Beau à Dei
laudibus num-
cjuain filent.
Pfal. S), s.
iß . it, j ,
Tob, 13. 22.
ibidem.
■ Qui dcleôantranfcuntimn
venuntur.
Camfcculi
blandimcnta
dcloiciunt, dis
oncri eft mun-
dus.
rerf. fi.
A quo graves
tcntationcs ex-
feriuatur. •
P ß l 72 .t ,
r ß i . u 7.
NifiDeuseam
filere ac cjuief-
cere prscipiar.
cere folebat de linguæ humanæ favoribus, de ho- A nun ad nosprogredi obfcurirate non audent. Qua.
nore dignitatum, Sc de abundantia rerum, calcat,
dum ad Tola sterna refpicit, qua; Tola ardenter
•amac. Ei nanique fufeitari, Sc erigi, eft ea qua; corpore
derelinquit, mentis fublimitate defpicere. Et
cum principibus ei federe eft, fupernse patriae civi-
bus per gaudium a;terna; quietis interefte. Quicer-
te tunc gloria; folium tenet, quia qiii tam fuHlimi-
ter praelidet, a Conditoris fui laudibus numquam
filet. Hanc namque gloriae federn Pfalmiftaadmi-
rans Domino loquitur, dicens : Bead, qui habitant
in domo tua Domine, in fectila feculorum laudabunt
te. Hanc fedem gloriae Ifaias praedicat, dicens:
Gaudium dr letitia invenietur in ea: gratiarum attio,
re autem San&orum pedes fervet, exponit, dicens:
£>uia non infortitudine fua rpborabitur vir.
ay. Quad dicat: Idcirco tenet, quia fine ipf0
ftare non poflent. Nam etfi vir virtutis agnolci- non M
tur , in fortitudine fua timorem lapfus habet, fta~
turn a robur non habet, Sc toties illicita concupif.
cendo labitur, quoties interna ejus veftigia a Do- 3
mino tenente deferuntur. An vero non vir erat
cui in juvencularum choro cantabatur : Saiilper-
cufsit mille, d* David decern millia ? Qui nimirum
cum inter onera fortitudini fua; relinquitur, in
carnis fuae culpam impulfus corruit, atque in fe
expertus eft, quia vir in fe non habeat ftatum ro-
& vox laudis. Hanc item lan£his Tobias often- B boris, fed lapfuminfirmitatis. Unde & relabi medens,
ait: Et omni lapide pretiofo dr mundo plate*
ejus fiernentur, dr per omnes vicos ejus Alleluia can-
tabitur. Sed ea, quae fequuntur, ereptus pauper afi-
piciat: quia ad principum feflionem, ad gloria: folium
non ftatim, ut fuerit ereftus, adducitur:
Domini, inquit ,fun t car dines terra, drpofuit fu -
per cos orbem.
zz. Quia terrae nomine peccatores in facro elo-
quio defignantur, car dines terrae hi accipi conve-
nienter poffunt, in quibus per inepta defideria fe-
culnm circuit, Sc de alio ad aliuin ducit. Cum
igitur converfos peccatores afpicimus, in laudem
Creatoris his Annx verbis erumpamus. Quafi enim
tuens, eum, à quo teneri.adftatum debeat, expof-
c it, dicens : Non me derelinquas ufquequaque. Ne-
mo ergo fe fallat, quafi in fe robur ftandi inve-
niat : quia etfi magna faepe occultorum hoftium
bella fuperamus, fi digne eos in fuis fuafionibus re-
probando, velut in fugam verfos infequimur, non
nos tunc refugi fpiritus, fed eum, quern in nobis
afpiciunt, expayefeunt. Vel certè fi nos etiam tir
e n t , idcirco profe£tö timept, quia in divinæ grat
is robur aflumtos vident. Apte ergo fubjungitur :
• Dominum formidabunt adverfarii ejus, dr fuper rirf.ii
ipfos in calls tonabit.
z6. Cæli namque tunc fumus, cum in altitudi- Ej««
aliis verbis tunc dicimus : Jam Domini elle perC nem divinæ gratiæ præfidentis nobis fublevamur.
ejus gratiam coepemnt, qui diu in rota rerum tranf-
cuntium per. mundi concupifcentiam tenti funt.
Et cùm, jam dereli&is vitæ fecularis blandimentis,
fortia tentamenta fortiter tolerant, dicamus : Po-
fu ft fuper eos orbem. Orbem quippe fuper eos po-
fuit, qui antequam eis imponeretur, fub eis fuit.
Nam eum jam in onere tentationum habent, qui
eis blandiendo velut fubje&us ferviebat, cùm in
eo delicias, Sc voluptatesfequendo recumberent.
Et quia magnas ex eo tentationes habent, qui magna
in illo oble&amenta habuerunt, adjungitur :
Pedes fanSlorum fuorum fervabit.
zi,. Quibus profe&b verbis fie auxilium divinæ
Et tonitrua contra ejus adverfarios habemus, qim
validis fan&orum defideriorum vocibus, omne,
quod nobis de eorum fuggeftione fpirat, elidimus.
Quidquid enim tonitruum ferit, interficit. Tonitrua
ergo cadorum, funt perfeda defideria ele&o-
rum. Nam velut a cxlorum altitudine terribiliter
fonando prodeunt, cüm ab eo mentis culmine ma-
lignos fpiritus feriunt , cui omnipotens Deus fic
prxfidet,ut amore praefidentis facile fuperet omne,
quod ad pugnam moveri poterat, hoftis audacia
mala fuggerentis. Sed pramionente Redemtore no-
vimus,quia qui perfeveraverit ufque infinem, h ie f al- 1
vus erit. Eodem quoque Domino promittente, diproteffionis,
propitiationifque bftenditur, ut pe-D diciinus: mUquMumquehoratecatorcon-jcrtïtm, a
ricula tentationum gravia dêfignentur. Quafi e*te-
nim dicat : Tam grandia de eo, cui adhæferant, fe-
culo tentamenta fuftinent, ut folus ad adjuvandum
ille fuificiat, qui deelfe fidelibus fuis in tribulatio-
ne non poteft. Pedes namque Sandorum fuorum
fervare, eft conculfos in tentatione affedus eledo-
rum, ne corruant, per gratiam roborare. Unde Sc
qui ad cafum nutaverat, Sc tarnen à Domino con-
fervatus erat, Propheta dixit : Mei autempene mots
funt pedes, pene ejfufi fun t grejfus mei. Hinc
iterum : Pulfusfum, dr everfits/km, ut caderem, dr
Dominus fufeepit me. Eortitudo mea, dr laudatio me a
Dominus, dr faBus efi mihi in falutem. Et de hoftium
infirmitate fubjunxit, dicens :
E t impii in te ne bris conticefcent.
24 * Quid eft autem, quod cùm fervare Sando-
mmpedes Dominus dicitur, filentium memoratur
impiorum, nifi quia ad peccati lapfum nequaquam
impellimur, nifi cùm perverfa nobis malignorum
fpirituum tentamenta liiggeruntur î Cùm ergo pe-
des noftros Dominus fervat, in tenebris tacent
impii: quia dum gratiadivina protegimür, vocem,
qua nos præcipitent , dare nobis immundi fpiritus
nequaquam poflunt. In tenebris quippe tacent,
quia caliginofa reproborum corda poffident, à quo^
^9rK nfrris, ut paylà infra ; non habeat ftatum
falvus erit. ïh extremo^itaquefui cantici addat Anna
, Sc dicat unde peccantem terreat : dicat, quo
juftum cautioremreddat,
Dominus, inquit, judicabit fines terra. '
z j . Non ait terram, fed fines terræ. Fines quip- Dc^
pe terræ funt, qui vitæ fua ultima aim culpæ per- £ 5
petratione clauferunt. Namqui peccat, Sc corri-
git quod delinquit, terra eft per peccatum, Sc
finis terræ non eft : quia delinquendo, redemtio-
nis fuæ alta depofuit, fed ab imo depofitionis fuæ
ante judicium refurrexit. Flevit namque quod fecit
, Sc venturum judicem eo lætiûs fuftinet, quo in
damnatione terrenitatis, per pcenitentiam ipfe in
E fe flagella ultionis tenet. Quia ergo fines terræ
Dominus judicat, converfus peccator ad Dominum
priora, five media, non expavefcat. Quia
item fines terræ Dominus judicat, juftus inchoa-
ta jufticia, non præfumat. Nam fi hunc ab ea, qua
cadere poteft, adhuc æquitate, labentem fubita
mors intererpit : quia in fuiS extremis culpa clau-
ditur, finium terræ lege judicatur. Sequitur:
E t dabit imperium régi fuo, & fublimabit cornu f e *
Chrifii fui.
z8. Hoc profefto fuperiùs, quia ad Redemro- c^ri(!ö
remretulimus, in hujus quoque explanationis or- nofiN
roboris, fed lafftm infirmitatis. '
d i n e
m inprimum Regum. Cap. II. 66
! A d i g n a t i0 U b e n t « a fP i d c . A:<ÿ>0 ü f e n D o m i n i
1 1 rrtnfnpAn . qui fecit* utraque unum. Ipfe quoque eft lapisan- (“vnulll _—__ _____ j• .
gularis , in quo dum ele<ftorum paries uterque co-
pulatur, æteftiæ civitatis ftruttura difponitur. Te-
neat itaque morem fuum löcutio noftra, ut prola-
to jam facri cantici Sc morali, Sc allegoric© intel-
leftu, in eo uterque conveniatj quern fide credi-
mus, moribus promereamur.
G A P U T I I ,
SEquitur ènim divinus fermo, Sc dicit i
E t abiit Helcana in Ramathay in domum fuam,
i. Quem profe&ö virum, humani generis Re-
demtorem : Annam verb conjugem, ejus Eccleconfpe&
u expelli valde metuens quis, orat,dicens:
N e projicias me a facie tua. In quo item recipi vehementer
cupiens, dilationis fua; moram fecum rc-
putat, dicens; Jj)uando veniam,dr apparebo ante fa dem
Dei ? Hinc Elias gloriatur, & a it : Vivit Dominus,
in cujus confpedu fio. Minifter itaque erat Samuel
in confpeau Domini: quia in nov;e religio-
nis obfequiis , omnipotenti Deo gentilis populus
Valde acceptus fuic. Quo nimirum verbo Judax
quoque repulfio latenter innuitur, dum folus Sa-
muelj in quo Gentium fidclis populus exprimitut
ante Dominum minifttare pethibetur. Solus itaque
I I I B R n B in ejus copfpeau erat,quia profeab ei Judaiais
tam : puerum Samuelem, credentium de Genti- B populus placeredefierat.Quod utrumque per Ma-
bus populum s Ramatha quoque civitatem, carle- lachiam Dominus loquitur. Nam Juda:* repulfio1
ftem patriam defignate^oftendimus.Quid ergo eft, nem infinuans,amtfo* eß mihi volume in lo tü &
quod poftconjugis canticum, abnffc in Ramatham famficium non fufeipUm de mom veftra. Sed qui Ü
civitatem fuam Helcana dicitur ■, cum poll natum facie fua Judaicam petfidiam expulit quern liben-
puerum^Jpeo canticum Anna dixerit, atque ante ter intueatur, fubjungens, ait \Ah mufatisufque ad
ad cados Redemtor afeenderit, qnäm gentilem populum
fan&a Ecclefiainfide genuiflec i Quod pro-
fe£Iö ab eis folummodo qurerimr, qui tantum Domini
noftri corporalem praTentiam feire nofeun-
tur. Numquid enim tune non eum fecum Paulus
habebat, qui ad Patrem afeenderar, cüm dicebat:
eccafum, magnum efi nomen meum in Gentibusl dr in
omni loco offertur nomini mea oblatiomunda. Sed fub-
tilicer eft videndum quod dicitur: Antefaciem Hell
Samuel Domino minifiravit: quia pradicatorum
fiuidliE Ecclefix minifterium, gentilis populi con-
verfiohem, amorem, &reverentiam circa Redem-
A» experimentum a ur iti eine, qui in me habita tons obrequium , veteram ordo doftoram longé
Chrifius ? qui item fatetur dicens : Sicut ex Deo, co- ante videndo cognovit, Sc prophetando prædica-
romDet. dr Chrißo loquimur. Qmd eft ergo, qubd c vit. Hunc namque pronum in Domini minifterio
ianctat Ecciefiæ idiqiiaiido .adftnt per gratiam mu- noverat, qui dicebat : Adorahurtt eum omnes rem
neris, aliquando ci fe fubtraxit per difpenfationem terri, omnes Gentes ferment ei. Hinc Ago-*us f0_
probationis ! Admit namque, ut in acquifitione quitur, dicens i Veniet deßderatus cunClù Gentilus
Gentium vitæ verba abundanter effunderet : fed & rtplebiturgloria domus Domini. Hinc Ifaias dicit-
■ aliquando ei velut abfens fe abfcondit, ut vetbf Brit radix Jeffe, qui exurget regere Gentes ; m ipfi.m
munere iublato cognolceret fine e)us ptæfentia, Gentesfperabunt. HincPfalmÄ ait; Laudate omnes
qOuUaallilSs eefi lfeett.. PPoo lfrt fninnpemin iirtanqnunpe rcaannrtiî rcîi dicitur .: ASæbEiSist! Gentes , Dominum t\ ._i ......... ,dr collaudaie n t
eum omnes populi.
Helcana in domum fham : quia fan£ta Ecclefia ex
Hinc Patriarchâ Jacob ait : lpfe erit expellatio Gentium.
ejus præfentia alta prædicat, qui cùm mortalibus
Ante faciem ergo Heli minifter Domini Samuel
per difpenfationem fe fubtrahit, æternis fe civibus
puer fuit: quia quod dignum Deo poftmodum
jugiter repræfentat, Domüs namque fua ilia fu-
gentilis populus habuit, do&orum ordo veterum
pernorum civium, quam aman do, replendo, Sc fo-
perprophetiæ fpiritum prævidit. Et ftatim de proj
ciando Dominus inhabitat, æterna focietas eft. In
e t s lubditur:
earn igimr vadit, cùm Annam deferit : quia qui fe r)
Porro fiiti H eli nefeientes Dominum, & officium
nobjsiadhuc profiéientihus faiubriter fubtraliit, facerdotisadpopulum.
perfedis atque confummatis æternæ patriæ civibus
, co fe inceflanter jungit atque exhibet, quo
probari jam probatos ejus abfenda, ulteriùs non
oportet. Apte itaque poft Annæ canticum, dicitur :
Abiit Helcana in domum fuam : quia fanfta Ecclefia,
quæ tam fublimia ele&os edocet, ficut pia fem-
per Domini difpenfatione deferitur, ita Sc eadem
alta quæ doceat, non femper habet. Sed plerique
3. Subaudis, erant. Qui namque filii Heli func
alii, nifi Ifraelitæ fecundumcarnem, qui Scriptu-
ram facram noverant à patribus ediram, Sc tamen
quem Scriptura promiferat, nefeiebant ? quos nimirum
per femetipfam Veritas inEvangelio incre-
pat, dicens; Abraham exultavit, ut vider et diem
meum : vidit, dr gavifus efi. Et item : s i çredereds
Moyfi, çredereds utique dr mihi : de me enim ille
verba audiunt, præteritàm malitiam deteftantur, ftripßt. Nefcierunt 'ergo Dominum, qui venien»
& correttionis vitæ opera proponunt : fed cùm au- tem in carne noftra Redcmtorem fpreverunt Undire
defierint, ac fi numquam eadem vitæ verba de per Ifaiam queritur, dicens : Cognovit i i s tor-
audiiTent, ad imqmtatem redeunt. Auditor fanûæ fifforem fuum, & afims pnfepe domini fu i : ifr lé l
Ecciefiæ gentilis populus dévoras ad audiendum E autem me non cognovit. Quafi dicat ; Et incarnatio-
v >& ad operandum promtus. Apte itaque fub- nis meæ vias, ei longé alite pet Prophetasapemi,&
tarnen id quod promiferam, exhibicutn non acce-
pit. Quare Sc officium facerdotum ad populum
nefeiit. Officium facérdotale quippe cognolceret,
fi ad redemtionem humani generis eum, qui à Lege
, & Prophetis fuerat promifliis, jam venifle
prædicaret. In quem profe&o quia non fôlùmnon
credidic, fed eriam perfequendo infanivic, Sc Dominum
néfciic, Sc ad populum officium facerdo-
tum.Cujus tamen malitia minor eftet, fi qui prodef-
fe minoribus Redemtoris adventum prædicando
noluit, nocere timuiflfet. Sequitur ergo, Sc dicir :
E
ditur :
Puer autem Samuel erat minifier in confpefiu Domini,
ante faciem Heli facerdotis.
z. Ac fi apercé diceretur : Ëx eo quod audivit^
1 ^ffipocenti Deo placere ftuduit. Qui apte puer
. dicitur : quia etfi grandia pro defenfione fîdei no-
ftræ agenda fufeeperat, tamen in eadem fîdei gene-
racione adhuc novus erat. Et quia placidum omnipotenti
Deo minifterium præbuit, minifter in con-
fpedu Conditoris fiiit. In confpedu etenim Do-
Jiuni eft, quem inoblatione obfequiorum, divina
Tom. UI.
Pfil.il>.!,.
PfiL 4.,.^
3.R tg .r / .i.
Rcpui/îs Juram
Deo mini-
Ararunt.
Ma lach. 1 .1».
ibidem v. ti.
H*c à Pro-
plietis olim
prævifa.
P fil. 71. tu
dis*13' 8'
P ßl. n a . ,.
Verf. iz.pß t 3,
Judoeié de Scri-
pturarum'
icicntia glo-
mntibus*Chri-
ftus in,Svriptu-
ris larens.igno-
ms A 8
Johan. 8. s ff,
ibid. ’ƒ. 4.4,
lßi. r. 3,