tïrtera.qpafi
palea qua fruprov.
aj. 2.
Ibidem»
ï. Cer. 3‘ 3»
jMUtih. itS. 13,
s.Per. 3 .17.
Scriptura facra
mens umbro-
fus.
Jrlabac, 3.3.
bus dcdici.
Hcbr.iz. zo.
voluntatis^
Scriptura facra
ignis.
PfaU Xis. 14.0.
Zue. 24.32.
Peuter. 33. 2.
Autem vivificat : fic cnim lictcra cooperit fpiritum , A tranfeunt; dcxrcra Dei ele£ti funt,qui à finiftris fe-
J _______ r - j ■_______ ____ _n. mBÊ______ t 1__________ fiCut palea tcgit frumentum \ fed jumentorum eft. 1_______ „n..
paleis vcfci j hominum,fmmcntis.Qu^ergo huma-
na racione utitur, jumencorum palcas abjiciat, Sc
frumenta (piricus edere feftinct: ad hoe quippe u-
tilis eft,ut myftcria litterx involuca cegantur. Hinc
cnim feriptum eft; Sapientes abfcondunt intelligen-
tiam. Quia nimirum fub tegmine litterx fpiritalis
intelligentia cooperitur. Hinc ruiTum in eodem
libro feriptum eft: Gloria Dei celare verbum: Menti
cnim Deum quxrenti tanco Deus gloriofiüs appa-
r e t , quanto fubtiliüs acque interiüs inveftigatur,ut
appareat: fed numquid quod in myfteriis Deus ce-
lat, nos requirere non debemus ; Debemus ucique.
parancur. In dexcera ergo Dei lex ignca eft ; quia
in ele&orum cordibus, qui ad dexterdm ponendi
funt, flagrant divina prxcepta, &: caritatis ardorc
fuccenfi funt. Ifte ergo ignis, quidquid in nobis eft
exrerius rubiginis &: vctuftati$,exurat, ut mentem
noftram velut holocauftum in Dei contemplation
ne ofFcrat.
é.Necvacuè attendendum eft quod liber ifte non 1
Canticum , fed Canticum canticorum vocatur : *
ficut enim in veteri Teftamento alia funt Sanfta , t
Sc aliaSan&a Sanffcorum, alia Sabbata, Sc alia'Sab-
bata Sabbatorum 5 ita in Scriptura facra, alia funt
Cantica, &: alia Cantica canticorum. Sancta erant
nam fequicur : Et gloria re gum inveftigarefermonem. ß qux in Tabernaculo, & quæ exteriùs agebantur :
Qui enim jam corpora fua vcl motus carnis regere
Sc inveftigare noverunt, reges funt. Regum ergo
gloria inveftigare fermonem, quia bene viventium
laus eft perferutari fecretamandacorum Dei. Humana:
ergo converfationis verba audiences, quafi
extra homines eflTe debemus: ne fi humanitus qux
dicuntur audimus , nihil divinitatis de his qua: au-
dire debemus, fentire poflimus. Quafi jam non homines
defiderabat efle Paulus difcipulos fuos, qui-
bus dicebat : Cum enim f it inter vos T^elus dr con-
tentio, nonne homines efiis ? Qiufi jam non xftima-
bat homines difcipulos fiios Dominus , cum dicebat
: JQuem dicunt homines ejfe filium hominis ?
Sabbata erant qua: Sc fingulis hebdomadibus celc-
brabantur } fed San£ta Sanftorum fecretiori qua-
dam venerationc fufcipiebantur,& Sabbata Sabbatorum
nonnifi in fuis feftivitatibus colebantur. Ita
Cantica canticorum fecretum Sc folemne quod-
dam interius eft, quod fecretum in occultis incel-
ligentiis penetratur. Namfi exterioribus verbis ac-
tenditur, fecretum non eft.
7. Sciendum eft etiam, quia in Scriptura facra 1
alia funt Cantica vi£torix,alia Cantica exhortatio- c
nis & conteftationis, alia Cantica exultationis, alia f
Cantica adjutorii, alia Canticaconjun&ionis cum
Deo. Canticum vi&orix eft, quod Maria tranfa&o
Cui cùm verba hominum refpondiflent, illico ad-C marirubro cecinit, dicens : Cant emus Domino 5 glo- £xod.i>
junxit : Vos autem quern me ejfe dicitis ? Cum enim
riose enim honoriftcatus efi-.equum dr afeenforem Pro je
fupra dicit, homines, ac deinde fubjungit : Vos au-
cit in /»^.Canticum exhortationis Sc conteftatio-
tern 's inter homines &: difcipulos quamdam diftan-
nis eft, quod Moyfes Ifraelitis ad terrani promif-
tiam facit>quia videlicet divina eis infinuans, efle
fionis propinquantibus dixit: Attende cdum qua lo- 1
cos fuper homines faciebat ; ut aie Apoftolus: Si qua
quart audiat terra verba ex ore meo. Canrictim exultationis
igitur in Chrifiolnova creatura,vetefa tranfierunt. Et
eft, quod Anna, perfpe&a fecunditate Ec-
feimus quia in reftirrc&ione noftra ita corpus fpi-
clefias in femetipfa, cecinit dicens : Exultavit cor *
ritui adneftitur, ut omne quod fuerat paffionis in
me um in Domino. Ubi per lernet ipfam figuratam
virtute fpiritus afliimatur. Is ergo qui Deum fequi-
fecunditatem prolis Ecclefiaftica: exprclnt, cum
tur, imicari debet quotidie refiirreftionem fuam ;
dicit: Sterilis p eg erit plurimos, & qua mull os habe- 1
ut ficut tunc nihil paflibile habebit in corpore, ita
bat filios infirm at a eft. Canticum adjutorii David
nunc nihil paflibile habeat in corde: ut lècundùmD quod poft prælium cecinit, dicens : Diligam te Dointeriorem
hominem jam nova creatura fit,jam ............^
quidquid vetuftum fuerit calcet, in verbis vc-
teribus folam vim novitaris inquirat.
y. Scriptura énim facra mons quidam eft, de
quo in noftris cordibus ad intelligendum Dominus
venit: de quo monte per Prophetam dicitur : Deus
à Libano veniett & Sanftus de monte umbrofio & con~
denfo. Ifte mons & condenfus eft per fententias,
&: umbrofus per allcgorias. Sed feiendum eft quia
cùm vox Domini in monte fonat, veftimenta la-
vare præcipimur, & ab omni carnis inquinatione
mundari,fi ad montem accedcrefellinamus. Scriptum
namque eft, quia,^i beftia tetigerit montem jaminevirtus
mea. Canticum verb conjun&ionis cum
D e o , hoc eft quod in nuptiis fponfi Sc fponfa: ca-
nimr, ideft Canticum canticorum ; quod tanto eft <
omnibusCanticis fublimius,quanto Sc in nuptiis fo- ‘
lemnitatis fublimioris offertur. Per ilia enim Can- f
tica vitia devitantur, per ifta verb unufquifque
virtutibus lociipleratur : per ilia cavetur holHs ,
per h^c Dominus familiari amore compleftitur.
8. Et notandum, quia aliquando fe Dominus <
in Scriptura lacra Dominum vocat, aliquando pa- ,
trem, aliquando Iponfum. Quando enim fe vult {
timeri, Dominum fe nominat; quando vult hono- ‘
rari,patrem 5 quando vult amari,fponfum. Iple per
pidabitur. Beftia enim tangit montem,quando irra- E Prophetam dicit : Si Dominus ego fumy ubi eft timor Maid.
tionabilibus motibus dediti, Scriptura: facra: celfir-
tudini propinquant, Sc non earn fecundum quod
debent, intelligunt, fed irrationabiliter ad luæ * vo-
luptatis. intelligentiam fleânnt. Omnis enim ab-
furdus, vcl fenlu piger, fi circa hunc montem vifus
fuerit, atrociflimis fententiis veluti lapidibus ne-
catur. Ardet enim mons ifte, quia Scriptura facra
videlicet, quern fpiritaliter replet, amoris igne fuo
cendit. Unde feriptum eft : Jgnitum eloquium tuum.
Unde cum verba Dei audirent quidam in yia ambulantes,
dixerunt : Nonne cor nofirum ardens erat
in nob is y cum aperiret nobis Scriptures? Unde per
Moyfen dicitur: In dexter a ejus ignea lex. Siniftra
Dei iniqui accipiuntur, qui in dextera parce non
mens ?.Si pater ego fum, ubi eft honor meus ? Et rur-
fum dicit: Defponfavi te mihi in jufiiiia dr fide. 1
Vel certe : Recordatus fum diei defponfationis tux in J
deferto. Et quidem a pud Deum quando Sc quando
non eft, fed quia priüs timeri fevult ut ho-
noretur, Sc prius honorari ut ad eum perveniatur;
Sc Dominum fe propter timorem nominat, & pattern
propter honorem, Sc fpbnfum propter amo-
rem. Per timprem veniatur ad honorem, per honorem
verb ejus perveniatur ad amorem. Quan-:
to ergo dignius honor quam timor, tanto plus gau-
det Deus pater quam Dominus dici : Sc quanto
carius eft amor quam honor, tanto plus gaudet
Deus Iponfus dici quam pater. In hoc ergo libro
fponfus nominatur, Sc fponfa: ut non foil timori
non foli reverentia:, fed etiam amori deferviatur,
Sc in his verbis exterioribus incitetur afFc&us interior.
Cum fe Dominum nominat, indicat quod
creati fumus; cum fe patrem nominat, indicat quod
adoptati j cum fponfum fe nominat, indicat quod
conjun&i. Plus eft autem conjun&os cfle Deo,
quam crcatos Sc adoptatos. In hoc ergo libro ubi
fponfus dicitur, aliquid fublimius infinuatur, dum
in eo feedus conjundionis oftenditur. Qua: nomi-
na in Teftamento novo ( quia jampera&a conjun-
Äio Verbi Sc carnis Chrifti Sc Ecclefia: celebrata
eft ) frequenti iccratione memorantur. Unde Jogreges
fodalium cum fponfo. Sponfa enim ipfa per
re£ta Ecclefia eft 4 fponfus, Dominus : adolefcentula:
verb cum fponfa, funt inchoantes anima:, Sc per
novum ftudium pubefeentes : fodales verb fponfi,
funt five Angeli, qui fiepe hominibus ab ipfo vc-
nientes apparuerunt, feu certe perfe&i quique vi-
ri in Ecclefia,qui veritatem hominibus nuntiare noverunt.
Sed hi qui fingillatim adolefcentula: vel fodales
funt, toti fimul fponfa funt, quia toti fimul
Ecclefia funt. Quamvis Sc juxta unumquemque rota
hsec tria nomina accipi poflfunt. Nam qui Deum
pcrfe&e amat, fponfa eft} qui fponfum pradicat,
fodalis e ft; qui adhuc novellus viam bonorum fehannes
dicit,Domino veniente: Jpui habetfponfam, ß quitur, adolefcentula eft. a Invitamur ergo ut fiîdumbrefponfus
eft. Unde idem Dominus dicit: Non jeju-
nabunt f t Hi fponfi, quamdiu cum illis eftfponfus. Unde
Ecclefia: dicitur : Defponfavi vos uni viro vir-
ginem c aft am exhibere Chrifto. Rurfiim : Ut exhibe-
ret ftbi gloriofam Ecclefiam, non habentem maculam
aut rugam. Et rurfum in Apocalypfi Johannis: Betti
qui ad ccenam mptiarum Agni vocati funt. Et rurfum
ibidem : Et vidi fponfam quafi novam nuptam
mus fponfa : fi hoc needum prxvalcmus, fimus fodales
: fi neque hoc adepti fumus, faltcm ad hunc
thalamum adôlcfcentulx conveniamus. Quia igitur
fponfum Sc fponfam, Dominum Sc Ecclefiam
diximus, velut adolefcentulæ vel fodales audiamus
verba fponfi, audiamus verba fponfæ ; Sc in corum
fermonibus fervorem difeamus amoris. Itaque fan-
â a Ecclefia diu præftolans adventum Domini, diu
fitiens fontemviex ,qüomodo optet videre prxfen-
tiam fponfi fui, quomodo defideret, cdicat.
defeendentem de calo.
9. Nec hoc a magno myfterio abhorret, quod
liber ifte Salomonis tertius in opufculis-^ejus poni-
tur. Vetercsenim tres vita: ordines efle dixerunt,
C a p u t P r i m u m .
moralem, naturalem,Sc contemplativamjquas Gra:- S~\Sculctur me oftculo oris-Jut. cam. t
ci vitas, ethicam, phyficam, theoricam nominave- L / p Angelos ad earn Dominus, Patriarchas ad yerh 1
runt. In Proverbiis quoque moralis vita exprimi-
tur, ubi dicitur : Audi,ftli mi, fapientiam meam , &
prudentia. mea inclina aurem tuam. In Ecclefiafte
verb naturalis : ibi quippe quod omnia ad fînem
tendunt, confideratur, cùm dicitur : Vanitas vani-
tatum, & omnia vanitas. In Canùcis canticorum
contemplativa vita exprimitur,dum in eis ipfiusDo-
mini adventus Sc afpe&us defideratur ; cùm fponfi
illam Sc Prophctas miferat, fpiritualia dona defe- rPonfiCchn*i
rentes: fed ipfa munera non per fervos fponfi, fed advemumex-
peripfum fponfum pcrcipcre quxrebat. Ponamus ^ g ntlsdefl'
ante oeulos omne genus human um ab exordio mun-
di ufquc ad fincm mundi, totam videlicet Eccle-
fiam,unam efle fponfam qux arrhas fpirituali dono
per Legem perceperatj fed camcn fponfi fui prxfen-
tiam quxrebat, qux dicit : ofculetur me ofculo oris
voce dicitur : Vent de Libano, vent. Vel etiam or- fui. Sufpirans enim fanfta Ecclefia pro adventu
dines trium Patriarcharum Sc vitas fignificavit, Mediatoris Dei Sc hominum, pro adventu Redem-
Abraham videlicet, Ifaac,& Jacob. Moralitatem toris fui, ad patrem orationem facit, ut filium diri-
quippe Abraham per obedientiam tenuit; Ifaac ve- gat, Sc fua illam prxfentia illuftret: ut cidem Eero
naturalem vitam puteos fodiendo figuravit. In clefix non jam per Prophetarum, fed fuo ore allo-
imo enim puteos fodere, eft per confiderationem cutionem faciat. Unde Sc de eodem fponfo in E-
naturalcm omnia qux infra funt, perferutando ri- vangelio feriptum eft, cum federet in monte , Sc
1 Cantîcis
» pcilbmari.
Jacob verb contemplativam vitam tenuit,
qui afeendentes Sc defeendentes Angelos vidit. Sed
quia naturalis confidcratio ad perfeétionem non
perducitur, nifi priùs moralitas tencatur ; feâè poft
Proverbia,Ecclefiaftes ponitur.Et quia fiiperna con-
templatio non confpicitur, nifi priùs hxc infra la-
bentia de^iciantur, rede poft Ecclefiaften Cantica
canticorum ponuntur. Prius quippe eft mores
componere} poftmodum omnia qux adfunt, tam-
quam non adfint confiderare ; tertio verb loco mun-
da cordis acie fuperna Sc interna confpicere. His
itaque librorum gradibus quafi quamdam ad con-
templationem fealam fecit, ut dum primum in fe-
culo bene geruntur, poftmodum Sc honefta feculi
defpiciantur : ad extremum etiam Dei intima conf-
piciantur. Sic autem generalitcr ex voce Ecclefix
adventus Domini in hoc opere prxftolatur,ut etiam
fpecialitcr unaquxquc anima ingreflum Dei ad cor
luum, tamquam aditum fponfi in thalamum conf-
piciat.
10. Et feiendum eft, quia in hoc libro quatuor
perfonx loquentes introducuntur } fponfus videli-
* • Ita omnes codices mff. In edit. Richardi legitur : innitamur.
k In Cod. Theod. -noluit, ceteris di/Tentientibus.
c Hie aliqua deiiderari yidentur. Senfus paterct il lcgcrctiu : ut
fublimium prxeeptorum verba faceret : Aperiens M*tth. s. 2;
autem os fuum dixit : ac fi apertè dicatur: Tunc os
fuum aperuit, qui priùs ad exhortationem Ecclefix
aperuerat ora Prophetarum. Sed ecce cum fufpi-
rat, cùm qüafi abfentem quxrit, fubico intuetur
prxfentem. Habet hoc gratia Creatoris noftri, ut
cùm de illo quxrentes, eum loquimur, ejus prx-
fentia perfruamur. Unde in Evangelio feriptum
eft, quia dum Cleophas Sc alius de illo in itinere
verba facerent, prxfentem eum viderc meruerunr.
Dum ergo fan&a Ecclefia incarnandum fpbnfum
£ adhuc abfentem defidcrar, fubitb intuetur prxfentem,
atque fubjungit :
^uia meliora funt uberatua vino. Et odorunguen- Jbui- &
torum tuorum fuper omnia aromata'. ÿerj
i . Vinum fiiit feientia Legis, feientia Prophets^ Per vinum,
rum. Sed veniens Dominus, quia fapientiam per eV^ g (Le1ri "abcra'
carnem b voluit prxdicare j quafi fecit cam in car- pr*dfcatio finis
ubera laftefccre : quam c enim in divinitate fua S£ificata-
capere minimè poteramus, inincarnatione ejus a- , c
gnofeeremus. Unde non immeritb ejus ubera lau-
darmir, quia prxdicationis ejus condefcenfio hoc
quam in divinitate, &c. Sed quia in bac lcCiipnc eonveniunt mff. omnes
, ab ilia rccedcrc non audcnius.