Cut Deus iniques
diu rire-
4 9 z Sancti G re g o r ii E x p o fitio 493
zz. Occulti difpenfatione confilii,Conditor no- a Sequitur : Ne difcejferis à me.San&a anima qux fofter
Sc culpas mortalium infpicic , & fpatia vicx-dif-
ponic 5 ut diuturnx vita: tempora quibus juftus uti-
tur ad bene operandi auxilium, iniquus accipiat
ad damnationis augmentum. Si cnim accepta quis
poenitentix tempora divertit ad culpam, diftri£tus
cum venerit, judex, indulta mifericordix fpatia
convertit ad pcenam. Et confirmatifuntJuper me. Ad
hoc namque omnipotens Deus aliquando pervier-
fos patitur diutius vivcrc, ut Sc ipfi male viyentes
prava quotidie opera augeant, Sc contemtores fe-
culiex eorum nihilominus perfccutione clarefcant.
Qui faftu fùperbix tumentes, co fc graviùs adver-
sùs elc£los erigunt, quo in mundo eis cunfta ad
lum Deum perfeâè defiderat, precatur ut nec ad
horam Deus abilladifccdat. Novit enim quia inter
inimicos graditur : novit quia omni tempore
diabolüs fibi adverfatur. Quia ergo omni tempore
intelligit fibi imminere pericula, etiam momento
temporis non pbteft elfe fecura.
Inten de in adjutorium meum, Domine De its falu-
tis mea.
ay. Quafi dicat : Tu qui es adjutor in opportu-
nitatibus in tribulatione, noli me velut alienum
ncgligere, noli velut extrancum abdicare: immo
intende in adjutorium meum, tuque me inter lcthi-
fera tentationum jacula protege, tu ab omni inivotum
fucccdunc. Nec intclligunt, quod in vita g mi corum incur fione defendc, tu in corde meo infua
plerumquc bona mali rccipiant, Sc idèo cos aut
raro , aut numquam adverfa conturbant. Nam Sc
iniquitatum fuarum fautores perditos quofque eo
citius ii talcs inveniunt, quo mundi gloriam qux-
llu Sc muneribus quxrunt. Unde& fubditur: E t
rmdtiplicati funt qui oderunt me inique. Nihil eft ini-
quius, quam odium pro dile£tione rependere, mala
pro bonis retribuere, pro correptione injurias
refpondcrc. Quod plerumquc mali raciunt, cum
juftos qui eorum falvationem apperunt,execrabi-
lis nequitix percuftionibus affligunt. Atquc ideo
fubjungit :
■ £>ui rétribuant mala pro bonis , detrahebant mibi,
quoniam fequebar bonitatem.
telligentix lueem illumina, a tu mC auxilio tux
virtu tis eircumda. Quod bene debes facere ; quia
tu es Dominus Deus meus. Te enim folum habeo
Dominum, te folum confiteor Deum. Congruum
ergo videtur, ut qui es reftitutor falutis in primo
parente perditx , fis Sc confervator ejufdem in me
per gratiam refticutx.
P R O OE M I U M
in quartum Pfklrnnm garnit entidlcm.
C um v en it N a th a n Prophcta a d D a v i d , quando in tra v it
a d B ethfabee.
"V T
Ota eft hiftoria de qua titulus ifte fîimtus cft.
iniquorum ad- A3- Qui, reddit mala pro malis, bonus non eft. C xi>avid enim captus pulchritudine Bethfabee uxq
Qui non reddit bona pro bonis, ingratus eft. Quû
autem reddit mala pro bonis, iniquus èft. Soient
namque perditi homines bene viventibus invidio-
sè detrahere, aut notam eis excogitati criminis in-
figerc,aut purx viex innocentiam, fimulationem
vocare. Quare autem hoc faciant, oftendit cùm
ait : ghtontam fequebar bonitatem. Bonitatem fequi-
tur qui Chriftum imitatur. Cujus imitatores tan-
to in hac vita graviora tentamenta perferunt,
quanto longiûs corde à mundo difeedunt. Dicit
cnim Apoftolus : Omnes qui pie •volunt vivere in
Cbrifio, perfecutionem patiuntur. Et alibi feriptum
eft : Malta tribulationes juflorum. Jufti namque qui
jfi ris Urix , non folum cum ea earn aliter coiit, fed
etiam occifo viro earn fibi in conjugium copulavit.
Poftea verb cùm veniffet ad eum Nathan Prophe-
ta, eumque fuo judicio, indu&a de ovibus fimilitu-
dine, condemnaffet,non folùm peccatum celarc
vel defenderc noluit, fed etiam confeflus quod
fecerat, ad dura fe poenitentix lamenta convertit.
In Pfalmo tamen nulla fit de hiftoria mentio, fèd
magna cognofcicur animi dolentis affe&io. Admo-
neinur autem in hoc Pfalmo profpera metucre, SC
contra omnem fcculi felicitatem acriùs vigilare.
Sxpe namque prxfentia gaudia fequuntur perpe-
% J j ' - 1 , tua lamenta. Sicut enim per fletus ad gaudia duea
qux Dei funt, tota intentione defiderant ; &fu-D cimur, ita per gaudia ad fletum pervenitur. Ille
pra mundjim fafti, mundana omnia quadam vir- nempe qui aixit : Beati qui lugent, quoniam ipficonoc“
folabuntur j ipfemet ait : Va vobis qui ride tis nunc
fiigemus.
tute dominationis conculcant, non folùm i
culto cordis diabolicas infeftationcs tolerant, fed
etiam perverforum malitiam décoré fux converfa-
tionis inflammant. Verùm quia ad fuperandum
nullus invenitur idoneus, nifi qui fuerit yirtutis
divinx fortitudine roboratus : qui perfecutorum
flagellis atteritur, qui detrahentium dentibus mor-
detur ; præfentiam Sc auxilium divinx majeftatis
expoftulatjUt cjus fultus prxfidio, contra omnia
qux patitur adverfa convalefcat. Ait ergo: ‘
Ne derelinqutu me, Domine Deus meus, ne difeef-
feris a me.
zOf. Illos proculdubio Doqjinus relinquit, qui-
bus conftantiam in tribulatione non tribuit. Ne-
celfario enim fequitur, ut omni tentationi fit fub-
ditus , quicumque à Deo fuerit derelichis. Qui ergo
tentamenta diaboli metuir, qui pati in hoc fe-
culo adverfa pertimefeit, ad Deum tota virtute fe
convertat : clamet ad Deum medullis cordis, &:
dicat : Ne derelinquas me, Domine Deus wfwj-.Quod
verbum fi cum anè£lu & defiderio fxpe rcplicare
ftuduerit, puto quàdquamdam in eo dulcedincm
fèatiet, quam fermo nofter explicate non valet.
quia plorabitis & flebitis. Quis fan&ior David ? qui
cùm Saiilis perfècutionibus urgeretur, non folùm
perfequentem occiderc non voluit, fed ipfi perfe-
cutori, cùm ipfum occidere poffet, pepercit. Tan-
to enim in Dei mifericordia fpem fuam fixerat,
quanto miferabiliùs infirmitatem fux tribulationis
fentiebat. Verùm ubi devidis hoftibus, preffuris
caruit, homicidium adulterio incautè fccurus ad-
jecit. Admonemur etiam in hoc Pfalmo carnales
cupiditates reftringere, Sc de Dei mifericordia
E numquam defperare. Quifquis ergo defperans de
venia , agerc poenitentiam dubitat, David poeni-
tentiam ad animum reducar. Audiamus Sc nos David
clamantem, Sc nos cum eo clamemus : gementem
, Sc congcmifcamus. Audiamus flentem, Sc
collacrymcmur : corredum, Sc collxtemur.
E x p o s i t i o
P S A LM I f tU A R T I P oe N IT E N T I AL IS.
7 1Æ lferere me*> &eus> fecund um magnajn mife-
J V l rri icordiam tua m.
* Gibt. & Vatic. , mi mal» , auxilio, &c.
r*rf. a,;
Quod aflidui,.
piccibusimJ
tranduin. 1
*• >[■ I
Pccnitcntisa
ipeculuraDia.
R e in ,
Matth, f.«
Luc. 6. Ui .
i. R»l*H
* -R ‘l IU,
Pfal.
Verf- '•
jpjtfifor gra- i. Ponamüs ante mentis oculos aliquem gravi- 1
Ivitcr vubwato tcr vulneratum, Sc vix jam Ultimos hujus vitalis
Mmib- aurx trahentem anhelitus, qui Sc nudus in ftcrquiw
linio jaceat, & vulnus nondum ligatum oftendat,
advenientis medici defiderio confici, Sc agnitum
ut fui mifereatur precari. Vulnus enim animx pec-
L /. s. catum cft * de quo dicitur : Vulnus, & livor, & plagatumens,
non efi circumligata, nec cur ata medica-
mine,necfota oleo. Agnofce intcrius, vulnerate, me-
dicum tuum, Sc ei peccatorum tuorum vulnera de-
tege. Audiat cordis tui gemitum , cui omne pa-
tet cogitationis arcanum. Moveant ilium lacrymx
tu x , Sc quadam ilium importunitate quxrendi,
femper ad cum alta de profiindo cordis fufpiria
educiro : perveniat ad eum dolor tuus, ut dicatur
etiam tibizTranßulit Dominus peccatum tuum. Cla- B
ma cum David ; vide quid iple dixerit : Miferere
mei, Deus, fecundum magnam mifericordiam tuam.
Quafi dicerct : Ingenti vulnere pcriclitor, quad
■ nullus medicorum curare valeat, nifi medicus ille
qui eft omnipotens, fuccuirrat. Omnipotent! enim
medico nihil cft infanabile ; qui ficut medetur fine
pretio, ita falutem reftituit verbo. Defpcrarem ergo
de vulnere, fi non prxfumerem de omnipotente.
Miferere mei, Deus, fecundum magnam mife-
luanu indi- ricordiam tuam. Quxrant parvam mifericordiam ,
K qui ignoranter contrahunt culpam. Ego*autemfieut
graviter cecidi, ita etiam feienter peccavi. Scd
tu, omnipotens mcdicc,&: contemtores eprrigis, Sc
nefeientes inftruis, Sc confitentibus ignofeis. Uti-
nam, Domine Jefu, ad me mifericordia motus di-
miu.it. gneris accedere, qui defeendens ab Jcrufalcm in
Jericho, proruens fcilicec de fummis ad infima, de
vitalibus ad infirma,in Angelos tenebrarum incidi,
qui non folùm gratix fpiritalis mihi veftimentum
abftulerunt, fed etiam plagis impofitis femivivum
reliquerunr. Utinam peccatorum meorum vulnera
, data mihi recuperandx falutis fiducia, alliges,
ne deteriùs fxviant fi fanari defperent. Utinam
oleum mihi remiffionis adhibcas, Sc vinum com-r
punclionis infimdas. Quod fi injumentum tuum1
W»J. in. me impofueris, de terra inopem, pauperem de fter-
I pu, 1, core fufeitabis.' Tu es enim qui peccata noftra pertulifti,
qui pro nobis qux non rapueras exfblvifti.
Si in ftabulum me Ecclefix tux duxeris, corporis
Sc fanguinis tui me refe&ione cibabis. Si curam
mei egeris, nec prxccpta tua prxtereo, nec fre-
mentium rabiem beftiarum incurro. Cuftodia enim
tua indigeo, quamdiu carncm ftanc corruptibilem
porto. Audi ergo me, Samaritane, fpoliatum Sc
vulneratum, flentem Sc gementem, invocantem
Sc cum David clamantem : Miferere mei, Deus, f e cundum
magnam mifericordiam tuam.
wußr. Et fecundum multitudinem miferationum tuarum,
dele iniquitatem me am.
Puitij morbis 2,. Peccata mca magna funt Sc multa, Sc idco
n° n magnam mifericordiam expeto, fed
ponum multi- cc*am multitudinem miferationum tuarum requi-
f do- ro ; ne pro aliis quod metuo fubeam fupplicium,
Pkricordi* fiunum folum non deleret peccatum. Per miferi-
fftrcntw & * corc^am> miferentis afFedum intelligimus j per mi-
I'finitio. ferationem verb, ipfam mifericordix exhibitionem
yh 4. fignamus , juxta quod feriptum eft : Mifericors &
miferator Dominus. Superfluum enim effet utrum-
que ponerc,nifi effet varieras in fignificationc. Scire
debemus quia nemo eft infanabilior eo qui fibi
fanus videtur. Ulud enim eft darum venturx falutis
indicium, fi incipit homo cognofcerc femet-
ipfum. Semctipfum autem David cögnofccbat,
Tom. II I.
l cùm multitudinem miferationum quxrebat. Dicac
Sc peccator cum co : Secundum multitudinem miferationum
tuarum, dele iniquitatem me am. Immcnfas
Sc innumcrabiles mundo exhibuifti mifcricordias
quando genus humanum de fervitute diabolicx
tyrannidis eripuifti, Sc à peccatis fuis in fanguine
-tuo elc&os tuos lavifti. Lavct fanguis ifte pecca-
torum meorum maculas, qui tötius mundi potuic
delete offenfas. Non poftulo à te aurum, noh lapi-
ocs pmiofos, non laboribus & naufragiis cx quinta
commercia, non peregrinas mcrccs dercmotis tcr-
renarum regionum multo ad nos diferimine dela-
tas, qua: etiam fortium fxpe virorum mentes effe-
minant, & falfa: pulchritudinis imagine illeäas captivant
: verùm quod omnibus his eft przftantiuä
& pretioftus,remiflionem peccatorum expctö.Qux
tunc vera cftc probabitur, fi addito ftuau poenitèn-
tne, gratia: tua: muneribus cumulatur. Quid enim
mihi prodeft malorum qua: feci impumfas, nifi
etiam bene operandi fubfequatur facultas l
Amplius U v t me eh initjuiute men, eb i feccatt ytrf.
meo munda me.
}. Quid iniquius, quam aliénant contreÛare u- Non Mm
xorem ? Virum ejus nec feientem nec lacrymantem n,ai‘rnis » ^cd
occidere ? Ec hoequidem fecerat Propheta de gre- «Um »«Stfi
s g^bus ovjum fiiblatus,de poft fêtantes ad regni agendapocni-
" gubernacula affumtus , corporis fortitudine prx- tcntia*
dicus, fpiritalis gratix donis illuminatus. Qui tan-
' to graviùs ceciderac, quanto celfiùsScregmgloriâ
Sc excellentia virturum ceteris prxeminebat. Glo-
rix namque prxeedentis prxconium, fequentis cul-
px adauxit reatum. Tanto enim quifque graviùs
corruit, quanto antequam cadcret,in confpeflu
Dei altius afeendit. Dicat ergo : Am flih Uv* me
ah mwuuate mca. Profit mihi, Domine, quöd ceci-
di : laventur cum hac macula not* deliaorum
quas haiftenus ncglexi. Sxpe namque dum qux-
dam male gefta plangimus, ipfa vi amaritudinis ad
ducutiendos nos excirati, alia in nobis plangenda
) ^ venimus. Qux admiffa eo faciliùs oblivioni tra-
dimus ,quo ca vel nulla vel levia putamus. Scd
luccrefcens amaritudo poenitentix, non folùm majora
peccata cordi noftro congerit, fed etiam minima
quxque ad memoriam reducit. Qux omnia
tanto obftinatiùs profequimur, qüanto omne mali-
tix germen vigilantiùs exftirpare de corde cona-
inur. Lavatur ergo ampliùs, cui non folùm quod in
fc punit peccatum dimittitur, fed etiam alia qüx
obduxerat oblivio, nihilominus dclentur. Aqux
quibus diluitur iniquitas, dona funt fanfti Spiritus : làimur JS!
qux quafi torrens de fupernis venientia, ficut eie- eaw*
«orum corda ut germinent irrigant, ita etiam ab
omni inquinamento carnis Sc fpiritus emundant.
De hoc quippe torrente feriptum eft : pluminis pnd.As.n
11 tmpetus Utificat civitatem Dei. E t i peccato meo
munda me. Inquinavit me facinorum colluvics,pol-
luit pcccati contagium : fed ad fbntem confugio1
mifèricordiarum. Potens es me Sc ab inlquitate ab-
luere, Sc à peccato mundare. Inique egi innocen-
tem opprimens ; peccatum fed mihi ipfi non par-
cens. Sciebat enim Prophcta, quia quicumque mo-
litur lxdcrc alium, priùs proprio jacülo percücit fe-
metipfum ? Quid crudelius, quàm femetipfiim occidere
? Si os mentientis occidit animam, quanto
magis gladius ferientis extinguit vitam ? Unde feriptum
cft : Miferere anima tua, placent Deo. Et ite- Eccl;.},.
rum : g u i fibi nequam eft, cui bonus erit ? EuU_ t
Quoniam iniquitatem me am ego cognofco : & pcc- ytrem
catum meum contra me eft femper, *
l i ij