»
Notæ Sc Obferv. in Librum Sacramentoram yao
hdC dicincU
-que h x c « Ordine Romano produfe propric Formata A T u „ c m i t t t n d m e f l i n e p h e d r a ,
non fir. In qua tarnen notandum quod in primo Urdinc ' J Sacerdos eft Epifcopus, uc fecundi ordinis Saccrdos eft
Oratio.
-
Presbyter, ut darum eft ex epift. 25. Sidonii libro 4. ubi
agens de eledione Johannis in Epifcopum Cabillonenfcm
feribit : P o f l , la b or um temporumque p r o e e ß u A r c h id ia c o -
tins , in q u o f e u g ra d u f e u minifterio m ultum r e ten t us
p ro p te r in d u ftr iam , d in d ig n ita te non p o tu it auger's, ne
p o te fia te p o ß e t a b fo lv i. A t tarnen h u n c ja m fe c u n d i or-
d im s S a c e rd o tem , S e e. colle g am f i b i confec rav ere. Nc-
que ex his verbis effici, ut quidam volunt} poteft, Archidiaconum
eflè ordinis fccundi Sacerdotem , rationc
iftorum verborum , A t tam e n h u n c ja m fe c u n d i ordinis
S a cerdotem, S c c . Nam fi ita effet, videntur effe iuperflua,
cum Sidonius fupra fatis dcclaraverit ipfius Johannis gra-
dunij Sc illud j a t tam en , fatis manifeftet Sacerdotem fecundi
ordinis ab Archidiacono efle diftinguendum. Nam
Omnipotens Pater fände, Deiis zterne, tu omnem
ordinem dignatus es in coeleftibus fedibus ordinäre, ut
ait Pfalmifta, D om in e in aternum permanet- v e r b urn
tu um in ccelo, Angelos Sc Archaneelos fuo tibi ordine
mancipari ; in veteris Teftamenti ^fivilegio Moyfen, 8c
Aaron, & Samuel inter eos in Sacerdotibus fuis, quiin-
vocant nomen ejus , Patriarchas, Prophetas perunguior-
dinafti ;in novo per Filium tuum Jefum Chriftum Apo-
ftolos fandos fuis ordinibus elegifti,primum Petrum Apo-
ftolum in cathedra honoris, Sc Marhiam ejufdem confor-
tis in Apoftolatum, atque in cathedra honoris enume-
rafti, Sc in numéro fandorum omnium Apoftolorum
evocafti, ut Spiritus fendus ait per Prophetam, in ca th
ed ra feniorum la u d en t D om in um , divino nutu atque
SffiUH Sidoniusdeclarans Johannismerita,dicitprimoeum fuiflè ® dealiis hI_z_c iMllli:s- c' ontig_e_r_u_nt . TE— t tu, Domine, pro *tua
Ledorem, & miniftrum altaris pene ab infàntia, poftea ' r ’’ " n '
Archidiaconum, Sc in eo munere diu perftidflè, quod effet
valde idoneus. Attamen cùm jam fècundi ordinis Sacer-
dos effet, id eft Presbyter, fuiflè prdinatum Epifcopum;
alioqui fënfus verbomm iftorum minus idoneus elfet. Jo hannes
diu retgitus eft in minifterio Archidiaconatus, at-
tamenhic janvKrchidiaconus, creatus eft Epifcopus. No-
ftram internretationem fatis déclarât hic Optati locus 1. 2.
Q u i d ( commemorcm ) D ia co n e s in t e r t io , q u id P r efb y -
teros in fe cu n d o Sa ce rd otio conflitutos. Ubi vides Presby-
rerum effe in Sacerdotio fecundo conftitutum, non vero
Archidiaconum, qui tantùm eft in tertio Sacerdotio con-
ftitutus, quia Diaconus eft.
Tandem notandum eft illud quod dicitur Epifcopum
ordinatum fufeipere de manu Pontificis facram oblatioimmenfe
mifericordia in noftris temporibus da ümilem
gratiam fratri noftro ill. ad inftar fendorum Apoftolorum
tuorum fedentium in cathedra honoris, '& dignitatis
; ut in confpedu majeftatis tuæ dignus honore appa-
reat. P e r eumdem. Ex his notandum eft olim in ufii
fuiflè ut Epifcopus confecratione perfeda in fède feu
throno Epi fcopali fblemniter collocaretur, ut videre eft
apud Fortunatum lib. 1. de vita fandi Martini :
E l i g i t u r , tr a h itu r , fa c r a tu r , in arce locatur .
Ubi in arce,id eft ip throno; 8c fupra in confecratione Romani
Pontificis : T u n e Ep ifcop u s O f iie n f is confec rat eum
Pontificern, A r ch id ia c o n u s m it t it e i P a llium ; deinde a f
cen d it a d federn. In Conftirutionibus Apoftolicis lib. 8.
5- ordinatus Epifcopus in fua fede collocatur. In eodem
nem, de qua fit communicaturus in przfentiarum,& qua- q codice Ratoldi fequitur : O ra tio n e s q u a dicenda f u n t d
draginta dies continuos, de refiduo ejufdem Hoftiae. Idem
de Sacérdotibus feu Presbyteris feribit Fulbertus Epifcopus
Carnotenfîs Epiftolâ ad Finardum : A n t e hos paticos
d ie s , u t meminijfe lic e t, m ih i ve jp e r tin is horis fu p e r v e n ift i,
d r r epentin a in q u ifitio n e me p e rm o v iß i d e H o f i i a , q uam
p a u lo ante promot us a d S acerdotium de manu E p if co p i
fu f c e p i f l i , q u a ratio f i t , v id e lic e t u fq u e a d q u a d ra g e fi-
mum d iem , u fu q u otidiano confumere. Et' infra : N o f t r i
E p if c o p i pro v in c ia le s in hu ju fm od i r i t um omnes confen-
tiu n t. P orro noß ro tempore quidam in te r ceteros a d f a c
e r dot alem g ra d um a dm ijfu s , h ofiiam q u o q u e , f i c u t &
a l i t , d e manu E p if co p i J u f c e p it , quam in pergameno in
h o s ufus pa ra to in v o lu tam qu otid ia n a celebrationsfo lv e -
b a t , & p or tiu n cu lam p a rv am j u x t a in fiantium dierum
mimer um computatam fum eb a t. A c e id i t v e rb , u t q uadam
d ie e x p le tis m y ß e r iis , d um ve fiim en ta cum Jynaone a lta
r is inca u tiu s colliger e t , immernor H o f i ia f a c r a , d i l i - D
g en t iam n e q u a q u am ,a d h ib e n s , th efaurum cale f i em in -
f e l i x am itter e t. V tn ie n s a d d ive r for ium , qu a q u e neceffa-
r ia cu ra t y t ra n fig itu r d ie s in c rafiinum repet i t a célébratio
n s . . F r a te r ille inftante hora communicandi tu r b a t tu
tiimium & confiern a t u s , f u r f um d e o r fum e u r fita n s , nec
t t iam f ig n um a liq u o d in ven ir e p o tu it . Et infra ritus hu-
jus reddens rationem feribit : N a m & E p if c o p u s , q u i
v ic e s C h r i f l i te n e t ,fa c e r do ta le s v ir o s in p leb em fu b jeElam
m iffu ru s , fa c r i corporis E u c h a r ifliam p e r quadragenes
d ie s fum en d am d ifir ib u it : u t d um ( v e r b i g r a tia ) q u o -
t id ie coeleftis p a n is alimonia re fic iu n tu r , tempus illu d in
vnentem h abeant , quo p e r q u a d ra g in ta dies D om in u s
d ife ip u lis apparent & con ve fcen s, defid e ra ta v ifio n is fa -
li t ta t e r e fic it . In eodem codice Ratoldi fequitur : E t tune
communicant omnes E p if c o p i a d manus A r ch iep ifco p i.
Communio : Lætificabimur in fàlutari tuo, & in nomine
Domini Dei noftri magnificabimur. Communio : Beatus ^
fervus. Ubi nota duas Communiones.
N o t a 7 8 2 . Hjj=c nos c om m u n i o , D omi n
e , &c.
In codice Ratoldi : P le n um , quafumus | D o m in t , in
nobis remedium tu a miferation is operare, &c. ut in Ordine
Romano. In eodem codice Ratoldi fequitur ;
D om n o P a p a fu p e r A r ch itp if co p um ante P a llium . Deus
omnipotens Pater, qui non propriis fuffragantibus mentis,
&c. ut in Ordine Romano. I t em a lia : Deus,inno-
centiz reftitutor & amator , dirige hunc famulum tuum
ill. Spiritus tui fervore, &c. u t in eodtm O rd in e . H U
d e tu r P a llium . C on fecratio p o f t P a llium : Domine fande,
Pater omnipotens, Rex regum, & Dominus dominan-
tium , clementiam tuam humfliter exoiamus, See. u t in
O rd in e Romano. Hzc Ratoldi codex.
Pallium ita deferibit Innocentius 111, lib. 1. myfterio-
rum Miflz cap. 6$. P a llium f i t de Candida la n a , contex-
tum habens de fu p e r c irculum humeros co nflringtntem, &
du a s tineas f i v e fa fe ia s e x eodtm panno alt u tra q u e p a r t e
dependentes : qu a tu o r a utem c ru e ts purpureas a nte &
r e tr o , a d e x tr is & à f in ifir is : f e d 4 f in i f i r i s P a llium e fi
d u p le x , f im p le x a d e x t r is : cu i in très pa r tes concifo,
tr ès acus in fig u n tu r ( Jpinas v o ca n t a l ii ) qu ib u s confiti-
tu r . A Grzcis dicitur, uys<pézi°v : fed non plané eadem
eft illius forma Sc Pallii : neque olim in Pallio cruces in-
erant, ut videre eft in antiquiflimis imaginibus S. Gre-
gorii, Sc S . Remigii quas in hoc libro excudendas cura-
vi. Plura de Pallio, videquz feripferunt do&ifiimi viri
Andreas du Sauffey in libro de feriptoribus myfticis iv.
ritu, libello de Pallio facro, Sc Francifcus Florens An-
teceffor Aurelianenfis ad titulum vm . deufu S c au&ori-
tate Pallii. ‘
N o t a 7 8 3 . I n n a t a l i P apæ,
Die quo in fummum totius orbis Pontificatum pro-
motus eft. Solebant enim quondam £ummi Ponrifices Sc
Epifcopi anniverfarium ordinationis fuz diem folemniter
celebrare ; qua de re confule Baronium in Annotationibus
ad Martyrologium Romanum 18. Januarii.
N o t a 7 8 4 . I n die O r d i n a t i on i s suæ.
Subaudi, ann ive r fa r ia ; quod fatis indicant hzc verba
orationis fuper oblata : annua f t f ia repetentes S a ce rd o ta -
l i s e x o rd ii. Hzc autem ordinatio de Epifcopi, non de
Papz initiatione intelligenda eft, ut ex hac Miflà palam
eft. Et hzc de collatione ordinum juxta normam Eccle-
fiz Latinz ; cui fubjungere non pigebit ritum Ecclcfiz
Grzcz feu Orientalis in ordinibus conferendfs, ex Grzcorum
Euchologio : ac primiim occurrit ordo qui ferva- A no cherubico, ordinandus Presbyter in Solea flat , Sc
onftitutionc Leétoris Sc Pfàlmiftz, quandoquidem
minores alios con ferre non folent.
Ordinandus igitur fiftitur ante Pontincem : fi fecularis
eft, cum veftimento ; fi verb Monachus, cum Pallio mo-
nachico;& ter à Pontifice caput ejusfigno crucis fignatur,
S c tondetur ab illo in modum crucis, dicente in nomine
patris, Sc Filii, 8c Spiritus fan&i, adfiftentibus ad fingulas
invocationes acclamantibus,Amen. Deinde à quodam per-
fedè in Clerici nprmam tondetur, 8c fic rurfus Pontifici
fiftitur, Sc accepto phznolio eum induit ; & ter ejus caput
cruce fignans imponit ei manum, SCffie orat : D om in e
D e u s omnipotent, t lig e h u n c fe r v um tuum, & fa n c lif ic a
cum , Sec. Et poft exclamationem, amen videlicet, dat
Eedori librum Apoftolicum, Sc parumper legens accipit
à Pontifice pacem. Si verb Cantor eft qui ordinatur, récitât
aliquid ex Pfalterio. Si verb plures flint qui ordi-
nantur Ledores, fimul ordinantur, Sc invocatio pluraliter B Ty>
iecitatur. Et hzc de Le&oris Sc Pfàîmiftz ordinatione.
Sequitur ordo in creatione Subdiaconi fervandus. Pontifice
ad portam fpeciofem fedente, antequam Liturgiam
incipiat, adducitur ad Pontificem is qui Subdiaconus ordinandus
eft : fi eft fecularis, cum phznolio, id eft pe-
nula ; fi verb Monachus, cum Pallio monachico. Jubet
verb Pontifex eum exuere pcnulam, Sc fticarium , id eft
ftridam tunicam induere S c cingerc ; afferri verb aqua-
manile, & màntile. Deinde ter caput ejus cruce fignans,
manumque fuam imponens dicente Diacono, D e um orem
u s , dicit Pontifex hanc orationem : D om in e D e u s n o-
f i e r p e r m um & eumdem fp ir i tum d iv id en s u n icu iq u e
to r urn, quos e le g i f l i , g r a tia s , S e c . Et poft refponfionem
amen, accipiens 7PoonnttiiJf ex mantile imponit humero finiftro
illius qui ordinatur. Similiter dat
verb accipiens, illius manum ofculatur , mittit aquam in
manus ejus, & lavatur, dicens, , i&.;. Et fie accepta
benedidione flat ante facras fores, &c. Si verb plures
flint ordinandi, oratio pluraliter effertur.
Sequitur ordo in Diaconi creatione. Poftquam dixit
Pontifex hanc exclamationem : E t e runt mifericordia
m agni D e i S a lv a to r is n o fir i' Jef u C h r i f i i cum omnibus
vo b is . Egreffi duo Diaconi Sanduarium, accipiunt ordi-
nandum Diaconum ftantem in Solea, & introoucunt eum
in Sanduarium, ter fandam men fern circumeuntes, illud
canentes, S anEli M a r ty r e s q u i bene ce r ta fiis . Deinde
accedens àd Pontificem, ter cruce fignatur in capite, eum-
que difeingi jubet, 8c tolli mantile. Deinde is qui ordinatur
in facra menfa- frontem fuftenrat, & genu dextrum
fledit, Sc cùm Archidiaconus exclamavit, A t t e n d am u s ,
duo exeuntes Diaconi accipiunt ilium ex utroque latere,
ôc deducunt cum ufque ad facras portas ; ibi verb dimit-
tunt ilium Diaconi, 8c accipiunt duo Presbyteri primus
S c fecundus, 8c circumeunt facram menfàm, 8c canunc
illud, S an EH M a r t y r e s , q u i fo r t it e r d e c e r ta v e ru n t . Ubi
gyros compleverunt, inclinant fe coram Pontifice liante
ante facram menfam in fiio throno, Sc is qui ordinatur
ofculatur genu Pontificis fùpra humerale. Deinde Pontifice
fiirgenre, ei fiftitur is qui ordinatur, & ter fignatur ab
eo in capite, & frontem admovens facræ menfz fledit
utrumque genu. Et Diacono exclamante, attendamus,
ftatim exclamat Sacerdos habens etiàm dexteram manum
illius capiti impofitam : D iv in a g ra tia fe rn p c r infirm a
fa n a n s , & im p e r fe c la p e r fic ien s , prom ov et ilium p ü f f i -
mum D ia co n um in Pr efb y terum . O r emus ig itu r p r o eo,
u t v e n ia t in eum g r a t ia fanEHJfimi S p ir itu s : ÔC dicunt,
eleifon ter ii qui flmt intra Sanduarium, fimiliter
& Cantores. Rurfus igitür ter eum fignans, Sc manum
impofitam habens, dicente Diacono : D om in um erem us,
dicit Pontifex hanc orationem myftice : O D e u s q u i es
f in e p r in c ip le , & f in e , Se e. Dido, a m e n , Protopapa te-
nui voce ita ut audire pofiint, & refpondere przfentes,
dicit hzc Diaconica : In p a ce D om in um oremus, p ro fu p e r -
n a p a c e ..........pro fe r v o D e i N . q u i nu n c P r ejb y ter o rdin
a tu r & fa lu t e illiu s D e um orem us, S e e . Pontifex verb
habens manum impofitam fic orat : O D e u s m a g n a p o ten -
t ia , & in v e flig a b ilis fa p ie n t ia , Sec. Dido amen, erigit ilium,
Sc pofteriorem Orarii illius partem transfert ad anteriorem
ex parte dextra,dicens,d ig n u s : deinde induens eum
phznolium exclamat rurfiis, d ig n u s. Et idem canunt ii qui
flint intra fimduarium, Sc Pfaltz : Sc fic Pontificem Sc
Sc aquamanile ; ille ç Presbyteros falutat ; Sc abiens flat intet Presbyteros leger
contacium. Et Diaconus flat in confueto loco dicens, im -
pleamus D om in o precationem noftram. Sacris verb peffe-
dis cum didurus eft Pontifex ut fiant fiimentibus,acce-
denti ordinato Pontifex ei fäcrum panem porrigit, fic dicens
: A c c ip e h o c d ep o fitum , & f e r v a i l lu d u fq u e a d p ra -
fe n t iam D om in i nofir i J e fu C h r i f t i , q uando abs t e d e b e t
i llu d repetere. Accipiens verb ofculatur manum Pontificis
, Sc ad locum priftinum tranfit ; & pofitis fuper facram
menfam manibus apud fe dicit , D om in e m ife r e r e , S c
miferere mei3 D e u s : Cùm verb Pontifex didurus eft, S a n -
Ela S a n E lis , ordinams reddit facrum panem, & primus
inter ceteros Presbyteros de manu Pontificis communi-
cat, & récitât orationem, quz poft ambonem dici folet.
Tandem fequitur ordo fervandus in creatione Epifcopi*
FinitoTrifàgio, afeendit Pontifex aderepidinem quz eft
Pontifex impofitam habens manum capiti illius qui ordi- ^ ante facram menfam, S c is qui ordinandus eft coram eo
natur, exclamat : D iv in a g r a tia fem p e r infit
tmperfcEla p e r fic ien s , p rom ov et in D ia co n um h u n c p i i jf i -
mum Subdiaconum . O r emus ig itu r pro eo , u t v e n ia t
fu p e r eum g r a tia fanEHJfimi S p ir itu s . Et ftatim ter canitur,
K y r i e e leifo n , tum ab eis qui flmt intra fanduarium, tum
ab eis qui foris funt, Sc Pontifex lignât ter caput illius
figno crucis, Sc Diacono dicente, D om in um oremus, Pontifex
habens manum impofitam fic precacur, D om in e D e u s
rtofter in p ra fe ien tia tu a fa n E li tu i S p ir itu s a u x ilium mit-
t e n s , Sec. D id o , A m e n , Archidiaconus tenui voce ita
ut audire & refpondere poflint przfentes Diaconi, récitât
hzc Diaconica : I n p a ce D e um oremus pro fu p e r n a
p a c e ..........p ro fe r v o D e i illo , q u i nu n c D ia co n u s promtiv
e tu r , & p ro fa lu t e illiu s D e um p r ecemur, S c c . Pontifex
habens manum impofitam precatur fic : D e u s S a lv a to r
nofter, q u i incorrupta tua voce A p o fto lis legem D ia c o n a ■
fiftitur à tribus Epifeopis, ex parte dextra. Chartophylax
aucem ex parte finiftra dat ci chartam, in qua hzc feripra
funt, ( fi Patriarcha ordinator eft : ) S ujfragio & approb
ation s fa c ra t ijjim o rum M e tr o p o lita rum & A r c h iep if c o -
p o r um , & Ep ifcoporum : Si verb Metropolita, hzc: S u f -
fia g io & a pprob ations a D e o dileElorum Ep ifcoporum
& piiffim o rum Pr ejb y tero rum , d iv in a g r a t ia , q u a Çem-
p e r in firm a fa n a t , & imperfeEla p e r f i c i t , promov et
N . d D e o dileEliJfimum P r e jb y te rum , Ep ifcopum d D e o
fa k v a ta u rbis N . P r ec em u r ig itu r p ro i l lo , u t v e n ia t
in ilium g r a tia fanEHJfimi S p ir itu s . Et ii qui flint intra
Sanduarium Sc extra, ter canunt K y r ie eleifon. Data igitur
èjufmodi charta Archiepifcopo, ôc Chartophylace vel
Archidiacono. dicente, a t te n d am u s , Epifcopus Iegit lit-
teras audientibus circumadftantibus, atque omnibus cla-
mantibus, K y r ie e le ifo n , ut declaratum eft. Aperit Evanf
a n x i f l i , S c c . Et dido , amen , imponit ordinato ^ gelium Epifcopus, & imponit capiti ÔC cervici illius qui
Orarium circa humerum finiftrum dicens,d ig n u s ; Sc juxra
confiietudinem canitur ter, d ig n u s , ab iis qui funt in San-
duario, Sc ter a Cantoribus. Deinde dat ei Epifcopus fla-
bellum, dicens fimiliter, dignus. Et eum falutant omnes
Diaconi,ille verb accepto flabello flat a latere dextro facrz
menfz, S c c . Et tempore communionis, is qui ordinatus
eft prior communicat, & dicit Diaconica, 8cc.
Sequitur ordo in Presbyteri ordinatione. Expleto hymordinatur,
'aliis Epifcopis fimul tangentibus. Deinde fk-
ciens tres cruces fuper caput illius, Sc habens manum
ipfi impofitam fic orac: M a g i f le r C h r i f t e , D e u s nofler,
q u i n obis p e r g loriofijfimum A p o fto lum tu um P a u lum
g ra d u um & ordinum fe r iem p r a fc r ip fifli, Sc c . Er dido
am en , dicit unus Epifcoporum ordinantium tenui voce,
itauc audiatur, S c refpondeatur a congregatis Epifcopis,
hzc Diaconica: I n p a c t D om in um d ep r e cem u r , pro fu -
K k ü j