Vi des ergo hie duplicem hujus Sacramenti ritum , jpri- 1
hium manus impofitionem, alcerum undionem Chrifina-,
tis in fronte, qui comprchendic fignationem , quia un-
gendo imprimitur fignum crucis. Hos duos adus diftin—
guit Alcuinus lib. de Officiis Ecclefiafticis cap. de Sab-
bato fando toties citato, conformiter Ordini, & Ponti-
ficali Romano, 8c noftris Sacramentariis : E t poftquam
in d u t i fa c r 'in t , da t P o n t ife x f u p e r eos oration em , impo-
f i t a f c i l i c e t matin fu p e r ca p ita corum cum invocatione
fep t t fo rm is g ra tia S p ir itu s fa n E li. Oremus. Om nipoten t
fem p ite rn e D e n s , q u i regenerare. H a c f in i ta fa c i t cru-
cem de C hrifinate cum pollice in fr o n t ib u s eo ru tn , dicens .
Guillclmus Parifienfis lib. de Sacramentis : pram ifia enim
oratione fu p e r confirmandos p in g itu r f ig n um enteis de
C h r ifin a te in fr o n t ib u s eo rum : & im pofitis manibus f i t -
p e r capita eorum d ic itu r e i s : P a x tecum. S iq u id em a d
impofitionem manuttm A p o fto lo rum fo le b a t d a r i S p ir itu s
fa n S iu s , dr d a t n r mo do a d impofitionem manuum E p i f -
coporum. Concilium Hifpalenfi 21. can. 7. N e c li c e t eis
( Pre/byteris ) p e r impofitionem manus fid e lib u s b d p t i z a -
t i s , v e l co nverfis e x ha r efi p a ra c le tum S p ir itum trade-
re : n ec Ch r ifin a co n fic e r e , nec bieptizatorum fr o n te s f i -
g n a r e . S. Gyprianus epift. 73. ad Jubaianum : q u o d nu n c
qu oq u e a p u d nos g e r i tu r , u t q u i in E c c le f ia baptifytn-
t u r , P ra p o fitis E c c le f ia o fftra n tu r , & p e r nofiram orationem
d r manus impofitionem S p ir itum fa n S lum con-
f t q u a n t n r | dr fig n a cu lo D om in ico confign entur. Tertullianus
lib. de relurredionecarnis .• f c il i c e t caro a b lu i-
t u r , u t anima em a cu le tu r ; caro u n g i tu r , u t a nim a con*
fe c r e tu r ; caro f ig n a tu r | u t anima m u n ia tu r ; caro mantis
impo f i t tone aaumbratur , u t & a nim a fp ir i tu illum in
e tur. Ubi & diverfos effedus undioni, 8c manuum im-
pofitioni attribuit. Ex illo etiam textu obfervandum ali-
quando manus impofitionem fiiifle unctioni poftpofitaro,
quod videtur etiam in loco fiipra ex Guillelmo Parifienfi
citato.
Ha:c aurem Chrifmatis undio fuit tempore Apoftolo-
rum, quemadmodum & manus impofitio ,■ quamvis Ja cobus
de Vitriaco cap. 37. hift. occidentalis contrarium
afleruerit-: H o c Sacramentum pa r tim in fiitu tum eft ab
A p o f t o l i s , quantum a d manus impofitionem § p a r t im ab
E c c l e f ia , q uantum ad u n S lion em C h r i fm a t i s , q u o d non
legim u s A p o flo lo s fe c iffe . Contrarium enim apparet-ex S.
Paciano antiquiflirao feriptore. Siquidem ille epiftola 1.
feribit ad Epifcopos ligandi 8c folvendi audoritarem flu-
xifie ab Apoftolis, ficut baptifmatis & Chrifmatis; H o c
ergo ( inquit) fu p e ra d ifica v im u s , q u o d A p o fto lo rum
doSlrin a fu n d a v i t . D en iq u e & E p if c o p i A p o f to li nomi- ■
t tan tu r :. f i c u t d e E p ap h rod ito P a u lu s d iß e r it : fr a t r em
Cfr commilitonem ( in q u i t ) me um , ve ftrum a utem A p o f lo -
lum . S i ergo & la v a c r i dr C h r ifm a tis p oteflas majorum
& longc charifmatum a d Ep ifcopos inde d e fe e n d it , & l i g
a n d i qu oq u e a d f u i t , atq u e fo lv e n d i. Et paulb poft;;
E r g o n ec C h r i f in a , n e c b a p tifin q , nec criminum remiffioa
n e c in n o v a tio corporis fa n S la p o te fta ti e ju s in d u lta eft ?
q u ia n ih i l p ropria ufurpatione m andat um e f t , to tum q u e ,
i*t e x A p o fto lico j u r e , d e f lu x i t . * Imo & praxim fuifle
oftenditur tempore Apoftolorum, ut notum eft exhiftoria,
quamex Clemente Afexandrino refert Eufebius lib. 3. hift;
Eccl. cap. 17. ubi dequodam Epifcopo , qui baptizaverat
uemdam juvenem fibi a S. Johanne Apoftolo commen-
atum , feribit: u c r o Tt\eitv a v id <f>vXctx/ne/.ov IßnmjUf iiw
e y & y fit . toJ* Kue/ou. id eft, ubi fignaculo Domini tamquam
perfedtä animi cuftodiä fignallet. Quod non poteft aliter
intelligi, quam de Chriimatione, qua: eo quod fiat in j
modum crucis in ipfa fronte , ut poftea dicetur, redtd
fignaculum Domini appellatur : quemadmodum & in E-
cloga vitae S. Arhanafii in Bibliotheca Photii num. 258; -
m-T»^ bh^ um f « f t , ! a t p ^ y J b f in w u a v . id eft >
qui cum eos inunxillet, Chrifti fignaculo coniümmavit.
Agitur enim ibi de pueris illis a puero Athanafio baptiza-
tis, quibus poftea S. Alexander Pontifex Confirmationis
Sacramentum contulit. Unde 8c dicuntur fignari Chrif-
tianiapud S. Athanafium epift. 1. ad Serapionem. d J i x«*
ojiam « 7ioT« jgîïim X5M o y& y if ivtf. id eft , fi creatura: in
illo ( Spiritu fanéto ) unguntur & fignantur. Et apud
Tertullianum lib. de refurre&ione carnis : Caro f ig n a t u r ,
u t & a nim a m u n ia tu r : 8c lib. deprsferiptionibus hærc-
ticorum j ubi probat diabolum fimiam efle divinorum
myfteriorum : d r fit a d h u c memini , m ithra f ig n a t i l li s
in fr o n t ib u s m ilite s fiuos. quod etiam fatis indicat to <pu*
Kcucmziov. id eft, cuftodia : fignatio enim ilia eft robur 8c
cuftodia animæ •, unde redte Tertullianus fubjunxit:«f
& a nim a m un iatur. Et mérité Clemens adjunxit epithe-
ton TtAflor, id eft perfeétum , quia hujus unétionis &
fignationis eft perficere 8c confummare baptizatos : quo-
circa a S. Dionyfio dicitur Ttwaniui cap. 4. Eccl.
Hierar. id eft confummans & perfediya undio. Et in cita-
j ta Ecloga vita: S.Athanafii dicitur AS'W npCSWinhfiuovi.
id eft, Chrifti fignaculo confummavir.
Accedit audoritas S. Auguftini , qui hunc chrifina-
tionis five fignationis ritum appcllat Sacramentum ; ergo
ab Apoftolis manavir, quia à Chrifto inftitutum eft. Siquidem
ita nos docet lib. 2. contra litteras Petiliani cap.
104. E t in hoc unguento Sacramentum C h r ifm a tis in ter prétant
v u l t i s , q u o d qu id em in gén èr e v ifib ilium f ig n a -
culorum fa c -o fan Slum e ft , f i c u t ipfie baptifmus. & in
Pf almum 141. A d u lt a Sac ram en t a a lit e r a tq u e a lit e r a c -
cipimus ; q u a d am , f i c u t n o ft is , ore accipirnus, quttdarh
p e r to t urn corpus accipirnus , qu a d am f r o n t e p e r f ig n um
N o t a 3 3 4 . F a c i t c r o c em in f r 'o n t e ,
Undio Chrifmatis fit in fronte in modum crucis ex
^ antiqua Ecclefîæ confuetudine. S. Auguftinus in Pfalmum
' 141. in fu lte t il li c C r u c if ix o ; v id eam ego in fr o n t ib u s reg
um crucem C r u c if ix i ; 8c paulo poft : m u lt a S a c r amenta
a lite r a tq u e a lite r ac c ip irn u s , q u a d am , f i c u t n o ft is ,
ore, 8 c c .S . Gregorius Papa lib.3. Regefti cap. 1 6 . a Bachia-
rius epift. ad Januarium : r e ftru atu r porta in A n a l b o th ,
q u a in terp r eta tu r refporidehs fig n um , qu od fu fp icam u r
effe f rontis p a t ib u lum , u b i fig n um fa lu t i s noftra , & D o minica
fan SH ta tis a c cipirn us, q u o d eft aurea lam ina u b i
pont i f e x nomen D om in i fe r ip tum m andat u r accipere t e -
tragrammaton . V i s f e i r e q u ia non incongrue por t am A -
n a th o th , q u a in terp r eta tu r refpondens f ig n u m , p ro p a -
tib u lo fr o n t i s accipirnus ? J u n g i t P r o p h e t a h u ic p o r ta u n g
u en t ariorurn lo c a , q u a p e r tropdlogias nominum a b a lii f
v ir tu t ib u s d icu n tu r effe reftruSla. U n g u en ta r io rum autem
loca q u a fiu n t , n i f i ilia q u a C h r ifm a tis fa n B if ic a tio -
ta n g u n tu r ? Vidor Uticenfis lib. 1. de perfecutione
VandaTica : E t f r o n t em , in q u a C h r iftu s v e x illum f ù a f e .
c e ra t cru c is , rugatam defeenden tts a tq u e rugientes o f
tenderent n e r v i. S . Gregorius Turonenfis lib. 2. hift. cap,
3. I g itu r r e x omnipottntem D e um ih f r in i t a t e confefius
b a p t ïja tu s e ft in nomine P a t r i s , & F i l i i , dr S p ir itu s
fa n E li , d e lib u tu fq u e fa c r o C h r ifin a te cum fig n a cu lo
cru c is C h r ift i. Prudentius in Pfychomachia :
P o f t in fe r ip ta oleo fr o n t i s f ig n a c u la , p e r qu a
U n g u en t urn r egale datum e ft, & Ch r ifin a perenne.
In Cathemcrino, hymno qui inferibicur pro omni hora :
D i e trophaum P a ffio n is ,
D i e triumph.alem C r u c em ,
P a n g e v e x i llum n otatis
JQ u o d refu lg et fr o n t ib u s .
Et in Apotheofi :
Ip fe qu oq u e exa n im is p ofito d iadem ate p r inceps
P a lle t ., & a ft a ntes cir cu n ffp ic it ; e cquis alumnus
C h r ifm a tis inferipto fig n a r e t tempera fig n o ,
Q u i Z o ro a flra o s turbaffet fr o n t e fitfurros.
a Nunc lib. 4. Ep. 16.
Agit de Tuliano apoftata, qui cùm facris magicis operam A & S p ir itu s fa n E l i , A m e n . P a x t e c um , d r c,
daret, odprxlentiam cujuldam.juvenis ïàtelfitis baptizati *•— J- |
mrbati dæmones, nullo dato refponfo, aufugerunt. Jefle
Ambianenfis epiftola fiipra citata : P o ft h a c con firm a eum
E p if io p u s d e C h r ifin a te in f r o n t e . Hinc capiendus eft
Tertullianus lib. de præfcriptionibus hæreticorum : t in -
g i t d r ip fe qu ofd am u t iq u e cr eden t es d r fid è le s f u o s , e x p
o fit io n em deliElorum de la v aero r ep rbmittit : & f i adh
u c memini , m ith ra f ig n a t il li c in fr o n t ib u s m ilites
fu o s . Et hie quidem ritus Latinon
Apud Guillelmum Parifienlem lib. de Sacramentis
hanc formulam reperire eft : Configno t e , & cruce con-
firm o te . Q u ia a utem ( inquit) P o n t ife x d i c i t j p in g en d o
charaElerern , confign o te & cruce confirmo te , in t e lli-
g e n d a .e f t con fign atio. Apud Albcrtum magnum mfi Bibliotheca:
S . Vidoris in Suburbio Parifienfi in 4, lent;
pag. 234. hsec'forma confirmationis extat : Confirmo te
f ig n o cru c is , d r Ch r ifin a te fa lu t i s in nomine P a tr is dr
F i l i i , & S p ir itu s fa n E li. In alio Pontificali mf. quod
At Græci olim non folùm frontem ungebant, led etiam aflervatur in Ecclefia Rothomagenfi hæc viderc eft : tunc
aures, nares, & pedus, ut docet S. Cyrillus Hierofolymi-
tanus Catech. 3. my flag, xsm to juvjumv >
JV« à.mn.a.yk'n iî»ç ajpfmç, Iw 0' /srçftitç airdpamç
•mum^cS -afo q tp i, 8 c c . id eft, E t p r im o u n g im in i in fr o n te
; u t amovea tu r a v o b is p u d o r , quern p r im u s tra n fg r ef-
f o r homo circum fereb at : fim u lq u e u t p o ffttis amoto v é lo
à fr o n t e g lo r iam D om in i, in fp ic er e . D e in d e v e to aures
ung u n tu r , u t a ures a d d iv in a m y fteria p e r c ip ia t is -, de
Mat, qu ib u s I fa ia s d i x i t : & a d d id it m ih i D om in u s a d a u -
d iendum : d r D om in u s in E v a n g e l io , q u i h a b e t aures
a u d ien d i , a u d ia t . P o ftea in n ar ibus , u t d iv in um per-
cipientes unguentum d ica t is : C h r if t i bonus odor fum u s ,
CT in e'ts q u i fa lv a n tu r . T um v e r o in peElore , u t in -
d u t i thoracem j u f t i t i a , fo r t e s adv e r su s in fu ltu s diaboli
In libro Severi Patriarchs: Alexandrini de baptifma-
te fignantur & unguntur Chrifinate omnia eorum tnem1
bra, frons vero tribus vicibus. • Apud Æthiopes verb omnia
ferè eorum membra unguntur, frons, oculi, nates 1
& labiai aures, dorfunv, & granum pedoris, lèu oS
ftomachi ; tibia:, ôculna: genua, & omnes junduræ ;
lôla pedum & Ipina, ut darum eft ex Ordine myfteriorum,
fa c ia t crucem in fr o n t e eorum C h r ifin a ( lege, C h r ifn
t e ) d ic e n s : C on fign o t e f ig n o cruc is & confirmo C h r if-
, mate fa lu t i s in nomine P a t r i s , & F i l i i , dr S p ir itu s
fa n E li , A m e n . F a x v obifeum., v e l , tecum. E t cum f p i r
itu tuo. Tandem in Pontificali Romano fic habetur :
S ign o t e f ig n o c r u c is , & confirmo te C h r ifin a te fa lu t i s
ß in nomine P a t r i s , & F i l i i , & S p ir itu s fa n E li s u t im -
p lea r is S p i r i tu fitnElo, dr. habeas v itam atern am . y . A -
men. GtxcL vetb prxmifiä hac oratione, ut habetur in
eorum Euchologio, «x»7»f Stamm na/*P>a.f\éj ßjcahcSyii jÄ&.ou\
duTUK/ du) aifQLytJtt, 8c c . id cft,tu Domine, omnium Rex 8c
mifericors, dona ei & fignaculum largitionis fiindi, 8c
omnipotences:aHörandique tui Spiritus. Inter ungendum
dicunt af&t-yc- Jioputf mAifjucnt dfiou. id eft, fignaculum
doni Spiritus fandi. Qux quidem formula extat in can.
7. Concilii primi Conftantinopolitani, in quo ftatuit Concilium,
quod vocant. Hodie apud Grxcos unguntür frons, ç
oculi , nares , os, aures, pedus, manus ,• 8c pedes j uc
vid,erq eft in eorum Euchologio. Et hæc de uridione ;
feu fignatione.
Tandem notàndum eftin hoc noftro codice S. Eligii
nulla extare verba, feu formam, quæ inter ungendum
proferantur, quemadmodum * ncc in editis , nec in vetuf-
fq rPontificali mf. quod affervatur in Ecclefia Rothomagenfi
, putaturque eflè Anglicanum. Olim tarnen invoca-
' jionem fandilfimæ Trinitatis adhibitam fuifîè videmus
apud Alcuinum lib. de divinis Officiis cap. de Sabbato
fàndo. Idque ex praxi Ecclefîæ Romanæ : D e h a c re
A p o fto lic u s a p .id Romanos ita a g it : P o ftq u am P o n t ife x
b a p t i z a v e r i t , v e l qu ib u s ju ß e r i t ip fe , le v a n t ipfos infante
ut Noyatiani, Maceaoniani, Apollinariftx, 8c
quidam alii hteretici, qui äbjurata haerefi Ecclefia: Catholic
« reconciliantur, Chrifinate ungantur in fronte , ocu-
lis , naribus, ore, & auribus, dicendo : orpatyie SdpiaE
mAj/MLitf dytov. Apüd. Severum Patriarcham' Alexan-
drinum lib. de ritibus -baptifmi ■ hanc formam videre licet
: Chrifinate. fitnElo fu a v i ta t i s odoris C h r ift i D e i , f i -
g i/ lo v e r a f i d e i , complement0 p ignoris S p ir itu s fa n E li ob-
fig n 'a tu r td lis . N . in nomine P a t r i s , & F i l i i , d r S p i r
itu s fa n E li a d v itam f e c u l i fe c u lo r um , A m e n .
Hadenus de Sacramentis baptifmi , & »confirmationis.
Sed quia multa quae ad baptifmi ritus fpodare vi-
deiitur', prxtermifimus ,; non abs re erit fi his qua: feri-
pfimus libellum-Theodulphi Epifcopi Aurelianenfis^de
ordine baptifmi fubjiciamus , quem mf. ex -Bibliotheca
Corbeienu habuintus, in quo omnia qux ad Sacramentum
baptifmi fpedant, enücleatè lätis cum myftica inter-
pretatione exponuntur : cui etiam elucidationis gratia
quafdam notationes adjungemus.
R i VERÏNTI S S IMO AT Qü E ;C A R. I s SI
F RATRi J oh a n n i E p i s c o p ö , T h eq-
s in manibus , 8 c c . Infra : E t poftq uam in d u t i fu e r in t ,
d a t P o n t ife x fu p e r eos o rationem, impofita f c ili c e t manu
fu p e r ca p ita eorum cum in voca tion e fep t t fo rm is g r a tia
S p ir itu s fa n E li. Oremus : Om nipoten s fem p ite rn e D e u s , D plena tarnen obedientia. Præcepifti enim mihi, immo
m. Prxceprnm tuum, vir venera-
peregij bilis J o h j etfi non lolerti efficaci:
Theodulphi. libellus
de ordine
baptifmi.
q u i regenerare. H a c f in i ta , fa c i t crucem de Ch r ifin a te
eum p o llic e in fin g u lo rum fr o n t ib u s , i ta dicendo : I n nomine
P a tr is ,■ & F i l i i , d r S p ir itu s fa n E li. P a x t ib i.
R e fp o n d en t om n es : E t cum S p i r i tu tuo. Apud Amala-
rium lib. 1. de Offic. Eccl. cap. 2. idem habetur: D i ä t
Romanus l ib e llu s , de quo f t p e commemoravimus. O r a tio
n e e x p le ta f a c i t crucem cum p o llic e e x Ch r ifin a te in
fin g u lo rum f r o n t ib u s , i ta dicendo : in nomine P a t r i s ,
& F i l i i , d r S p ir itu s fa n E li. P a x t ib i , & cum S p ir itu
per te caritas prxcepit , ut quiouldam quteftionibus de
ordine baptifmi a Domino, & gloriolo Imperatore Ca-
rolo tibi tranfmiffis breviter, & cito refpónderem.’ Coar-
tantibus itaque me hinc -brevitate, qua cogebar brevi
fermone res magnas expedite, illinc temporis anguftia ,
qua cito quod jufleras adimplcre volebam' quod julUfti.
^Quod opus ütinam eflet tarn efficaciter expletum, quam
eft libenter fulccptum.' Quamquam ergo mihi fpatiosè
-tradandi, 8c Patrum volumina revolvcndi, quioufdam
In Ordine Romano præmittuntur hæc verba -. Con firmo occupationibus præpedientibus, facultas nulla fuppeteret,
t e . O ra tio n e e x p le ta interrogantibus D ia c ö n ib u s nomi- 0— " ^ ‘ J—| - ------- ------ 1
n a fin g u lo rum , P o n t i fe x , tinElo p o llic e in C h r ifin a te ,
fa c ia t crucem in fr o n t ib u s fin g u lo rum , i ta dicendo : Co n firm
o te in nomine P a t r i s , d r F i l i i , & S p ir itu s fa n E li.
fy . A m e n . P a x tecum, y . d r cum S p ir itu tuo. In Or-
dinibus mis. Tiliano, & S. Germania pratjs'fic habe-
& me ad juflionem implendam caritas promoveret ;de
•fingulis, qüæ mihi occurrere potuerunc, celeri curfu feri-
pfi , 8c veftræ fraternitati mifi ; utfi non habuerinc ref-
ponla emolumentum, faltim obedientia habeat frudum.
Quæftiones interea iftæ , ut ego re node certus fum, à re-
gali celfitudine non fiint fadæ neceffitate difeendi, fid
1J
tur : Confirmo te d r fig n o in nomine P a t r i s , d r F i l i i , E ftudio docendi : nec, ut ipfe lois ablolutis de nefiiti:
* In edit. Vatic. & Guflanvii. conlentientibut mfs. & Theodcr.
legitur : ut autem furrexerit a fon te , iîle qui euni fufeipii offer at
turn m i Prejbytero, qui faciat fignum crucis de Chrifinate cum pollice,
in vertice ejus t d ic en sQ ca t omnipotcas, Pater Pontini noftri Jcfu
Chrifti, qui te regeneravit ex aqua & Spiritu fanfto, quique
dedit tibi remiflionem ömaium peecatotum , ipfe te Uniat-Chrit
mate falutis in vitam atternam. Reft. Amen.
Z iij