<juis volucrit, tyrannomm jus pro co regc fcribi-A dimiflus eft, quatn abiret rex. De abeunte etiam
tu r , qui, abjedo Domino, poftulatur. Crudelis er- populo cautè fignatur, 6c non fimul, fed finguli abigo
lex rcgni, ultio eft Dominum abjicicntis populi.
Non enim injuftum erat, uc agros, 6c vineas perden
t , qui regnantem fuper fe Dominum fponte per-
'debat. Cundaergo, quæ contra æquicatem in hoc
jure rcgio concinentur, æqua efte cernimus : ft in
petendo rege quidquid populus deliquerat, confi-
<leramus. Nam quod magnum in divinæ æquitatis
examine onus legis eft, fi filios 6c filias in regis
opere invici ponerent, quos à Dei libertate fponte
tuliflent ? Et quid inconveniens efte cernicur,fi
quod ad ultimum ponitur, ipfifierent fervi homiifle
in domum fuam referuntur. De his verb, qui
regem fecuti funt, non dicitur: Abiit parsexerci-
tus, ftnguli poft regem; fed: Abiit cum Co pars excr-
citus. Ad extremum verb qui regem fcquuntur,
eorum corda a Deo tada r$feruntur : qui regein
ipernunt, Belial filii nominantur. Hie profedo modus
dicendi non (implex, fed valde ei (ubtilis e ft,
qui confiderare novit, non quod fimpliciter foris
fonat, fed quod (apicriter intus infinuat. Quid e ft.
ergo, quod rex in aomum (Liam abire, populus verb
dimitti dicitur ? Sed regem, Ecclefi«e Paftorem i
num, qui abjiciebant fuper fc regnantem Deum ? ß populos,fubjedos defignare oftendimus.Ire autem,
Tn • t r • I. • ____».___— u lik ap ! « a . 'pine n u i rp fin p r Dum ergo regni lex feribitur, perpetuæ memoriæ i p»r»r/»lr R p y pr_
poena traditur, qua audaces puniantur : quæ quia
per Domini jufticiam lata fiierat, coram Domino
reponi perhibetur. Sed forcafte jus illud aliud fuit,
quam lex ifta, quæ feribitur. Quod fi verum eft ,
hanc Samuel coram rege ad populum loquitur, ut
rex fciat à populo quid exquirat:fciat populus quid
exhibere fuis regibus debcat. Quæ lex in libro (cri-
bicur, ut pro futurorum memoria Æfcrvetur. Coram
Domino ponitur, ut venerabilis habeatur.Nos
autem reges Ecclefiarum e(Te fandos prædicatores
diximus, quibus apertè omnia convenire oftendi-
mus, quæ jure regio continentur. Hanc ergo legem
Samuel ad populum loquitur, quando eledus
doctor fideles fandæ Ecclefiæ inftruit, qua humi-
litate fuis præpofitis debeant (ùbjugari. In libro
etiam feribitur, quando in eorum mente hæc firmi-
ter inferit. Nam qui fie loquitur, ut audita audi-
tores ejus oblivifeantur, ad populum legem dicit,
fed hanc in libro non feribit. Verba ergo, quæ ao-
dor loquitur, in libro feribere, eft auditorüm fuo-
rum mentibus attenté commèndare. Quafi feribere
volcbat Dominus, quæ dixerat, quando dicc-
johsn. h. 2o. bat : Mementote fermonis met, quem ego dixi vobis.
Non eß firvus major Domino fuo. Hinc Paulus lo-
Heh | cutam regni legem in libro aeferibens, ait : Me-
mentote pr.epofitorum veßrorum, qui vobis locuti funt
verbum Dei, quorum intuentes exitum converfationis,
imitamini ßdem. Si verb 6c hîc aliam legem quis
efle præfignatam accipere voluerit, illam afpiciar,
4--cor. 9.19. quam beams Paulus oftendit, dicens : fin i evange-
littm annuntiat, de evangelio vivat : dr qui altar io
fervit, de altario vivat. Hanc quippe legem regni
Dominus loquebatur ad populum, quando dice-
Matth. io. +r. bat : f in i recipit Prophetam in nomine Prophet a, mercedem
Prophet# accipiet : & qui recipit jußum in nomine
jußiy mercedem ju fii accipiet. Et ut ardiùs hanc in
libro deferiberet, à minori verbum roborans, ait :
nute. 9.4*. £>ui de der it uni ex minimis mets calicem aqua frigidst
tantum in nomine difeipuli, non perdet mercedem
fuam. Sequitur :
verf. zs. as. Dimifit Samuel omnem populum, fingulos in do-
& mum fuam. Sed Saül abiit in domum fuam in Gabaa,
d r abiit cum eo pars exercitus, quorum tetigit
De u s corda. Filii verb F dial dixerunt : Numquid
falvare nos poterit ifle ? Et defpexerunt eum.
“Pafiore libcrS 39* Si fimplex hiftoria quæritur, quid umquam
ad fubditos plafiius dici pomit ? Sed fi vim vecborum fingulo-
W M j y i rum attendimus , magna fimt quæ in hac fimplici-
tum'rcdeam' täte verborum clauduntur. Nam populus in domum
fuam dimiflus after itur, rex autem in domum
non elfe dimiflus, fed abiifle perhibetur. Separatem
quoque de domibus populi, & de domo regis
dicitur : quia populus refertur dimiflus in domum
fuam, 6c rex abiifle in fuam. Priùs tarnen populus
liberi eft; dimitti, ejüs qui retineri poteft. Rex ergo
abire dicitur, ut in perfona prædicatoris libertas ,
animi prædicetur. Abire quippe dodores pofliint,
cum volunt, 5c redire : quia fortes funt in bono .
opere, fapientes in interna difpofitione. Veniunt
quippe, quando ad fubditos exeunt, aut exemplq
boni operis, aut verbo prædicationis. Abeunt autem,
quando ad mentis fecretum redeunt, 5c quod
foris aduri (unt, intus difponunt. In qua nimirura
confideratione, quia quotidie permanent, quafi in-
tra domum latent. Abire ergo in domum fuam rex
dicitur : quia prædicator æternæ vitæ operationc
probatus, (àpientiæ dodrinâ fecurus, liber ad ope-
^ ra poteft egredi, 5c ad confilia mentis intrare.
40. Populus autem in domum fuam dimittitur : Nitiidin:
quia fideles fubjeâi non funt liberi ad difponenda n?rumri:, x t . . ' , . , f'x ' r • 9 lEwmflaiw quæ volunt,(ed ad ea quæ jubentur.Quali tenti qui- ,
dem dimittuntur, dum jufla præcipiuntur agere :
præfumere non jufla, devitare. Et quia ad opera
diverfà mittuntur,in fuam domum eorum unufquif-
que dimittitur. Ut enim ea, quæ nobis præcipiunt,
bene perficiamus, priufquam appareamus in opere,
intus recondimur in interna confideratione. Reges
ergo noftri nos fingulos in domum noftram dimit-
tunt : quia ad ea quæ nobis injungunt, nos per fe-
cretam mentis difpofitionem ire præcipiunt. Bene
D quidem ipfi præcipiunt, fed fi operationis noftræ
modum negligimus prævidcre, quæ bene præce-
pta fimt, inconfulta mente dilfipamus. Singuli ergo
in domum fuam redeunt, quando unufquifque
ndelis (ubditus opus obedientiæ, quod proponit,
confilio mentis difponendo prævenit. Quia verb,
ejefto rege, in domum fuam ante populusâimiflus,
quàm rex abiifle afleritur, poteft in hoc aliud defi-
gnari. Qui enim regem excipiunt, in domum fuam
vadunt, quando fc unufquilque fiibje&us confide-
rando præparat, uc e i, quem præefle fibi petiit, fi-
dclem obedientiam impendat. In hoc ergo loco Qg*inj
non eft imperata confiderare, fed imperandis infi- R " " .
^ ma fe difpofitione fubfternere. Régi quoque in
domum fuam abire, eft,ut diferetè paratis imperet,
confiderare. Alia ergo eft domus regis, alia populi
fubje&i : quia al ta illi mente fubditorum itinera
difponenda confiderant, ifti prælatorum imperia
exequi per intimi propofiti robur parant. Unde 5c
domus regis in Gabaa fita perhibetur. Gabaa quippe
fublimis dicitur. Domus ergo regis in Gabaa
efle oftendicur ; quia ele&us doótor non ima 5C ter-
rena cogitando incolere, fed alta 5C cæleftia me-
ditari ftudet. Unde 5c bene pars exercitus cum eo
ire in Gabaa dicitur : quia hi, qui contra diabolum
fortes funt, elcftum Paftorem fuum ad virtutum
alta profequuntur. Pars ergo exercitus ire cum rege
dicitur : quia in fancta Ecclefia plerique fideles
juint,qui prælatis fuis humiliter obedire fciunt, alta
cogitare
;mj fciunt
jtjtaperficogitare
nefciunt. Sciunt quidem imperata perfi-
cere, nefciunt aliis imperanda prævidere. Quafi
enim hujus partis milites commemorabat Pau lus,
cùm Coloflenfibus feriberet, dicens : Salut at vos
Arijlarchus concaptivus meus, dr Marcus confobrinus
Sarnaba, & Johannes qui dicitur JuJlus, qui funt ex
circumcifione : hi fo li fun t adjutores met in regno Dei.
Item Romanos alloquens, ait : Saint ate Prifcam dr
Aquilam adjutores meos. Et poft pauca : Salut at vos
Timotheus adjutor meus, dr Lucas, &Jafon. Adju-
tores quippe fuos difcipulos vocavit, quia ordinc
minores erant, fed laboris participes : obedientiæ
humilitate Apóftolo fubjefti erant ; fed dum cum
co æterni regni gloriam prædicarent, cum eo pari- !
ter veritatem defenderent, infidelibus obfifterent,
illatas perfccutiones fortitcr fuftinerent, quafi in
bello Dei milites régis erant. Cum rege in Gabaa
pars exercicus ire dicitur : quia perfe&i difcipuli in
alta difpofitione fan&æ Ecclefiæ magiftrorum fuo-
rum coadjutores funt : auxilia, quæ pofliint, per
altitudinem virtutis ferunt, fed eis, quos adjuvant,
per humilitatem ferviunt.
41. Et quia hoc nonnifi illi poflimt, qui Spiritus
fan£li gratia præventi funt, cum pars exercitus ire
cum rege dicitur, fiibjungitur. Quorum Deus tetigit
corda. Qma enim digito tangerefolemus, Deus
corda Sanftorum tangit, quando eis Spiritus fan&i C
gratiam tribuit. Et ejus tadum fentiunt : quia,rece-
pto internæ virtutis munere, à carnalitatis fuæ debilitate
commoventur. Qui protinus cæleftis exercitus
milites fiunt : quia per virtutem fandli Spiritus
infirma deferunt, & ad agenda fortia in Chrifti
bello præparantur. Quia verb intrafan&amEccle-
fiam quidam prælatos fifos defpicere non verentur,
audiant : quia qui regem defpiciunt, Belial filii di-
cuntur. Per fiiperbiæ quidem vitium in illius imi-
tatione generantur , dc quo feriptum eft : omne
fublime videt, dr ipfe eft caput fuper omnes flio s fu -
perbia. Qui apte fiiperborum mores infinuant, quia
dicunt : Numquid ifle falvare nos poterit ? Sanfti
etenim viri, quia præfentia defpiciunt, ætema in-h^
quirunt ; contemtum mundi, quem in mente reti-
nent, proférant etiam in exteriori converfatione :
intus venerabiles fiint, foris defpicabiles videntur.
Superbi ergo, quia illud (blùm, quod in San&is foris
defpici poteft, afpiciunt ; illud verb, quod val-
de venerandum eft, cernere non merentur, dicunt:
Numquid ifle falvare nos poterit .<* Quafi deipicien-
do interrogent : A tam parvo tam grandia (peran-
da fiunt ? Ifte tam parvus,nos tam magnos : tam de-
bilis, tam fortes falvare pofle credendus eft ? Nam
quid eft aliud, quod dicunt : Ifte & nos : nifi quod p
fuperbi 6c arrogantes infpicientes alios, femper par- ^
. vos 6c debiles efle credunt ; fe autem magnos, fortes,
arque (apicntcs?Mëriro igicur Belial filii dicun-
tur,quia dum fuperbiendo fe extollunt, illi fe conformant
, qui eodem modo cecidiflc de cælo di~
citur. De quibus etiam regem defpicientibus dicitur
:
E t non attulere ei munera.
41. Si ad litteram ifta difeutimus, hoc profe£lo
infinuant : quia 6c terrarum domini, 6c fpirituales
fan&æ Ecclefiæ prælati extcrioribiis officiis hono-
randi funt. Unde5<: beatus Paulus Apoftolus elatos
Romanos alloquitur,dicens:i?^^/>r omnibus débita;
cut tributum, tributum : cut veftigal, veftigal. Hinc
Apoftoloram principes exhortans, ait : Subject efto-
te omni human# creature propter Deum, five regitam-
quam pr#celienti , five ducibus tamquam ab eo mifsis.
Spiritualia verb munera Re&oribus noftris tribui-
mus, quando debitam eis honoris reverentiam of-
ferimus, 6c ea, quæ præcipiunt, cum magna devo-
tione fcrvamus. Magna enim munera funt reve-
rentia honoris, 6c humilitas fubjeclionisquia dum
Re£toribus noftris, 6c intus per humilitatem fubdi-
mur, 6c per exteriora obfequia foris honoris reverentiam
exhibemus, munus eis unum præbemus à
corpore, aliud à corde.Ut ergo fuperboram typum
infinuet Propheta,non dicit: Non attulere ei munus :
fed, non attulere ei munera : quia dum ele&os prædicatores
defpiciunt,eis utique honorem à corpore
offerre dedignantur, 6c humilitatem à corde. Sed
cùm cleéti prædicatores fubditorum culpam agnof-
cunt, aliquando earn ftatim corrigere increpando
geftiunt, aliquando hanc fe nofle diflimulant ; ut
ad earn delendam congruum tempus quærant. Unde
6c de eodem defpeâto rege protinus fubditur :
llle verb difsimulabatfe audire.
43. Subditorum quidem pravitatem audit, qui
nofeit : fed audit, 6c non refpondet, immo fe audire
diflimulat : quia plerumque, caufa exigente, nota
fubditorum fuperbia incorreptadefcritur, ut op-
portuniori tempore, quafi cognita, feriatur. Quam
profe£tb Ecclefiafticæ cenfuræ diferetionem bene
in hoc ipfo Ifraelis rege agnofeimus, fi regni tem-
pora, 6c ada diverfa videamus. Nam radis adhuc,
6c noviter ordinatus diflimulare fe audire defpi-
cientium verba dicitur, fed confirmato regno fuper
Ifrael ad dexteram 6c finiftrani pugnare, 6C
quocumque fe vertebat, fuperare perhibetur. Culpa
ergo, quæ feriri digna feveritate non poteft,
diflimulanaa, non exponenda eft : quia audaciùs à
fubjedis delinquitur , fi prælatorum infirmitas a-
gnofcatur. Hæc in quarto hujus operis libro dif-
putata fufficiant, ut per loquendi principium ad
exponenda, quæ reftant, ftudium renovemus.
L I B E R QJJ I N T U S .
C a p u t P r i m u m .
i. U m facrx hujus hiftoria; profunditatem a f
ferere in iftius operis Prxratione voluiflem,
in eopotiflimum videri pofle aflerui,qubd feripta
fuerit a Prophetis. Ipfi quidem myftrca dicerc, non
folum verbis, fed etiam rebus confucverant: plana
proferre, fed alta fignare. Quia enim per eos Spiritus
fandus loquebatur, 6c planum erat, quod ipfi,
Tom. I I I .
• jgM &.v
velut homines dicebant; fed profundum, &myfti-
cum ; quia locuti onem hominibus fummus 6c incir-
cumfcriptus Spiritus fuggerebat. Qma ergo Prophetam
Samuelem loquentem exponimus, tanto
majori ftudio indigemus, quanto ipfe in Spiritus
fimdi gratia fiiblimiter afliimtus, exteriora dixit,
fed intcriora vidit. Carnalia plerumque afleruit :
fed intima 6c (piritualia fignavit. Sed quia humano
ftudio ad divina pervenire impoflibile eft, non eft
R
ibidem.
Quæ munera
Prarfe&is noftris
oii'cicndj,
Rom. 13. 7.
r. JPetr. 2.13.
Ibidem.
EcclcfïafticÆ
cenfuræ diTcre