4 9 9
N o t a 7 4 7 - A de s t o , qjjjesdmos a
o mn i- A fifth, ut proximo afliftat Sacerdoti facra fäclenti, fitque
j p o t e n s D e u s , & c.
In editis prxfigitur, v e r e d ig n um , &c. ut in Pontifi-
cali Romano; quod non habetur in aliis codicibus noftris
mfs. nec in Qrd. Rom. Unde fupra in hoccodice S. Eli—
gii feriptum eft : E t non d ic itu r , v e r e d igm m ,in confecra-
N o t a 7 4 6 . H o n o r um.
Ita in omnibus aliis codicibus noftris mfs. & in Pontifical!
Rom. Sed in excufis, in cod. Tiliano, & in Ordi-
ne Romano legitur, bonorum, non ita redtè. Hate enim
vox honor dicitur de tribus excellentioribus Ordinibus
Diaconatu,Prcsbyteratu, & Epifeopatu. Ennodius in Eu-
chariftico : O r d in a fli u t p e r officium L e v i tk r um coaftus
fa n d r e r , & im p a f ti honoris J'arcina, q u o d p r em e b a t , a
me pondus am ove r e t. Et in vita fanóti Epiphanii Tici-
nenfis : P o ft a d D ia c o n ii e v e ftu s in fu la s v ice fim um a n num
a ta t is a feendit, tu rh a b a tu r fu f e e p t i honoris tyrocinio.
ejus in tanti myfterii celebratione adjutor, cui juxta fan-
Äum Ambrofium libro primo de Officiis cap. 41. com-
mifla eft Dominici corporis 8c fanguinis confecratio.
Quod fic intelligendum eft, Petro Cantore interprete lib.
mf. de verbo mirifico cap. 41. E x p e r i r e etenim u trum
m iniftrum idoneum e ltg e r is , c u ic om m ifiß i D om in ic i corp
o r is & fa n g u in is confec rationem: non a d conficien dum,
f e d a d a jfifte n d um : q u i f i c u t fe c r e ta r iu s a lta r is par ticep s
eft confeftionis E u c h a r ift ia : non q u ia fu m a t , & co n f ic ia t :
non q u ia hoc f in e eo non p o f fit f i e r i ; f e d q u ia celebrius, &
in majori r e v e r e n t ia co n fie lt u r corpus D om in i cum p r a -
fe n t ia m in iftr i & teftimonio e ju s . Ex quo Petri textu raa-
nifeftum eft locum * S. Ambrofii eile corruptum: nam in
veteribus & recentioribus illius editionibus aeeft ■ » corpor
i s , & in recentioribus -n confecrationem mutatumeft in
7» diffienfationem. Cum in veteribus fit 7» con fec rau o-
, Bafilex editis anno 1492. ut in cod. mf. Biblioth.
San&us Cyprianus Epift. 34. Ceteritm P r e jb y te r ii hono- B Corbei'enfis in quo non eft 7» corporis.
rem de fign àjfe nos U li s , u t f e ia t i s . Epift. 65. F u n g e r is
cir ca cum po te fta te honoris t u i , u t cum v e l depo nos, v e l
abftmeas. Et Epift. 68. A b O rdinatione a utem C le r i a t-
q u e S a ce rd o ta li- honore' p r o h ib e r i. Optatus Milevitanus
lib. 2. adverfus Parmenianum : H o n o r e nominis f u i Jpo-
lia t i f u n t Sacerdotes . Et infra agens de Donatiftis qui
Diacohos, Prelbyteros, 8c Epifcopos Catholicos abdi-
caverant, 6c poenitentiam agere cocgerant : E t cum p ojfe-
t i s ejfe f i l i i D e i , f i l i i hominum effie v o lu i f t is , & a d in-
fig e n dum morfum honoribus a lie n is , linguae ac u i f t ie in
glad'tos. Jmpleftie in vobie q u o d in P fa lm o I v j . f e r i p
tum eft : F i l i i hominum dentes eo rum , arma & f a g i t t a ,
& lin g u a eorum g la d iu s acu tu s. E r g o linguae veftras
a eu iftis in g la d io s , quae m oviftis in mortes non corpo-
r u m , f e d honorum ; ju g u la f t is non memb ra, f e d nomina.
Q u i d p r o d e ft , q u ia v i v i f u n t hom in e s , & occ ifi f u n t ho-
N o t a 7 4 7 . Qjl B SUNT AGENDA CONCEDE
R E.
In Pontificali Romano hxc fequuntur interpofita: H i e
fo lu s P o n t i fe x manum d e x t e r am e x ten d en s p o n it fu p e r
c a p u t cuilibe t o rd in a yd o , & n u llu s a liu s : q u ia non a d
fa c e r d o t ium , f e d a d m inifterium confec ratur, dicen s f in -
g u l is : A c c ip e S p ir itum fa n Bum a d r o b u r , & a d refiften-,
d um diabolo & tentationibus e ju s in nomine D om in i.
Qua* priora verba, H i e fo lu s P o n t i fe x , &c. aut faltenx.
fimilia non habentur hoc loco in excufis, nec in codicibus
Remenfi 8c Ratoldi, nec in codice Tiliano, nec in
Ordine Romano, fed prxmittuntur Orationi huic: O r e -
m u s , d ile f tiff im i, D e um P a tr em omn ip oten tem , 6c c. In
codice verb Rodradi nufquam habentur, quia ineo null
s fiint rubrics: in Ordinationibus Epifcopi, Prcsbyteri,
8c Diaconi. Pofteriora vero ilia verba, S in g u lis d ic en s ,
nores d v o b ie : v a len t qu id em membrie , f e d erepta p o r - Q a ccipe S p ir itum fa n f tum a d r o b u r , &c. nullatenus exta
n t fu n e r a d ig n ita t is . Et infra : E fu r i t i s honorcs inno-
cen tium S a cerdotum . Et paulo poll: G u t tu r i v e ftro honorum
fu n e r a non fu f fic iu n t . San&us Auguftinus lib. 2. adverfus
Epiftolam Parmeniani cap. 11. E t cum e xp ed ir e
non v id e a tu r E c c le f ia u t P ra p o fit i eorum v en ien te s a d
C a th o licam fo c ie ta tem honores fu o s ib i non a dminiftrent,
non eis tamen ip fa O rd in a tio n is S acram enta d e tra h u n -
t u r , f e d m anent fu p e r eos. Concilium Arelatenf. iv.
can. 1. E p ifco p a tu s v e rb v e l P r e sb y tc r ii honorem nullum
la ic u s a nte pramiffiam co n v e r fio n em , v e l a n te x x x . atat
i s annos a c c ip ia t. Et can. 2. S e d n ec r e liq u i Pon tifice s
P r e jb y te r ii v e l D ia co n a tu s honorem conferre pra fum an t,
t e e .
Ica apud Grxcos de his tribus Ordinibus dicitur vox
&/X-H , id eft honor. Concilium Nicxnum can. 8. 6 J i
f&ky. -me xvpfApoif Kce3a/>o?f finnomt itu> 1
editis, nec in aliis codicibus noftris mfs. hoc eft>
Remenfi, Rodradi, 6c Ratoldi, nec in Ordine Romano,
nec in codice Tiliano.
N o t a 7 4 8 . Q ü A N D O S T O I A M I NDC I S ,
P E R HOC S IGNUM V O B I S D l A C O N A T U S
O F F I C I UM, &C.
Haec defiderantur in codice Rodradi. In codice Ratoldi
formula verborum fingulariter effertur. In Ordine 6c
Pontificali Romano ftola induitur fiib alia verborum formula.
In eodem Ordine Romano fequitur traditio lib.
Evangeliorum fub hac forma: A c c ip i t e poteftatem legend
i E v a n g e l ium , 8 c c . ut in Pontincali Romano, & in
codice Tiliano.
Sed hsc porre&io libri Evangeliorum cum fuä forma
abeft ab editis, 6c a codicibus Remenfi, Rodradi, & Ratoldi
: nec habetur in Concilio Carthaginenfi iv.
•npwßvnpou h.fiui> t% i, id eft, qui autem apud eos quiCa- Dapud fanftum Ifidorum, Amalarium, Alcuinum, & Rathari
dicuntur, Epifeopus nominatur, Prefbyteri honorem
habebit. Concil. Ancyranum can. 2. 0« opu'ioic
Svmrmitpivm <h mijm aictmhqmtmi, -Hiu fAp aftlw vyhu
id eft Diaconos fimiliter qui facrificaverint, poftea autem
relu&ati fint, alium quidem honorem hibere. Et
can. 18. Inj/ J l sketafu n ®€>f 7tt{ nstSisuncu 6ku E7nmo7nt(,
afa/pScdttf äbn7( lüb HfdiM n >itf>toßuTte/ov, id eft , Quod fi
adversüs eos, qui illic Epifcopi conftituti funt, feditiones
moverint, honorem Prelbyterii ab eis auferri. Synefius
Epift. 67. agens de Epifcopis: xfcuuwTwi S i -m h/m*s> id eft,
fruuntur honoribus, eb vagantes.ubi majus compendium
eft. Et infra, f i cui m v , « -sfel n c itfiac tui-
huiQjoiiv, id eft, nam citius ad fua loca reverterentur, fi
honoris fui ja&uram metuanr.
Cbm autem Diaconatus fit honor in Ecclefia 6c lupra
facer Ordo appelletur, ex hoc internofeere poftumus quan-
Banum : nec erat Slim in antiquiflimo Ordinario Eccle-
fiae Anicienfis quo utebatur Durandus in OrdiiMm colla-
tione,utipfe teftatur in 4. fent. dift, 24. quzft. j , . . S e d
contra hoc a rg u i p o t e f t , q u ia i l lu d in quo im pr im itur
c h a r a ft e r , d e b e t o b fe r v a r i, & probab ile eft q u o d obfer-
v e tu r in omni E c c le f ia , f e d tra d itio lib r i in O rd in a t io ne
D ia co n i non o b fe r v a tu r in omni E c c le f ia : nec a n t iq
u itu s f o r f i t a n o b fervabatur in a liq u a E c c le f ia . V n d e
fe cu n d um O rd in a r ium a ntiquijfim um E c c le f ia A n ic ien fis ,
cu i p ra fu im u s , lib e r E v a n g e lio rum non tra d eb atu r D ia -
cono in O rd in a t io n e f u a : f e d nos volentes nos conformare
ce te ris E c c le f iis , pofuimus d e manu n oflra in margine d i f
t i O rd in a r ii , q u o d lib e r E v a n g e lio rum tra d a tu r cum
confueta fo rm a verborum. Q u a r e non v id e tu r q u o d in
tradition e lib r i imprimatur ch a r a ft e r D ia co n a tu s . E t
ideo a l ia opinio e f t , q u o d ch a ra fte r im prim itur in i
ta fit hujus Ördinis dignitas, qux in hoc maximè con- E pofitione manuum. P e r q u o d d a tu r in t e l l ig i , q u ia a p p li-
•Confule noram operum Ambrofii editionem ad hunc locum, unus Vatic. Demutatione rocis confecrationtm, in diftenfittionem,
qui fic profertur; Cut commififti Dominici fanguinis confecrationem. lege notam eruduiffimoium editorum, qua locus hie luculcmiflif
a vent [amen leftioni Petri Cantoris decern codd. mfs. Gallic. Sc me illuftratur.
l i l
ca tu r a d magnum m in ifte r ium . E t h u ic v id e tu r canon A gn a te . C o n fe c r en tu r matins i f t a , q u a fum t is , D om in e , &
concordare 2 3 . d ift in ft icn e u b i d ic itu r q u o d cum ordma- fa n f t if ic e n tu r p e r iftam u nftionem tu am q u e b tn e d ift io -
t u r D ia co n u s , fo lu s E p ifeo p u s e i manum im pon it, eo q u o d nem , u t qu a cum q u e b e n e d ix e r in t , b en e d ifta f i n t ; &
a d minifterium a p p lice tu r . Qiiare mihi videtur frigida qu a cum q u e fa n f t i f i c a v e r in t , fa n f t if ic a ta f i n t . P e r . Et
relponfio illorum ( qux nec in mentem Durandi vc- ïanè olim in Gallia hie mos inoleverat ut manus Dia- 7 °M-H l Cont
nit) qui diciint Ecclefiam Anicienfem in hoc erraffe: corn'sungerentur: quodmanifeftum eft exEpiftola Nico- C a l^*-
cum manifeftam vidcamus conformitatem hujus veteris lai Papx I. ad Rodulphum Archiepifeopum Bituricen-
Ordinarii prxfatx Ecclefix cum fupra citatis Sacramen- fern v: P r a te r e a f e ife ita r is u trum fo i l s F r e jb y ter is a n
D ia c o n ib u s d e b e a n t , cum or d in ant u r , manus C h r ifm a tü
liq u o r e p e ru n g i. Quod non interrogafict Pontificcm Maximum
Rodulphus, nifi id moris eflè in Diaconorum or.
dinatione alicubi in Gallia compertum habuiffet.
Nota 7 4 9 . P r e s b y t e r c u m O r d i n a -
t o r , &e.
Ita in editis, &in manuferiptis noftris codicibus Remenfi,
Ratoldi, Tiliano, & S . Gerinani ä Pratis. In Ór-
dine Romano , & in Concilio Carthag. iv. can. 3. 6 c in
torum codicibus, Audoribus, & Concilio Carthag. iv.
Nec obftat quod Diaconi ex veteri confuetudine legant
Evangelium, ut apparet ex Epift. fan&i Hieronymi ad
Sabinianum : E v a n g e lium C h r i f t i q ita fi D ia co n u s le f t i -
ta b a s , non cnim femper & ubique in Ecclefia fuit, ut
darum eft ex his qux fiipra de Lcdoribus docuimus ex
fando Cypriano, &Conc. Toletano 1. Quod confirma-
rur ex Sozomeno lib. 7. cap. 19. Tsd-dus iws it&tv ß iw v
f A/afftiov ) aiayvûoY.tt cvdztJï f/svof 0 Af>%J)d>u>yoç , tsffec J ï
ctMoi( SJcj-uvot. cv mtoetje J l ôàxPiUoieUf ci h fé iç ptcroi3 óv J i 'Gnotfioiç
.............. ^ Pontificali mf. quod Anglicanum effe putatur, pro his
, dg In KavswMvov7iw.H itu> (o&nüo verbis, Ju p c r ejus ca p u t t e n e a n t , legitur fu p e r i lliu s p o -
iao-nic. id eft. Sarrnm bnnr lihmm na n t nahut. In Pnnrifimli T?
tifjmçgtiç Ei _ ^ ^^__ j ^ ................
»/«esc T»s cùasu.oifA9v io p n ç , id eft, Sacrum hunc librum n a n t ca p u t. In Pontificali Romano hæc omnia aliter
(Evangelium) legichîc [ Alcxandrix ) folus Archidia- hunemodum habentur : P o n t ife x f la n s a n te fa ld ifto r iu rn
conus, apud alios verb Diaconi, inmultis Ecclefiis foli cum m i t r a , & n u lla oratione m lio q u c ca n tu p ram ijfis \
Sacerdotes ; diebus autem fcdemnibùs, Epifcopi, utCon- im p o n it fir n u l u tram q u e manum fu p e r ca p ita cu ju flib e t
ftantinopoli prima feria refurredionis Dominicx. Nec ord in a n d i fu c c e j f iv e , n ih i l d i c e n s , idemque fa c iu n t p o f t
dicendum eft hos Presbyteros & Epifcopos, etiam Diaconos
fuiffe. Id enim minimè certum eft : cùm olim præ-
termiflo Diaconio multi Epifcopi Sic Presbyteri crearen-
tur.
Huic dodrinx fàvcc qubd cùm Diaconi primùm in-
ftituti fûnt, nondum erant feripta Evangclia. Tandem in
Concilio Toletano iv. can. 27. Diaconus dégrada tus ac-
cipit rantùm orarium & albam cùm fux dignitati reftitui-
tur : S i D ia c o n u s , inquit Concilium, orarium & albam,
nulla fada libri Evangeliorum mentione : recipic enim ^
id quod priùs in fùa ordinatione acceperat , ut .eft in
eodem canone, 'qui ita fe habeo : E p if e o p u s , P r ejb y ter ,
a u t D ia c o n u s , f i d g ra d u fu o in ju f te d e je f tu s , in J e cu n -
d a fy n o d o innocens r ep c r iâ tu r , n o n p o te ft efie q u o d f it e -
r a t , nife g ra d u s amiftos r c c ip ia t coram a ltario de manu
Ep ifcop orum ; f i Ep ifeo p u s e f t , o ra r ium , an n u lum &
b a culum ; f i P r e jb y t e r , orarium & pla n e tam -, f i D i a con
us , orarium & a lbam ; f i S u b d ia co n u s , pa ten am &
ca lic em . S i c & r e liq u i g ra d u s ea in reparationem f u i r e -
c ip ia n t q u a , c u m o rd in a r en tu r , p erceperant. Ubi hxc
verba : N i f i amiftos g ra d u s r e c ip ia t , non ita capienda
lùnt, quafi ejufmodi feu Epifeopus, feu Presbyter, feu
Diaconus, feu Subdiaconus degradatus gradu fuo penitus
privatus fit : fed hxc amifïîo gradus intelligitur dumtaxat
quoad fàcultatcm miniftrandi in tali Orcüne, & quoad
communionem clericalem : itaut ejufmodi dejedus non D
poffet ampliùs fungi Ordinis fui minifterio ; nec commu-
nicare cum Clericis, fed cum laïcis tantùm. Quare refti-
tutio ejufinodi inftrumentotum non eft iterara Ordinâtio,
fed tantùm ritus quidam exterior, quo fignificatur ejufmodi
dejedum poffe jam fîib minifterio fungi, 6c com-
municare cum Clericis : alioqui iteranda fuiffec manus
impofitio qux his Ordinibus eft effentialis , ( fi Subdia-
conamm exceperis, qui per mânus impofitionem non con-
fertur ) quod tamen hîc non apparer. In Pontificali mf.
fùpra citato quod Anglicanum effe creditur, extat libri
Evangeliorum traditio fub hac forma : A c c ip e if tu d v o lum
en E v a n g e lii ; lege & in t e llig e , & a l ii s t r a d e , & tu
opéré adimple.
Tandem poft induram ftolam in Ordine Romano, Sc
"n codice Remenfi fic habetur : S e q u itu r b tn e d ift io : D o -
cum omnes S a c e rd o te s q u i ad fu n t.
N o t a 7 S o . O r e m u s d i l e c t i s s i m i , 8cc.
Ita in editis & in cod. Rodradi 6c Ratoldi -. ita etiam
in codic. Rem. 6c in Ordine Romano, in quibus prxmi't-
tirur allocutio ad populum in hunc modum: Q u o n iam ,
d ile f t ijf im i f r a t r e s ,6c c . In Pontificali Romano hxc oratio
plurali numero enuntiatur.
N o t a 7 S 1. E x Audi h o s , <iUiE sumus , D om
i n e D eus n o s t e r , &c.
Ita in excufis, 8c in codicibus Remenfi, Rodradi, &
Ratoldi, atque etiam in Ordine & Pontificali Romano,
in quibus prxmittitur, F le f tam u s g e n u a , le v a te .
N o t a 2 . C o N S E C R A T I O .
Ita in editis, 8c in codice Rodradi. In codicibus Remenfi
6c Ratoldi additur 7» P r e jb y te r i.- In Pontifi-
cali Romano hxc duo vocabula defiderantur. In Ordine
Romano legitur, co nfec ratio eorumdem.
N o t a 7 S 3 - D o m i n e s a n c t e , P a t e r
OM N I P O T E N S , 8CC.
In codice Ratoldi hxc prxmittuntur, D om in u s v o -
b ife um , 8c c . J itr fum c o r d a , 6c c . In Pontificali Romano
his prxmittitur, P e r omnia fe c u la fe cu lo rum . In codice
Remenfi hanc orationem hxc fequuntur : Con fumm atio
P r e jb y te r i f i t n obis , fr a t r e s , communis oratio. I tem B e -
n e d i f t io : D e u s , fa n f tific a t io n um a u fto r . Qux non ex-
1---- in excufis, neque in codice Rodradi. Habentur quicodice
Ratoldi, fed poft un&ionem manuum 8c
capitis: in Ordine etiam Romano, fed poft indutam ca-
fulam, Ac in Pontificali defideratur, confummatio P r e jb y t
e r i , f i t n o b is , f r a t r e s , communis o ra tio , &c. Sed poft
indutamcafiilam dicitur: D e u s fa n f tific a t io n um a u fto r ,
N o t a 7 S 4 • H o n o r u m.
In editis, & in Ordine Romano legitur 7» bonorum
non ita re&£. Vide paulb ante annotata.
N o t a 7 S S . P o n t i f i c e s summ o s .
Id eft, Epifcopos. Ita enim appellati funt Epifcopi,
Forfunatus lib. 11. epigr. 13.
P o n t ific i fum m o nos commendare p r e cam u r :
R eg ib u s & D om in is fe r t e fa lu t i s opes.
dem i
m in e fa n f ta Jid e i , J p e i , g r a t ia , Se e. In codice Ratoldi : p Intelligic enim ibi fànAum Germanum Parifiorum Epifi*
JSenedittin E en ed ift io p unit o ft flo B la e s fu p e r omnes : I n nomine fa n f ta . - T r r - i
____ s * n \ r • n < . .
n ita t is , & u n ica d iv in ita t is . A l i a : D om in e fa n f ta f i -
d e i , J p e i , g r a t i a , 6c c . A d confummandum D ia co n a tu s
officium. Com mune v o tum p e rm a n e a t , communis oratio
p r o fe q u atu r , S e e.
In citato Pontificali Anglicano mf. poft traditionem libri
Evangeliorum Diaconi manus unguntur : ira enim habetur
: C on fecratio m am um D ia c o n i d e oleo a tq u e C h r if-
Tom. I l l .
copum. Confule obfervationes noftras ad Martyrologium
Sandorum Ordinis S. Benedidti, 6c Johannem Savaro-
nem ad Epift. n. lib. 9. Sidonii. Hanc autem orationem
in codice Ratoldi fubje&a fequuntur : A fo d b co n v e r ta t
J lolam in co llo , & in d u a tu r ca fu la . P e r h a c in dumenta
fto lam & ca fulam fa lu t i s in d u i m e rearis , d r a t erna p e r -
p e t u ita t is p len itu d in em cum fa n f t i s S a ce rd o tib u s C h r iftq
m in i fr am e capeftere v aleas . In Ordine quidem & Pon-
• n ij
B i l l I
1lil