San£ti Gregorii 219 Liber.quartus 220
'vcnienüs fpiritus vehementis, dr replevit totam do- A ’ Dimittam te mane,
mum, ubi erantfedentes. In eodem quippe fpiritu jo. Manèquidem ab excelfo dimittitur,qui cùm.
repleti &c locuti funt, ut hoc, quod aflerimus, de- ad altioris fcientiæ lumen proficit, in magna luce
lignaient : quia videlicet loquendo, alios pafcunt, boni operis fe proponit immorari. Vel manè dimit-
cpii dc eo, quod dicunt, audiendo pafcuntur. Et titur, qui verbuin magnæ fcientiæ, quod prædica-
quia folium vehementis fpiritus ardorem , five lo- toris ore didicit, prædicare aliis intcndit. Quando
Ad altiortj.
fciêntiam,“
dat
opetis.
Qui ea quæ
predicant nor
pafccndo, jcju-
;utionem, aut repletionem cognofcunt, tanto dul-
ciùs in donis fpiritualibus epulantur, quanto ad
ejus recubitum digniùs aflumti funt. Dicit ergo :
Afcende, ut comedos mecum hodie ; quia bonus doctor,
dum dulciter, quæ dicit, in devotionem mentis
accipit, fe 8c eos, qui audiunt, finiul pafcit.
45>. Quo contra dodores reprobi, quia quæ dicunt
, non amant, cùm alios .verbo pafcunt, jejuenim
bona proponimus, quafi mane in initio diet
fumus : quia boni claritatem jam afpicere ccepimus,
quam fequamur. Sed hoc manè in plenum diem
crefcit, quando is, qui magna bona agère, aut alta
æternitatis gaudia prædicare propofuit,id quod
propofuit, in magna exhibet luce virtutis. Manè
ergo Saül ab excelfo dimittitur : quia auditores
prædicatorum bonorum, quod ab eis fublime aunant.
Nam cùm animæ refedionem verbum Dei ef- B diunt, exercere fublimiter non morantur. Sed elefe
Dominus dixerit,verbum verb Dei in mente plena
fit eruditio, plena devotio; verbo Dei non paf-
•cuntur, qui devote, quod loquuntur,non audiunt.
Apoftolus quidcm, quafi jam ilia verbi dulcedine
repletus, ait : Deplenitudine cjus omnes accepimus.
Alia quidem eft plenitudo verbi, alia libri. De ple-
nitudine quidem verbi accipere nonnifi eledi pof-
funt, de plenitudine verb Scripture poflunt 8c reprobi.
Liber namque beati Johannis Apoftoli, 6c
liber beati Pauli Apoftoli plenitudines quidem
Hint, qua: de eis habentur. Eorum nimirum verba
Paulus five Johannes fcripfit, fed quod quif-
di viri, bona qua: habent, & abfeondere, 8c mani-
feftare feiunt. Abfcondunt quippe, ne per elatio-
nem pereant, fed ne infructuofa remaneant, mani-
feftant. Dum abfeonderunt, tunc cuftodiunt: fed
dum manifeftant, proferunt frudum. Nam fequi-
tur:
E t omnia, qua funt in animo tuo indicabo tibi ; dr
de afinis, qttas perdidifti nudiuftertius, ne follicitus fts ,
quia invent a funt.
51. Cclare fe quidem predicatores qualiter ftu-
deant, fuperius in verbo Samuelis oftenditur, ubi
dicitur: EgoJ'um Videns. Nunc autem quia dicit:
Omnia, qua funt in animo tuo, indicabo tibi : quid
que fcripfit, loquens in eis verbum infpiravit. Qui
ergo verbum Scripture accipit, non in amore, fed C aliud tenemus, nifi quia fiepe viri fandi, virtutes
l i iim n
Vcrf. j{.
in feientia, de plenitudine accipit, non verbi, fed
libri. Et quia rem mortuam accipit, in ejus ipfe aç-
ceptione non vivit. Sed quid dico Scripturam mortuam
? Non eft mortua tantum, fed intcrficiens.
.Näm feriptum eft : Litter a occidit, fpiritus autem
/viviftcat. Hoc quidem facit omnis divina littera.
Nam littera corpus eft, hujus verb corporis vita
fpiritus. Vivificatum quippe, & vivificans cor-'
pus accipit, qui litteram legit,& inamorem intel-
ïigentiæ mentem reficit. Reprobi ergo, qui Scri-
pturas rimantur, quas non amant, qui audader fo-
ris loquuntur, cujus faporem intus non intelligunt :
dum refedionem Scripturarum, quas exponunt,
quas habent,& abfcondunt 8c proferunt ? Sed,ut
dixi, abfcondunt, ne in magnis virtutibus magni
videantur : proferunt eas,ut eledi imitentur. Verbo
itaque fapientiæ, àut prophétisé fpiritu fe poliere
aflerunt, non ut venerentur, fed ut audiantur.
Quare 8c Pfalmifta verbi gratiam fe habere infi-
nuans,ait : Super omnes docentcs me intellexi. Certus
ergo de peritia fpiritus, confidenter nos invitât,
dicens : Venitefilii, audite me, timorem Domini do-
cebo vos. Propheta namque fe affirmabat Michæas,
cùm diceret : utinam non effem vir habens fpiritum ; .
dr mendacium potins loquerer. Hinc Helifæus de
Naaman Syro dicit : Veniatad me, dr feiat Prophealii
devota mente percipiunt, quafi de eo, quod D tarn effe in ifrael. Hinc Paulus ait: Hebraifunt,
ipfi dant, alii faturantur, non ipfi. Dicat ergo Sa- dr ego: fernen Abrahafunt, & ego: miniftri Chrifti ■
muel: Afcende, ut comedas mecum hodie: quia ex eo, fu n t , & ego: ut minus fapiens dico, plus ego. E conquod
fubditis de verbo eledi dodores tribuunt
Samuel libri Sc pariter audiunt, &:paritcr faturantur. Ecce enim
primi Regum jn eodem ipfo verbo , quod dicimus, demonftra-
'i^tcrda’pcr^ tur. Nam quis dubitat,quod hancScripturam,
foua lo^uatui. quam exponimus, Samuel feripferit ? Et tarnen
ipfe, qui fcripfit, hæc dicit : RefponditSamuel; ut
profedo oftenderet, quia quod ipfe feribebat, alius
impartiebatur. Quia ergo Spiritus fandus, qui per
traautem Amos dicit: Non fum Propheta, fedar-
mentarius vellicans fycomoros. Hinc etiam Paulus
cüm fe vult abfeondere ad cuftodiam, dicit: Non
fum dignus vocari Apoftolus, quia perfecutus fum Ec-
cleft am Dei. Hinc interrogate, Johannes Baptifta
a it: Non fum Propheta. Non erat quippe ad elatio- 5
nem, fed erat Propheta 8c plufquam Propheta ad
minifterium. Samuel ergo, ut fe cuftodiat, ait: Ero
cum loquitur, per cum de eo d icit: Refpondit Sa- fum Videns : 8c ut fe ad lucrum exhibeat, dicit:
mucl Saiili: Afcende ante me in excel fum, ut comedas Omnia indicabo tibi. Quod fi aliquis vult, eodem
hodie. Hoc dicit, quod audit: 8c fimul au- modo intelligere poteft: quia cum dicit: Ego fum
dit, 8c dicit. Dum ergo magna veneratione amo- E~ lV idens, fi viaentem fe aflerit, ad hoc dicit ut boris
audit, 8c loquitur prædicator eleâus -, magna
devotione auditores boni, quæ dicuntur, excipiunt:
Saul 8c Samuel pariter in excelfo comedere dicuntur.
Item quia prædicatores auditoribus in ejufdem
verbi refedione digniores atque ferventiores funt :
non Samuel cum Saille, fed Saül cum Samuele co-
mefturus affcricur. Sed 8c quia tarn fplendida mentis
eruditio, in magna luce fpiritualis vitæ eft, non
dicit : Ut comedas mecum hac rtocte : fed hodie.
Quern etiam manè dimittit. Manè dicit initium
dici fequentis. Sequcns verb dies, eft ferena lux
fan&æ converfationis. Dicit ergo-:
num, quod habet, cum ele&is communicet. Ut ergo
quod alferit, probet, fubfequenter adjungit:
Omnia indicabo tibi. Quod fiandbe Ecclefiie doifto-
res agunt: quia dum virtutes mentium intiientur,
8c vitia; 8c mederi vitiis,&: promovere virtutes '
evidenter feiunt. Omnia ergo, qua: funt in corde,
indicat, quando virtutis viam, quam bonus auditor
cupit tenere, ipfe documento manifefta: eru-
ditionis dignatur exponere. Quod fi magnus eft,
8c bona non folum agere, fed etiam predicate dif-
pofuit. Omnia, qux funt in ejus corde prardicato-
res, indicant: quando eorum mentibus aperiunt,
2.2.1 in prirnum Regum. Cap. IV. 222
quidquid cupiunt de dbârinà. Quia verb ei, cm A dicatorum fan&æ Ecclefiæ commtilie eft, non foloquitur,
eum fignificat, qui ad lucra prædicatio-
nis innititur, fubdit, atque aie : Et de ajmis, quas
perdidifti nuditiftertius, ne ffflliciius f i s , quia inventa
f ia t .
52. Hoc fuperius in perfona Saül, qualiter rudi-
bûS prædicatoribus conveniat, expofitum eft. Afinas
quippe perdidit, qui peccatores, qiiibus verbum
vitæ præbuit, ad poenitentiam nequaquam tra-
xit, Inveniret qilidehi, fi ii qui Pc in no6le pravi-
tatis âbfconderant,. ad lucem juftitiæ redirent, in
qua viri inveniri potuiflent. Gur ergo dicit : In venta
fu n t, nifi quia fæpe in eis fummi viri falutis
lùm Saül, fed omni domui patris fui Ifrael optima
elfe referuntur. Quafi enim ex pâtre filii nafeun-
tur, quando in órdinem prædicatorum noviter alii
aliis, eadem nobilitate fanètitatis fplendidi fubro-
gantur. Domus quoque prædicatoris eft fpiritualis
ejus converfàtio. Omni ergo domui patris ejus
Ifirael optima fiint: quia ubicumquc facerdotalis
converfàtio eft, ilia nimirum eft, 8c tam fumma eft,
ut ex celfitudine meriti, in æterna vita fua fint optima
retributionis. In hoc ergo fe fubtiliter prædicatores
afpiciant : quia non folùm fibi,fedomni
domui ejus optima erunt Ifrael : quia fi de domo
bonum facile inveniri poffe confiderant, de quo- g exeunt, optima non habebunt. Nam fi folam præ-
rum vita ineruditi defperant ? Nam 8c periti medi- dicationis fiiblimitatem tènent, optima non habeci
corporum, illos fæpe curare præfumunt, de quo- bunt : quia altitudinem vitæ non tenent. Sed ele-
rum falütè imperiti præfumere non poflimt. Sic élus quifque, dum de fe magna audit, infirma fua
nimirum 8c ab eruditis dottoribus fæpe a ad poeni- ad memoiriam ducit, ut fe ab elatione cuftodiat
tèntïam, 8c fatisfadionem peccatores trahuntur, ne bona, quæ habet, amitrat. Unde 8c fubditur : 3
qui trahi ab ineruditis rudibus nequiverunt. Quia Refpondcns Saul, ait : Numquid non Jilius Gémi- ytrr 2!.
igitur tam prædicatione quàm exemplo perfedo- ni ego fum de minima tribu Ifrael, & cognatio mea
rum illi ad Dominum poenitendo redeunt, qui novifsima inter omnes familias de tribu Benjamin ?
converti per aliorum minifterium nequiverunt ; be- -Jîfttare ergo locutus es mihi fermonem iftum ?
nè Samuel inventas afinas dicit, quas Saül invenire ^4. Quafi dicat : Quare mihi tam maerna adfcri- Ma na de Ce
non potuit. Poteft etiam hoc dièhim pro profedu bis, cùrnfim nihil? Gemini quippefilius eft,qui ne- audfens, infoordinandi
Re&oris intelligi. Quafi dicat : Dum gligentes imitaturin cura fui, 8c in exemplo pro- mitatis
eruditione 8c vita proficis, illos etiam lucrari Do- ç ximi. Geminus quippe eft, quia dum curam fui ne- co - r-
mino poteris, quos nondum potuifti; Tamcerta ^ gligic, exempla boni operis aliis non impendit.
quidem virtus profedionis eft, ut frudus ejus, qui Qm ergo tales imitatur, filius Gemini dicitur. Qui
nondum confiant in regonflent in fpei certitudine. de minima tribu Ifrael efie dicitur : quia ultimus
Et quia his verbis ad perfèrendos labores fandæ ordofandæEcclefiæconverforumpeccatorum eft.-
prædicationis invitatur, quæ mercedis lucra expe- Merito igitur, qui peccatorem fe efie fatetur, de uicimusEcd*-
dare debeat, exponit, dicens : minima tribu Ifrael efie dicitur. Cujus etiam co- fi* ordo, PoT
E t eut erunt quaque optima ifta e l, nonne tibifdr gnatio novifïïma inter alias efie perhibetur : quia niccmes*
omni damn! f Mr is tut ? juxta Veritatis voeem : g u i minimum mmdltum
Iirael, qui dicitur, videns Deum, quem re- ftflvit, minimus eft in regno calorum. Benjamin quip-
diùs hoc loco fignificat, quàm æternorum civium pe dicitur filius dexteræ. Qua profedb appella-
illam beatam fociétatem, qui ex labore vitæ hu- tionc fandæ Ecclefiæ populusîefignatur: qui dum
jus, ad æternam omnipotentis Dei vifiônem per- in fide Redemtoris nalcitur, per bona opéra ad cævenerunt
? Qu^ ergo funt Ifrael optima, nifi æter- ~ leftis patriæ bonapræparatur. Dextera quidem Dei
næ retribütionis döna? Paulus quidem dicit : Unuft u ilia æternæ vitæ fortitudo eft. Cognationes tribus
»..iCAé.* i ,i ..... Benjamin, firntdîverfe converfationes eledorum. .
Nam velut ab uno generationis principjo diverfæ
cognationes veniunt : quando ab una origine or-
thodoxæ fidei, converfationes fidelium plures o-
riuntur. Sandi ergo viri, cùm fe per humilitatem
dejiciunt, quia peccatores fe efie fatentur, & tarnen
redè in Deum crede requafi fe 8c Gemini
fiiios aflerunt, 8c de novifiima Ifrael cognatione.
Sed quia quànto plus fe humiliant, juxta Verita- Lue. r*. v. w,
tis voeem, ampliùs exaltantur, fequitur : d* *
Ajfùmtns itàqùe Samuel Saül dr puerum ejus , in- Verf.zx.■
quifque mercedem accipiet feemdum laborem fuum.
Hinc item dicit: Alia eft gloria fo ils , alia luna,
& ftellatum. Stella enim differt a ftella in cldritatc.
Omnium ergo fidelium retributioncs, & premia,
bona funt Ifrael. Quia verb eledorum prajdieato-
rum merces fumma eft, eorum funt optima Ifrael.
De his quippe Ifraelis optimis Dominus fideli fer-
vo fuo repromittit, dicens : Amen dico vobis,fieper
omnia bona fua conftituet eum. Qui enim non in
omnibus , fed fuper omnia conftituitur, non tan-
tum bona Ifrael, fed etiam optima habere declaratur.
Dicat ergo ^Samuel : Cui erunt quaque optima £ troduxit eos in triclinium, dp dedit eis locum in capi-
Ifrael, nonnë tibidr omni domui pat fis tui? Quafi te eorum quifuérdnt invitât?,
dicat: Et fi magnus eft labor prædicationis, tanto S ‘ j ~
devotiùs ferri debet, quanto majora''lucra meree-
[fûQimo
. "pendidis
habet. Sollicita ergo mente dodor fandæ Ecclefiæ
penfarc debet : quia Ifrael non bona tantum,
fed etiam- optima ejus funt, ut majora 8c ex-
cellentiora agat temper, qui tam fumma, 8c optima
expedat. Eadem quippe fumma, non fummo
ordini debentur, fed fummo labori. Nam & dodor
egregius non dixit : Xjnufquifque mercedem accipiet
juxta f tam dignitatem, le d , juxta laborem. Cùm
ergo prædicatorum æternæ vita: optima referun-
tur, magnus^eis in hac vita labor injungitur : quia
nimirum meliora ceteris habere non prævalet, qui
melior efie non ftudet. Et quia hoc omnium præ-
• Aliter, ad (otnUerH’tofitisfaffionem, ut obfeirst Cußsuv-
55. Samüel Saül afiitmit, quando prædicator Quibus alta
fandæ Ecclefiæ eledo auditori fuæ alta prædlca- finc3Pcricnt,ai
tionis aperit. Afiumitur quippe fubditus, quando
per verbum dodoris in cognitionem cæléftium èle-
vatur. Et quia non carnali intentione fpirimalia
foire appétit, non folùm ipfom Saül, fedfetiam ejus
afliimfit puerum. Quafiènim fine puero in imis rê-
manferat, qui dicebat : C-of meum dereliquit me. pfti. u.
Cor qûippe noftrum nos dérelinquit, quando fie à
concupifeentiis càrnalibuÿ vincimur, ut intentio-
nem cordis in terreüis, & carnalibus, atque corpo-
reis, 8c non in cæleftibus, &: fpiritualibus ponimus.
Hune puerum perditum invenerat, qui dicebat :
Invenit fervus tuus cor fuum. Cor quippe noftrum «. eug. 7.»7.