x~j\ San chi Gregorii Liber quintus 271
fcrit, qualis in codera culmine manferit, oftendit. A £hiomodo ingreffus efi fdcob in KLgyptum, dp ex-
Vtrf. 4.S.& <SQuia
enimrapinæ violentiairç non exercuit, dicit :
Loquimini de me coram Domino & coram chrifio
cu ts , utrum bovem cujufquam tulerim, aut afinum.
Item quianulli nocendi occafionem quæfivit, fub-
junxit, dicens: Si quempiam calumniatusfum. Item
quia debilibus gravis non fuit, dicit : Si oppref
f i aliquem. Item quia de prælatione fua non ter-
rena, fedcælcftia quæfivit, dicit : Side mam cujufquam
mums accept, & contemnam illud hodie, re-
fiituamque vobis. Quia verb in tanto contemtu'rerum
ab omnibus notus extitcrat, fequitur :
E t dixerunt : Non es calumniatus nos ,neque opprefsifti,
clamaveruntpatres noftri ad Dominum, dp mißt Do- &
minus Moyfen, & Aaron : dp eduxit patres noßros
ex JEgypto, dp collocavit eos in loco hoc. Et quia obli-
ti funt Domini Dei fu i , tradidit eos in manu Sifara
magißri militia AJfur,dp in manus philißhinorum,dp
regis Mo ab : dp pugnaverunt adv ers ns vos. Pofiex
clamavere ad Dominum, dp dixere : Peccavimus y
quia dereliquimus Dominum, dp fervivimus Baalim1
dr Aßaroth : nunc ergo crue nos de manu Philißhinorum
, dp ferviemus tibi. Et dimifit Dominus Jerobaal,
dp Barack, dp Jepte, dp Samuel ; dp eruit vos de manu
inimicorum veßrorum per circuitum, & habitaßis
ne que tulijti de mam alienjus quippiam. Di- B conßdenter,
'f t . , .
&
xitque ad eos : Tefiis mihi Dominus adversus vos
dp teßis Chrißus ejus in die hac, quia non invenie-
tis in manu mea quippiam. Et dixerunt : Teßis. Ipfe
verb adhucfubdit, dicens : Dominus, qui fecit Moyfen
& Aaron, & eduxit patres noßros de terra Mgy-
pti, ipfe teßis eß. ƒ ' .
modeftia 3’ Qii° *n o c o notandum e f t , quia bona quæ
r famæ fecit vir l'anftus, non dixit : mala verb, quæ non fc-
onfuicre cjLt ^ eXpo{uit ; ut filendo ad ætema lucra bona fer-
c’ varet, &C loquendo odorem bonæ opinionis non
r z is puderet. Paulus verb loquitur, dicens : chrißi bonus
odor fumus in omni loco. Ipfe etiam quofdam
,2. 24. redarguens, ait: Nomen Dei per vos blafphematur
inter gentes. Hinc item difcipulum admonet, dij.
Has quidem mifericordias fadas fecundum (W.
hiftoriam idcirco commémorât, ut in eo, quodre- dj'j1IU -
gem petiit, reum fe coram Domino populus agnof-
eat. Nam qui ad omnia pericula fiibmovenda Do- «ndi.
minum præfentem habuit, hominem fuper fe regem
necelTarium non habuit. Ipfam autem præ-
fentiam Domini per impenfas mifericordias often-
dit, dum de manu Ægyptiorum per Moyfen &c Aaron,
& de manu Sifaræ & Philiftninorum, &; de manu
régis Moab per Jerobaal, Barach, & Jepte , &
à Samuele eos liberatos alferuit. Quo in loco val-
dc quærendum eft, cur petitio,qua rex petitur,tam
diftri&è & reprehenditur, & ipfa divinæ mifericor-
diæ auxilia populo Dei per prælatos homines imccns
: oportet etiam Epifcopum bonum teßimonium C penfa elfe doceantur. Qua in re quid refpondenhabere
ab iis qu'tforis Junt. Dum ergo mala fe tarn
cautè vitafleafleruit, & ingentiabona, quæ fecit,
filuit : apercé vir beams oftendit, in quanto culmine
virtutum ftetit, dum mala reprobando, ad ele-
^torum exemplum odorem fervavit bonæ opinio-
nis : & occultando virtutum opera, præmia cufto-
divit æternæ retributionis. Sed notandum, quia
cum Dominum teftem fuæ innocentiæ aflereret,
ipfum Dominum feciffe Moyfen Aaron dixit.
Quid eft hoc aliud, nifi quia &c virratis fuæ culmen
oftendit, fed in tanto culmine folus apparere no-
luit ? Quafi latentibus fenfibus dicat : In tanta ani-
mi virtu ce mirandus non fum: quia in ea folus non
fum. Contemmm rerum in munere virtutis hadum
eft, nifi quia valde diverfa eft pradatio regum
a prxlatione judicum J Ifti quidem ut pares pra?- p3
funt, illi verb in poteftate priceminendi arrogan- tuala»:
tiam exhibent dominationis. Ifti innocentia: fine
teftimonimn coram Domino &c omni populo com-
mendant: quia nec aliquem opprimunt, nec alie-
num aliquid in fuis ufibus tollunt: illi verb non fo-
lum propria fubditis auferunt, fed etiam ipfas fub-
ditorum perfonas onere fervitutis premunt. Subdens
ergo ait:
Videntes autem, quod Naas afcenderet, dppugna- yi’J.4
ret adversus vos: Nequaquam, d ix ijlis : fe d rex' erit
fuper nos >• cum Dominus regnaret in vobis.
6. Quafi dicat: Ad hoc vobis hominem elegi- ipf0JS
beo, fed hunc in intentione vans laudis non ha- D ftis, ad quod Deum habere folebatis. Quem nimibeo
: in quo valde meliores atque fublimiores cer-
110. Et quia ipfum Moyfen & Aaron Dominum
fecifte afleruit, tale eft item ac fi dicat : Quod
malatam fortiter cavere potui, illius debet gratiæ
adferibi, qui Moyfen &c Aaron tales fecit. Sed ad
quid fan&us vir ifta præmiferic, oftendit : quia fub-
intulit, dicens:
Nunc ergo fa te , dp judicio contendam adversus vos
coram Domino de omnibus mifericordiis quas fecit
vobifeum dp cum patribus vejhis.
4. Ordo fummæ rationis eft, ut qui bonaagere
rum locum fi fpiritualiter difeutere volumus, hoc
ex eo colligitur : quia qui carnalem fibi præeiïe ex-
pemnt, divinam gratiam à le repellunt. Nam dum
humilium dodtorum exemplo vivunt, velut ab Æ-
gypto liberanmr : quia caliginem mundani amoris
toto defiderio fiigiunt. Quia etiam omnium vitio-
rum tyrannidem eorum doftrina evadunt, velut de
manu Sifaræ, Philifthinorum, & regis Moab, mifiis
ducibus, liberantur. In quibus Deus jam folus oro-
nipotens regnat : quia dum humiles Paftores foris
imitantur, regnantis inter fe divinitatis amorem
gratanter excipiunt. Dicat ergo Propheta : Dixiftis
mihi : Nequaquam ,fed rex erit fuper nos s cum Do-
T'cliber?1of- non curat: 5 ma^a 1° alhs nequaquam reprehendat.
fi,rC caveat?0 Sandhis ergo vir priùs mala fe vitafle cautè afleut
ruit, deinde ad reprehenfionem aliorum profiliit ; B minus regnaret in vobis : ut oftendat, quia qui car-
eledti prædicatoris mores infinuet, qui prædica-
tionis frudum bene ferre non pr$valet, nifi cum
id, quod de æternitate lucidum prædicat, fplendi-
da etiam converfatione demonftrat. Dicit ergo :
Nuncßate,dp judicio contendam adversus vos de omnibus
mifericordiis Domini. Stare quidem auditori-
bus, eft intentionem mentis ad verbum prædicatoris
erigere. Merito ergo ftare præcipiuntur : quia
do&or nihil exhortando proficit,fi auditor mentem
ad ea, quæ loquitur, non intendit. Eafdem mifericordias
enumerans, ait :
nalibus ic imitando fubjiciunt, divinx gratix dignitatem
perdunt. Notandum etiam, quia Propheta
Samuel per virtutem humilitatis ubique fe ele-
dis oftendit in norma re&itudinis. Nam cum Ifra-
eliticx plebis liberationem aflereret, non air: Mi-
fit Dominus Jepte & me; fed: Jepte dp Samuel, &
eruit vos de manu inimicorum veßrorum. Se qui- Grätig
dem quafi alium nominavit, ut virtus liberationis libera^
non adferiberetur perfonx mifli: fed gratix mit-
tentis Dei. Mißt, inquit, Dominus Samuel, & emit
vos. Quafi dicat: Quem voluit, raifit ■, per quem
voluit,
voluit, fecit. Et fortafle de fe quafi de alio loqui-A Manus Domini divinæ eft fevcricas ulcionis. Quæ
tur : quia non ipfe eft , qui per feipfiim loquitur : profedb manus fiiper filios & patres extenditur,
/pH CninriK lan iT iic Pt-nnio npi-miflinnn Haï HMSS /..'..v. y]:..!»: y/.«..._— fed Spiritus fandus. Et quia permiflione D e i, jam .........I * i • „
rege conftituto,vir Domini ifta loquebatur; ad hoc
profedo loquebatur, ut regerà &c populum ad Dei
culcum dirigeret, non ut iplàm dignitatem regiam
cvacuaret. Unde & fubjungens, ait :
N une praflo eß rex veßer, quem elegißts, dppeti-
fiis. Ecce dédit Deus veßer vobis regem. Si timueri-
tis Deum, dp fervieritis e i, dp audieritis vocem ejus,
dp non exafperaveritis os Domini, critis dp vos, dp
rex veßer qui imperat vobis, fequentes Dominum
Deum veßrum. Si autem non exaudieritis vocem Do-
mini , fe d exafperaveritis fermones ejus, erit manus
Domini fuper vos, dp fuper patres veflros.
ereDeum,
jfoviatur,
(ufficitcum
divini contemtus merito, &: reprobi prarlati &c
fubditi puniuntur. Eadem quoque manus ad ultio-
nem extenditur, cum vox Domini non auditur,
cum ejus fermones exafperantur: quia i i , qui divi-
na mandata quafi dura & importabilia refpuunt,
intolerabili pccnx onere in riituro depnmuntur.
Stulta quippe audacia hominis, unde ad modicum
fiibire ea, qux fibi videntur afpera, refugit; inde
fe afperioribus in xternum fubdit. Nam fi fapien-
ter faperet , hoc fibi quod difplicet, fuaderet: ut
per dura&alperahujus breviflimi temporis, dura
& afpera evaaeret futurx damnations. Hxc pro-
" fedo dura corda carnalium velociter atidiunt, fed
7. Hæc profedo non myftica, fed hiftorica funt per falubre confilium facilè molliri non poflunt.
in omnibus. Nam ubi prælati & fubditi reprobam Bene ergo fubjungitur :
vitam ducunt, divinæ ultionis pcenam pariter fub- Sed & nuncfiatc, & videtc rem ifiam grandern, ferf.
‘ eunt. Sed quia feparatim * ducuntur bona, fepa- quamfatfurus efi Dominus in confpcttu veflro. Num-
ratim mala ; ilia, pro quibus mantis Domini fuper quid non mefsis tritici efi hodie ? Invocabo Dominum,
eos fiitura prædicitur, fubtilius confideranda funt. & dabit voces dp pluvias ; dr fcictis & videbitis,quia
Quid ergo , quod ait : Si timueritis Dominum ,dp grande malum feceritis vobis in confpeffu Domini,
fervieritis ei : nifi quia plerique divinæ diftridionis petentes fuper vos regem.
judicia metuunt,& tarnen prava agere non defi- 9. Quia tam attente, te tories ifta petitiô regis Quotpceat/s
ftunt ? Paventi quidem corde futura judicia cogi- reprehenditur, hoc eledis infinuat : quia qui ad cul- C^°c1jjn^n.tb’uâ
tant, fedpræfenti voluptate devidi, mala commit- men fandæ Ecclefiæ carnales provehunt, gravifli- Eccic/Sube^
tere nequaquam/vitant. Bene ergo poft tirnorem ma peccati obligatione retinentur. Nam peccata nacuIa c°c~
Domini ejus fervitia memorantur : quia ille folus reliqua fingulafis poenæ meritum obtinent : qui ve- <*unt"
timor probabilis eft, qui dum mentem concutit ,£ r o carnalempræpofitum conftituit,totincurrirpoe-
ad boni operis ftudium trahir. Item quianonnulli narum mérita, quot illé fidelibus fubditis præbet
fiint, qui per timorem Domini quædam mala ref- pravitatis exempla. Sed grave pondus criminis de-
puunt, aliqua bona agunt ; & tarnen nec mala pic- poni non poteft, nifi aufteritate magnæ compün-
nè defèrunt, nec bona fufficienter operantur, ad- dionis. Compundionis autem gratia menti non in-
jungitur : Et audieritis vocem ejus. Qm vocem Do- funditur, nifi priùs ipfa ei peccati magnitudo mon-
mini audit, & bona plenè agit, &: mala penitus ftretur. Propheta ergo Domini, ùt ad congruæ poe-
deferit. Eadem yero bona opera in deledatione nitentiæ frudum peccahtem populum provocaretj
per mirabilem motum aëris, ei infinuat magnum
peccatum tranfgreflïonis. In mefle autem tritici,
pluviæ & tonitrua in ilia regione non fiunt. Bene
autem fubfèquenter adjundum eft :
Clamavit Samuel ad Dominum, dp dédit Domi- Terf.is.&iç.
nus voces, dp pluvias in die ilia : dp timuit omnis
fuavitatis habenda funt, non in æftimatione afpe-
ritatis. Nam qüibus femper dura & afpera videntur
quæ à Domino præcipiuntur, paulatim deci-
dunt & dèficiunt. Hinc enim per femetipfâm Veritas
dicit : Jugum enim meumfuave efi, dp onus
meum leve. Hinc Johannes ait: Mandata ejusgra-
via non Junt. Gravia quippe non funt eledis : quia
dum æternæ vitæ gloriam magno defiderio appe-
tunt, præcepta Evangelica gratanter ferunt. Poteft
& os Domini prædicatio perfedæ caritatisin-
tclligi. Quafi enim oris fui blandimenta volebat
oftendere, cùmdicebat : H oc efi praceptum meum,
ut diligatis invicem ficut dilexi vos. Hoc quippe
præceptum Domini, hoc jugum eft divinæ fùavitaSa
pao.ppyuffliuç si ninitum/ hist CD /of/ml inum, & Samuelem. D i xitque uni- C /IVinil o!fvvn.ir . . . . . . J ' ver fus populus ad Samuelem : Or a pro fervis tuis ad
■- Dominum Deum tuum, ut non moriamur. Addidimus
enim univerfis malis nojhris, ut peteremus nobis regem.
10. Quod fanè,fi ad noftra tempora deducimus, Magnis cla-
ut populus ,ad cognitionem peccatorum veniat, moribusfirfc-
. . . .. prædicatores pro eis ad Deum clamant: quia fide- paftoresTOftutis.
Qmd enim levius, aut umquam gratius, quàm lium falutem magnis defideriis flagitant. Clamare lent,
amor fertur ? Quid præterea grave non leviter to- quidem prædicatoribus, eft eledorum falutem malerat,
qui amat ? Quidquid enim diligitur, cum gna devotione poftulare. Ad quorum clamorem Quofrutfu.
magna devotione portatur. Quia ergo vinculum Dominus vocem dat : quia peccatorum corda ex-
perfedionis eft caritas Dei & prôximi, bene in ul- citât, ut pravitatis fuæ nequitiam recognofcant.
timo loco Propheta denuntiat, dicens : Si non ex- Dat pluvias : quia excitata corda per infufionem
afperaveritis os Domini, eritis dp vo s , dp rex qui E fupernæ gratiæ adjuvat ; ut non folùm déférât ma-
imperat vobis^fequentes Dominum Deum vejbrum. la quifquéquæ fecit, fed etiam bona fortiter agat,
mi Si car-
1 timoré
‘«adi.
Quafi dicat : Tune bene divinam yoluntatem per-
ficitis, fi & contemtum pravitatis, & boni operis
ftudium in divina caritate folidatis. T une ad fum-
mam æternæ vitæ beatitudinem bene poft Redem-
torcm curritiSjfi ea quæ carnalibus afpera funt præcepta
caritatiSjUfque ad vitæ finein cum jucundita-
te deducitis.
8. Sed quia infirmis & carnalibus loquebatur,
fubfequenter denuntians, ait : Si non audieritis vocem
Domini ,fe d exafperaveritis fermonem ejus, erit
manus Domini fuper vos, dp fuper patres veflros.
T om . m
qua: appetit.Sed hoc in die meflis tritici fieri dicitur,
ut virtus miraculi defignetur. Non eft quidem minus
miraculum immutatio cordis, quam perturbatio
aeris. Non minus miraculum eft arentia corda
revivifeere, quam xftivis ardoribus inufitato more
pluvias inundare. Majus quippe miraculum eft, in-
timo fonitu infenfibilem mentem concutere, quam,
collifis per ventum nubibus, tonitruum infonare.
Sed reftus ordo converfionis oftenditur in ordinata
pofitione verborum. Nam dicit : Dedit Dominus
voces dp pluvias: dp timuit omnis populus nimis Do- s