lis : Cum a quam in g r e jji C h r iß ia n am fid em in L e g i s \
fin e verba p rofit emur , rin u n tiajfe nos d ia b o lo , & _pom-
■ pa & A n 0 lis e ju s ore noftro conte f t arnur. Et libre» de
corona militis : A quam a d itu r i ibid em & a liq u a n t 0 p r iu s
in E c c le f ia f i t b a n t ift it is manu conteftamur nos renuntia-
r e d ia b o lo , & pom pa, & A n g e lis ejus . S. Auguftinus lib.
2 . de fymbolo ad Catechumenos : H o c a u d i f t is , h oc p r o -
f e j f i eftis renuntiare vos d ia b olo.. . . * & A n g e l i s ejus . S.Cy-
prianus epift. 7. 8c alibi paflim dixit feculo renuntiare,
brevitatis gratia : fe cu lo , inquit, ren u n tiavtram u s ,■ cum
b a p t iz .a t i fum u s . A pud Theodulphum renuntiatur diabolo
, pompis, & operibus ejiis, quemadmodum & inco-r
dicibus Remenfi , 8c Ratoldi. Apud Sal vianum lib. 6 . de
providentia Dei, renuntiatur diabolo, pompis, fpedaculis,
A: operibus ejus : Q u a eft enirn ( inquit ) in baptifmo fa lu -
ta r i C h riftianorum p rima confeßio ? q u a f c il i c e t | n i f i u t
r enuntiar e f e diabolo ac pompis ejus a t que JpcEtaculis, &
operibus p roteften tur ; & paulo port: A b r en u n t io ( in q u is )
d ia b o lo , p om p is , Jp cElaculis, & operibus ejus. Et hîc
pompas, 8c fpedacula pro uno eodemque fumit. S. Auguftinus
, 8c Tcrtullianus fupra citati, 8c S. Cyrillus mox
citandus pompas diaboli interpretantur fpedacula , hoc
efttheatri lafciviam, amphitheatri crudelitatem , clamo-
rcs, 8c infaniaro circi.
Vulgo terna fit abrenuntiatio, ut habetur capite 2. Hie-
rar. Eccl. S. Dionyfii,in Græcorum Euchologio, in co-
dicibus Remenfi , 8c Ratoldi. S. Cyrillus Carechefi 1.
myft. addit renuntiationem quartam, nimirum cultui diaboli
: Verumtamen, inquit, audi quod manu extenfa tarn-
quam ad prafentem dicitur, Xmmoooputf m mrcuâi. id eft,
renuntio tibi Satanæ ; 8c infra : doceris mox alteram re-
nuntiationis partem addere , ^ to« n u ïp y i ç mu. id eft,
8c omnibus operibus ttiisj& infra: dein Je diets : ^ nùa» n
OTftwH etüiy ( lege nu ) 8c omni pompæ tuæ j & infra : diets
praterea : ustj met) mu id eft,. 8c omni cultui tuo.
Ubi per cuhum diaboli intciligit omnem qui idolis exhibe-
tur, honorem , auguria , arufpicia, artes magicas, & fee-
lerata fâcrificia. Apud S. Ambrofium lib. 1. de Sacra-
mentis cap. 2. duplex dumtaxat habetur abrenuntiatio.;
jQuando te in ter ro g a v it , abrenuntias diabolo , dr operibus
ejus ? q u id r e jpon difti? A b r en u n t io . A b r e n u n t ia s f e culo
& operibus ejus ? q u id rejpondifti ? A b r en u n t io . A le -
m or efto cantionis t u a , & numquam t ib i e x c id a t tua f é r
iés cautionis. Qua: ultima verba confirmant duplicem
hanc renuntiationem, quæ tunc erat in Ecclefia Ambro-
fiana. Renuntians convertebatur ad Occidcntem, ut (cri-
bit S. Dionyfius cap. fupra citato, S. Hieronymus mox
citandus , & S. Cyrillus Catech. 1. myftagogica : Prim'um
in g r effi eftis in porticum domus b a p tijte r ii , xcp -ayoj mç
Svtqsctj iça n ç , 8 c c . id eft , & f t ant es versus O c c id en t em ,
8cc. Ita habetur in Euchologio Græcorum. Apud Diony- ^
fium, renuntians Satanæ manus obtrudit j apud Cyrillum
& in Euchologio, extendit. Abrenuntiatione faefta verte-
batur ad Orientem, ut patet ex codem Dionyfio cap. citato
, S. Hieronymo in cap. 6 . Amos Prophets : V n d e &
inm y fte r iis prim 'um renuntiamus ei q u i in O c c id en te e f t ,
nobifque mor itu r cum pe c catis : & f i e v e r f i a d Orientem
paElum inimus cum fo ie ju f t i t ia , & ei fe r v itu ro s nos e(fe
promittimus. Et S. Cyrillo Catcchcfi citata, qui hanc hu-
jufee ritus caufàm profert. Cum enim baptizandus renun-
tiavit Sathanæ principi tenebrarum rcfciifis padis anti-
quis , convertitur ad Orientem ubi eft paradifus, quern
Deus in Oriente plantavit. Sic converfus manus tollcbat
furfum, ut docet S-. Dionyfius cap. citato, 8c S. Baflilus
in exhortatione ad baptifmum, qui dixit ; tit
oi&yiv. id eft, tollere manus in caelum, & fic profitebatur
fe Chrifto ferviturum, 8c adhæfurum, qùod vöcant Græci 1
cutattojtôtts S . Dionyfius, Euchologium , 8c S- Grtgorius
théologus, qui oratione de baptifmo dixit : «à» dio'm t
ffiwmtxsopS/Joç. id eft, toti divimtati adjundtus , adhærens.
S. Bafilius Oratione citata dixit : 3*® otwSiSui. id eft, pa-
cilci cum Deo ; nifi legendum liim m u io s tju i, cui contra-
rium eft Xomûosiâai. id eft, renuntiare, abrenuntiare apud
p ræfatos aurores, 8c Palladium in Laufiaca.
His ita rite peraôtis baptizandus récitât fymbolum, ut
habetur in Euchologio Græcorum, , idque ex antiquacon-
fuctudine , quam videre eft apud S. Cyrillum Catech. n
myftag. T u n c adtnonebaris, u t dice r es : mstueo «’< ?ov m i t -
&■ > KSH d ç -toy tjoy, 1(sq a’f 7* ttriS/jui ayuit, eif jSew)ut[Uc
(Miwidiac. id eft , credo in Patrem , 8c Filiùm, & Spiritum
fanótum, & in baptifma poenitentiæ. Et cùm fûbjungit :
D e qutb us in Juperioribus C a te c h e ftb u s , q u a n tum d iv i -
n à concefjit g r a t i a , la tin s d iß e r u im u s , fàtis innuit to-
tum reddendum eflè fymbolum : quia fupra Catechefi 4.
tptum illud expofüit. Id etiam notum eft ex Salviano lib.
5. de providentia Dei : A b r en u n t io enim ( in q u is ) d ia bolo
, pompis , JpeElaculis , & operibus e j u s , d r q u id
poftea ? C r ed o ( in q u is ) in D eum P a tr em omnipotentem
& in J e fum C h r ijtum F ilium ejus . E r g o pr im um renuntia
tu r d ia b o lo , u t credatur. Et ex S. Auguftino lib. de
j anima 8c ejus origine cap. 10. Id eo cùm b a p th e a n tu r ,
fym b olum r e d d u n t , & a d interrogata rejpondent. Hinc
capiendus eft Optatus lib. <. adversùs Parmenianum :
C o n tra nos peccat ores ( u t v u l t is ) interrogemus a lt e r um
g e n t ilem , an ren u n tiet d ia b o lo , Ô ‘ c r e d a t , 8cc. & d i -
c a t , renuntio & credo. Et Rufin-us in libro de expofitio-
nefymboli : E t mos ib i f e r v a tu r a ntiquus ,eos q u i g ra tiam
b a p t i.m i Ju fcep tu r i f u n t , p ub lice, id eft f id e Hum populo
a u d ien te , fym b olum reddere. Quod fymbolum Theo-
dulphus appellat profeifionem fanétæ Trinitatis.
In Euchologio Græcorum poft abrenuntiationes, 8c
rcfponla ad aliquot interrogationes, baptizandus récitât
fymbolum. Apud S. Diqnyiium cap. 2. Eccl. Hierar. tri-
nam fàcit profiflionem, quæ nihil aliud eft, quàm fymboli
rccitano. In codice Remenfi fàcerdos ipfe récitât lymbo-
lum : Poftea verb ta n g is e i peElus , u t in t e r fe a p u la s de
oleo tx o r à z .a t o , & vocato nomine e ju s ,f in g u li s dicens :
; A b r e n u n t i a s S a t a n æ ? R. A b r i n v n -
TIO. Et om n i b u s o p e r i b u s ejus ? R. AR.
A b r e n u n u o . E t ego 2.1 n i p te ol -
EO SALUTIS rN C h RISTO J eSU D oMI-
no n o s t r o . In d e verb die ts fym b o lum im pofita manu
fu p e r ca p ita eorum. Hæc autem manus impofitio habetur
apud Dionyfium capite citato poft trinam illam pro-
fcfllonem ; E t cum te r p ro feß u s e f t , njij
tfptrmS. id eft, oratione fatfta benedicit, & manum im-
ponit.
Cap. 12. explicat Theodulphus quid fint pompæ, 8c
opera diaboli , dicitque per ea feptem intelligi capitalia
peccata.
Cap. 13. cum dicit per- fanguinem 8c aquam quæ de
Chrilti latere fiuxerunt, fignificari duo præcipua Ecclcfiæ
Sacramenta ; per fanguinem quo confectamur, intciligit
Euchariftiam quæ ohm unà cum baptifmo dabatur. Quidam
intelligent per aquam 8c fanguinem omnia Sacramenta
, quidam Ecclefiam. Vide Cyrillum Catech. 13.
In eodem capite fequuntur hæc verba, In v o cato nam q u c
D e o dejeendit S p ir itu s ftn E lu s de c a l l s , 8c c . Tertullia-
nus lib. de baptifmo : Ig itu r omnes a q u a de priftina orig
in s p ra r o g a tiv a Sacramentum fa nE lification is confe-
q u u n tu r , invocato D e o . S u p e r v en it enim fta t im S p ir itu s
d e calls , & a q u is fu p e r e fl,, fanElificans eas de fem e t -
ipfo : & ita fanE lificata v im fa n E lific a n d i combibunt.
Ubi ifti duo au&ores dicunt per Dei invocationem, id
eft formam, aquam fan&ificari, & per earn vim fanäri-
ficationis confequi.
In eodem capite fit mentio trinæ mérfionis de qua fupra.
Qji vero baptizabantur, ita in fontein olim demer-
gebantur, ut etiam totum caput mergeretur. S. Hiero-'
nymus dial, adversùs Luciferianos : N a m & multa a lia
q u a p e r traditionern in E c c le f tis ob fe r v a n tu r , auElorita-
te J ib i fe r ip ta L e g i s o b fe r v a r u n t , v t lu t in la v a c r o te r
cap u t rnergitare. Quod fàtis innuit S. Cyrillus Catech.
17. cùm ait : Uamp y» 0 à/Awuv brmç oJa.ai
Tiarm^Siv xzst <fftT ÎjJatuv «sfecCetMtraj. id eft , ut enim is
qui iùbit aquas , 8c baptizatur, undique ab aquis cir-
cumdatur.
Tandem notandum eft quod dicit de fonte baptifmi, A Cap. iG. agit Theodulphus de myfticö velaminc, quo
leu baptifterio, cui fimile eft illud S. Ifidori lib. 1 j. Orig. recens baptizati caput poft undionem verticis tegitur, de
cap. 4. F ° n s autem in d e lu b r is locus regeneratorum
e f t , W 1 H0 f ep tem g ra d u s in S p ir itu s fa n E li my f t trio f o r -
m a n tu r ; t t e s in d e feenfit, tres in afeenfu : feptirnus v e rb
is e j l , q u i & q u a r t u s , i d eft f im i l i s f i l io h om in is ,
e x t in g u en s forn a cem i g n i s , ftabilirn en tum pedum , fu n -
damentum a q u a ; in quo p len itu d o d iv in ita t t s h a b ita t cor-
p o ra lite r .
Ex his Ifidori 8c Theodulphi locis notandum eft olim
fuifle in baptifteriis feptem gradus , tres per quos afeenfus
ad illud erat, tres per quos in illud defeenfus ; feptimum
verb fuifle in medio baptifterii, in quo fons ipfe funda-
tus erat, in quo ftabant ii quorum opera baptifmo erat
neccflaria : unde appellatur fundamentum aquae Sewftabi-
limcntum pedum. Super ipfum fontem erat appenfa co-
lumba aurea vel argentea Spititum fan&um reprsfentans, ß
ut videre licet in Synodo Conftantinopolirana fub Mena,
adione 5. in fupplicatione Clericorum & Monachorum
Antiochix adjohannem Patriarcham , 8c c . P ra fum tum
e ft a utem a b ipfo & h oc v nam columbas aureas & a r -
g enteas in fo rm am S p ir itu s fa n E li fu p e r d iv in a la v a -
e ra & a lt ar ia a p p en fas , u nd cum a liis f i b i appropria-
Cap. 14. agit Theodulphus deveftibus albis, quibus
poft fàndum Tavacrum Neophyti induantur, & de quibus
füpra fusé fàtis à nobis adum eft.
Cap. 15. agit de undione Chrifinatis quæ fit à Prefby-
^reris in rccèn# baptizatorum vertice, de qua etiam fupra
feripfimus. Sed qUifroulti Patres agunt de undione Chrifi
matis confuse fatis, non diftinguendo inter undionem
Chrifmatis, quæ fit in vertice a Prefbytero , & inter earn
quæ fit in fronte ab Epifcopo, quam quidem ferunt, u t ,
habetur in Pontificali Damafi, inftitutam fiiiflc à S. Syl-
veftro Papa, ut Prefbyter liniat Chrifmate lcvatum de
aqua.
Dico Patres omnes, qui ante S. Sylveftrum locuti flint
de undione Chrifmatis, èflè intelligendos de ea undione
quæ fit in fronte ab Epifcopo, & fpedàt ad Sacramentum
quo agunt Jeflè Ambianenfis in cpiftola de baptifmo, 8c
Alcuinuslib. de Öfficiis diviniscap. de Sabbato fando •
T u n c fa c r o C h r ijm a te cap u t p e ru n g itu r , d r m yftico te g it
u r v e lam in c , u t in te llig a t f e diadema regn i d r fa c e r -
d o tii d ig n ita tem p ortare ju x t a A p o fto lum : v o s eftis g e n
u s e le f tum , r e g a le , fa c e r d o ta le , ojferentes vofm etip fot
D e o v iv o bo fliam fa nE lam & D e o placentem. Sed cùm
Thcodulpho dicitur fignificari hoc vclamine facerdotale
capitis operimentum, ad antiquæ Legis facerdotes rcfpice-
re videtur : fiquidem illius æracc novæ Legis antiftites
nondum in fàcris vclamento capitis utebantur.
Cap. 17. de manus impofitionc, de dignitate chrifma-
tionis, & fèptenarii numeri, & maxime de feptem Spiritus
fàndi donis tradat. Hæc verba, n ec tarnen fr o n t em
e x eodem oleo f tg n a r e , 8 c c . fàtis indicant chrifinatio-
nem ab impofitione manuum diftingui, ut fupra probä-
vimus, fatifque declarat Optatus Milcvitanus lib. 4. ad-
vcr'sùs Parmenianum : L o tu s cùm in J o h a n n is manibus
h a b e r e tu r , fe c u tu s eft ordo m y fte r ii, d r com p lev it P a te r
q u o d r o g a v e r a t f iliu s , & q u o d n u n t ia v e ra t S p i r i tu s fa n -
Elus. A p e r tum eft calum D e o P a tr e ungente , Jp ir ita le
■ oleum f ta t im in imagine colurnba defe en d it, & in fe d it ca -
p i t i e ju s , un de ca p it d i d C h r i f tu s , quando unElus e ft d
D e o P a tr e : c u i ne manus im p o fitio de eß e v id e r e tu r , v o x ,
a d d ita eft D e i de nube d icen tis : H i e eft f i l iu s m e u s , de
quo bene fe n f t , hu n e a udite. Quæ autem hîc dicuntur
de numéro fèptenario, fumta videntur ex S. Gregorio cap.
6 . expofitionis lib. 1. in Job & homil. 7. in Ezechieleim
Quod dicitur de Jubilæo ob quinquagenarium numerum ,
qui ex monade 8c numéro feptenario fèpties revoluto con-
, flat, id etiam dicunt S. Auguftinus epift c x 1 x. ad Ja-
' nuarium , & S. Bafilius lib. de Spiriru fando ad Amphi-
loehium cap. 27. de Pentecofte, id eft de illo numéro
quinquageriario, qui inter Chrifti refurredionem 8c ad-
ventum Spiritus fàndi interjacet.
Tandem multa eaque præclara de donis Spiritus fàndi
fûbjungit Theodulphus : 8c mérito fané ; quia Sacramen-
ti Confirmationis hoc proprium eft, peculiari & excellent!
Confirmationis, etfi aliquando utuntur olei nomine
; nam illis locis oleum five à Græcis Patribus five à
Latinis pro unguento feu Chrifmate ufurpatur.
Secundo notandum eft, -quoniam Græci ea undione
quæ fit à Prefbytero in vertice carent, omnes eorum an-
tiquos Patres, cùm de undione Chrifmatis agunt, de ilia
undione quæ fit ab Epifcopo in fronte eflè intelligendos.
Tertio , quia rara eft apud fandos Patres mentio un-
’dionis Chrifmatis quæ fit à Prefbytero in vertice, dich
cùm fimplicitér & fine adjundo de Chrifmate feu illius
undione agiint, eflè de illo Chrifmate feu undione quæ ad D boli impetus robuftiores fiunt, & eorum animus fide
quodam modo , Spiritus fandi dona animæ fideli
. cojofèrre, quorum bencficio in ftatu Chriftiani ilia maxi-
mè perficitur. Eft enim Confirmationis Sacramentum hominis
Chriftiani perfedivum, ut fupra ex fandis Pa tribus
docuimus. Illud enim Confirmation! tribuitur, quôd
baptifmi gratiam perficit ; qui enim per baptifmum Chriftiani
effedi funt, quafi infantes modo geniti teneritatem
adhuc 8c mollitiem quamdam habent -, ac deinde Chrifmatis
Sacramento adversùs1 omnes carnis, mundi, 8c dia-
Confirmationis Sacramentum fpedant , intelligendos;
maxime fi ex nulla circumftantia deprehendi pofllt, eos
fuifle locutos aut de Chrifmatis undione qua utuntur Pref
hyteri, aut de eaj qua nonnullibaeretici ad Ecclefiam re-
deuntes reconciliantur. Nec obftant varix interpretatio-
ncs myfticx, nam una eidem undiöni non femper attri-
buitur, fed non raro indifferenter, quemadmodum 8c uri-
dioniqux baptifmum prxcedit
Et ut omnis ambiguitas tollatur i notandum eft olim
quando baptizabat Epifcopus, quod fxpe fxpius contin-
gebat (rariüs enim baptizabant Prefbyteri & Diaconi)
ftatim conferebat Sacramentum Cönfirmationis, in fronte
ungendo Chnfmateneophytum *, ut videre eft äpud S. Ambrofium
, Cyrillum , Diottyfium , Severum , audorem
quxftionum inter opefa S. Juftini, quxft.-137. ad orthonino
confirmatur ad corifitendum & glorificandum nomen
Domini Jefii Chrifti. Et-huic Sacramento nomen
impofitum eft, quod hujus Sacramenti virtute Deus in nô-
bis id confirmât, quod baptifmo operari ccepit, nofquc
ad Chriftianæ fbliditatis perfedionem adducit. Nec verb
confirmât folùm, fed etiam auget, de quo Melchiades ità
reftatur : Spiritus- fandus, qui fuper aquas baptifmi fàlu-
tifero defeendit illapfu, in fonte plenitudinem tribuit ad
innocentiam , in Confirmatione aùgmentum prxftat ad
gratiam. Deinde non auget modo., fed admirabili quadam
ratione auget. Hæc omnia oftendunt quanta fit hujus Sacramenti
dignitas,. utilitas, & neceffitas.
Quare ii graviter peccant qui hoc Sacramentum, cùm
idcommode fieri poteft, fufeipere negligunt : & graviùs
Epifcopi, qui omnem diligentiam non adhibent, ut fibi
s , & alios : .nec ungebatur neophytus in vertice à £ commifli Sacramentum hoc percipiant.
Prefbytero, cùm ejufinodi undio inftituta fit ob defedum
Epifcopi i etfi poftea adhibita fuerit neophyto è fönte
levato quam mox fubfecutura èflet undio Chrifmatis in
fronte ab Epifcopo , ut videre eft in noftris Sacramentariis
mfs. & in Ordine Romano. Quod ideo notavi quia hîc
à nonnullis recentioribus undionem verticis , cum undione
frontis cohfiindi animadverto in locis Patrura qui
vulgb citantur à tradatoribus.
Sed ii non mediocriter hallucinantur , qui feribunt
ejufdemeflè virtutis chrifinari feu ungi in vertice à Prefbytero
, ac chrifmari in fronte ab Epifcopo. Hæc enim
chrifmatio verticis non eft Sacramentum , nec gratiam ex
opéré operato coriferre, nec Spiritum fàndum donare valet
; fed datur , ut intelligat baprizatus fe ab eo die Chrifto
capiti tamquam membrum conjundum eflè, atque ejus
corpori infitum, 8c ea re Chriftianum à Chrifto, Chri-
Catech. Roui,
pag. 2. cap. *
Seil. 19.
Ejufdem Sed,