343 San£ti G rego rii
, _ Non parc.tsei, & non concupifces ip put altquid; A
Jed interfee a viro ufque ad mulierem, d" parvulum,
d* laftentcm, d* bovem, & afinum, d* |f|pw d* W-
melum.
Ejus teliquiis | | Qfos e f t hic, qui parcit Amalcch, nifi qui aut
nuiiatcnus par- in cogitatione, aut in-ore, auc in carne lafciviæ ali-
çendum. qUid rctinet ? Nam plerique turpicudinis opera non
exercent, fed linguam à turpi loeutione non cohi-
bent. Plerique per opus luxuriam vicant, per cogi-
tationem non vicant. (Quidam nihil turpe agunc,
fed quod adu refugiunt, corde concupifcunt. Parcit
érgo Amalech, qui blandimenta lafciviæ , aut
in loeutione, aut per intentionem, aut per cogita*
tionem tenet. Dicit itaque : Non p an a s ei quia de
tarn nequiflimo vitio nihil accendi debet in men- J
te, nihil permitti ardere in operc, Dicat ergo : Non
p an a s ei : ut omnès libidinofi motus, omnes obfee-
nx locutiones prorfus perimantur in corpora, Di-
cit erao : Non concupfces ipfius aliquid : ut penitus
eradicetur à cogitatione. Quid enim eft libido, nifi
ignis ^ Et quid de carne, 8d mente exortæ virtutes,
nifi flores ? Quid item turpes cogitationes, nifi pà*
leæ ? Quis eciam nefeiat, quia fi in palcis ignis ne-
gligentcr extinguitur, ex parva fcintilla, qua: remarier,
omnes paleæ accenduntur? Qui ergo virtu-
tum flores in mente non vult exurerc,ita debet li-
bidinis ignem extinguere, ut per tenuem fcintillam
numquam poflit ardere. Carnalium etiam cogita-
tionum ftipulas auferàt,ne dum is,qui extingui non
poteft, calor nacuralis accenditur, virorcs virtu-'“
turn, qui per fc accendi nequeunt, quafi per admix-
tas paleas exurantur.
üt pcrfeûc 7 * Quid eft ergo : Non parcas ei, d* non conctipif
dometur in ces ipjius ali quid, nifi quia lüxüria omriis in carne
chmcxftirpc-" perfo<ftc domanda eft, & à mente radicitus extir-
tur à mente panda ? Poteft etiam intell igi : Non parcas e i,d r non
«juid przftan- concupifces ex eo ali quid : quia & viri, & mulieres,
parvuli, 5d ladentes interfici præcipiuntur. Nam
mulieres concupifci poterant, parvuli ôd latentes
ad mifericordiam provocare. Qui ergo funt viri
interficiendi, quæ mulieres, qui parvuli, qui boves,
quæ oves , qui cameli, qui afini, (ubtiliter confide-
randum eft. Qui, enim funt Amalechitæ viri, nifi
fuadentes motus turpitudinis ? Viri etcnim funt:J
quia violenter fuggerunt, & corruptis mentibus fe-
mina pravitatis infiindunt. Mulieres funt mentis
concupifcentiæ, qua: prædidis motibus ad foetus
impios fubfternuntur. Scd &: parvuli, ôd latentes
qui fiint, nifi qui de Amalechicarum virorum &
mulierum commixtione generantur > Nam fi motus
malæ fuggeftionis, quafi adulter in mente reci-
pitur, concupifcentia quafi meretrix impregnatur.
Ipfa ergo concupifcentia,fi nefarium effondere partum
finitur, libiainum motus jam non folùm mente
, fed etiam in carne generantur. Qui dum naf-
cuntur, parvuli funt : quia adhuc carni violentiam
movendo non inferunt. Latentes verb funt, cùm
tenui 8d negligenti cogitatione nutriuntur. Qui
cnim jam libera cogitatione motus turpes in carne
reficit, non jam lac parvulis, fed cibum adultis im-
pendit. Lac ergo parvulorum Amalechicarum, tenuis
eft cogitatio imijiunditiæ : quia fi motus turpis
per cogitationem non pafeitur, quafi negato fibi
lade, parvuli necantur. Quod profedo lac meretrix
mater porrigit : quia dum ardor concupifcen-
riæ mentem prævenit, quafi ex peffima cordis uber-
tate agitatur, ut pejores motuum foboles in carne
aucriantur. Quid verb in bove, nifi confilium frau-
L ib e r fextus 3 4 4
dulentum accipitur, quod cxcmplo veterum car-
nis voluptatem fuggerit, qui inter carnis opera om-
nipotenti Deo placucrcîNam quafi difcrctionis vo-
mere feindere terram cernitur ; fed fi ex delibc-
ratione fufeipitur, jugo turpitudinis colla miferæ
mentis illaqucat, quem per fimulationem geftat. -
8. Ovis autem nomine innoccntium vita figna-
tur. Unde eledi omnes Redemtoris noftri voce nien^ur,s''
oves nominantur,cùm dicit : Oves me a voeem meant t0,.
audiunt. Qua: eft ergoovis Amalcch, nifi fimulatio
innocentiæ ? Nam quidam dum ôd ipfam formam
humani corporis, Sd proprietäres fexus utriufque,
dum infitam libidinem mcmbris confiderant, qua-»
fi naturali bono fc hoc pofle uti liccnter putant.
) Quafi ergo ovis Amalechita eft, quando continen-
tibus illud quafi bonum fuggeritur, quod verb bo*
liurn non efle liquidb comprobatur. Quid etiam
in camelo fignatur ? Sed camclus ruminât, öd un*
gulam ncquaquam findit. Quid ergo in camelo fi-*
gnatur, nifi cogitatio quardam luxuriæ, quæ quafi à
ratione incipit, fed per diferetionem non finitur i
Nam dum cogitat j quafi intus camelus ruminât:
fed dum quod cogitât, per veritatem non difponi-
tur, ejus unguia dividi non videtur. Nonnulli ctc->
nim continentiam profefli, diim à carnis concupif-
centia fuperantur, in conjugali vita falvari poflfc
confidunt. Quidam & dum Apoftoli lieèntiam audiunt
: XJnuJquiJque fuam uxorem habeat & unaqua-
, quefuum virum : fine diferetione perfonarum om-
J ncs in hoc præcepto concludi, & facrorum ordi-
num viros conjugali copula uti pofle fatentur. Hu*
jufmodi cnim fenfus Amalechita camclus eft : quia
quafi ex ratione incipit, fed ad irrationabilem vi*
tarn trahir. Quid ergo afinus, nifi aperta nequitia
fornicationis accipitur ? Quofdam enim diabolus
in apertum chaos fornicationis invehit, quibufdam
per fraudes illudit. Afinus etiam aliéna onera por*
tare confuevit. Doäor verb gentium dum virum
lui corporis poteftatem non habere, fed mulierem
doeuit : item nec mulierem Jui corporis haberepotefia- ilil
tem ,Jed virum : quid aliud, quàm aliéna onera cos
portare juffit ? Afini ergo nomine robur conjugalis
copulæ defignatnr: quia eleâi conjuges inviccm
J onera fua fortiter portant,3 ne per carnis infirmita- f
tem in fornicationis barafrum remifliùs corruant.
Afinus ergo intcrficienduseft,fed Amalechita: quia
copula ^conjugalis in honeftate thalami roboranda
eft, fed à turpitudineinterficienda.Debent quidem
conjuges debimm fibi inviccm reddere, fed turpi-
ter convcnire non debent. Afinus .ergo Amalech Ab on»«
interficitur, cùm in bonis conjugibus caritas rene-
tur hôneftæ copulæ, fed omnis obfeenitas vitatur ges.
in turpi conjunftione. Omnia igitur Amalech de- |
moliri jubentur : quia qui cafte proponunt viverc,
g de blandimento carnis in fe aliquid retinere non
debent. In carne quidem elfe debent, ut bona per
carncm agant: fed fie debent à carnis voluptatc
per mentis fublimitatcm difeedere, ut contumelias
de carne non tolcrent. Tales quidem eos cfle vo-
lebat, quibus Apoftolus loquebatur, dicens : Vos äw».* *
autem in carne non eftis,fed in Jpiritu.Sed qui Amalech
delere præcipitur, quibuS adjutoribus ad hæc
fufficiat attendamus. Nam fequitur : - Vtrl\
Pracepit Saisi populo , & recenfuit eos quaß agnos.
9. .Agnorum nomine fblent viri magnæ prüden- gna^i
tiæ defignari. Undc per Johannem dicitur : vidi g g
fttpra montent Sion agnum ftantem, & cum eo centum pia.
quadraginta quatuor milita habentia nomen ejus, dr A1"1*
* Gilot. & Vatic, ut.
in p r im um R e gum . C ap . I. 346
P atris tjttifcripmmin frmtibusfuü.Qmaim Ä aurato. Incodcm quoque Pfalmo laudator cadcm
homen agni afllimferant, agni dicebantur. Ipfos
etiam exponens,ait : Hi funt, qui cum mulieribus non
funt coinquinati, virgines enim funt. Quid eft ergo,
quod cùm Amalcch deleri præcipitur, quafi agni
régis milites recenfentur î nifi quia cum fornicationis
fpiritum dëlere prædicando Volumus, perfe&o-
rum exempla producere debemus* Quotquot enim
pudicitiæ gloria infignes fecularibus convertendis
oftendimus, velut tot milites quafi agnos recenfitos
ad Amalech bellaportamus. Poflunt autem horum
recenfitorum nomine ipfi miniftri divinæ prædica-
tionis intelligi. Quafi agni ergo funt : quia per glo-
riam perfetftæ pudicitiæ, jam illis virginibus cum
regina* cum dicitur: Omnis gloria ejus filia regis ab
intus, in fimbriis aurcis circumamiffa varietatibus.
Quid eft enim veftitus aureus, nifi decor > &: honor
corporis virginalis ? Veftitus quidem dicitur; quia
foris folget in corporc: aureus autem, quia pro;cel-*
lit dignicatc. Omnis autem metalli fpecies auro in*
ferior eft. Sic nimirum omnis pudicitia alia, decori
virgineo comparari non poteftiQuid eft ergo quod
dicitur ; Omnis gloriafilia regum ab intus : fi foris
efle gloria veftitus aurei prardicatur ? Si enim foris
eft aliqua magna aurei veftitus gloria, intus omnis
gloria videri non poteft. Quid eft ergo, quod
omnis gloria intus efle perhibetur, nifi quia öd ilia,
Chrifto in regno gaudentibus fimilantur. Quibus B quæ foris eft, gloria, cum aliis innumeris intus efle
profe£to verbis oftenditur, quia qui prædicationis
»m minifterium fomiint, præci puo caftitatis folgore ante
decorandi funt : quia fi per incontinentiam de*
infi- fluunt,continentes alios facere nequaquam pof*
font, & ad tantæ lucis bonum provocare non præ*
valent, qui ejus radios in propriæ converfationis
folgore non habent. Bene ergo dicitur: Recenfuit
eos quafi agnos ; quia pudicos valde efle eos oportet
, qui fornicationis effogare fpiritum per accept!
ordinis poteftatem debent. Unde in Evangelio eis
,r. Dominus dicit *. Sint lumbi vejhipracincli, dr lucerne
ardentes in manibus veftris : Ut verbum prædicationis
fubditi audiant, fed eos ad bonum caftitatis,
cognofcitur ? Aurea enim virginitas hon eft, fi foris
e ft, & intus non eft. Quia ergo intus, öd foris
eft, quia eadem fplendet in corpore , eadem folget
in mente : omnis gloria filiæ regum intüs efle fen*
tiri convenienter poteft. Omnis gloria intus eft i
quia foris fola, intus fola non eft. Quia enim mul*
tæ funt virtutum claritates in mente virginis, fie
virgineüs fplendor afleritür, ut intüs omnis gloria
prædicetur. Hoc nimirum eft, quod fubfequitur :
In fimbriis aureis cir cum amici a varietatibus. Fimbria:
enim aureæ funt claritates à mente numquam
déficientes. Fimbriæ quidem finales veftimenti partes
font, Quæ idcirco in fponfæ Chrifti decore lau*
qüodaudiunt,exempla lucidiflimæ converfationis C dantur : quia nulla eft virtutum gloria, fi lucere
trahant. Unde bene pcrfecto niimero defignantur,
cum fubditur:
Ducenta millia peditum, & decern miUia virorum
Juda.
10. Peditum nomine ele&i figurantur, non edm
alta pra:dicant, fed cum per bona exempla cxleftis
itineris reditudincm aliis demonftrant.Pedites quidem
greflibus currant, quo producere arma vo-
lunt. Quid verb funt exempla caftitatis, nifi carie-
ftium militum terris itnprefla veftigia > Nam ut vi*
tia libidinum in lubricis feriant, ad cordium eo-
rum tenebras, cum bonorum cxemplorum luce feante
vitx confummationem defiftat. Regina ergo
3 amore dicitur, in veftitu aureo virginitas prjedica-
tur. Sed omnis gloria intus, öd in fimbriis aure'is,
öd varietate circumamitfta afleritur : ut innumeris
virtutibus adjunfta integritas, ufque in finem de-
duci fentiatur. Bene itaque, contra Amalech ducenta
peditum millia recenfentur, quia illi ad de-
bellandosimmundos fpiritus idonei font per exempla
caftitatis, qui earn tenere didicerunt öd in luce
operis, öd in fplendore circumfpedionis.
ii. Quia item eruditi, ac perfefti font verbo
Dei, decern millium virorum ]uda numero demon-
ftramr-.ftinant, Öd quafi greflii pervenientes, hoftes peri* Viri etenim funt fortitudine , Juda autem
munt, qui poftquam per opera cognofcüntur, cor-D prædicatione. Juda etenim, conficens mterpreta-
da peccatoram ad pudicitiæ bonum trahunt. Cùm tur. Sed denario numéro defignatur : quia perfe-
■* 1 H I_f i Ainn«iin AnFYrirt'v npr (rrouam .^nirirns f n n A i r n n -
j?cr fimbria*
aureas, perfe-
Verantiain vif •
tutedefigna-
Fortitudine
dodlrinaquc
pra;fient, qui
ergo per exempla caftitatis in peccatorum cor dibus
tenebras îmmunditiarüm deftruunt, pedites re*
&è nominantür. Et quia non folùm prætextu corporalis
munditiæ fpléndidi funt, fed etiam luce
cordis, ducenta millia efle perhibentur. In ccnte*
natio quippe, öd millenario numéro, omnis decalo-
gi fumma concluditur. Perfe£H ergo viri in ducen-
tis millibus continentur : quia per divinam gratiam
tarn corporis continentia, quam integritate mentis
ad fommam pudicitiæ arcem pcrvenere-.Tam enim
in corpore, quàm in mente habent perfeéHonem
intentionis. Vel quia non remifsè, aut negligenter
ctionem doôtrinæ per gratiam Spiritus fandi con-
fecüti font. Unde öd Moyfi decem Legis præcepta
tribuuntur, quæ Dei digito feripta font. Quid eft
enim digitus D e i, nifi Spiritus fandus ? Qui cùm
legem feripfit, hanc utique in decempræceptis edi-
dit : quia etfi in ea carnale aliquid foris protUlit ,
intus hancfpiritualis intelligentiæ perfedionem fi-
gnavit. Decem millia igitur virorum Juda contra
Amalech producenda font, ut fornicationis fpiritus
apti viribus foperetur.Lambit quippe fuggeftione :
quia levia, Öd blanda confulit j fed res, quas lam-
bendo confulit, per cogitationum phantafias often-
Deo per pudicitiam fcrviùnt, centenarium habent E dit. Ergo ut mens obfcena fibi à dæmonibüs often-
minils Cu- o_p_er•.i s: •ö rd_ q_u_ia_ e_i_ fe_r_v:i_rc_ n_o_nA d efninnnu nt, habent mil* exemnla revelandafont
ordisUft°* lenarium niultiplicationis.Sed fortes Öd aflidui font
i°dccor- ad continentiam corporis, perfedi öd inftantes ad
continen- circumfpedionem cordis perfedi one virtutis, Ta*
,ft 7 lern quidem etiam viduam Apoftolus efle praxi-
piens, ait: Utfitftntfa carne & fpiritiu Sanda quippe
carne öd fpiritu eft, fi perfedione caftitatis, qua
imS vir- folget in corpore, fulgeat etiam in mente. Quod fi
vidua: tales funt, quales efle jufla: funt virgines i
De illis namque plutibus, fob unius deferiptione
*+• 8 didum eft: Afiititregina a dextristttisin vefiitudefa,
non videat: eledorum exempla revelanda font.
Et ut earn fuggeftionibus turpibus immundus fpiritus
delinirenon poflit,linguaprxdicatorüm debet
per pudicitia: laudem tangi. Lingat hanc pra:*
dicator, ut malignus fpiritus lingere neqüaquam
poflit? Et hanc verbis obledet; ne cüi cadeftia
flefunt, hanc diabolus per fuggeftionum obleda-
menta dilaniet. Contra duplex ergo bellum cordis,
quia duplex eft neceflarium bonum auxilii, bene
contra Amalech öd pedites, öd viri Juda parari perhibentur.
Si quis autem alios per pedites, alios per
• GufifauY. & yatic. mir dicitur.