tJt pf testa no-
ftra impunita
fint, non 10-
ganduc Deui.
496 San£ti Gregorii Expofkio 497
4. Quafi diceret : Scio quem invoccm. Juftum A ait : Et vincas cum judicaris. Quafi diceret: Omnqs
invoco', qui & pcccata odio haltet, Sc ifta impuni- ^ K : n — *1" i~
ta non dimictit. Sicut ejus mifericordiam expeto,
ita etiam jufticiam ipfius attendo. Non fic poftulo
mifericordiam accipere, uc velim ab eo juftitiam
fuam auferre. Nolout peccatummeum remancat
impunicum. Sic mifericordia eft ut peccanri ignof-
cat ; fic jufticia eft uc peccatum impunitum non
cranfeat.Sed quia peccatum meum ego ipfe pavco,
ideo ut tu me non punias tarn vehementer, exoro.
Ideo agnofeo, ut tu ignofeas. Ergo mifercrc mci
qui judicati funt, eciamfi mulcum fuerint in virtu-
te provedi, non omnino injuftè fubierunt judicium
; quia antequam judicarentur, aliquo modo
commiferunt peccatum : tu verb cum mortis inju-
ftx fententiam acceperis, quia folus homo inter
homines ab omnibus pcccatises immunis, vincis
ergo omnes judicatos, cum judiçaris : vel tu Deus
Pater in Filio, vel tu Deus Verbum in hominc a f-
fumto. Quod tarnen intelligi Sc aliter poteft, quafi
dicat : Ideo ut mifèrearis precor, ut laves} ut
peccatum non
in dorfum re-
jicicndum, fed
lava, munda, ^uoniam iniquitatem meam ego agnof- mundes : ut jufiificeris in fermonibus tuis, id eft veto
: & peccatum meum contra me efi femper. Non rax appareas in promiflis. Promififti enim juftis rc-
pofui fuper dorfum quod feci, non intueor alios gnum æternum, & virtutum amatoribus vitæ æteroblitus
mei. Nonaffedo de oculo fratris feftucam B næ bravium preparafti. Sed nifi me Sc aliosjufti.fi-
ejicere, Sc trabem quæ in oculo meo eft, non con- ces, non poteris invenire quos non damnes. Juftififiderare.
Peccatum meum contra me efifemper. Qui;
cumque mifericordiam Dei invenire defiacrat, needle
eft ut jam graviter peccata agnofeat, puniat
culpas fletibus,faciem Domini inconfdlione pre-
veniat, ponat ante cordis oculos Sc culpas operis,
Sc ultima: terrorem animadverfionis: penfet a quam
diferetus judex veniat, qui ideo peccatores iufti-
nct,ut eis converfis minus inveniat quod condem-
nct. Afcendat tribunal mentis fu x , conftituat fe
ante fe , videat fmditatem fuam ut corrigat, ne
volens tandem videat &erubefcat. Sit fibi judex
incorruptus, torqueat eum timor, erumpat conca
ergo me, ut tu jufiificeris in fermonibus tuis,
vincas cum judicaris. Judicant te , qui negant poft
lapfum reparationem fieri, & remiflioncm peccato-
rum nemini dandam adftruunt. Quos, fi mihi peccatum
remiferis , velut fabricators mendacii SC
perverforum dogmatum cultores fnperabis. Vel ju-
ftifica me, ut jufiificeris in fermonibus tuis. Promififti
enim quod de ftirpe mea carnem fis affumtu-
rus : fed fi me de tanto non emundes fcelerc, dc
cujus femine carnem affumas videor indignus. Tu
enim es <|ui dixifti: Defrutiu ventris tuiponam fu per
federn tuam. Lava me ab iniquitate, ne fim frau-
PfaLiJU I
fcflio,ut cum Propheta poffit dicere Deo : Iniqui- C datus à promiffione. Et vincas cum judicaris. Judi
Deus folus ju*
cifcicur.
tatem meam ego cognofco.
Tibi foli peccavi, dr malum coram tcfeci : ut ju fiificeris
in fermonibus tuis, dr vincas cum judicaris.
5. Homo homini non peccat, quia cum aut par
aut gravior culpa inquinat. Deus folus juftè peccata
ulcifcitur , quia ipfe folus eft, in quo non poteft
inveniri quod puniatur. Quia ergo fofus Deus
parcit, folus juftc judicat ; ipfum folum oftendit
qui peccat. Quo enim fe quifque peccando diffi-
milem Deo facit, eo tremendam fuperni judicis
xnajeftatem offendit. Cl omet ergo ad Deum pec-
cator, clamet iniquitatum fuarum confcius, pla-
met medullis cordis, Sc dicat : Tibi fo li peccavi,
quia tu folus es fine peccato : dr malum coram te fe - „
ci. Ab aliis quidem peccatummeumignoraripo-‘u
tuit, tc autem latere nequivic. Penetrabilior enim
omni gladio ancipiti, pénétras ufque ad divifioncm
animæ 6c fpiricus, artuum quoque Sc medullarum,
Sc difcrctor es cogitationum cordis. Nulla crea-
tura in confpedu tuo eft invifibilis : quia omnia
nuda &: aperta funt oculis tuis. In tantum es fine
peccato, ut etiam jufiificeris in fermonibus tuis,
dr vincas cum judicaris. Scribit Apoftolus, dicens :
E fi autem Deus verax, omnis autem homo mendax »
ficut feriptum efi : ut jufiificeris in fermonibus tuis. Si
Dcus verax eft, necefTario in verbis fuis juftus eft.
Nam fi in fermonibus fuis falfa veris infereret, jucatus
Dominus vicit, quia unde in palfione fuccu-
buit, inde majorem fui gloriam refurgendo mani-
feftavit. Judicatus vicit ; quia quorum ad tempus
judicium moriendo fubiit, eos jufto judicio con-
demnatos æterna morte muldavit.
.Ecce enim in iniquitatibus conceptus fum , dr in
peccat is concepit me mater mea.
7I Opus eft, Domine, ut miferearis ; quia ab in-
cunte vita: primordio in pcccati foveam incidi ,Sc
concupifcentiæ carnalis fordibus inquinata nativi-
tatis mea initia contraxi. Non in me ilia, quam no-
viter admifi, fola viget iniquitas : habeo in me
etiam ex veteri quod ignofeas. Ecce enim in iniqui-
tatibus conceptus fum. Non ideo homines in pecca-
tis concipiuntur, quia peccatum fit conjugibus com-
mifeeri : hoc enim opus caftum non habet culpam
in conjuge, quia nuptiale feedus non exorbitac
à fide. Deus enim copulam maritalem inftituit,
quando mafculum Sc feminam in principio creavit.
Qui quidem fine peccato filios ederent, fi in para- <
difo pofiti, in Conditoris obedientia perftitiffent.
Scd quia à ftatu reditudinis primus homo peccando
Peccatum oti
ginalc per car
pifeentiam
própagatui. I
corruit, pecCati pcenam ad filios mifit. Carnalis
enim deledatio poena pcccati ell ; qua: ex radi-
ce peccati ita contrahitur, ut nullus abfque ilia in
mundo generetur. Sed ficut in Adam omnes mo-
riuntur, ita Sc in Chrifto omnes vivificabuntur. 1
Pfal. 1+4.. ij.
&!atth.z+. $s.
A Davide
præscita Vcibi
ftus o'mnino non effet. Scd abfit àfidelium cordi- L Confiteatur ergo pcenitens de culpa b quod mebus,
ut efTe in Deo mendacium putemus. Fidelis
enim efi in omnibus verbis fuis , dr fantfus in omnibus
operibus fu is, ficut ipfe etiam ait : Calum dr
terra tranfibunt, verba autem mea non tran fib tint.
Deum ergo veritas juftificat, hominem verb mèn-
dacium condemnat. Sequitur : Et vincas cùm ju dicaris.
6. Prxvidebat Propheta Deum in carne ventu-
rum, qui humano condemnandus effet judicio, ut
æternæ mortis homo careret tormento ; idebque
* Sufpicor legendum, quam difirichts, quod centies apud Gregorium
legitur, & buic loep maxime convcnit, ubi dc fcyuitate lummi judicia
mit, ut confequi valeat de venia quod cupit,
Ecce enim veritatem dilexifii : incerta dr occulta
fapientia tux manifefiafii mihi.
8. Ideo vias meas à principio arguo, peccata
mea ego ipfe condemn©, quia veritatem dilexifti.
Veritatem Dcus diligit ; quia fine ultione deli&um
non deferit. Aut enim hochomo in fe puniens per-
fequitur, aut poftmodum Deus diftritfto examine
ulcifcitur. Sive ergo fit magna five parva iniquitas,
nifi puniatur ab hominc pcenitente, punjetur à Deo
deliftum id»j
498 in fep tem Pfalmos poeniten dales. 4 9 9
judicante ; ficut per quemdam fàpientem dicitur : A modo afpergitur, qui vias Dominica: paflionis imikoi9
lt; Sciens quia non parceres deltriquenti. Delinquenri
non parcitur, quia fine vindi&a peccatum non rc-
laxatur. Veritatem itaque Deus diligit, quia ju-
ftum judicium non prætcrmittit. Incerta dr occulta
fapientia tux manifefiafii mihi. Qui non eft fecurus
ab eo tamen de munere v enix, non eft vchemens in executio-
icmiflîo pccca- ne vjndi£foe. Et quidem ante adventum Chrifti incertum
fuit, fi graviter lapfi poffent habere veniam,
ôc peccatorum remiftio complures latuit : fed David
, qui Redemtorem mundi ut peccata tolleret,
fiiturum prxviderat, dc peccatorum indulgcntia
non dubitabat.Non ignorabat opus fapientiæ Dei à
feculis abfeonditum, ante omnia tempora difpofitatur.
Sandificatur verb afperfus, ficut per Paulum
dicitur : s i enimfanguis hircorum dr taurorum, Heir. 9. in
dr cinisvitulx afperfus inquinatos■ fanctficat ad emun-
dationem carnts : quanto magis fanguis ch rifii, qui
per Spiritum fa n il urn femetipfum obtulit immacu latum
Deo, emundabit confcientiam nofir am ab operibus
mortuis adferviendum Deo viventi? Sequitur:
Lavabis me, dr fuper nivem dealbabor. Quemadmo-
dum corpus aqua lavata fqualoribus fordium ,ita
gratia fan&i Spiritus animam purgat a maculis peccatorum.
Quod verb ait: EtJtiper nivem dealbabors
oftendit quia nulla pulchritudo qua: ineft corpori,
valet deeori fandx animx comparari. Quid namtum,
exhibitum in fine feculorum. Dei namque B que in corporibus nive candidius i Et tamen qui
r_ : __ ~n. j _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ r __ i i : r_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 1 _ _ _ r • 1 *
mi. 103. »4.
fapientia Filius Dei eft, dc quo feriptum eft : chri-
fium Dei virtutem, dr Dei fapientiam. Ipfe eft per
quem omnia fa l l a fu n t , & fine quo fattum efi nihil.
Ipfe eft dequo Propheta dicit : Omnia in fapientia
fecifli. Dignum autem fuerat utper cum fieretre-
-miffio, per quem fa&a fuerat creatio : & ipfe effet
Iargitor gratia:, qui fuerat omnibus au&or naturæ.
Quam remiftionem ficut in tempore gratia: confi-
tentibus tribuit, ita ante adventum fuum èum ex-
peefcantibus prærogavit. Hæc funt incerta & occulta
divinx difpofitionis confilia, omnibus genti-
bus per Dei fapientiam ultimis temporibCis reve-
îata. Quæ quia David per fpiritum cognoverat
vias paflionis Chrifti fequitur , fuper nivem deafbatur.
De Sandis etenim feriptum eft : fufii fulge- Matth.13.4**
bunt ficut fol in regno Pattis e or urn. Quis verb ignoret
folem nive candidiorem i Prxterea candor nivis
cito preterit, decor autem Sandorum in xternum
manebit.
Audit ui meo dab is gaudium dr Ixtitiam, dr exulr yerf. 9.
tabunt ojfa humiliata.
10. Tunc quidem verum 6c inxftimabile gau- Duplex sm-
dium habituri funt Sandi.cum impiis xterna mor- ft°rum b.caci'*
te mulctatis, & in horrendam perpetui cruciatus fcilicet ac cor-
voraginem per extremx damnationis fententiam PoriJ-
miftis , audituri funt: Venite beneditti Pattis me't, Mattb.zs.34~
de Dei confidenter mifericordia prxfumebat. AnC percipite regnum quod vobis paratum efi ab origine
non Ninivitis incerta erant, qui poenitentiam agentes
fuper predicatione Jonæ, hæfitando dicebant:
^ u is fe itf i convertatur dr ignofeat Deus ?
- Afperges me hyJfopo,dr mundabor : lavabis me, dr
fuper nivem dealbabor.
9. Hyffopus eft herba humilis, faxo quidem ad-
itatem & pat hxrens, Sc parum utilitatis in feipfa fui facie often-
^adTveDiam ^ens > (lu‘c tamen pulmonis inflàtionem depritnit,
^-uicq’uimur. & virtutis fuæ acrimoniam fi conteratur oftendit.
Quid ergo per hy ffopum, nifi Chrifti humilitas de-
fignatur? Ipfx eft enim quæomncm in nobis repri-
mit contumaciam, ficut herba ilia pulmoni inflato
adhibet medicinam. Quis etenim jam dedignetur
mundi. In eo autem quod ait: Gaudium dr Ixtitiam j
duplicem Sandorum venerationem intellige; qui
vifione claritatis in ilia die, quantum cogitare non
poffumus illuftrati , ficut animarum perfruentur
beatitudine, ita etiam corporis veftientur incor-
ruptione. De ipfis enim feriptum eft : In terra fua Jfii. a . j.
duplicia pofsidebunt. Sandi etenim viri mundi gloriam
mentis defpedu calcantes, omnes in fe car-
nales voluptates mortificant, ut in Deo poftmodum
perenniter vivant. Qui quoniam mundi mi-
ferias pro Deo pari minime refugiunt, beatitudinis
xternx retributionem acquirunt. Qux nimirum Animabusfan-
beatitudo & animabus eorum ante refurredionem a^c
in mundo fe pro Deo abjicere, cum audiat DeiFi-D tribuitur ,& corporibus nihilominus poft judicium ftionemo
». J a «. >• confcrctur î ficut in Apocalypfi lium opprobria Sc derifiones fubiifte ?Quis fuppl:Johannes Apofto- fotur*
cium pro Deo perpeti arbitretur dedecus, cum
J ipfe Rex regum Sc Dominus dominantium morte
turpiflima propter nos fit condemnatus ? Prefer-
tim cùm ipfe fit nobis pofitus forma juftitix, cujus
Sc audire imperia, Sc fequi debeamus excmpla ; fi-
11.29. cut ipfe in Evangelio ait : Difcite a me, quia mitis
9. fum dr humilis corde. Juxta Legis quoque teftimo-
nium, inquinatos mundabat ejufdem herbæ fafei-
culus, vaccx rufx cruorc intindus. Quid autem
per vaccam, nifi ad facrificium affumta incarnatio-
nis Dominica: infirmitas defignatur ? Sicut enim per
mafeulinum fexum folet fortitudo intclligi, fic Sc
lus feribit, dicens : Vidi fub altari Dei animas inter- s' 9'
fettorum propter verbum Dei-, dr tefiimonium quod
habebant, dr clamabant voce magna, dicentes : TJfque-
quo,Domine,J.antius dr verus,non vindicas fanguinem
nofirum, de bis qui funt in terra ? Et datafunt eis fin-
gulx fiolx albx,dr diclum efi illis,ut requiefeerent tempus
adhuc modicum, donec impieatur numerus confier-
vorum dr fratrum ipforum, qui interficiendi funt ficut
xfi illi. Quid namque cft fingulas illis ftolas albas
tribuere, nifi animabus eorum bèatitudinis æternar
immortalitatem- confcrre ? Quid vero eft, donec
eledorum numerus impleatur requiefeere, nifi fuper
femininum poteft infirmitas defignari : Sc de eo E turæ refurredionis gloriam expedare ? In qua niferiptum
cft : Jfiuia etfi mortuus efi ex infirmitatey fed
vivit ex virtute Dei. Ipfe cft enim fummus Pontifex
nofter, qui in ara crucis pro totius mundi fa-
nitate, fui corporis hoftiam obtulit. Pontifex videlicet
futurorum bonorum, qui per proprium fanguinem
in fanda, æterna redemtione inventa, feme!
intravit. Hæc autem vacca rufa dicitur, ut in
eafanguinis Chrifti rubor evidenter demonftretur.
De quo in Canticis canticorum Sponfa loquitur,
dicens : Diletlus meus candidus, dr rubicundus. Candidus
nimirum ex divinitatis fpecie, rubicundus
cx paflionis cruorc. Hac itaque hyffopo ille folummirum
iterum fingulas ftolas albâs accipient ; quia
immorralia Sc incôrruptibilia corporum fuorum ve-
ftimenta refument. Quia ergo fandi viri ad æternæ
felicitatis premia non fblùm anima, fed ctiam
corpore poft judicium tranfeunt, redè de eis dicitur,
quia in terra fùa duplicia poffidebunt. Hujus liai ot.
incrementa felicitatis Propheta intuens, ait : Au- s‘Xl
ditui meo dabis gaudium dr Ixtitiam, dr exultabunt pfal, 3.
ofifa humiliata. Animarum noftrarum offa virtutes
funt, quæ nimirum in hac vita humiliantur, quia
afliduis tentationum impugnationibus indefinen-
ter turbantur. Tentatio enim cft vita hominis fu-J^ t-
I i iij