N o t a 9 4 9 . P r o c e s s 10.
Eft coetus Clericorum ipfum Pontificem ad alrare con-
comicantium, eique adfiftentium.
Nota 9 5 0. E t s I n o n P r e s b y t e r , e t ^
D i a c o n u s .
Id eft, etfi quidam non fînr Prefbyteri, nec Diaconi.
N o t a 9 s i . A n n u e n t e Ep iscopo xnchoat
LAn t i p h ô n a m .
Nota in iftis Miflis nihil incipi à Cantore, nifi ab Epi-
fcopo prxcipiatur.
Nota 9 s 2. SüSCIPE C O N I ï S S I O N E J i
M E AM, &C.
Hæc confeffionis formula habetur etiam in antiquiffimo
codicemf. Bibliot. Corb. qui infcribitur, O r do orationum,
in codice Tiliano, & Miflà ab Illyrico édita. la eadem
Miflà Illyrici altera habetur in hune modum : Con fiteor
j i b i peccata me a , a te rn t P o n t ife x , & S a n flo rum m in ifttr ,
t îr v e r t ta b trn a cu li S a c e rd o s , &c. Cujus initium notan-
dum : quia olim ejufmodi confeffiones ab hoc verbo,
C o n f ite o r , ducebam exordium, & qui hoc vocabulum
proferebant, tundebanc pcótus, ut videre eft apud S. Au-
guftinum ferm. 8. de verbis Domini fecundùm Mat- ^
thxum: S e c m us e ft etiam fo n u s tunfionis p e f lo r is , a u d it 0
f i i l i c e t q u e d D om in u s a i t , Confiteor tibi, Pater, in ip f i
q u a d f o n u i t , Confiteor, p e flo ra tu tu d iflis . T u n d e r e a u -
tem p e f lu s q u id e f t , n i f i a rguer t q u o d la te t in p e flore,
d r e v id en ti p u lfu occultism caftigare peccatum ? Q u a r e
p h a c f e c i f t i s , n i f i q u ia a u d if t is , Confiteor tibi, Pater.
C o n fite o r a u d i f t is , q u i c o n f itt tu r , non a ttendiftis. N u n c
v e rb a d v e r tite , f i , Conficeor, C b r iftu s d i x i t , d quo eft
longe omne peccatum. N o n f i l i u s p e c c a to r is , f e d etiam
la u d ato r is . Ex longo enim habitu tundendi pcétoris, cùm
in confefïïone hoc vocabulum proferebant, ut primùm il-
lud audierunt, fua peâora tucuderunt. Hue fpeétat illud
ejufdcm Auguftini Traiftatu de difeiplina Chriftiana cap.
ao. E ru b tfcam u s fa l t em , confiteamur, & p e flo ra tu n d a -
m t ; non u t f i t p t r p ic c a ta noftra pavim en tum fo lid em u t .
N d m q u i tu n d it p e f lu s '& m n co r r ig itu r , fo l id a t p t e -
c a t a , non to llit . T u n d am u s p e f lu s , & cadamus nos, <$*,
corrigamur a nobis.
N o t a 9 S 3 - PsAtMos .
Domine, probafti me, ut fupra.
N o t a 9 s 4 . I n t é r i m quoque o s c b i i -
TÜR OMNES SIBI C I R C U M D A T O S .
In Miffa Tiliana, Sc Illyrici ofculatur tantum Prcfby-
teros, & Diaconos ; in Ordine Romano 1. Prefbyteri,
five Diaconi ofculantur manus Pontificis.
N o t a 9 s S . S i n i s t r e .
Id eft, à finiftra.
N o t a 9 S 6 . D e x t r i ,
Id eft, à dextera.
N o t a 9 5 7 . E p i scopüs s i g n o digiti soi .
locus corruptus, & mutilus, lege : Ep ifcop o fig n o
d ig it i f u i annuente.
N o t a 9 s S . I n d i g n u m m e , & c. - .
Hase Apologia extat etiam in Miflà à Mathia Illyrico
édita, ibique recitatur in altari à Pontifice poft confeffio-
nem.
N o t a 9 S 9 ‘ E t tunc i n c i p i a t , G l o r i a
in EXCELSIS.
Nota incipi hymnum, G lo r ia in t x c e lf is , à Pontifice,
idque ex antiquo more, ut videmus in vitaCaroli Magni
au&ore Sangallenfi quodam monacho cap. ao. de quo-
dam Epilcopo : C um q u e pram iffts melodiis j u x t a m in i-
fte r ium fu um imponere debuijfet hymnum angelicum .
Idem videre eft in primo, & tertio Ordine Romano, qui
mos hodie perfeverat.
N o t a 9 6 ,0 . L é g a t E p i s t o l a m .
Olim in multis Ecclefiis leètioni Epiftolx Prophetica
leûio prxmittebatur, ut videre eft apud fan&um Grego-
rium Turonenfem lib. 1. miraculôrum S. Martini cap. 5.
C u t ce lebranti fe f ta D om in ic i d ie i ifta e ra t confuetudo, u t
venions le flo r cum libro non antea legere p ra fum e r e t ,
q uàm fa n f lu s nutu ju j f i j f t t . F a f lum a utem e f t , u t ilia
Dominica,
561 San£ti Gregorii Papæ. 56z
D om in ica , p ro p h e tica le flio n e ja m l e f l a , a n te altarium A in Ecclefiis antiquorum Grxcorum ; ut confiât ex S. Diof
ta n t e , q u i leflion ern b ea ti P a u li p r o fe r r e t , &c. Hoc
etiam darum eft ex Paraphrafi Georgii Pachymeris, qui
exponens hoc S. Dionyfii cap, 3. Hierar. Eccl. cap. 3.
Jqwv Simruv cd/ayruoi( , id eft, letftio tabularum fän<fta-
rum Scripturarum , fic feribit : e/SüV St Sj£ aiayrucav
( W7iif A'tjd hentvpytf) Sfclav 3faytSy, toQftntidy,
n Sbn&wu , n 9«ou &juyfe\!ou S .wto.ynatic y v im i , id eft,
deinde per Leftores ( illos enim vocat Üturgos, id eft mi-
niftros) divinarum Scripturarum, Propheriarum, Apo-
ftoli, & divini Evangelii fit Ie&io. Ex quibus duobus locis
confirmatur id quod fupra diximus Ledtorum olim partes
fiiifle legere Epiftolam, & Evangelium in Mifla.
N o t a 9 6 1 . R e s p. H e c d i e s .
Refponforium hoc loco eft gradale. Olim Pfalmus, ut
darum eft cantabatur, ex S. Auguftino ferm. 10. dever-
bis Apoftoli: H o c de u ip o fto lica le flio n e p e r cepimus : denyfiocap.
3. Hierarehiæ Ecclefiafticx, cùm proféré
diverfasopinionçs circa hymnum, qui in fàcris Myfteriis
cantacur, fie ait : V vv/miov À %Sm,oî dti v/Moxoytcu i& m S<hv‘
0! St is <7fMOV.UOA ov/jSomv , itMoi, o>( oi/xiy , dttonpov, Itçÿto-
a*kIw &}%Le*dcur, id eft , hunc autem hymnum alii laudis
oanticum, alii religionis fymbolum, alii, mea quidem fen-
tentia,diviniùs, Hierarchicam Euchariftiam. At in Eccle-
fia Romana illius ufiis non fiiit ante annum Chrifti I014.
tefte Bernone Augienfi cap. 2. libri de quibufdam rebus
ad Miflàm pertinentibus : N a in f i id e o , u t fa p e d iflum ,
ilium a n ge licum H ym n um pro h ib em u r in fe f t iv i s ditbus
ca n c r e , eo -quod Romanorum P r e fb y te r i non fo le n t cum
ca n t a re ; p o ß um u s f im i l i modo p o f t E v a n g e lium fym b o lum
r e tic c r e , q u o d Rom a n i u fq u e a d h a c tempora d iv a
memoria H e n r i c i Im p e ra to r is nu llo modo cecinc ru nt. S e d
a b eodem in terrogati cu r ita a g e r f r it , me coram a f f i - j
nd e cantavirnus P fa lm um , e xh o r ta n te s nos in v icem u ffx ß f t en te , a u d iv i eos h ujufmodi rejponfum r e d d e r e , v id e li -
» corde d ic e n t e s j Venire adoremus, & profternai
ei, & fleamus coram Domino qui fecit nos , & ibi prx-
veniamus fàciem ejus in confeflione, & in Pfàlmis jubi-
lemus ei. P o f t h a c E v a n gelica le flio . Sermone 33. de
verbis Domini fecundùm Lu cam,: In J lp o ftolica le flion e
g r a tia a g u n tu r d e f id e gen tium ; in Pfalmo d ix im u s , Deus
virtutum converte nos ; oftende faciem tuam, & fàlvi eri-
mus. Serm. 7. de verbis Apoftoli : A p o flo lum a u d iv i-
m w , P fa lm um a u d iv im u s , E v a n g e lium a u d iv im u s ; conf
in a n t omnes d iv in a le flion es . Serm. 49. de tempore:
A u d iv im u s A p o ß o lic am leflion ern. Et paulb poft, A u d i
P fa lm um in ter io r a d ie tn tem , Tibi foli peccavi. A u d i f i t s
& E v a n g e lium iflis le flio n ib u s concordare.
N o t a 9 6 2 . J u b é , D o m i n e , b e n e d i c e -
Id eft, velis benedicere, id eft benedic. Nam jubere eft q
aliquando veile, ut notat Nonius Marcellus cap. 4. Quem-
admodum ad nutum Epifcopi, feu Prefbyteri celebrantis
legebatur olim Evangelium, ficut hodie confuetudo perfeverat,
1
fic olim Epiftola nifi ad Epifcopi aut Prefbyteri
Miflam facientis nutum non legebatur, ut patet ex lib. 1.
S. Gregorii Turonenfis de miracuilis S. Martini cap. 5.
C u i ce leb ra n ti fe f ta D om in ic i diet ifta erat confuetudo, ut-
ven ien s L e f lo r cum libro non an tea legere p rafum eret,
q uam S a n flu s n u tu ju f ft ffe t . F a f lu m autem eft u t illa
D om in ica , prop h e tica Leflione ja m l e f l a , a n te alta r ium
f t ante q u i leflionern bea ti P a u li p r o fe r r e t, &c. Et paulo
poft : E x c ita v e r u n t d icen te s , ja m hora p r a t e r iit , ju b e a t
D om in u s L e f lo r i L e flio n e rn lege r e .
N o t a 9 6 3 . A d n u n c i a n t i »
Lege, A d m n tia n d um .
N o t a 9 6 4 . M a r i a M a g d a l e n e.
Hic mos hodie perfeverat, ur primo die Pafchæ legatur D naflè. Hi/pani illud
Evangelium fecundùm Marcum : olim tarnen, id eft tern- cilio Toletano 3. can
pore fan&i Auguftini fàltem in Africa, primo die legeba- * ~
tur Evangelium fecundùm Matthxum, alcero fecundùm
Marcum, tertio fecundùm Johannem : & tota ilia oótava,
ut etiam hodie fit, refurreétio fecundùm omnes Evange-
liftas recitabatur. Id teftatur S. Aiiguftinus ferm. 144. de
tempore : R t fu r r t f lio D om in i n o f t r i je fu C h r i f t i , & hod
ie r é c it a t a e f t , f i d de a lt er0 libro E v a n g e l i i , q u i eft
fic u n d um L u c am. P r im o enim le f la e ft fe cu n d ùm M a t th
ä um , heftern a autem d ie ficu n d um M a r c u m , h o d ie f e cundùm
L u c am . S i c ha b e t ordo E v a n g e lif ta r um , f i c u t
enim paffio ip fiu s e x omnibus E v a n g e lij t is confcripta eft,
f i c dies i f t i , f ip t em v e l oflo d urant jp a t ium , u t f i c u n -
dum omnes E v a n g e ltf ta s r e furreflio recitetur.
N o t a 9 6 s . E t om n e s p ö s t i l l u m .
q u o d Romana E c c le f ia non f u i ß e t a liq u a n d o u l la h a -
r e fio s fa c e in fe f la : d r ideo m a g is 'h is n e c e fa r ium e f e
illu d s fymbolum fa p iit s ca n t a n do f t c q u c n ta r c , q u i a li quando
u lla h a r e fi p o tu e ru n t m a culari. A t D om in u s
Im p e ra to r non antea d e f i i t , qu am omnium co nfen fu id
D om in o B e n e d iflo A p o fto lico p e r fu a f it , u t a d p u b licam
M i f a m i l lu d d tean ta r en t. Hxc Berno prxfatus. Nec
eft quód aliqui refpondeant Bernonis verba eflè de fym-
bolo Conftantinopolitano vel Nicxno intelligenda. Nam
fi turn Romx fuiflec fymboli alieujus ufiis ,.tenebatur Berno
dicere de quo fymbolo Imperator Pontificem Roma-
hum rogaflèt. Nec facit quod opponunt ex Rufino in
expofitione fymboli : I n E c c le f ia tarnen u rb is Rom a hoe
non depr ehen ditur f a f l u m , q u o d ego p ro p ttr ea e ffi a r b i-
q u b d n tq u e hare f i s u lla il li c f u m f i t e x o r d ium , d r
ib i f i r v a t u r a n t iq u u s , eos q u i g ra tiam b a ptifm atis
p tu r i f i t n t , p u b lic è , id e ft fid e lium p op u lo audien te
<olum reddere. Non enim ibi agitur de recitatione
fymboli in Mifla, fed de recitatione fymboli a Catechu-
menis audiente populo; ubi & rationerh reddir, quare Ecclefia
Romana fymbolo Apoftolorum nihil addiderit.
Confirmatur noftra fententia ex codicibus j & audtoribus
inicio citatis, & ex duobus Ordinibus Romanis apud Hit-
torpium,nempe in tertio: F in ito E v a n g e lio d ic it P o n t ife x ,
p a x t i b i , D om in u s v o b ifc um , & cum S p i r i tu tuo. Et in
quarto: P oftquam fin itum fu e r i t E v a n g e lium , d i c i t P o n t
i f e x , P a x t ib i , D om in u s v o b ifc um : J iq u itu r rejporifio,
& cum S p i r i tu tuo. At in fecundo Ordine apud eumdem,
dicitur tantum fymbolum cum Pontifex non vult concio-
nari. Quare non audiendum eflè puto Walfridum, qui
cap. 22. de rebus Ecclefiafticis fcribit ufiim canendi fymboli
Conftancinopolitani in Mifla Romana a Grxcis ma-
Miflacantare ccepcrunt inCon-
in decréris Concilii, fub Reca-
redo Rege, in quo Gotthi hxrefim Arianam ejurarunt.
N o t a 9 4 6 . O r e m u s . T unc i n c i p i a t
O F F E R T O R I U M .
Hîc invitât Pontifex populum ad orationem, qui tamen
non dicit orationem, quod notât Alcuinus lib. de Offic.
Eccl. cap. de celebratione Miflx : E t in v i tâ t illum f i c u m
p a r it e r a d orationem d ic e n s , O remus. S e d l i c è t a p u d
nos tu n c c o lle fla in te r Ojfcrendam & E v a n g e lium non
d i c a tu r , a p u d Gracos tamen d icitur . Id quod dicit Alcuinus
de Grxcis,videtur in Liturgia S. Johannis Chry-
foftomi, in qua inter Offerendam & Evangelium dicuntur
plures orationes à Pontifice.
N o t a 9 6 7 . T e r r a t r e m ù i t .
Olim ante Oblationem in Africa canebatur Pfalmus;
Clerici videlicet. Nota hoc loco nullum cantari fym- £ quod incoepit Carchagine tempore S. Auguftini, ut ipfi
bolum, cujus innoftrisSacramentariis, tameditis,quàm
mis. nulla fit mentio, neque etiam in Ordine Tiliano,
quemadmodum nec apud Alcuinum, Amalarium, Raba-
num, qui enucleatè de ordine Miflx fcripferunt : neque
etiam apud Remigium Autifiodorenfem ; fic enim ait cap.
4. de celebratione Miflx : P o f t re c itatum E v a n g e lium
iterum Sacerdos p opulum fa in t a t . Fuit quidem illius ufus
Tom, III.
teftatur lib. 2. retraâationum cap. 11. M o r em q u i tunc
e f e a p u d C a r th a g in em c c ep era t, u t h ym n i a d a lta r e d i -
ce r en tu r d e P fa lm o rum lib r o f i v e a n te O b la t io n em .
&c.
N o t a 9 6 8 . O b e a t i o n k r e c e p t a .
Quàm pro fui communione eft confecraturus Sacerdos.
N a