3i Saridti Gregorii Liber primus 32
montem exccJIenti vita non obtinent. Sanda ve- A frudus ? Et quid eft, quod Anna filios non habet
ro Ecclefia quia in Sophim, id eft in fpeculationc
rhii.3. a», ftiblimis e ft, gloriatur, dicens : Nofir a conveyfa-
tio in celts efi. Quia etiam in virtutum monte per
boni operis frudum conftituta eft, elifam repro-
t.v.xo. borum fidem reprobans, ait : Fides fine operibus
c T t a 0 mortua eft' ^ nc icem prîedicans, dicit : Bum tem-
4 ' ’ pus habemus, operemur bonum ad omnes, maxim}
autem ad domefiicosfidei. Vir ergo, qui unus dici-
Bonumopemi mr, de monte Ephraim efie memoratur: quia 8c
iiiiis prodeih terrena defpicere, 8C fupern^defiderare, ei folùm
prodeftr, qui per fidem cathoucam intra fandam
Eccléfiam fefe continet. Sequitur :
tâülem. Et nomen ejus Helcana, films Hieroboam, filii
Heliu, filii Th au, filii Suph.
3. Hoc etiam nomen * fiipefiùs oftendimus,quia
ab Hebraa lingua in noftram, Dei fervor, verte-
retur. Quod profedö nomen viri bene congruit
ordini fpiritalis expofitionis. Qjn enim vir unus
dicitur, necefle eft ut ex Dei fervore cenfeatur.
Quis enim aut temporalia defpicere, aut amare
cæleftia finedivina gratia poflit ? Necefle quippe
eft, ut hunc gratia divina præveniat : quatenus
Spiritus fandi igne fuccenfus, quanto ardentius
fumma diligit : tanto fortius ima contemnat. Cui
etiam in genealogia ordine quatuor patrum no-
mina perferibuntur : quia in fide Redemtoris, eo-
rum pradicatione genitus eft, qui in eumdem hui
’Mtio hujut
nifi quia rudis contemplatio, ea, qua jam amare
coepit,interna: contemplationis gaudia cito non ob-
tinet ? Filii quidem funt contemplative vite gaudia
interne vifionis'. Sed mens, que contemplari
eternainchoat,ad eorum gaudia excipienda, tanto
difficiliiis pervenit, quanto etiam illorum pul-
chritudinem non attendit. Quis ergo in gloria ejus
pulchritudinis gaudere prevalet, quam non videt ?
Mens autem, que in eternorum bonorum con-
templatione fe noviter elevat, ad ea tanto tardius
aflurgit, quanto humanitatis fua familiäres tene-
bras velociter non deponit: quia dum ä fe abjice-
re mundanas curas non prevalet, velut in o.eulis
geftat pulverem, quo id quod cupit, videre non
poteft. Priüs ergo abjiciendus eft pulvis ex oculo,
deinde oculus refovendus. Pulvis quippe abjici-
tur, cum ab intentione mentis cunda rerum cor-
porearum ^hantafmata removentur: 8c oculus re-
fovenir, cum ufu continue meditationis, eadem
mentis intentio ad eterna fuftollitur. Que profe-
clo cum diuturna confixetudine in fupernis mora-
ri didicerit, eadem diuturnitate confuetudinis, pu-
ritatem obtinet: quä dum clariüs eterna refpicit,
in eorum gloria exultare pleniüs poflit. Anna ergo
non habuifle filios dicitur, ut non folum in-
choantis imperfedio defignetur, fed etiam vite
contemplative celfitudo. Magno enim meritorum
mani generis Redemtorem, per quatuor Evange- ç fita eft culmine , que in fecunditatis fue gaudio
ïlcriquc mtra
.Eeclcfiam nullos
feruat fru-
<£hjs. .
ci ad versus
liftarum feripta, de omni mundi parte credidere.
Qm etiam Ephratheus dicitur. De monte Ephraim
, 8c Ephratheus eft, qui in fertili terra fterilis
non eft. Nam pleriquc intra fandam Ecclefiam nomine
cenfentur fidei, cujus nullos proferunt frudus
adionis. Qui nimirum dum d’e Ecclefia pro-
deunt, velut de monte frudifero efle fentiuntur:
fed quia ipfi bonorum operum non habent frudum,
non liint Ephrathei. De monte ergo Ephraim
eft, &: Ephratheus non eft, qui fidem catholi-
cam in Ecclefia didicit, fed opera digna fidei non
impendit. Talibus profedo veritas in Evangclio
comminatur,dicens: Auferetur a vobü regnum B e i,
& dabitur gentifacienti frutfum ejus. Hinc fub fi-
culnee fpecie, colono fanda Ecclefierepulfionem
fa,cilè haberi non poteft. Hinc eft enim, quod Jacob
Rachelem conjugem habere defiderat, fed tarnen
ei prius Lia fubfternitur, utpro obtinenda il-
lius fpecie, feptenarius annorum numerus in foce-
n fervitio geminetur : quia amator v ite contemplative,
hanc in ubertate eterni gaudii cito adi-
pifei defiderat, fed tarnen ei omnium donorum lar-
gitor Spiritus cito non tribuit, ne habitam quafi vi- Ncfkî
lern defpiciat, fi facilitas ei hanc pro voto repre- k,M
fentat : fed‘tanto eafruatur dulcius, follicitiufque
cuftodiat, quanto hanc difficiliiis promeretur.Qua-
re 8c fequitur :
Et aficendebat vir ille ßatutis die bus, ut adoraret} yaf. J
& immolaret Bomino exercituum in Silo.
y. Statutis quidem diebus afeendit: quia in fplen- in z.-J
infruduofe anime imperans, ait : Succide earn ? utjy doribus eterne vifionis paulatim proficit. Quid
f lu id tprr/im ncru-h/tt W in f To!iamv»c r-nim ; 11 m : /TU ri - : 1 • -
Matt. 3. ;
Cue. 3. ff.
quid tenant occupat ? Hinc Johannes Baptifta com-
minans, ait: Jamfecuris adradicem arbor is pofita efi.
Omnis arbor, qua non facit fruftum bonum excidetur ,
& in ignem mittetur. De monte quoque Ephraim
eos efle oftenderat, fed non Ephratheos, de qui-
bus Veritas in Evangelio per parabolam dicit:
Mattk.u. 41. Malos male perdet, & vine am fiuam locabit aliis
agricolis, qui reddant eifruttum temporibus fiuis. Vir
ergo de monte Ephraim, dicitur Ephratheus: quia
quicumque intra fandam Ecclefiam fidem catho-
licam tenemus, dumper ardorem.affedionis terrena
abjicimus, celeftia amamus, oportet & ut a
terrenis, que defpicimus, per boni operis laborem
feparemur, 8c ad ea, que diligimus, celeftia prepaenim
funt ille manifeftationes interni luminis, nifi
dies élede mentis ? 8c ftatuti namque dies funt :
quia in profedu fpiriftiis vite pofitis, divina ordi-
natione difponuntur, ftatuti etiam dies funt, quia
in eorum claritate non pofliimus admitti, cum vo-
lumus,fed cum divina dignatione fublevamur.Alk
quando namque nos in contemplatioiie interne lu-
cis excipit, quandoque labi ufque ad preferendas
humanitatis tenebras relinquit. Quafi enim ftatu-
tis diebus elevat, quibus amcenitatem interne lu-
cis non jugiter aperit, fed per tempora fue difpo-
fitionis oftendit. Dies ergo noftri funt, quia in ma-
gnis fplendoribus excipimur, cum interne glorie
nobis pulchritudo revelatur. Statuti vero dies idremur.
Eflè ergo in Ecclefia, 8c opera bona non E circo nominantur: quia ut intima luce fruamur,non
Aâiv* fimul
& contcmplafacere,
quia ad acquirende eterne falutis bonum
non prodeft : vir qui de monte Ephraim afleritur,
etiam Ephratheus fuifle memoratur.
4. Unde & duas uxores habere deferibitur :
quia adive vite per fecunditatem boni operis, 8c
contemplative vite conjungitur per amorem interne
deledationis. Quamobrem Phenenne filii
fuifle dicuntur, Anne autem filii non fuifle.Quid
enim funt adive vite filii, nifi bonorum operum
eft noftri conaminis, fed divine dignationis. Sepe
namque diuturno filentio, inftantibus fupplicatio-
nibus, crebris gemitibus, illam nobis interne lu-
cis gloriam aperiri flagitamus, &: in ejus amcenita-
te recipi non meremur.. Sepe nil tale pro ejus dc- Qn°L;
fiderio agimus, fed fubito nos divina gratia preve-
nit, ab imo noftre infirmitatis erigit, in fuperna ra- !
pit, infperantibufque nobis gloriam fue lucis often- 'uti
die. Piebus ergo ffotutis afeendimus; quia in contem
33 in primutn Reg
ccmplationrm cælcftiuln fublimari non poflumus A
noftro conaminc, fed divina difpofitione. Afcen-
fus quoque dies funt : quia quando ilia fublimi luce
non fruimur, in imo fumus ; Sc cum in illius al-
ta vifione alTumimur, quàm in imo jacuillêmus
ante alfumtionis nollræ horam, cognofcimus. D if.
plicemus nos tunc nobis, in quo fuimus, placemus
autem, in quo fümus : quia abforpta jam mens amo-
re cæleftium, dum lætatur luce,qua fiuitur, cun-
fla terrena horrore riimio dedignatur. Unde Sc
beams Petrus, dum in montem alTumitur, dum nu-
belucida obumbratur, dum ei transfigura« gloria
Salvatoris oftenditur, dicit : Bonum eft nos bic ejfe.
Domine. Nam quia jam Dei omnipotentis munere
meretur a interelfe lublimibus, incomparabile il- B
lie bonumineffabiliter diligit,ex cujus pulchritu-
dine, cunâa qua: tranfeunt, velut feeda repre-
hendit.
6. Sed quid eft, quod idem vir de civitate fu a
10 afeendere dicitur ? Quid verb eft aliud civitas, niii
cohabitantium munimennin > Quæ autem eft hæc
civitas, nifi muniti cordis perfeda cuftodia citcum-
fpedionis î H x c nimirum velut cohabitantes cives
altis moenibus protegit : quia dum cuftodiendis
virmtibus folerter invigilat, internam eorum pa-
cem hoftis callidus non conturbat. In hac certè
civitate nos conliftere fapiens ille pnecepit, qui
■ ait : Omni cuftodia ferva cor tuum, quoniam ex ipfo
•vita procedit. Hinc etiam Dominus difeipulis præ- C
cipit, dicens : Vos autem fedete in civitate, donee in-
duamini virmte ex alto. In civitate quippe fede-
mus j cùm . per quotidianam follicitudinem in interns
cuftodia; defchlione requiefeimus. In qua
fedentes, virrute induimur ex alto : quia prsparati
jam in habitaculum fandi Spirims per ejus gratiam,
in fupernæ gloriæ contertiplationem lublevamur.
In hoc igitur, quod vir Ephrathæus de ciyitate fua
afeendere dicitur,quid aliud, quàm negligentis
nollræ culpa indicator î Nampercontemplationçm
rimari cæleftia volumus, qui non folùm cordis, fed
etiam corporis cuftodiam non habemus. Et qui- ■
dem fæpe indecenter afpicimus, otiofa audimûs,
fuperflua loquimur, fomnum, cibum non ad re-D
fedionem corporis habemus,fed ad ufum deleda-
tionis.Itaque cùm difeutere ambigua volumus, fu-
pema confpicere, tenebras ijoftras deferere, interns
dulcedinis faporem guftare, ab illius fecreto
tanto digniùs repellimur, quanto munitionis no-
ftræfortimdines negligentiùs diffipamus : jamque
nobis tanto eft afeendere difficilius, quanto ad
nofmetipfos relapli, in aitimdinem euftodiæ erige-
re noncuravimus cordis munitiones. Afcendat ergo
vir de civitate fua, ut qui per internam contem-
plationem appétit proficere, exteriores fenfus or-E
dinet, mentem regat, Sc quafi in altis receptus mu-
nitionibus expedet, ubi eum fuperna iiluftratio vi-
fitet. Ad ftatutorum quippe diemrn afeenfum jam
qui paratus invigilat, dignus cuftodia puritatis effi-
citur, ut fæpiùs divina dignatione vifitetur. Sed
dum afeendere dicitur,afeenfionis etiam caufa memoratur
, cum fubditur : ut adoraret, Cr immolaret
Domino exercituum in Silo.
■ . 1 ' Qïïlfquis divins contemplationis arcefuftol-
fitur, in ilia cunda, illuminante luce, refpicit Sc
quod fe admirabiliter terreat, Sc quod ineffabiliter
deledèt.Nam ilia fummà vifip, ut eledæ menti
fe aperit, Sc imperfcrutabilem abyflum judicio-
tum Dei, sc bonitatis ejus abundantiam mifericot-
* Gilot. inejfe.
Tom. III.
um. Cap. II.
dicer oftendit: ut videntefn xnagrlopaVore dejiciar*
8c ingenti gaudio fuftollac, 8c terrox'e quidem de-*
jicitur , ut ftatum mundane affe£tionis deferat; 8C
mulcetur gaudio, ut quod preeguftare de Conditions
bomtate inchoat, ardentius concupifcat. Tunc
quippe adorat, cum confidcrata ilia immenfitate
omnipotentia: fic Conditori fubmittitur, ut contra
fpiritualem converfationem carnalis concupif-
centix impulfibus non levetur. Adorans autem im-
molar: quia quo humUius divina vencratione pro-
lternirur, fummte claritatis illius blandimento fua-
vius refovetur. Adorare igitur afeendenti ,eft divine
omnipotentia; magna calti amoris veneratio-
ne fubnitti: immolare verb,divina;lucisfuavita-
te ineffabiliter deledtari. Ele£fca enim mens, velut
lpirituali immolationi Deo fe confecrat, dum in ilia
ineflabili elevationis fua; J^titia, earn ignis divina;
caricatis ardentius inflammat. Dum ergo ele£ti
cujufque ftudium fub Ephrathxo viro oftenditur
8c adorare dicitur, & immolare: quia fic mens ele-
&a appetit fuperna confpicere, ut fpirituali vifione
proficiens, 8c omnem ftatum conterat carnalis
vita;, 8c plenitudinem capiata;terna; Ixtitiz. Nam
etfi ad hanc fuming contemplationis altitudinem
carnalis aliquis non afliimitur, quantum tarnen adi
illam fpiritualem converfationem, in quam illo af-
cenfu contemplationis proficit, antequam profi-
ciat, quodam mpdo carnalis eft. Hoc enim ipfum
quafi carnale eft, per altitudinem vifionis a cor-
porearum rerum intentione feparari non pofle.
8. Sed, ut temeritas humanac audaeix compri- C
matur, prius adorare dicitur, poftea immolare.Or- c
dinatus quippe contemplantis afeenfus eft, fi ä ti- S
more incipiat. Timor autem ipfe, quid eft aliud,
quam ele&a; mentis ad divinam gloriam fpeculan-
dam tranfeuntis pr^ordinata purgatio ? Eo enim
punus divine lucis radios intueri a merebatur, quo
validiori timore dejefta, vifioni majeftatis intima:
purgatior exhibetur. Sic ergo Ephratha;i hujus con-
verfatio foris nobis oftenditur, ut ad perfe£tionem
tendentibus, quid intus agendum fit, rationabili-
ter demonftretur. Igitur dum fumma; gloria; ref—
pergi claritate appetimus, pr^fumtionis noftri au-
fum in hoc timoris tranfitu prjefigamus : ut quo
venerabilius omnipotentem Dominum metuimus,
eo perfpicacius benignitatis ejus gloriam videa-
mus. Cujus etiam timoris magnitudo, ele£te men-
ti aliquando poft oftenfionem \xtx vifionis incuti-
tur. Quod profe&o dum fit, non fit ut mentem ad
gloria vifionem purificet, fed ut cuftodiat ab ela-
tione. Unde 8c Petrus, & Jacobus, & Johannes
prius transformati Domini gloriam viderunt, de-
inde incuflo eis timore ceciderc, ne elati perde-
rent, quod humiliter aflumti videre meruiflent.
Aliquando ergo adoratio immolationem pracedit,
aliquando immolatio adorationem: fed nimirum
divina difpofitione, non noftro conaminc. Vit
quippe Ephrathaus, ut prius adoraret, & poftea
immolaret, afeendifle deferibitur : quia profe&b
ordo ita perfedus eft, ut a veneratione, qua ex
pavore divina diftri&ionis nafeitur, ad fpeculatio-*
nem la ta majeftatis efleramur. Divina tarnen dementia
eledas mentes aliquando fic fua dulcedinis
infufione exhilarat, ut eas in timoris magnitu-
dinem non inducat. Unde & fubditur:.
Venit ergo dies, &immolavit Helcana.
p. Quid eft quod dicit: Venit dies, & immo-
Javit; 8c non dixit: Adoravit, 8c immolavit: nifi
fc Gilot. mtrthlur.
a timore i
pere.
Aliquando ti.
men contem-
plationem fequitur
timor.
Matth. 17,
V. z. ére.
Aliqtlândo e
cedit timor,n
fublequitur.
C