp ir itum luElantem u r g e b a t , r ite q u e dijp o fitis omnibus
quacumque p o ft f t v iE lu r is praftar e p o tu it , fu p p l i c i d r
p u ra confeffiont p r a m iß a ; olea i lla & p la c id a , & fa c r a
unElione fa c r i olei d e lib u ta ,p r o p it ia b ile v ia tic um corpus
D om in i p e r cep it. Apud Arnoldum Lubecenfem lib. 3.
hill. Slavorum cap. 3. de obitu S. Henrici Epifcopi Lufupra
citatis , in quibus defenditur formam extremx-un- C becenfis : S i c confortatus in D om in o , convocatis fr ,
^tionis eflè indicativam , vel deprecatoriam. Sic enim
ait pofitione o dia va ; Ex tr em a -u nElio n is Sacramentum
m a te r iam ha b e t fa c r am unEiionem: fo rm am h a b e t v e l in d
ic a t iv am , v e l d eprecatoriam. Quare non valet refpon-
fio Petri Ledefmx cap. 3. de forma hujus Sacramenti,
cum ait hanc formam indicativam elïe tantum quoddam
prxambulum ad Sacramentum extremx undtionis. Nam
-cirati Theologi, cüm hxc fcriplèrunt, non erant adco
ftupidi ut ignorarent fi prxter formam indicativam,
aliam haberet deprecatoriam Ambrofiana Ecclefia. Prx-
terea ut nemo dixerit, cüm quis infondens aquam profert
hxc verba, E g o te b a p t iz .o , Sc c . hanc formam elïè prx-
ambulam ad baptifmi Sacramentum : ita abliirdum eft di-
cere', cüm ungitur xgrotus oleo fandlificato, Sc profe-
runtur hxc verba, ungo t e , S cc. cjufmodi formam ene
quid prxambulum ad extremam undtionem. Quare Dub
us d ie tb a t f e ja m r e fo lv i : & a c cipiens fa n E li ole i 1
Elionem manus ip f e p o r r ig eb a t , pedes e x t e n d e b a t , c,
p fallen tib u s p falle b a t : fum to q u e v ia tic o D om in ic i c
p o r is d i x i t , 0 R e x g lo r ia v e n i cum p ace . EtapudTheo- * ftnm
doricum lib. 4. vitx landtx Elizabet uxoris Ludovici ^
Lantgravii Turingix cap. 5. ubi agens demorte ejufdem
-Landgravii lie ait: V id e n s ig itu r q u o d f i b i mortis p e r i-
culum im m in c r et, v o ca to P a tr ia r ch a H ie rofolym itano, a b
ip fo fa c r a unElionis Sacram en tum a c cep it ; q u i u t ojfi-
c ium fo lem n e hoc p e ra g e r e t , Ep ifco p um d e fa nE la C r u e t
cooperatorem a ffum fit. PeraEla unElione ,fa c ro fa nE li corporis
D om in i noftri J e fu C h r if t i f i b i v ia tic um t r a d id e -
r u n t , q u o d cum f id e C a th o lica & fin c e r a devotion e fu f -
cep it. In vita S. Adalheidis lib. 1. cap. 16. R efum tts Hynm
aliquantulurn v ir ib u s co rp o r is , m u n ir i f e r o g a v it a t ten - mfliu “
tiits myfteriis E c c le f ia f lic is . T u n c fa c r i olei. unElione p e r -
randus fupra ci ta ta quxft. cüm profert ritum quarum-j} u nE la , Sacramentum D om in ic i corporis hum iliter & dedam
Ecclefiarum qux utuntur utraque forma indicativa
S c deprecativa, non dixit formam indicativam efle quid
prxambulum ad hoc Sacramentum. Et poftea cum retu-
lit formam Ecclefix Ambrolianx, earn non repudiavit.
Neque hxc dodlrina adverlatur Concilio Tridentino,cum
ait felT. 14. cap. 1. Formam deinde efte ilia v e r b a , P e r
iftam unEiio n em , S e e . Nam Concilium deprecatoriam
non ita aftruit, ut rejiciat indicativam, quam olim in ulu
fuifle luce meridiana clarius eft. Ut nec ita aftruit illa
verba, p e r iftam u nEiionem , ut deftruat formam Grxco-
rum, qux licet deprecatoriafit, ejulmodi verba nonta-
men agnofeit. Tandem, antequam hinc manum refe-
ram, notandum eft apud Burchardum libro citato nullam
reperiri formam. Nam refponfioni infirmi ad interro-
gationes Sacerdotis liibjungit : P o ftea ung a tu r . P o ft
co r fe jf to n em , & fid em r e d d itam , & unEiionem d ica -
t u r y ln t ip h o n a : In veritate tua exaudi me , Domine. “ cibus mfs. noftris fupra citatis.
P fa lrn u s : Domine exaudi orationem meam, autibus per- N o t a 9 1 6 . £ t s i 'c f
cipe. D e in d e : Kyrie eleilon, cum Pater nofter, & p r e - s e p t e m d i e s , s i ni
e ib u s , S c c . t a m d e c omm u n i o n
N o t a 9 i j . D o m i n e D e v s S a l v a t o r
e r , S cc.
votifftm e adorando p e r cep it. Id etiam videre eft in vita
S. Hugonis Abbatis Cluniacenfis apud Surium April. 19.
ubi agitur de vilione S. Godefredi Epilcopi Ambianen-
fis ; R ogar iq ue a F ra tr ib u s u t A b b a t em H u g o h tm oleo
fa nE lo im n g e r e t ; & E p if co p a li red im itu s in fu la M t ffa s
celebrans, D om in ic i corporis & fa n g u in is e i v ia tic um m i-
niftra r et. Id ftatuunt Conftitutioncs Riculphi Sueflionen-
lis Epifcopi: I tem op o r te t , u t P r e f ty t e r i infirmos fu o s p e r
confejfionem d r reconciliationem oleo fanE lo p e rungant,
& tu n c eos communicent. Hoc etiam conftat ex vita S.
Adalardi Abbatis Corbei'enfis apud eumdem Surium Janu.
1 . qui lan&a un&ione delibutus poftridie mane lacro
Viatico paftus eft. Forfitan aliquis obex interjedlus fuerat,
quominus illud eodem die lulciperet. Nam olim tria
Sacramenta, Pcenitentia, Undtio fuprema, & Euchari-
ftia infirmis fimul conferebantur, ut clarum eft ex codi-
I T I U I PER
In codice Rodradi hxc oratio ia duas di vidi tur, S c fe*
Ita in codicc mf monafterii S. Remigii. Nota curam
quam Sacerdotes olim gerebant circa infirmos. Ubi 7» do
yi« SancH Gregorii Papx
lio o ff ic io , fignificatut de undtiorte, quam Matthxus A imponit c ilic ium d e fttper,dicens : Si q u is in firm a tu r , ague
Galenus in promtuario Theologico Catechefi 182. re- poe n iten t iam , e tiam e x neceffitate , q u ia m ife ricors eft
ftrineit ad partes laborantes : quia, ut vült, Sacramentum D e u s ; q u ia m iftr ico rd ia D e i n ec menfuras, n e c tempora
non repetebatur. A d h a c , inquit, non fie b a t illu d p e r - h a b e t , dicen te D e i S p i r i t» * P rophe tam : cum c om e r fu s « teg.
funElorie & p roperanter i f e d u b i a ger non co nvalefcebat, ingemueris, tu n c fa lv u s t n s j & a lib i : d ie m iq u ita te s tu a s m p b
r ed ib a n t eodem Sace rdote s p e r ftp t id u um ungentes : non p r io r , u t ju f tific e r is . A n t . Succurrc, Domine, infirroo
q u id tm S a cramentum to tie s repet en t e s , f e d fta t is p r e c i- huic, & medica cum fpiritali mcdicaminc, ut in priftina la-
i u s unElione curan te s laboran tia m em b ra, p ra b en te fq u e nitate reftitutus,gratiarum tibireferatadlioncs. P fa l. Do-
,.ii. ^ v ... . . mine ne in furore tuo, cum Gloria. A n t ip h . Quia apud
Deummiftricordia, &copiofa apud eum redemtio, S c .
multiplex Dei miftricordia, ita Sc lapfis fubvenit huma-
nis : ut non fblum per baptifmi, & conftimmationisgra-
tiam j fed etiam per poenirentix atque undtionis medjci-
nam fpes vitx reparetur humanx. A n t . Cor contritum
S c humiliatum Deus non fpernit. P fa lm . Miftrere mei
Deus, totum cum G lo r ia , & * r e p lta tu r A n tip h \
fanE lam E u c h a r ift iam . Hxc ille. VeriWid quod ait
repeti olim folitum undtionis extfemx Sacramentum, in
eodem videlicet morbo, non videtur probabile, quia hxc
verba, q u am d e a lio o ff ic io , funt gencralia, neepoflimt
ieftringi ad undtionem membrorum affedtorum. Et quam-
vis hodic in eodem morbo non repetatur hoc Sacramentum
jfi tamen antiquus valeret ulus, id non elletablur-
dum : quia non cellante morbo , homine adhuc cxiftente
in peccatis, ob peccata falte:
die obrepunt, quia f t p t i
hoc Sacramentum fxpiüs ...................... .
caufis manentibus, ob quas hoc Sacramentum Confern
fölet. Prxrerea fi undtio illa partium morbidatum nón
eilet Sacrqmcntum , non poltet conferre länitatem, ac
proinde fruftra adhiberetur. Prxterea non aliud adhibe-
bant oleum, quam ab Epifcopo fandtificatum.
:----p - . - - Forti leg.
ia qux nobis quoti- " ColleElam require. A n t . Opern ferat huic mfarmo Deus repetatur. vçl,
d ie e a d it ju f t u s , jure polfet fuper ledtum doloris ejus : Sc ipfe confirmet eum Sc v
eodem morbo repeti, ipfis fleet. P fa lm . Beatus qui intelligit, co lle c lam r eq u ir e .
N o ta 9 1 7 - D e b e n x e t i a m S a c e r d o t
e s e t M i n i s t r i s a n c t e E c c i e s i e ,
&c.
Ita incodicibus Rodradi, Sc S. Remigii.' Nota curam
■ Sc ftudium prifcorum Sacerdotum erga infirmos.
N o t a 9 s 8 . C h r i s t e c o e l e s t i s m e d i c
i n a P a t r
Ita etiam in codice Rodradi.
N o t a 9 1 9 . M u m e n i m S a c e r d o t u m ,
S e e.
Ita in codice Rodradi. Particula e n im , hoc loco
fumitur pro particulis v e r b , feu autem. Regula Magi-
ftri mfi cap. 82. H o c enim n e f i t in a l iq u o , fr eq u en te
r omnes J c ru ten tu r a P ra p o fitis . In libro fexto Halit-
garii fupra fub initium : N o n enim omnes C le r ic i hanc
fe r ip tu r am ufurpare a u t legere debent. Hie autem def-
cribitur alia a luperiori ungendi infirmi ratio, feu confuetudo
nonnullorum Prefbyterorum, qui ungebant infirmos
in quinque fenfibus.
N o t a 9 2 0 . P e r u n g u e n t .
In codice Rodradi, peru n g a n t. Sed legendum puto,
peru n g u n t.
N o t a 9 2 1 . I n n a r i b u s .
Lege , in a u r ib u s , ut in codice Rodradi. Nam poftea
dixit : I n narium fum m ita te f i v e in te r im . Turn quia
nulla mentio fieret undtionis aurium, qux tamen necefia-
ria eft: nam feripfit fupra, peru n g u en t in fup er in qu in q u e
fe n fu s corporis,
N o ta ^22. D i c e n t e s , I n n o m i n e P a-
t h i s , See.
Ita,in codice Rodradi, neque ulla mentio habetur vulgaris
iftius formx: P e r iftam fa nE lam unEiionem, Sec.
N o t a 9 2 3 . O m n i p o t e n s s e m p i t e r n e
D e u s , q j ii s u b v e n i s i n p e r i c ul is , &c.
Ita in codice Rodradi. Porro ut hujus extremx undtionis
antiqua ratio clarifis innotefeat, hie fubjiciam tres an-
tiquos hujus Sacramenti ritus *, primumquidem ex codice.
Ratoldi i alterum ex codice Tiliano ; tertium ex codice
monafterii S. Remigii. 1
A n t i q u u s e x t r em a u n E l io n i s c o n f e n n d & r it t e s e x
co d i c e m f . R a t o l d i A b b a t i s .
I N cipit ordo undtionis infirmi : H i e d ica t S acerdos
a d in firm um : Q t t id me a d v o ca ft i, fr a t e r ? I l l c a i t : u t
m ih i unEiionem tra d as . D i c i t Sacerdos a d eum : D o n e t
t ib i D «m in u s n ofter J e fu s C h r iftu s ve ram fa c ilem q u e unEiionem
tarn f i t e r e jp e x e r it , d r fa n a v e r i t te D e u s ,
Hfj. Ubrjg. cuftodies illam ? R c jp o n d e t, Cu ftod iam . T u n c Sa ce rd os fa -
§y|> c i t t tru e cm e x cinere cum a q u a fu p e r peElus e ju s , &
A n t . Dominus locutus eft Dilcipulis fids, in nomine
meo dxmonia ejicient : fuper infirmos manus veftras im-
ponite, & bene habebunt. P fa lm . Deus Deorum. A n t .
Salvum .fàc fervum tuum, Deus meus fperantem in te 5
cüftodi animam ejus , quia in te fperavit. P fa lm . Inclina,
Domine. A n t . Cadent à latere mo mille, Sc decem.mil-
lia à dextris tuis, tibi autem nullum adpropinquat malum.
P fa lm . Qui habitat. A n t . Propitietur Deus ini-
quitatibus tuis, Sc fanet omnes xgritudines tuas, S c reno-
vetùr ut aquilx juventus tua. P fa lm . Benedic. 1. A n t .
Domine, libera animam mcani à labiis iniquis, Sc à
lingua dolofa. P fa lm . Ad Dominum cùm tribularer.
,plM
'O r a t io . Omnipotens fempiterne Deus, qui per Jacobum
Apoftolum mum introduccre Prefbyteros Ecclefix, Sc un-
gcre oleo infirmos prxeepifti : prxftaquxfumus, ut dt-
gneris per manus noftras hunc famulum tuum ill. infirmum
de oleo landlificato ungere, S c benedicere. Hoc
autem quod nos exteriüs tua chariImata fidcliter complc-
dtimur, hoc interiüs fpiritaliter divina virtus, ac mirabili-
ter tux magnanimitatis * operaretur virmtem. Per Dominum
noftrum.
Ungo oculos mos de oleo fandtificato : ut quicquid il- .
licito vifu deliquifti, hujus olei undtione expietur. Per
Dominum noftrum Jefum Chriftum.
A l i a .
_ Ungo aures has facrati olei liquorc, ut quicquid dele-
u dtatione noxia auditus admifium eft, medicina fpiritalis
evacuet. Per Dominum noftrum.
A l i a .
Ungo has nares de oleo facrato: ut quicquid noXiè con-
tradlum eft ? odoratus fuperfiuo, ifta mundet medicatio« *
Per Dominum noftrum.
A l i a .
Ungo labia ifta confecrati olei medicamento, ut quicquid
otiofa vel criminofa peccafti locutione, diyina dementia
miferantc, expietur hac undlione. Per.
A l i a ,
Ungo pedlus mum de oleo ftndlo, ut hac undlione
protedhis, fortiter prxftare valeas ad versus xthereas cater-
I vas. Per Dominum.
tctrntn,
'iD’Ordine
;Roman.o mf.
Jotb. .Apud
Alia,
Ungo has fcapulas five medium feapularum de oleo
facro, ut ex omni parte fpiritali protedlione munitus, ia-
cula diabolici impetus viriliter contemnere, ac procul pof-
fis cum robore juvaminis rcpellere. Per Dominum.
A l i a .
Ungo has manus de oleo confecrato f ut quicquid il-
licito, vel noXio opere egerunt, per hanc undlionem eva-
cuetur. Per Dominum,
L 1 iij
BH
1 9 1 9 1
m
!» i n {
ill 1 1