oft* t. +-
2 -ja San£ti Gregorii Liber quintus 2.80
Dominus quericuf, dicens : Regnaverunt,& non e xK mo virginitatis exemplo, aliis præbent ejufdem
me : principes extiterunt, & ego ignoravi. Quini
miium dum qua: dam former agunc, rapinam in-
vafi culminis a Deo oblivioni traditam arbitration:;
Secum fua opera numerant, 6c quod prater Deum
agunt, a Deo remunerandum putant. Qui certè,
ut redfciüs ea, qua: agunc, enumerent, Saül abjedti
tot forcia facta numerent, qua: divinus numerus
ncquaquam tenet. Dicat ergo Saül: Duobus annis
normam pudoris i Bene autem' columbæ donum ,
inftitutor virginum dicitur : quia incomparabili
gratia Spiritus fanfti efficitur, ut à manentibus in
carne, carnis corruptio nefeiatur. Bene & in fubli-
mi efle virgines dicuntur : quia quod naturamhu-
manam fupergreditur, in altiflimb virtutum culmine
fitum eft .Unde 6c virgo ille dile&us Jefu locum
virginum infinuans, ait : Vidi fupra montem
regnavit ftiper ifrael, ut de omnibus fentiatur : quia Sion agnum fiantem, & cum eo centum quadraginta.
quod nobis vivimus, mercede vacuatur > 6c nequi- quatuor millia, habentia nomen ejus, & nomen patris
ter praefle, non eft veritas præeminendi*', fed te- ejus feriptum in frontibusfuis. Quos etiam ex luce
méritas puniendæ præfumtionis. Sed jam quid u- propria: converfationis infinuat, dicens : H i fu n t,
nius anni rex fecerit, audiamus. qui cum mulieribus non funt coinquinati , virgines
Et elegit Saül tria millia de jfraely & erant cum B enim fu n t , & fequuntur agnum quocumque ierit. In
Saül duo millia in Magmas, & in monte Bethels monte quidem elfe cum agno dicuntur ; quia per
•tyte- If 1;
mille autem cum fonatha in Gabaa Benjamin.
z. Millenarius numerus, qui à centenario de-
cies collecto perficitur, fummam perfe&ionis infinuat.
Qui profe&ö cùm ter reperitur, in eo elefto-
rum perFe&ones variæ defignantur. Saül ergo tria
millia virorum de Ifrael elegit : quia pradicator
veritatis ad defenfionem fan&æ Ecclefiæ non infir-
mos & debiles, fed-robuftos 6c validos bellatores
ducit. Tria quippe millia elfe perhibentur: quia in
fumma perfe&ionis facie, virgines proférant : jux-
ta quos 6c continentes, 6c veritatis defenfores po-
nunt. Dum enim exemplo virginum ad fummam
incorruptipnis alios accendunt, dum continentium.
vita alios à feculi corruptiönibus auferunt, dum
humilium debilitatem per auxilia potentium demeritum
incorruptionis, quo à terrenis 6c carnali-
bus dele&ationibus fc dividunt, in fuperna Re-
demtoris gloria fublimantur. Cum Saül verb duo |
millia elfe dicuntur in Magmas, 6c in monte Be- *
thel. Magmas qua: humilitas interpretatur, quid
aliud, quàm continentium ruborem fignificat? Nam
dum præterita carnis oble&amenta recolunc, eru-
befeunt. Sed quia viri fortes funt, cùm Saül elfe
referuntur : 6c dum experta feaili blandimenta
defpiciunt, exemplo fuæ virtutis innumeros alios
ad ejufdem feculi contemtum trahunt. Sed tarnen
Magmas inhabitant : quia dum recolunc, quales
fiierant in feculo, fuperbire non poflunt, de e o ,
quöd magnos fe vident elfe in Deo. Qm benc cùm
Saül elfe referuntur, qui petitio dicitur. Prædicafendunt,
contra hoftes fan&a: Ecclelue boni docto- Ctor etenim veritatis tantse caritatis efle debet, uc
res quafi cum tribus elc&orum virorum millibus inftanti defiderio non petitor, fed petitio efle fen-
veniunt. Viri autem dicuntur pro fortitudine, de tiatur. Salutem quippe fidelium tarn inftantiüs dc-
Ifrael efle referuntur pro divina contemplatione.In bet appetere, ut ex ulu interni guftus, omnem mo-
fummo enim defe&ionis numero contineri non po- turn cordis in affectum ducat fupplicationis. Cum
teft, qui aut virtute caret magni operis, aut notitia quo mille viri funt : quia perfe&iores auditorcs
interns vifionis. Quid eft quod alii cum Saül, alii cum eledtis doctoribus in caritate conveniunt,
cum Jonatha ex eledtis viris effe perhibentur ? Sed pro falute fidelium omnipotentem Dominum com-
6c ipfa locorum nomina, in quibus effe dicuntur, muniter deprecantur. In Magmas ergo cum rege
myfteriis vacua credenda non funt. Jonathas, qui funtrquia humilitatem pro fe incolunt: ut exaudiri
filius regis effe deferibitur, 6c partem bellatorum pro aliis mereantur. Sed dum eledtus dodtor omni-
habet, eos profedtö infinuat,qui inpradicationisD bus fubditis utiliter praeft,omnium virtutes ad
minifterio dodtorum adjutores funt. Filii quippe vidtoris coronas promovet. Nam cum humilibus
plis fidèles adjurant.
corum funt : quia vehementer eos diligunt, quorum
minifterio Deo generantur. Sed parti bellatorum
prsfunt quia fandts Ecclefiæ curam'gérant,
6c exemplo alios, alios verb exhortationibus
ad amorem virtutum provehunt. Quafi enim ma-
gnus rex filium in exercitum miferac, qui Corin-
tfiiis loquebatur, dicens; ideo.mifi ad vos Timo-
theum, qui eft filius meus carifsimus, dr fidelis, in
Domino : qui vos commonefaciat vias meas, qua funt
in Chrifio Jefu, ficut in omnibus Ecclefiis Santtorum
doceo. Hinç item dicit : Cum venerit Timotheus,
videte ut fine timoré f it apud vos : opus enim Domini
operatur, ficut ego,
3. Jonathas verb cum mille viris in Gabaa Benjamin
effe dicitur, Saül autem cum duobus millibus
in Magmas, 6c in monte Bethel. Gabaa, ut fx-
pc jam diximus, fublimis interpretatur : Magmas,
humilitas ; Bethel, domus Dei ; Saül, petitio j Jonathas,
columbæ donum dicitur. Tria verb millia
virorum eledtorum de Ifrael, ad virgines, 6c continentes
, 6c veritatis defenfores retulimus. Dum
ergo columbæ donum Jonathas dicitur, 6C in Gabaa,
ideft fublimi, mille cum eo effe viri perhibentur
: quid aliud, quàm illos infinuat, qui lucidifti-
> Gilot. Si Vatic, bellateris.
fupplicatjCum fortibuspugnat, cum remotisviris,
orationibus infiftit,cum expofitis Ecclefiæ defenfo-
ribus, debiles 6c infirmos protegit. Bene ergo non
folùm in Magmas, fed in monte Bethel effe cum
Saül in bellatorum millibus dicuntur : quia prædicator
Ecclefiæ ficut diverfis ordinibus eledtorum
præeminet, ita eorum effe cooperator debet. Bethel
quippe, ideft Dei domum cuftodiunt, qui ver-
bi audtoritate fandfcam defendunt Ecclefiam. Cùm
quibufque tyrannis voce liberæ audfcoritatis obviant,
cum contra hujus feculi potentes fe erigunt,
cum pro defenfione humilium, feculi hujus po-
E teftatibus contradicunt, Bethel domum Dei quafi
regis a bellatores cuftodiunt. Qui certè cum S3ÜI
efle referuntur : quia in defenfione Ecclefiæ ma-
gnorum do&orum coadjutores funt.Bene autem dc
reliquis dicitur :
Porro ceterum populum remifit unumquemque in ta- 1
bernacula fua.
4. Ceterum populum dicit, quern millenarius
numerus non concludit. In tabernacula quifque
fua remittitur, quia ad fumma 6c fortia opera in-
firmi, 6c imperfedti producendi non funt. Namnec
continentes, nec virgines, nec martyres fieri debi-
Altiora
præfun’"
les pofllmt. Illis quidem, ut ad eos præterita car- A Et Philifihai congregate funt ad praliandum contra
ifrael, triginta millia nis oble&amenta non redeant: iftis, ut inexperta curruum , dr f e x millia
carnis blandimenta contemnant; illis, ut adverfa
mundi non metuant, maxima fortitudo neceflaria
eft. In tabernacula ergo fua cetera plebs remittitur,
ne de altioris vita: temeritate damnetur,&:
velut debilis 6c infirma in bello pereac, dum altie
converfationis fidem fpondet,qu«E alta: virtutis ro-
bur non habet. Quafi enim unumquemque in tabernacula
fua dimittebat beams Paulus Apoftolus,
cum dicebat: Propterf ornicationem unufquijque uxo-
rem fuam habe at, dr unaquaque fuum virum. Velut
enim peritus magifter interna: militia:, 6c coronas
vi&oria:, &: pugna: confiderans gravitatem , miliequitum,
& reliquum vulgus ficut arena, qua efi in lit-
tore maris plurima.
7. Superiùs rex Saül tria millia virorum fibi ele-
gifle deferibitur. Si ergo partes utriufque cxerci-
tus conferre volumus, contra unumquemque virum
Saül, decern currus Philifthinorum, 6c duo
équités deputantur. Decies enim tria millia, triginta
millia funt. In fenario quoque numero ter-
narius geminatur. Quo nimirum bello occulto-
rum hoftium tarn multitudo, quàm feritas defigna-
tur. In curribus quidem 6c equis contra nos ve-
niunt-.quiamodo malas cogitationes cleâorum cor-
Hoftium no- ,
Urorum multitudo
Sc feritum
vires in belli pondéré librabat, optimum judi- B dibus,modo eorum corporeis fenfibus rerum vificans
infirmis, ut in urbibus viverent, ne acerbo
marte périrent. Quare 6c item cos à caftris for-
tium fegregans, ait : Revertimini in idipfum, ne
tentet vos fatanas propter incontinentiam vefiram.
Sed remotis debilibus, quid in fortiflima virginum
acie agatur, exponitur, cum fubjungitur : Et per-
cufsit Jonathas fiationem Philifihinorum, qua erat in
Gabaa.
: j. Sicut cxcellit ordine fponfi acies, ita 6c vitfto-
1 riæ titulos prima fufeepit. Jonathas quippe ftatio-
ncm Philifthinorum percutitrquiacleóla virginitas
de carne, continentiæ arce fublimata, moms tur-
pcs extinguit. Bene autem ftatio Philifthinorum
bilium blandimenta noxia offerre moliuntur. Equi
namque ad curfum celeres funt, ad impetum fortes.
Quibus nimirum cogitationes malæ apte com-
parantur, quæ ad cor velociter veniunt, 6c fortiter
pungunt. Equités contra nos in prælium veniunt,
quando maligni fpiritus nobis malas cogitationes
6c celeriter excitant, 6c nos per eas fortiter impu-
gnant. Sed contra unumquemque fidelium duo
équités veniunt : quia fi occultas reproborum fpiri-
tuum infidias in confiderationis fummam colligi-
mus, illud eorum fpeciale propofitum eft : ut videlicet
nobis principalem virtutem feriant, 6c carita-
tem Dei 6c proximi penitus extinguant. Equus vcdicitur
: quia in corpore virginali, carnales moms ^ ro unus fævire cernitur, quando reproba cogitationon
habent requiem dcle&ationis, fed ftamm cer-
taminis. Stant quippe : quia impugnant, fed re-
quiefeere non pofllmt: quia mentem fan&am mini-
mè obleclant. Statio ergo Philifthinorum in Gabaa
percutitur', quando ab eleètis virginibus carnis de-
fideria penitus enervanmr, 6c pacem triumphi ob-
tinent, dum folita bella non habent. Ad quam
profe&p vidoriam, quia majorum exhortatione
fæpe proficiunt,mille viri in Gabaa cum Jonatha
funt: fed Jonathas percutere Philifthinorum caftra
perhibetur. Et quia exemplo aliorum, fæpe alii ad
æmulationem virtutis excitantur, fequitur :
E t percufsit Jonathas fiationem Philifihinorum, qua
erat in Gabaa.
Jpuod cum audijfent Philifihai,Sa 'ül cecinit buccina
ne nobis malignus fpiritus fuggerit, ut proximus
odio habeatur. Sed equus, qui folus cernitur, fo-
lus non eft : quia Deum nemo diligit, qui fratrem 1 Johan.4,0*
odit. Quia item divina caritas cum nullo principa-
li vitio in mente convenit, quoties fpirituale vi-
tium nobis dæmonum fraude fuggeritur, equitum
fævientium cavere debemus velocitatem nimiam
&ferocitatem violentam.In comparatione quidem
equitis, fagittarii aut peditis i£tus omnimodo debi-
1'is eft. Impetus vero equitis, equi viribus violen-
tus eft : quia nimirum virtus maligni fpiritus nulla
eft in ele£torum certamine , fi ipfe refidere non
permittitur in mala cogitatione. Quia ergo valde
fortes in bello hoftes noftri funt, quando infidere
internis cogitationibus permittuntur, in Philjfthiin
omni terra, dicens : Audiant Hebrai. Et univerfus £) iiorum exercim equitum turba numeratur. Currus
ifrael audivit hujufeemodifamam. Percufsit Saülfia-
tionemPhilifihinorum,&er ex it f e ifraeladversüsPhi-
lifihaos.Clamavit ergo populus pofi Saül in Galgala.
6. Percufla quippe Philifthinorum ftatione,Saiil
. buccina canit, 8c poft Saül populus clamat : quia
1 auditas electorum virtutes fan&i prædicatores præ-
dicant, 6c fubditorum corda ad exemplum boni
operis inflammant. Buccina quidem canere, eft 6c
vi&oriam nuntiare, 6c exemplo vi&orum aliorum
mentes ad fpiritualis belli propofitum excitare. Populo
etiam poft Saül clamare, eft de audita prædi-
catione magnæ devotionis aufum fufciperc. Quo
in loco notandunV eft, quia Jonathas ftatiosiem Philifthinorum
percuflit : fed Saül tubâ canens, fe pervero
decern unicuique elefto in prælium deputantur.
Quinque enim nobis funt fenfus corporis,
quibus experimentum accipimus dele&ationis. Sed
fpiritus maligni, quando per blandimenta carnis
mentem decipere geftiunt, corporeis fenfibus rerum
fpecies oftendunt quas caro appetat, 6c per
earumdem rerum fpecies fuggerit, ut mens oblata
concupifcat. Quafi enim in rôtis fuis currum adver-
farius erigit, dum hinc rerum blandimenta oftert,
inde cogitationes retinet ; iftaporrigit, illas immit-
t it, 6c quafi volvendo fe fublimem ad animam in-
vehit, dum contra ele«ftos fe malignus fpiritus erigit
, 6c per blandimenta return 6c per artem fugge-
ftionum.Decern ergo currus funt : quia contra fin-
Quot modis
nos impu-
gnent.
cuflifle eamdem ftationem perhibuit. Quia nimi- E gulos fenfus corporis noftri habent fpecies blandirum
.eledtorum prædicatorum triumphis adferibi-
tur, quod à fubditis occulti adverfarii fuperentur.
Sed quoties alios hoftes vindmus,necefle eft ut ad
aliorum devincenda certamina præparemur. Om-
nipotens enim Deus, quia eledtos fiios copiofiùs rémunérât
, eos femper vult in pugna confiftere : ut
ipfi femper poflint fibi ætemi muneris bona præ-
parare. Quare 6c cùm populus clamafle poft Saül
dicitur, fubjunftum eft :
mentorum vifibilium, habent contra totidem fèn-
fiis animæ, 6c deceptorias artes fuafionum.
8. Quid eft autem quod reliquum vulgus ficur
arena, quæ eft in littore maris, efle plurima me-
moratur,nifiquia ad ducatum malorum fpirituum,
innumerabilis fævit contra nos turba vitiorum? Velut
enim fubjedtum vulgus, currus 6c équités fequitur,
quando dæmonum infidiæ mentem impugnan-
do præVeniunt : ut .à fubfequencibus vitiis, quafiab
S iij
Sub diabolo
ducc militât
innumera vi-
tiorum tutba.