:centiorefque Geographi. Quodfpedlat ad formulam con- A & E p ifco p is Wenilo in d ia c e f i fu a a p u d A u r t l ia n i s c iv ifecrationis
, credibile eft primo eum qui fub hac formula
fuit inauguratus priùs foiflè regni Francorum honore deco-
ratum, his verbis : E t totiu s A lb io n i s E c c le j iam deinceps
eum p lebibu s f i b i a n n e x is it a enutriat, a c doceat ; m u n ia t,
& in ftru a t ; contra, omnes v ifib ile s & in v ifib ile s hoftes
id em p o ttn ter r egaliterq ue tu a v ir tu t is regimine amm i-
n i f i r e t : u t r éga lé fo l iu m , v id e lic e t Francorum f c e p t r a ,
n o n dé fé rât -, f e d a d p r ift in a f id e i pacifique concordiam
eorum animas te opitulan te reformat. Quis foerit autem
ex Regibus Francorum fub hac formula in Regem An-
glorum ùndtus, dicere obfeurutn eft. a Ex hoc tamen ap-
paret antiquum jus Regibus Francorum in regnum An-
gliæ foiflè. Qiiod etiam videtur in coronatione Henrici
ÏV. Francorum Regis. Nam in fupra citata formula
hæc videre eft : U t r egale fo lium v id e lic e t Sa xon um .
M e r c io r u m , flo rd a n im b ro rum fc ep tr a non d é fé râ t, Scc.
Confirmatur ex Ordine mf. Monafterii S. Germani à
Pratis, in coronatione Regis Francorum, in quo hæc ea-
dem verba reperire eft. Saxones autem Anglos appellari,
Mercios verb 8c Nordanimbros eflè populos Angliæ lip-
pis Sc tonforibus notum eft. In eadem confècrationc lft-
téra N. videtur tranfpofîta, & referenda in hune modum
ad hæc verba, hune fam u lum tuum F / , ut ponatur pro-
prii nominis loco, ut ufu venire folet.'
N o ta i o ç i . U t r e g a l e s o l i u m , v i d e l
i c e t F r a n c o r u m s c e p t r a , n o n d e -
Hæc verba, ut jam fopra notatum eft, fopponunt
eum, qui fub hac formula in Regem Albionis ungitur,
in Regem Francorum foiflè priùs evedtum.
N o ta 1 0 9 2 . H i c u n g a t u r o l e 0.'
Hoc vocabulum o le o , non de flmplici ac vulgari
oleo , fed de facto, quod Epifcôpali benedidtione confe-
cratum fit, intelligendum eft, quo olim Reges ungi fo-
lebant. Unde in coronatione Ludovici II. fopra citata
huic oradoni feu confecrationi hæc verba præfiguntur j
fa c r i ole i in fu fto. Idem videre eft in Ordine Romano, in
ordinatione tum Regis, cum Imperatoris, Sc apud Petrum
Damiani ferm. 1. de Ecclefiæ dedicatione : E t tu n e
e x u i tu r ve ftimentis f u i s , & oleo fa nE lificationis a f t e r -
g i t u r , u t typico rore perfufu s coeleftis u nguenti p len itu -
d in e g lo r ie iu r . Nam oleum fanétificationis juxta idiotif-
mum Hcbraïcum eft oleum fandlificatum. Unde optimè
ab Eginhardo in annalibus ad annum dccl. hæcundtio
facra dicitur : H o c anno fecu n d um R omani P o n t ific is fa n - j y
Slionem P ip in u s. R e x Francorum appellatus eft , & a d ^
h u ju s d ig n ita tem honoris UnElus fa c r a unElione manu
feanEta memoria Bo n ifac ii E p ifco p i & M a r ty r i s . Imo ÔC
Chrifinate fâcro un<5tos foiflè Reges Francorum certum
eft, ut habetur in teftamento S. Remigii apud Flodoar-
dum lib. 1. hift. Remenfis Ecclefiæ cap. z8. G en e r i tan-
tummodo r e g io , q u o d a d honoremfa n Sla Ecole f i a & d e -
fen fton em p a u p e r um u nd cum firatribus mais, & E p if co p
is omnibus G e rm a n ia , G a llia , a t que N e u ftria in regia
m a je fta tis culmen perpétué r égn âturum fta tu en s e leg i,b a -
p t i z .a v i , a fa c r o fo n t e fu f e e p i , donoejue fep tiform ts S p ir
itu s co n f ig n a y i, & p e r ejufäem fa c r i Chr ifin a tis unElio-
nem ordinato in Reg em parcens f t a t u o , S cc. Idem videre
eft in epiftola fjrnodi apud Carifiacum miflà ad Lu-
dovicum Germania: Regem cap. 15. M a x im e a utem nob
is necejfe lo q u i cum ittis A r ch iep if co p is & E p ifco p is ,
q u i confenfu & v o lu n ta te regn i iftiu s domnum noftrum E
( Carolum Calvurn ) fta tr em ve ftrum u n x e ru n t in Regem
fa c r o C h riftnate , tradition e d iv in a . In libello proclamations
Domini Caroli Régis adverfùs ‘Wenilonem Archi-
epifcopum Senonenfem : S e d & poft hoc eleElione fu a
aliorum que E p ifco p o rum , & ceterorum f id e lium regni
v o lu n ta te , confenfu, & acclamatione cum A r ch iep ifco p is ,
tatem in bafilica fa nE la cru c is me fe cu n d um traditionem
E c c lefia fticam Regem c o n f e r a v i t , & in regn i regimine
C h r ifm a te fa c r o p e ru n x it . In epiftola Artholdi Remo-
rum Archiepifeopi ad Synodum Engilenhcimenfem apud
Flodoardum lib. 4. hift. Eccl. Rem. cap. 35. P oftquam
L u d o v ic um Regem fa v e n t e H u g o n e , cunElifque regni
p r in c ip ib u s , G e rber g um quoq ue regsnam ben ed ix e ram ,
& fa c r o perfu d e ram C hriftnate. Et in fecunda coronatione
Caroli Calvi, cum Metis coronatus eft in regno Lo-
tharii anno Domini d c c c l x i x . a d ifta v e r b a , coronet
te Dominus , in u n x it eum H in cm a ru s d e Ch r iftn a te .
Et jta capiendus eft locus cujufdam anenymi de undtione
Chrifmatis inter opera S. Cypriani: N e c tamen cefta n ti-
bus h i s , q u a r itu antiquo in o lev e ra n t , cum in populo
Chr iftian o circurncifio v id e r e tu r d am n a b ilis , & fa c r i f i -
r r 15 c ia id olola tr ia im p u ta r en tu r , unEHonis myfterium r eligio
Ch r iftia n a con tcm jit ; f e d ceteris g en e ra li SanElorum
confenfu d am n a t is , non fo litm in R eg ib u s , & S a ce rd o ti-
bus unElionis, honor p e rm a n f it , f e d in omnern populum
C a th o licum effufa eft h u ju s g r a tia p len itu d o . Nam in
' hoc fermone agitur de undione Chriunatis-,& Sacerdotes,
id eft Epifcopi in fua, ordinationc, & cetera plebs Ca-
thoiica in Confirmatione Chrifinate inunguntur. Quam-
obrem facrum oleum e coelo miflum , unde, in Regem
undtus eft Clodovasus, primus inter Reges Francorum
Chriftianus, Sc multi fucceflorum ejusChrifma appella-
tur. Ita in Capitulis Hincmari Archiepifcopi Remenfis in
fecunda coronatione Caroli Calvi: I n v ig il ia P a f c h a , in
R emen f t M e tr o p o li b a p t f^ a ti, & ccelitus fum to Ch r iftn a -
£ te , u nde a d h u c habem us, p e r an Eli, & in Regem fa c r a -
t i. Ita appellavit Guillelmus Brito lib. 1. Philippidos
agens de Philippi Augufti coronatione:
Jam quo d ie s a de rat cunElis o p ta ta , N o v em b r is
Q u a cap u t eft m en fts , q u a cunElis fa nE lificata
Jam d u d um S a n Elis, nunc longe fa n E lio r e x r a t ,
I n qua fe ep tr ife ro fu l f e t r edim itus honors
M a g n a n im u s fa c r o R e x de lib u tu s o l iv o ;
Q u o D e u s a n gelicis m a n ib u s , v ir tu te parato
D i v i n a , noftris con'cefftt regibus u t i ;
U t fa c r e n tu r eo f o i l Jp ec ialiter i/ li,
Q u i fu c c e jjtv e Francorum fc ep tr a capeftunt.
D lg n io r u t v e r e R e x nofter R eg e J i t om n i,
Q u tm fa c r a r e f u i s Remorum M e tr o p o lite s
C um com prafulibus ha b e t illo C h r ifm a te fa c r o , ,
H o c a d opus fo lum q u o d coelica fu n d it oliv a.
H o c , & non alio p e r fu n d it membra liquore
C a r o lid a noftro G uille lm us p ra fu l in urbe
R em e n fi, P a tr um fe r v a to more fu o r t im ,
Im p o fu itq u e fa c r o ca p it i diadema v e r en d um ,
Con ven ien te f im u l c le r i po p u liq u e fa v o r e ,
T am Jpeciale decus C h r ift i dig n a tio p ra fla t
N o b i s , Francorum q u i congaudemus honori.
S i c Reg em noflrum f i b i R e x cosleftis, am ica t,
S i c fu p e r e x a lta t terra p ra Reg ib u s i l iu m ,
Q ue rn f a c i t u t fo lum fa c r a confecret unElio cc cli,
V h g u in e cum r e liq u i fa c r e n tu r material's.
In confecratione Henrici II . Regis Francorum mifee^ut
* Forte confccratio hæc in Ludovici IV. cocnomcnto ultra-
Marini filii Caroli fimpheis inauguratione fu:t adhibita, qui eùm
'ob Ogivam matrem, cx Anglia: Rcgum ftirpe effet oriundus, in
Ipem hujus regni voeatus potuit fimul ungi in Regem Angliæ &
Francise. Quibus non placebit conjedlura hæc, mcKorem fuppedi-
tent j doceantque quis ex Galliz Regibus ante mortem RatoHi
Abbatis qui ann. ?8<s. obiit, potiori jure in Regem Angli* ungi
& confccrari potuent.
liquor illc cosleftis ab Angelo quondam S. Remigiodela- A mififlent j file fe ab eis fperni ratus mpra tnodum excan.
tus facro Chrifmati. Henricus IV. Rex Francorum Car* J *r— - * "*■ '— c—
uoti undlus eft alio liquore ccelefti, qui quondam S. Martino
Turonum Epifcopo ab Angelo caelitus Ajlatus eft,
cum a Nicolao Thuano Carnotenfi Epifcopcwfenfecrante
liquor ille cceleftis Chrifmati facro admixtu^uiflet, ut
habetur in fiepiüs citata illius coronatione. Fuit mos cciam
olim apud Gracos ut Imperatores Conftantinopolitani
non fimplici oleo confecrarentur, fed unguento, quod eft
Chrifina fiicrum, ut ex Georgio Codino mox citando pa-
tebit. Vulgo Reges non Chrifinate, fed oleo inunguntur,
vt videre eft cap. cum venijfet, de facra undtione. Hodie
Imperator oleo exorcizato, Rex verb oleo Catechume-
norum inunguntur, ut eft in Pontificali Romano.
N o ta t o 9 3 . C u j u s SACR ATI S S X M A UNEx
his verbis patet caput eflè partem illam quæ inungi
debeat. Olim Imperatori Cqpftantinopolitano in ejus
ronfecratione caput ungebatur in modum crucis, ut tefta-
tur Codinus lib. de officiis Aulæ Conftantinop. «' J i II«-
T&lctpyMÇ 9SUM& SewpoaJiUç "tiw \Uty(th.lu)' tV ßcctlh Wç ttS /Mjpcp,
ideft, Patriarcha ungit ad formam crucis Impcratorem
divino unguento. Interea Patriarcha hanc profert iy o f,
ideft, fandfos, quam tertio repetunt tarn hi qui funt in
ambone, quam cetera multitudo. In fecunda coronatione
Caroli Calvi quæ Metis celebrata eft, inundtus fuit
ille ad dextram auriculam , Sc in fronte ufque ad finiftram
auriculam, Sc in capite, ut habetur in Capitulis ejufilem
Caroli in hunc modum : A d ifta v e r b a , Coronet te Dominus
, in u n x i t eum H in cm a ru s A r ch iep if co p u s de C h r ifdefeens
diris eos devovit, ut refert Scholiaftes Sophoclis
in Oedippum Colonxum ex audio re circularis Thebat-
dos:
Ijyov d i yon<n , ßä-htv, *im 71
Säpui iyo , omjihs f** oiH<fi{oy7if tm/xypu.
Eukto All ßamhtii s ^ «Mo/; A3kV«70/ot
Xipmv XOT® oMHAfty nssiaGupSfiai «Vdb; ara*
Id eft, Ut cognovit mifläm fibi efle coxatn, in terrain je-
cit , Sc dixit : hei mifeto mihi, pueri me fpernentes hoc
mihi miferunt» Precatus eft Regem Jovem, Sc ccteros
Deos immortales, ut mutuis interfedli gladiis in orcum
defeenderenr. In Pontificali Romano uc etiam ungitur
B Imperator, fed in modum crucis : Rex verb inter com-
mifluras manus Sc cubiti, Sc inter feapulas etiam in mo-.
dum crucis. Ex quibus darum eft non fuifle femper eum-
dem ritum.
. N o t a 1 0 9 4 . D eus e l e c t o r u m f o r t i -
t b d O, e t h u m i l i u m c e l s i t u d o , Scc .
Hare oratio extat in coronatione Judith filia: Caroli
Calvi, qua: nupfit Edelulpho Anglorum Regi. Habetur
ibi inftar prarfationis, Sc tantüm ufque ad harc verba:
I t a q u e , qu a fum u s , omnipotent P a t e r , p e r h u ju s creatura
pinguedinem. Cetera diflimilia fimt. Habetur etiam in
coronatione Henrici IV. Francorum Regis.
N o t a 1 0 9 3 . -Eu m q u e i n s i m i l i t u d i n e
C O L U M B £ , &C.
In fupra memorata coronatione Judith hxc leviter, ut
a d d e x tram a u r ic u lam , & in jro n te u fq u e a d f s - ^ fubjedlö congruant, immutata funt in hunc modum : U t
niftram a u r icu lam , & in ca p ite . In Ordine Romano
unguntur pedtus, fcapulæ , brachiorum internodia, Sc
manus. In confecratione Regum Francorum adduntur
aliæ duæ undtiones, in vertice, Sc inter feapulas, ut videre
eft in confecrationibus Henrici II. Sc Henrici IV.
Conftantinus Manaflès in Chronica Synopfi feribit Cä-
rolum Magnum undlum foiflè à Leone III. à vertice ad
pedes ufque:
©J fjluj CtMÄ Kj V0[À9I{ lovjhiaV t
Kâxmçâaw; fJotXV- mftoY «Aa#« mnv Xe**1,
Id eff, Verùm ufus Judæorum legibus, à capite ufque ad
pedes oleo unxit eum. Idem teftatur Theophanes in Chro-
nico : ctJw «V ßaev.ta Vufxafuv à tsS tacj w dyiou
XtndMv n iv fo u , fölotti Gdip wipaAHf tcoç mJ£v, id eft,
Coronavit eum in Regem Romanorum, ungens eum oleo
à capite ufque ad pedes. Sed in Ordine Romano Imperator
Romanorum ungitur in brachio dextro, Sc inter feapulas
dumtaxat. Similis eft Principis undtio cap. cum v e n
i jf e t , de facra undtione : S e d u b i j e f u s N a fa r e n u t ( in-
quit ibidem Innocentius III. ) quem u n x i t D e u s S p ir itu
fa n E lo , f i c u t in A E lib u s A p o fto lo rum le g i tu r , unElus eft
oleo p ie ta t is p ra confortibus f u i s , q u i fe cu n d um A p o f to -
lum e ft cap u t E c c l e ß a , q u a eft corpus ip fiu s , P r in c ip is
m E lio d ca p ite a d brachium e ft tra n jla ta : u t Prin ceps
e x tunc non unga tu r in ca p ite j f e d in brachio J iv e h u -
mero v e l a rm o , in qu ib u s p r in c ip a tu s congrue d t fig n a -
t u r , Scc. A d q u o d etiam ftgn s fica n d um S am u e l f e c i t
po n i armum antç, S d ù l ; cu i d é d it locùm in capite ante
’ p e r h u ju s creatura pinguedinem colurnba p a c e , f im p lic i-
tä te , a c p u d ic it ia decoram ejficias.
N o t a 1 0 9 6 . T e a d j u v a n t e , Sc c .
Lege, ut in coronatione Henrici IV. tu am q u e bene-
diElionem, te a d ju v a n te , to t i p le b i.
N o ta 1 0 9 9 . D eus D e i F i l i u s J e s u s
C h r i s t u s , Sec.
H x c oratio extat in coronatione Henrici IV, Defide-
ratur in. officio ad conftituendum Ducem, Sc in Ordine
Romano..
N o t a I O 9 8 . H l C DETUR ANNULUS .
Ha:c annuli traditio extat in coronatione Henrici II.
Sc Henrici IV. Regum Francorum i.atque etiam in Ordine
Romano , fed poft gladii accindtionem.
) N o t a 1 0 9 9 . A cc i p .b a n n u l um , &c.
Ha:c formula extat in officio ad Ducem conftituendum,
Sc in coronatione Henrici IV . Francorum Regis. Alia
extat in Ordine Romano.
N o t a 1 1 0 0 . P e R s e v e r a S i l i t a t i .
Ita in officio ad conftituendum Ducem.
N o t a 1 1 0 1 . O r a t i o p o s t a n n u l u m .
Extat in officio ad conftituendum Ducem. Defidera-
tur in Ordine Romano.
N o t a 1 1 0 2 . H l C C I N G A T U R G L AD I Ö S AB
A r c h i e p i s c o p o .
Accindtio gladii extat in Ordine Romano, in coronatione
Henrici II. S c Henrici IV. Regum Francorum , 6c
in officio ad Ducem conftituendum : videturque in vita
Ludovici Pii cum in regnum reftituitur in Ecclefia fandli
Dionyfii : S e d D om in ica qua in craftinum a d v e n it i
q u i fu e r a n t in v ita t i. I n capite verb P o n t ific is S a - E E c c le f ia S . D io n y f i i , E p if to p a li minifterio v o lu it reconcramentalis
eft d e lib utio co n fe r v a ta : qu ia perfonam ca p it
i s in P o n t ific a li officio reprafentat. Diffiert a utem in te r
P o n t ific is & P r in c ip is unElionem: qu ia caput P o n t ific is
C h r ifm a te confecratur, brachium v e ro P r in c ip is oleo d e li-
n it u r i u t o ftendatur qu a n ta f i t differentia in ter auElori-
ta tem P o n t ific is & P r in c ip is . H x c ille : Ubi noranda
funt qua: de humero feu armo dixit. Nam etiam pars ilia
vidlimae apud Ethnicos honorabilior vifaeft, Sc qua: raa-
ximd Regem decebat. Quareolim Eteodes, Sc Polynices
cbm facrificarent, Ocdippo patri armum vidtima: tam-
quam Regi Sc przftantiori mittere folebant: qui nefcio
quo cafu cbm ei aliquando coxam vidliraa: non armum
c i l i a r i , .& per manus E p ifcoporum armis a c cin gi confen -
f i t . Petrus Damiani ferm. fupra citato accindtionis gladii
nulla mentione fadta, ait: P ra fe rtu r d r g lad iu s in oculis
e ju s , u t cognofcat q u ia v in d e x eft ir a D e i in h oc ipfum
co nftitutus. Quod convenit coronationibus Henrici II.
Sc Henrici IV. in quibus etiam gladius ante illos prae-
fertur.
Nota 1 10 3 . A c c i p e g i a d i u m , & c.
In Ordine Romano extat alia formula. In officio ad
conftituendum Ducem codicis noftri formula: hxc prx-
mittuntur: N . Confortare & efto v i r , d r obferva eufto-
d ia t D om in i D e i t u i , Sc c .