319 San&i Gregorii Liber quintus 320
non confiderant, velut fatigati magnis laboribusA dicatorummores infmuet : Saiil prius prævaricatun
Qni de bonis
operibus ali-
cjuid fibi tribui:,
fur tucus
obmutefcant. Quare 6c fubditur :
Defatigatus eß autem populos nimü.
Mos quoque elfe elatorum folet, ut cùm ab eo-
rum laudibus lingua aliéna filer, ællimatio fua non
fileat. Tacentibus quidem aliis clamant, quia æfti-
mationis fiîæ præconia in corde portant. Bene ergo
de eodem populo fubditur :
Et vcrfus populos ad pradam, tulit oves, & boves,
dr vitulos, dr mail avéré in terra, comeditque populos
cum f anguine.
39. Oves quidem tollit, qui innocentiæ fuæ cau-
fas multiplices ad clationem recolit. Boves in præ-
dam tollit, quando labores prædicationis fuæ cogifuiffe
populum afferit, deinde in lapide occidi, quæ
manducent animalia, præcipit. Sed faxum, five la-
pidem novimus, quia hune Paulus oftendit,dicens :
Petra autem erat Chrißsss. Lapis verb adprædicato-
rem volvitur, cùm coram eo Redemtoris exempla
memorantur. Devolvi etiam dicitur,ut ex omni
parte videatur. Grandis verb di6his eft : quia per
Danielem crefcere perhibetur, 6c omnem orbis fa-
ciem implere. Non ergo quomodolibet, fed ab
utroque latere revolutus afpicitur : ut ab arrogan-
tibus confpiciatur Deus, 6c eorum arrogantia de-
primatur. Videat ergo arrogans , quàm potens in
virtute, quàm fublimis in majeftate, quàm humita
t , 6c quidquid aliis loquendo, velut terram ex- B lis in virtute, Redemtor nofter apparuit. Nam coe-
colendo, profccit, memorando coacervat. Vitulos cos illuminans, ægros fanans, præcipiebat, ut quod
tollit, cùm de eo extollitur, quod comprefïi motus potenter egiffet, nemini diceretur. In monte ref-
lafciviæ ad mentem reducuntur. Quia enim duo plenduit, Patrem teftimonium fuæ divinitatis proin
magna juftorum laude præcepta funt, videlicet duxit, 6c tarnen difeipulis ait : Nemini dixeritis vi-
fplendor caritatis, cum luce boni operis : dum æfti- fionem hanc, donee filius hominis à mortui s refurgat.
Quantiisci
■ I
Matth, ,
matione fua quifque arrogans extollitur, 6c oves
6c vitulos tollere perhibetur. Oves quidem in innocentia
bonorum operum, vitulos vero in morti-
ficatione corporalium paflionum. Quibus nimirum
boves inferuit: quia perfekte non extollitur, qui fe
infirmum 6c impotentem in parte aliqua contem-
platur. Magnus quidem apud fe jam eft «eftimatio-
Et fortaffe idcirco refurgentc jam Domino, ad mo-
numentum Angelus apparuit, qui ab ejus oftio lapidem
revolvit. Tune quippe revol vendus erat lapis
; quia Chriftus verus homo, 6c potens Deus poft
refurre&ionis gloriam erat agnofeendus. Si ergo
unam partem lapidis afpexit elatus,volvat lapidem,
6c aliam videat. Non qualitercumque lapidem vine
pudicitiæ,6 cboni operis ; fed in fallu amplioris^ deat, quia non eftmortuus Chriftus; fed révolu- Ejushumip
Lætitia catnâ-
lisdc vireutum
damnatur.
elationis fe elevat, dum pcrfe&um fe recolit in la-
bore pradicationis.
Sea hsec omnia ad quem finem perducantur,
fubfequenter expofitum eft: Et mattavere in terra.
In terra oves, & boves, 6c vitulos ma&are, eft de
virtutum confcientia, ima 6c carnali lsetitia exulta-
re. Unde 6c per Ofeam de elatis & arrogantibus di-
citur: Viclimas demergebant in profundum. In pro-
fiindum quidem vi&imas mergunt, qui cxleftes
virtutum hoftias non in cxlum per gratiarum actionem
fublevant, fed ad terram per appetitumvanx
laudis inclinant.Unde 6c bene fubditur:Comeditque
populus cum fanguine. Mentis cibus, interna ejus lx-
' turn ab Angelo, quia à mortuis refùrrexit. Afpiciat
ergo facundiam prædicationis h inc, 6c volvat, 6c
miretur illinc fplendorem humilitatis. Videat fi-
gnorum potentiam hinc, 6c inde videat, quia qui
virtutis potentia cl.aruit, eamdem virtutem præce-
pto filentii occultavit.Sed dum videt partem humi-
lem, videat 6c fublimem. Ecce humilis pars lapidis
cernitur, quia dicit : Humiliavitfemetipfumffa-
efus obediens ufque ad mortem. Sed fi ifta pars volvitur
, altera revelatur, quia fubjungitur : Propter
quod Deus exaltavit ilium,& donavit illi nomen, quod
eftfuper.omne nomen. Ad prædicatorem ergo lapidem
volvimus, cùm coram ipfo Redemtoris noftri
Philip.
titia eft.Quid eft ergo comedere cumfanguine, nifij} potentiam, &: humilitatem memoramus ; cùm 6c in
.I. :---- ------------------‘ ' ------ ' c— operibus eumattendimushumilem, &cxhumilitate
in cælo fublimem. In hoc quidem lapide bos,
& aries occidatur, ut in omni hominum genere
elationis vitium, Chrifti contemplatione maCletur.
Ibi quippe omnis fanguis effimditur : quia qui
exemplo Chrifti inftruitur, magna agit, fed de illis
magnis operibus fe non cxtollit. Pafcitur quidem
lætitia boni operis, fed non cruentatur cibus ejus
fanguine vanæ laudis. Nam lapis illc ft in verbis
revolvitur,dicit : Si opera non fecijfem in eis, qua nemo
alius fecit, peccatum non hdberent. Sed quia de
verbis non tumuit, volvens fe, ait : Ego non quaro
gloriam meam. Bos ergo, & aries in lapide occidi-
tur, quando. exemplo Redemtoris omnis cornuta
.ab interno appetitu mentis, intentionem vani favoris
nequaquam removere ? Velut enim fanguis ab-
jiçitur, cùm mens à gaudio boni operis intentionem
removetvanitatis. Hujufmodi enim mens læ-
tari in bono opéré novit:quia appropinquarc cælc-
ftibus per opera bona gaudet, quæ in eifdem operibus
videri ad tempus refugit. Cum fanguine ergo
comedere,eft gaudium boni operis fumcre permix-
tum vanitatis intentione. Quod nimirum cùm ab
aliis offertur, elatis fimplex cibus eft : cùm verb
nullis laudantibus, confcientia fuperborum intu-
mefeit, quafi per prædam violenter tollunt, quod
aliquis fponte non tribuit. Sequitur :
Verf. 33.&Î4. Nuntiavere autem Saisi di centes,quod populus pec■
fohen. H
----------- . ---“ --- — , -j-------------------------------- r ---------------- ----- - - — ----
caret Domino, come dens cum fanguine. jfhsi ait ,pra- ^ elatio condemnatur ; quando eleClus quilibet, 6c
varicati ejlis .Volvite ad mejam faxum grande .Et dixit
Sail l : difpergimini in vulgus, dr dicite eis, ut ad-
ducat unufquifque bovem fuum, dr arietem, dr occi-
dite fupet ijhsm lapidem, dr •vefeimini: dr nonpecca-
bitis Domino cum fanguine comedentes.
Pridicatorum 40. Prjedicatorum fanebe Ecclefiar proprium eft,
c fw admif- ^ PerPetratas culpas reprehendere, 6i qualiter rc-
fas arguerc, & prehenfte vitari debeant, monftrare. Reprehend
quomodo fu- quidem innotefeunt, fed fi vitari nefeiantur, often-
fe repetuntur. Quid in hac fanguinis conleftione,
nifi latens elationis virus oftenditur ? Latentia autem
vitia nifi expofita non curantur. Ut ergo prxir,
doccie.
bene agit, & optime docet, fed nec vita eum erigit
propria, nec eruditio aliéna. In ariete quippe robur
propriæ innocentiæ exprimitur, in bove autem labor,&
fortitudo prædicationis.Qui in petra occi-
duntur; ut fic eleftam mentem gaudendoreficiant,
ut ei mixtum in fe cruorem carnibus nonimpen-
dant. Hoc quidem cle&us prçdicator non folùm
loquitur, fed etiam perfuadet. Unde & fubditur :
. Adduxititaquepopulus unufquifque bovem in manu
fua, ufque ad nottem, dr occiderunt ibi.
41. Bovem in manu adducere, eft peccatum
elationis, pcenitentiæ afflictioue delere. Dum enim '
o p e r a n d o
32.Ï in primitm Re gum . Cap . 1V . 322
H i of. operando^dêlet, qüod ftipcrbicndo deliquic,ma- A Poftfunt cavcre crimina, fed omnia non poftunc vidandum
bovem in lapide per manum ducic, Quid
eft autem, quod dicit : Tjfque ad notfem : nifi quia &
peccare non licet, fed aelcre peccata ufqüe ad
mortem licet ? Ufque adno&ém ergo boves ma^
dandi funt, non in node: quia dum vivimus, pcc-
cata delere poenitendo poftumuS) poll: mortem fru-
duofam agerc pcenitcnciam non valcmus.Bcne autem
in eodem loco fubditur :
v lS. Mdifcavit autem Saisi altare Domino.
Uisaitare 4 1 . Quia dttm peccatorcs convcrtuntur, quafi
:, dupii- ex lapidibus cælefte ædificium fabricatur. Et quia
3 “u plcrique codices habent : Turn que primum ccepit
n. Saisi adif care : poteft altaris nomine Compundio
tare peccata. Poffunt vitia extinguere, fed ne ali-
quo corum quomodocumquepulfcntur, non prevalent
cxcrcere. Dicit ergo : Non relinquamus ex
eis virum, quia prsedicatorcs fande Ecclcfie 6c
vitia nos eradicate prarcipiunt; fed dum fortia 6c
principalia in nobis necant, agere nequeunt, ut
quedam corum per tenucm motum nequaquam vi-
vant. Et de populi obedientia fubjungens ait :
Dixit populus :omne,quod bonum efiin oculistuisfac.
44. Oculi predicatorum funt intuitus rationis. Lopnl« erg*
Qui ergo arbitrio dodoris' committitur, diccrc ei J^ilcdfen*
rede perhibetur Omne, quod bonum eft in oculis S? ° ^
tuis,fac. Quafi dicat: Qm nos de rationis noftre
cordis intelligi, Quando enim per verbum dodoris B illuminatione diffidimus, rationis tuæluci commitcompundio
cordis crigitur, nimirum altare Domino
ædifïcatur. Et primum ædificatum dicitur, quia
eft compundio amoris. Unde & in tabernaculo foederis
duo altaria fieri à Domino jufla funt,adolen-
dis fcilicet thymiamatibus tmum, alterum com burende
carnis. Primum altare foris erat, fccundum
intra Sanda Sandorum. Altare ergo primum compundio
timoris eft, altare fecundum compundio
amoris. Illud quippe peccata lugentium eft, iftud
verb ad seterna gaudia totis defideriis inhiantium :
illius lapides,recogitationes peccatorum : hujus lapides,
meditationes perennium gaudiorum. Altare
ergo primum dodor ædificat, quando culpas extimus,
quod nobis deefTe jlidicamus.Sed hoc, quod
dixit Saül : Irruamusfuper Philiflhiim, poteft intel-
ligi, quia non deliberata prorulit fed hoc dicen-
do, an effet fuper Philiflhiim irruendum confuluit,
Quod autem populus cito affenfum præbuit, hoc,
quod videmus, infinuat : quia nonnulli intra fan-
dam Ecclcfiam, antequam verba majorum intel-
ligant, probant. Nam protinus fubditur :
Et ait Sacerdos : Accedamus hue ad Dominum. Et m i &
confuluit Saisi Dominum, dicens : Num perfequar Phi- Vefh
lifthiim ? Et non refpondit ei Dominus in die ilia.
4y. Quid eft quod confulentis régis verba, quæ obfeura &
ponit, quas dum in fe peccator afpicit, ingemifeit. ^ renda denuntiat ; nifi quia obfeura & magna
Mcrito etiam altare compundio dicitur , quia in-
cenfat. Sed cùm dïu pro peccatis fuis unufquifque
compungitur, poenitendo proficit ad ufum fecuri-
tatis. Nam poft afflidionis tempora ardere incipic
ad æternam vitam ; 6c qui priùs lugebat pro pavore
fiipplicii, fiere jam copiofîùs incipit pro dilatione
mercedis. Quia ergo prima eledorum compundio
ex timoré nafeitur, dum per typum régis 6c populi*
prædicatores 6c nuper converfi fubditi defignan-
tur,altare tunc primum Saiil ædificafle dicitur» Sed
ex aliorum profedu fæpc dodor ad aliorum lucra
confequenaa fuccenditur. Unde 6c fubditur:
Et dixit Saiil: Irruamus fuper Philijthiim nolle,
dr v o f emus eum ufquequo illucefcat mane , dr non
relinquamus de cis •virum.
tia, quæ fimplices latent, numquam bene difponun-
tur, fi corum exitum in facrario mentis fubtili me-
diratione non quærimus ? Ad Dominum quippe ac-
cedere, eft ejus voluntatem fecreta contemplatione
cognofcerc. Et bene accefifus dicitur ; quia ab
exterioribus ad interna tendimus, quando operis
noftri exitum in divina voluntate cognofcere ten-
ramus. Nam qui occulta, 6c intima quærit, 6c exte-
rioranon deferit,ea, qüæ nefeit adiré* non invenit.
Quando ergo à nobis de occultis rebus confilium
quæritur, ad Dominum accedamus ; ut tunc de-
mum quod agendum cft,proponatur,cùm in divina tu^affi^ua
voluntate cognofcitur. Multa enim videntur bona mcdi tationq
effe, 6c non funt. Pleraquc etiam facienda funt, fed 0fUs eft'-
utilius fiunt,fi congruo tempori referventur. Quæ-
42,. Hoc fupra fatis expofitum eft: fed quia in £> dam quoque alii wcere debent, alii verb non debent.
Qua: nimirum fi ele&us quilibet in fectetome-,
ditationis videre negligit * ca utique re&o ordine
non difponit» E contra autem qui difeutere ea, vel
agere meditando confuevit,non folum agenda, fed
etiam vitanda cognofcit. Unde 6c bene dicitur:
nofle, ufquequo illucefcat dies, percutere Phili-
jcomparata. appetjt j hoc profedo infinuat ; quia ne in
Futurum noccrc dæmones poffint, à cordibus peccatorum
modb expellendi, 6c perimendi funt. Nox
quidem vita hæc dicitur, cùm æternæ comparator.
Nam qui illam vitam contcmplari digne po-
tucrit , illius comparatione quidquid hîc lucidum
cernitur,no&is obfeuritas efle judicatur. Illucef.
cit autem dies ilia, quando in fine hujus viræ, ele-
ftis animabus fe aperit. In egreffu quippe fuo de
corpore elefta anima illucefccntem fibi æternita-
tem videt, quia lueem præfcntis feculi quafi tene-
bras non afpexit.
43. Quid verb eft, quod dicitur : Et non relin- _________
‘“«Hr«- quamus ex eis virum ? Sed omnis Philifthæus vir E Dominus non refpondet : quia omnipotens Deus
'"pSL Va^ari debet, parvulus omnis nequaquam vaftari in fimulata cogitationis luce non cernitur , qui
poteft. Nemo enim fine peccato, nifi folus Deus. r— — ^
Viri ergo capitalia crimina,& vitia principalia funt.
Sed tunc virorum, ideft fortium nomine defignan-.
tur, cùm peccatorum fibi corda fubjiciunt. Bene
ergo dicitur : Non relinquamus ex eis virum : quia
converfi peccatores fanûorum prædicatorum con-
filiofortia quæque peccata, 6c vitia deferunt, fed
nullum peccatum aut vitium habere non poffunt.
Tom. I ll,
Confuluit Saül Dominum, dr non refpondit ei Do- ibidem.
minus in die iUa.
46. Dies eft cogitatio mentis* qua bona puta- Abfitque om-
tur, 6c non cognofcitur. Nam dum bonam fe effe nis fimulatio.
fimulat, quafi lueem portat. In die ergo ilia Dominus
confulenti fe non refpondit: quia verbum
Dei cum mala deliberatione convenire non poteft.
Per refponfiim quidem verbi patcfacerc fo-
lemus fenfum intim* voluntatis. In ilia igitur die
femper in claritate veritatis invenimr. Et no- a facerdoribur
tandum, quiä qui accedendi ad Dominum con- optima confi-
filium tribuit, facerdos fiiit» Qmd enim fan£lius,
quam confilium accedendi ad Deum ? Saccrdotes
ergo toties fiimus, quoties fratribus bona confili^
miniftramus. Sacrius enim nihil dari poteft, quam
id , per quod quifque ire ad Conditorem debet.
Nos autem quiaordinem fpiritualis pugna: deferi-
X