perfrM fat. z.
* Legendum
patcc exduplii
Hicronymi, i
Grcgorü tcfti
(nonio.
porc pcrfccutionis paganicx j & fua state ufitatum fuiflc A d ia t te in u i t om a t e r n am , am en , ut. in codice mf. rao-
„1 monafteriis, 8c Alexandrix, 8c in Ægypto. Qui mos
tamen pcrfevcrabat Seleucix circa annum Chrifti 550. ut
conftat ex Johanne Mofchocap. 79. Limonarii, ubi narra-
tur de quodam fêrvo qui feria 5. in coena Domini, cum
fumtam Euchariftiamin Ecclefia in armario domus heri
fui inclufiflèt, ea vifa eft in viridantes fpicas commutata.
Romx etiam ufitatus erat S. Hicronymi tempore, ut pa-
lam eft ex ejus Apologia ad Pammachium : S c io Roma
h a n c effe confuetudinem, Ht fid è le s fem p e r C h r ift i corpus
a c c i f ia n t , q u o d nec r eprehendo, n ec probo : u n ufquifque
enim in fu o fe n f it abu n d e t : f e d ipforum confcientiam
convenio : q u i codera d ie p o ft co i turn com m u n ica n t, &
ju x t a P e rfium
.--------- 'N o El cm flum in e p u r g a n t ,
Q u a r e a d M a r ty r e s ir e non a u d en t ? q u a r t non in g r e-
d iu n tu r E c c lc fia s ? a n a liu s in p u b li c o , a liu s in domo
C h r iftu s eft : q u o d in E c c le f ia non l i c e t , n e c domi lice t.
N i h i l D e o c la u fum e f t , & teneb ra quo q u e lu cen t a p u d
turn. Et fané fuit hxc Romanorum confuetudo, ut noétur-
no concubitu feu * illicito polluci, craftina die Ecclefiam
: non adirent, eo quodeosdivina maneret ultio,ut videre
eft apud fànéhim Gregorium lib. 1. Dialog, cap. ro.
Notandum fècundô in hac Illyrici Miflà non.dari tan-
| turn Sanguinem Prefbyteris, 8c Diaconis , fed corpori
Chrifti commixtum.
N o t a 1 0 4 3 . C o o p é r a n t e S a n c t o -
r u m.
Locus corruptus > lege : Coopérante S p ir itu fa n f to .
N o t a 1 0 4 4 . D o m i n e , s a n c t e P a t e r ,
8c c . '
In Mifla Illyrici fûpra : A l i a a d utrum qu e : Domine
nafterii S. Remigii, in ordine de vifitatione infirmorum.
In codice Ratoldi, ubi agitur de vifitatione infirmorum
hanc reperire eft: Corp us & fa n g u is D om in i n o f l r i j e fa
C h r i f t i in v itam atern'am t t p e r d u c a t , & in d ie ju d i -
c i i a d fa nE lam req u iem te re fu fe itet. In codice Tiliano,
in ordine de vifitatione infirmorum hxc habetur: Corp u s
& fa n g u is D om in i noftri J e fu C h r i f t i cu fto d ia t animam
tuam in v itam a te rn am , amen. Qux eft noftra vulgaris,
fi demferis n (fr fa n g u is . Alia fuit olim in Gallia tempore
Roberti Regis , videlicet j Corp u s D om in i noftri
J e fu C h r i f t i f i t t ib i fa lu s anirna & co rp o r is , ut mani-
feftum eft ex Helgaldo in ejus vita: P r a fu li cuidarn de
Domino non bene f e n t i e n t i , (fr q uarenti pro q uib ufdam
ca u fis probationem in corpore D om in i noftri J e fu C h r i f t i ,
in d ig n e tu l it R e x arnator bon ita tis . C um f i t t ib i lumen
f e i e n t ia , & lucent in te lumen fa p ie n t ia , iniror q u a r a -
tione quafte ris p ro tuis neq u ifßm is im p e r ils , & pro in -
f e f ta to D e i o d io , qu od erga D e l f t r v o s h a b e s , e xam in a -
tionem in corpore & fa n g u in e D o m in i ; (fr cum hoc f i t
q u o d d d a n te Sace rd ote d i c i tu r , Corpus Domini noftri
Jefu Chrifti fit tibi falus animx & corporis, cu r tu ferne-
rario ore (fr p olluto d i c a s , f i d i g n u s e s , a c c ip e .
Sed apud antiquos Patres non erant ufitatx ejufinodi
formulx •, fed Sacerdos porrigens Euchariftiam diccbat,
Corp u s C h r i f t i I & accipiens refpondebat, A m e n , ut darum
eft ex fando Arabrofio lib. 4. de Sacramentis cap. 5.
E r g o non otiose cum a c c ip is , tu d i c i s , amen. D i c i t t ib i
S a c e r d o s , Corp us C h r i f t i , & tu d i c i s , amen : h oc e f t ,
v e rum . Q u a d con fite tur lin g u a , t tn ea t dffettus. S . Au-
guftino ferm, ad infames de Sacram. V o s eftis corpus
C h r i f t i (fr m em b ra : my f ie r i um ve ftrum in menfa D om in i
p o fitum eft : myfterium D om in i a c c ip it is . A d i d qu od
fände, Pater omnipotens, xterne Deus , da mihi corpus ç m ,am en ,r eJp on d etis , (fr r e jp on d en d ofu bjc r ibitis. A u d is
n . /* ... ■__tvI:: El., l.. .......... 0 / j. r 'il 1 h ..... /....*/2 ... æ.u j..&fanguinem Filii tui ita fumere, 6 c c . Cum fa n g u is f u .— ... t?.. f 11. o
tn itu r : Sanguis Domini noftri Jefu Chrifti cuftodiat me
in vitam xternam.
N o ta 10 4 s . D e i n d e cum c o e p e R i t com-
MUN'ICARE c x e r u m e t p o p b l u m , d i -
CAT SINGULIS i P e R C E P T I O , 8CC.
In Mifla Illyrici: Populo communicando d i c a t : Corpus
& Sanguis Domini noftri Jefu Chrifti profit tibi in
remiflionem omnium peccarorum, & in vitam xternam.
Amen. D e in d e dum com m u n ica n t, d i c a t : Ignofce, Domine,
quod rogare compellor, &c. Hxc Apolo|ia habetur
fupra inter alias Apologias codicis S . Eligii: quam
tum recitat Sacerdos dum clerus 8c populus communicant,
id eft comedunt id quod fibi ä Sacerdote in os im-
e rgo , Corp u s C h r ift i ; & rejpondes, amen. Ex lib. 8.
Conftitutionum apoftolicarum cap. 13. A t q u e Ep ifcop u s
t r ib u a t o b la tio n em , dicens : oufia *s4 ®
dfdu), ideft, Corp us C h r i f t i , (fr a c cipiens d ica t,
A m e n . D ia co n u s vero r e tin ea t c a lic em , & t r ib u a t d i -
cens : cûfut x tm o LTSTwetoK £«8V» ô J i 7nyesv h vfim, d/dw, id
eft, S an g u is C h r ift i poculum f a lu t i s , & bibens d ica t .
A m e n . Cyrillo Hierofblymitano Catech. y. Myftag.
Htihcûcn iho toaetuliu iiyoo ■» owfM Xv-nà '6)n\îypr, djjjxxi,
id eft, Et concavâ manu fufeipe corpus Chrifti fubjun-
gens, amen. Id etiam videre eft in Epiftola Cornelii
Papx ad Fabium Epifcopum Antiochenum Pontificem de
Novato Schifmatico apud Eufèbium lib. 6 . Hift. Eccl.
cap. 35. Etenim Novatus, ut ibi narratur, cùm fuis Euchariftiam
miflum eft. Non enim potuiflet Sacerdos hanc oratio-
nem, feu Apologiam recitare, fimulquo. fingulis dicere,
C o rp u s & S a n g u is , &c. Sequitur : P o ft p e rceptam com- ^ Cornelii tranfirent : nstj s/j *
porrigeret, ab eis per Sacramentum exigere fb-
lebat, quod numquam ab fè deficerent, neque ad partes
mu n ion em : Quod ore fumfimus, mente capiamus, &c.
In Miflali Romano dicitur, p u ra m en te , See. In Mifla
Illyrici fequitur. O r a t io : Obfecro te, piiflime omnium
auxiliator, &c. A l i a : Confervent nos, Domine, munera
tua, & xternam vitam tribuant nobis. Per. A l i a : Cu-
ftodi intra nos, Domine, glorix tux munus: ut ad versus
omnia prxfentis & futuri feculi mala, Euchariftix, quam
percepimus , viribus 8c virtute muniamur. Qui vivis.
A l i a : Prxfta, Domine JefuChrifte, Fili Dei vivi, ut
qui corpus 8c fanguinem proprium, pro nobis indignis
datum edimus 8c bibimus, fiat nobis ad falutem , & ad
redemtionis remedium fempiternum omnium criminum
noftrorum. Per.
N o t a 1 f t 4 6 . P e r c e p t i o c o r p o r i s D om
i n i , &c.
Formula'eft dandx communionis,quxvaria fuit pro £ c o p
ratione temporum. Tempore S. Gregorii I. hxc erat ufi-
tata , Corp u s D om in i noftri J e fu C h r if t i confervet a n imam
tuam, ur videre eft apud Johannem Diaconum lib. 2.
de vita S. Gregorii cap. 41. C u i poft myfteria tra d itu ru s
cum d ic e r e t , Corp u s D om in i noftri J e fu C h r if t i confervet
animam tuam. Apud Alcuinum cap. de Sabbato fandto
hxc reperitur: Corp us D om in i no ftr i J e fu C h r if t i cufto-
I a/j.CaM o via Ttv cLfW
ifduj, m t i t aM»%ci) Kopvuriot, \ ly i , id eft, Et
qui ilium panem accipit, pro, amen, quod dicere debet,
hoc dicit, non deinceps ad Cornelium revertar.
N o t a bs>4 7 . F i n i t a M i s s a , & c.
In Miflà llfyrici : P o ftq u am D ia co n u s d i x i t , Ite Mifla
eft : V e n ia t Sacerdos a n te a lt a r e , & eo ofculando d ica t :
Placeattibi fan&a Trinitas, 8cc. ubi habetur etiam, f i t
t ib i, p la c e n t , pro, t ib i f i t acceptabile.
N o t a 1 0 4 8 . A l i a , o r a t i o ., M e r i t i s ,
8cc.
In Mifla Illyrici : F in ita M i j f a a c ced a t a d a l ta r e , d icens
: Meritis 8c interceflionibus beatx Marix femper Vir-
ginis, 8c iftorum, atque omnium Sanétorum mifereatur
noftri omnipotens Deus, qui vivit & régnât.
N o t a 1 0 4 3 . E x p i e t i s o m n i b u s E p i s -
8cc.
In Mifla Illyrici : E x p ie t i s omnibus E p ifco p u s d e a lta -
r i a d fa c ra r ium rediens cum D ia c o n ib u s , & ceteris qui-
bus v o lu e r i t , ca n te t hymnum trium puerorum : Bénédicité
omnia opera. Laudate Dominum omnes gentes. Lau-
date Dominum in Sandtis ejus.
N o t a 10 JO. POSTEA PRECES, CONFITS-
ANTUR, 8 c c .
In Miflà Illyrici, & p r ic e s : Qonfiteantur tibi> Domine,
omnia opera tua. Exultabunt jufti in gloria^ Exultent
jufti. Non nobis, Domine, non nobis. Sacerdotes tui
induantur juftitia. Non intres in judicium cum fèrvis tuis,
Domine. Domine Deus virtutum, 8cc.
N o ta 1 0 s 1 . D e i n d e o r a t i o , D eus qj; i
TRIBUS PUE R IS, 8CC.
In Miflà Illyrici , fe q u i tu r oratio : Deus, quem omnia
opera benedicunc, &c. A l i a : Deus, qui tribus pucris mi-
tigafti flammas ignium, concede propitius per interceffio-
nem corum, 8c mérita omnium Sandtorum tuorum, ut
nos fàmulos tuos non exurat fiamma vitiorum atque tor-
mentorum. Per. A l i a : Adfiones noftras, quxfiimus,
Domine, afpirando prxveni, 8cc.
Et hxc qux notanda eranude Miflà Tiliana, deque il-
lius collatione cum Miflà l# r ic ii ex qua pater, fi plures
Apologias excepcris 8c paucos quofdam ritus, Miflàm
Tilianam Illyricianx MifTx eflè quàm fimillimam.
N o t a 1 0 s 2 . M a u r i l i o v e n e r a b i l i ,
A N o ta i o y q . CEROPEi lARf i Ve r o , 8cc .
Ex hoc colligitur alios prxfto fuifle Geroferarios, quia
in proceffione Epifcopi ad altare unus dumtaxat prxibac
Ccrofcrarius.
N o t a 1 0 6 0 . S i c q_u e p p
E NTÎBÜS C e-
Ro f e r a r i o , 8cc .
Hie unicus extat Ceroferarius qui prxeat Evangclio,
tamen paulo poft dicitur, candelabra e x tin gu a n tu r . Qua-
re aut legendum eft 7i C e r o fe ra r iis , aut 5 candelabrum
e x t in g u a tu r . Ex anriquo Ecclcfix inftituto a'cccnduntur
luminaria ad ledtionem Evangelii in Mifla. Idque tefta-
tur de Orientali Ecclefia S. Hieronymus lib. 1. contra
Vigilantium : N a m d r a bfq ue M a r ty r um re liq u iis per
totas O r ien t is E c c le f ia s , quando legendum e ft E v a n g e -
l iu m , accen d u n tu r lum in a r ia , ja m fo ie ru tila n te : non
u t iq u e a d fu g a n d a s ten eb ra s , f e d a d fig n um U t i t ia d e -
monftrandum. Hujus ritus meminit Alcuinus de divinis
Officiis cap. Quid fignificent veftitaenta.
N o t a 1 0 6 1-. O f f e r e Nd a .
8c c .
Sandtus Maurilius Rothomagénfis Archiepifcopus Remis
ortuseft, Leodii operam licreris navavit, Florencix
in Italia Deo fub Régula S. Benedidfi militavit, & invi-
dia quorumdum Monachorum, qui ejus fandtimoniam
æquo animo ferre non poteranc, inNormaniam, ut eo-
rum infidias fugeret, feceflît ; ubi à monachis Fifcanenfi-
bus in fratrem receprus eft, & tandem Archiepifcopus Ro-
thomagenfis ordinatus eft : obiitque anno Chrifti 1067. De
co agunt Guillelmus Gemmeticenfis lib; 7. hift. Norm,
cap. 26. 8c 36 . Ordericus Vitalis lib. 4. & y4 hift. Eccl.
8c Guillelmus Malmefburienfis lib. 5. de geftis Regum
Anglix.
N o t a 10 S 3 . J ohanfTes A b r i n c a t e n s i s .
Hie Johannes Abrincatenfis Epifcopus, poftea Rotho-
magenfis, filius fuit Radulphi Comitis Bajocenfium fra-
tris uterini Richardi.Senioris ducis Normanorum : V i r
ing en u ita te p lurimum co n jp icu u s , fa p ie n t ia Jp ir itu a li f é lic
ite r im b u tu s , p ru d en t ia fe cu la r i fum m è p r a d it u s , inquit
Guillelmus Gemmeticenfis. Primé fuit Epifcopus
Abrincatènfis , deinde defiindto S. Maurilio, Archiepifcopus.
Rothomagénfis, cùm fedem Abrincatenfem rexif-
fèt feptem annis, & tribus menfibus. Prxfuit Concilio
Rothomagenfi, quod anno Domini 1072. in eadem urbe
celebravit : obiit anno Domini 1079. De eo agunt Guillelmus
Gemmeticenfis lib. 7. cap. 38. & 44. hift. Norm.
8c Ordericus Vitalis lib. 3. 4. 8c j. hift. Eccl.
N o t a r o s 4 . I n v e s t i a r i o . .
Veftiarium locus eft veftimentis "recondendis idoneus.
.Sed propriè in quo cuftodiuntur Regis feu Imperatoris ve-
ftimenta. Manuel Mofchopulus lib. de fchedis, /3eW
VùfMqoiç ■ m.iuA-fla.il ov -d (bitldtiov nue/uç, « com fta -
otMKst. onJbfAAia 9uAot<wov7a), id eft, Veftes apud Romanos
fiint indumenta , ex quo veftiarium propriè, in quo regix
veftes fervantur. At hoc loco veftiarium eft facrarium
feu fccretarium , in quo non folùm vafà fàcra, fed etiam
facrx Ecclefix veftes reconduntur. Ita in reftitutione Eb-
bonis Archiepifcopi Remenfis : D u f lu s eft etiam f t p e d i-
eius E b b o Ep ifcop u s in ve ftia r ium & in d u tus E p if co p a li-
bus v e ftim en tis ; fim U iter ; & a l i i E p if co p i procejferunt
cum eo a d celebrationem M i j f a . Quemadmodum olim in
veftiario non folùm Imperatoris veftes, fed etiam vafà
aurea & argentea, qux dabantur in Miffis, cuftodiebantur,
ut clarum eft ex Codino lib. de officiis Aulx.
N o ta l o s s - D i a c o n u m e t S u b d i a c o -
n u m o s c u l e t u r S a c e r d o s .
Idem videre eft fupra in Miffis Tiliana 8c Illyrici.
N o t a t o s 6 . S ur g e ns .
Nempe Sacerdos.
N o ta 1 0 3 7 , S a c e r d o t i medium al tar
i s DEOSCUt ANTI,
Ofculum,altaris videtur in Miflà Illyrici.
N o ta t 0 s 8 . S e s s i o ' E P i s c o p 1 j u x t a
DECRETA URBANI PAPÆ,&C.
Vide fupra^in obfèrvationibus.
Tom. III.
Eft ilia Antiphona, quam vulgo OfFertorium dicimus.
Ita fumit Alcuinus cap. citato.
N o t a 1 0 6 2 . V e r s u s s e q j t a t u r .
Supra in Miflà pro infirmo poft vifitationem infirmorum
codicis mf. monafterii S. Remigii duo verfiis fc -
quuntur OfFertorium. Quo fpeétat illud Alcuini lib. de di-
vinis Officiis cap. de celebratione Miflàî : S e q u itu r dein
d e O ffe r en d a , q u a in d e h oc nomen a c c e p it , q u o d tu n c
pop u lu s f u a m unera offer a t . S e q u u n tu r V e r fu s d v e r tends
d i t t i , q u o d in Offeren da r e v er ta n tu r ,d u m r ep e titu r O f fe
r en d a .
N o t a 1 0 6 3 . A qju a m i x t a v i n o 1»o p ü *
Lus ADUNATUR CHRISTO.
Ex S. Cypriano Epift 63. Q u a n d o a utem in calice
l v in o a q u a m ife e tu r , Chr ifto p op u lu s a dun atur ; & c r e -
dentium p le b s e i in quern c r e a id it , cop u la tu r & conjun-
gitunit.
N o ta 1 0 6 4 . S a c e r d o s o bl a t i on e m i t a
COMPONAT, 8cc.
Ita Ivo Carnotenfis Epift. 133. H o f t ia q u o q u e q u a
j u x t a calicem c o n f ig n a tu r , f i e d e b i t ejfe p o f ita , u t fu a
(fr ca lic is pofitione d e x trum C h r i f t i la tu s r eprafentet, de
quo m a n a v it fa n g u is r ed em tio n is , & a q u a b a ptifm atis.
N o t a 1 0 6 5 . T u n c c o r a m a l t j a r i i n -
c l i n a t u s S a c e r d o s s o l u s , 8cc.
Dicendo unam ex Apolôgiis. In Miflà Illyrici habetur
hxc Apologia, feu oratio : D om in e J e fu C h r i f t e ,f id e s &
f id u c ia n o ftra , 8c c . Sed dicitur à Sacerdote, poftquam
populum de oratione monuit.
N o t a 1 0 6 6 . O b l a t a q j i a t u o r p a r t e s
c a l ' i c i s t a n g a t , & c.
Ivo Çarnotenfis epift. citatâ : Cum ve ro cum H o ft ia
ja m confec rata in tra v e l fu p ra ca lic em fig n um cruets im -
p r im itu r a la te r e ca lic is O r ie n ta li ufq u e a d Oc c id en ta-
lem , & a S ep ten tr io n a li u fq u e a d A u f t r a lem , hoc fig u -
ra r i in te llig im u s , q u o d a nte paffion em D om in a s D i f c i -
p u lis f u i s p r a d ix i t : Cùm exaltatus fùero à terra, omnia
traham ad me ipfiim.
N o t a 1 0 6 7 . I t e m O r a t i o n e f i n i t a .
Ita in aliis Ordinibus , ut fupra notatum eft in Miflà
Ratoldi his verbis, p e r ipfum & cum ip fo , 8cc. à Pd'n-
tifice pronuntiatis.
Nota 1068. ÜTERQUE. CALICEM LEVENT.
Lcvatur calix à Sacerdote & Diacono fimul & deponi-
tur. Verùm non fblus calix, fed etiam Hoftia, in patena
calici fuperpofita videlicet, ut planum eft ex Ivone Car-
notenfi epift. citata : C um a utem pa n is (fr c a l i x a d h ib it»
D ia co n o e lev a tu r , e xa lta tio C h r ift i corporis in cruce com-
memoratur. Et infra : A t cum coopérante D ia co n o c a l ix
d ep o n itu r , (fr H o f t ia in fu o loco r eponitur , &c. In Miflà
Ratoldi, 8c Ordinibus Rom. fupra dtatis hxc exalratio
fit à folo Diacono, feu Archidiacono. At in Ordine fe -
cundo levatur à Pontifice & Diacono,
N o t a 1 0 6 9 . P e r D i a c o n u m , J oseph ex.
p r i m i t u r , &c.
O o ij