439 San&i Gregorii fuper Cantica cant. 440
faófcam fubito fcipfim vidcat. Quem liquorem dum A Dilettus meus Candidas eß & rubicundus, deltas yerf. „
fentit, perfe&ius apprehendcre concupifcit : 8c ali- ex millibus.
iy- Candidus &: rubicundus Chriftus c quandodum hocipfum cogitât,-hoc quod modo fle per-cur chtißp
fcntiebat, jam non fentit. Unde follicitatur ad
quærendum, ut hoc idem inveniat : fed aliquando
cùm etiam diu fatigetur, non invenit, quod modo
tam prafens tenebac. Ideo fequitur :
ibiitm. Jjjuaftvi, dr non invent ilium : vocavi, dr non refen
d it mihi.
Ne hac fuavi- 12- Quxrit fponfa dilefltum, fed non invenit}
fruatur1 T 1** a ^ co hifpirata mens affiduè fuavitatc ilia in-
•bftet.1* ^UI tima perfrui concupifcit, fèd corrujjjio prohiber -,
quam in hac vitâ gerit. Vocat ergo Mnon rcfpon-
•deçur ei: quia 8c orationibus 8c operationibus fuis
•dulcedine illius prefèntié fatiari appétit, fed ad B
hibetur; quia nullum omnino peccatum facicns, d-jcatur cii^l
juftitia: pulchritudinem.ex integro tenuit, &: ta- cuodus^' I
men tamquam peccator eilet, ad mortis paffionem |
acceflit. Cui per Prophetam dicitur : Jpuare ergo if*i.s3%2t I
rubrum eft indumentum tuumf Eledtus verb eft ex utrumf I
millibus, quia ex totius generis humani mafia, nul- peccat! £ I
lus fine peccato reperitur: ipfc verb non folum fi- cxPcrs-
nc peccato fuit, fed etiam peccatores fua juftitia
&: fanguine redemit. Sequitur :
Caput ejus aurum optimum : coma ejus ficut data yerf I
palmarum, nigra ficut corvus.
16. Caput Clirifti Deus. Quod caput bene au- Caput Cmöü I
Votum fuum hoc quod invocat, non occurrir. Rc- arumm' dicitur; quia ad comparationem Creatoris om- Dcui.
ftat ergo ut in fe revertens fe cognofcat, & per pis creatura res vililfima petpenditur. Com* ejus . o ,
Scnpturas fan£tas dile<ftum luum magis illo guftu ßcut elau fdmorum, n ifr* ficut corvus Quid per
-----:— u . u ----- rnmns r.hr,-n^ a ;«
Sponfum qux-
rcus cuftodes
a dear.
adjuta perquirat. Et hoc eft quod fequitur :
Invenerunt me cufiodes, qui cufiodiunt civ it at cm §
pcrcufferunt me, & vulneraverunt me : tulerunt pallium
me urn cufiodes murorum.
13. Dum inquifitione diledti fponfa follicitatur,
in cuftodes civitatis incidit : quia dum fandta mens
defiderio Sponfi fui Chrifti fe affligit, predicato-
rum verba in Scripturis divinis fufeipit, & eis
a quamdiu à Chrifto a exulat, ejufdcm quem quxre-
b bat b amori intendit. In quibus quid exercitatio-
nis inveniat, fubjungit : Percujferunt me, dr vulne- *
raverunt me : tulerunt pallium meum cufiodes muro-
a quitus falu- rum. Cuftodes percutiunt fponfam 8c vulnerant;
fi"* pradicatores fanfli dum cxleftia loquuntur,
d>itur. amantem animam afficiunt, 8c majori amore fagit-
. tant. Pallium tollunt ; quia fi quid pompé fecula-
ris refiduum erat in corde, exhortationibus fuis ah
animo auferunt. Pallium tollunt } quia aliquando
ante verba pnedicatorum nos non cognofcebamus ■
ipfique omne quod intcriùs latebat dum loquuntur,
detegunt. Quod dum fit, ampliùs diligendi funt :
ut pro nobis diledto loquantur, devotiusexo-
randi. Quod agit fponfa dum fubjungit :
yerf. t. Adjttro v o s f i Ha Jerufalem ,fi inveneritis dilettam
meum, ut nuntietis ei quia amore langeo.
14. Dum enim fan&is viris cogitationcs noftras
• referamus, dum eis five viventibus nobifeum, five
S !n apU- ^am Vltam æcci'nam ingrefiis defiderium noftrum
nuntii. mtCI cxP‘^ndimus, & per Deum oramus , ut Domino
Chrifto pro nobis orando offerant defiderium quo
afficimur, quid aliud agimus, quàm filias Jerufa-
lem adjuramus, ut dile£to, cui nobis proximiores
funt, nuntient quia amore languemus ? Sed & ipfi
San6ti, fi adhuc nobifeum funt, & oratores flips
orant, .& qui ut nuntient, orantur, præ humilitate
tamquam ignari interrogant, dicentcs :
ytrf. ç. Jl>uaUs efi dilettus tuus ex diletto, 0 pulcherrima
mu tier um ?
Sed quia quo ardentiùs diligunt, eo dulciùs ver- '
ba de eo repetunt, idem ipfum iterum dicunt :
Men. Jpualis efi dilettus tuus ex diletto : quia fic adjurafiinos?
J
Dilefhis ex dile^io Sponfus dicitur : ut videlicet
per repetitionem dile£Honis,maximus amor loquen-
tis oftendatur. Vcl dileftus ex diledo bene Chri-
ftus vocatur ; quia fi Filium diligimus, & Patrem
ex quo eft, confequenter amamus.Rcfpondet fponfa
fubfequendo, dicens :
J ^ot°mag. quem fcquicur edit. Gilo t. exultai,
r mnnuUi cd. amore incendit ; cctcri amore intendit.
Sancti qux-
ceflores, &
comas Chrifti, nifi fideles quofque intelligimus ? fiddesoïi
.Qui,dumfidem Trinitatis in mente cuftodiunt,
Deo adhérentes, quod credunt faciunt, quafi in
capite pendentes honorem portant! conférant. Palma
au tern in altum afeendendo valde proficit, &
vi&oriam fignificatione fua prétendit. Corné ergo
ficut daté palmarum funt : quia ele&i quique dum
femper ad alta virtutum fe efFerunt, per Dei gra-
tiam quandoque ad vidoriam fe perducunt. N igré
autem ficut corvus exiftunt : quia quamvis virtuti-
bus fe erigant, femper tarnen peccatores fe die co-
gnofcunt. Sequitur:
Oculi ejusficut columba fuper rivulos aquarum, qua Verf-
latte funt lota, dr refident juxta fiuenta plenifsima.
. 17. c Oculi fponfi ficut columbé funt} quia pré- JpG« oculi,
dicatorcs Chrifti qui viam nobis oftendunt, infim- Pr*dicai0ici
plicitatc vivunt. Super rivulos autem aquarum efle °
perhibentur,quia femper in refe&ione divinarum
Scripturarum convcrfantur. Lade verb funt lotx •
quia gratia creatricis fapientiæ tamquam ladema-
tris, à peccatis per Baptifinum funt mundaté.Quid
autem per fiuenta pleniflirna,juxtaqué refident,
intelligimus, nifi facræ Scripturæ profunda & ar-
p c dida, qué difeerpimus, quibus nos reficimus,
dum ea legendo vel. audiendo haurimus ? Ad hoc
etiam columbé juxta fiuenta refidere folent, ut
volantium avium umbram in aqua videant, fuper
quam fe projicicntes, ungues rapientium fic effu-
giant. Sic fandi yiri in Scriptura fanda fraudes dé- 5ana;
monum perfpiciunt, &: ex deferiptione quam vi- pturafaw
dent, quafi ex umbra hoftem cognofcunt.Dumque fraudfs fxm0'
fe confiliis Scripturæ ex toto addicunt,ut videlicet S . pCrpl
nihil agant nifi quod cx refponfo Scripturarum au-
( diunt, quafi in aquam fe projicientes, hofti illu-
dunt.Qué fiuenta pleniffima dicuntur : quia dequi-
bufcumque fcrupulis in Scripturis confilium qué-
ritur, fine minoratione de omnibus ad plenum in-
n venitur.
Gena illius ficut areola aromatum, confina a pig- yerf. n.
mentariis. ; ; 1 ^
iS. Si per oculos prédicatores defignantur, be- Gen*chiifli,
ne per genas ipfi in Ecclefia figurantur, qui in Ec- Martyret.
clefia martyrio vitam finiffe perhibenmr. Dum
cnim pro fide Chrifti. fanguincm fuum funderc non
dubitant, quafi gêné in facie Sponfi rubent.Per eos
quippe pulchricudo fidei Chriftianæ publicatur :
quia ad quantum fidei prémium tendant, often-
dunt, dum pro ca moriuntur. d Qué bene ficut i
c In nonnullis mff. &: omnibusc.rcnfis, oculif?onfi. ; .crrorc-manilcftà-
In Val-cl. Rem. & Tbcod. qui( fciliccc Martyres ) bene
4 4 1 E x p o f i t i o C a p . V . ’ 4 4 2 .
areola aromatam ciïe dicuntur : quia dum in con- A tttr. Sed venter diftinâus fapphiris efle perhiftantia
fidei, martyrio eledi exerceiitur, per cul-
a turn virtutum fandé opinionis fama, a quafi odo-
re aromatum dilatanjur. Sed areolé aromatum à
pigmentariis conferuntur} quia Martyres fandi &c
à précedentibus prédicatoribus ad confeffioiiem
roborantur, &: à fubfequentibus'ad imitationis
exemplum populis adducuntur. Ab illis qui præ-
ceffçrunt, pigmenta virtutum coluntur : ab his verb
qui fequuntur, pigmenta exemplorum fumun-
tur. Unde & fequitur :
j ' Labia ejus lilia fiillantia myrrh am primam.
Martyres 19 - Quid enim per labia Sponfi, nifi ipfos quos
r, labia dicimùs prédicatores Chrifti, intelligimus ? Qui
nvrrham 1______U > t__________ > ____ _____
betur : quia in noftra corruptione quam portavit,
céleftia opera per miracula qué faciebat, paflioni-
bus noftris inferuit. Sapphirus enim qui aëreum ço-
loremportât, bene cæleftia fada qué in miraculis
oftendebantur, defignat. Venter verb Chrifti fapphiris
diftinguitur : quia dum inter paffiones carnis
divina miracula operabatür, quafi incôrruptionc
corruptio variabatur. Qua difpenfatione Apofto-
li in fade eruditi funt, & ad pafiioncs tolerandas
robufti extiterunt. Ideo fequitur :
Crura illius columna marmorea, qua fundata funt yerf. iSt
fuper bafes a areas.
ü . Per crura enim Apoftolos intelligimus, per His ad fidem
nyrrhain ^um mortes Martyrum populis predicant, quafi fi quos univcrfiim mundum cirCuivit 8c fidemVis eruditi> & ad
t. myrrham mortificandis. carnibus ad condimentum pr^dicantibus, populis audientibus fparfit. Quibus SnfirmaTi
diftillant. Qux myrrha bene prima efle dicitur: ipfe in Evangclio ait : lie in orbem univerjum, & ^poftoli.
quia nullus fic mortificatur, quomodo ille qui pro pradicate Evangelium omni creatura. Sed crura co- M*rc'lS- */•-
Chrifto martyrio finitur. Primam enim dixit non lumnjEmarmore^elfepcrhibentur: quiaEcclefiam
pro. tempore, fed pro dignitate. Quid eft quod la- inflexibiliter fuftinent, dum contra omnes adverfabia
Sponfi lilia elfe dicuntur, nifa quod illi per rios eorum predicationibus8cexeniplis roboratur.
quos Chriftus loquitur, necelfe eftutmundifint, Super bafes autem aureas column* fiindare funt \ ill* column*
quia a Prophetarum di&is ut fortes exiftererit fi- ^cclcfi* qni-
’ • — ’ - - - ’■ DUS ba/ibn.c
8c per eos bonus odor afpergatur ? De quibus erat
or. 1. is. Apoftblus Paulus, qui dicebat : Bonus odor fumus
Deo in omni loco, dr in his qui pereunt, dr in his
qui falvifiunt. Sed notandum eft, quoniam quid-
quid in Ecclefia juftitia: 8c fortitudiriis habetur ,
ab ipfo Chrifto per exempla operum illius trahi-
tur. Ideo fequitur:
f. 14- Manus illius torn at tie s, aurea, plena hyacinth is-.
>aum 20. . Quid enim per manus Chrifti defigna-
1A1 defen- tur, nifi opera fandfca qux in mundo gefiic, 8c qux
c'Jehan. nobis- imitaiida proponuntur ? Ipfe enim ait: Jpui
P me diligit, me fequatur. Et Apoftolus: £)ui dicit fe.
r *• in Chrifio manere, ficut ille ambulavit, dr ipfe am-
bulare debet. Manus verb tornatiles effe perhiben-
tur: quia faincta opera ejus fine impofitione iniqui-
tatis cx omni parte in juftitia gradiebantur. Quod
enim tornatur y in rocunditate. fui fine obftaculo
volvitur. Sic Chrifti opera in reditudinis rotundi-
tate volvebantur: quia nulla culpa ei adhxrebat:
qua minus juftitia ejus in rotundum ducerenir. Au-
rex etiam manus elfe dicuntur: qtiia quidquid extends
inter homines operabatur, interiüs in divini- ^
b tatis puichritudine difponebatur. b Manus quoque
Sponfi plenx hyacinthis effe dicuntur : quia qui-
cumque illius opera pio corde imitantur, felicita-
tis xternx muneribus in retributione ditantur. Un-
Un.12.2g. & idera Redemtor ait: £>ui mihi minifir at, me
fequatur, dr ubi ego Jitm, illic dr minifter me as er it.
Sequitur:
Um. Venter ejus eburneus, difiinttus fapphiris.
dem integram acceperunt. Unde ipfe primus Apo-
ftolorum ait -.H abemus firmiorem proph eticurn fier mo - 2, PtU
nem, cui bene facitis intendentes tamquam lucerna
ardenti in caliginofo loco. Ideo enim aurex dicuntur
, quia luce fapicntix refplendere feiuntur. Sequitur
:
Species ejus tit Libani, elettus ut cedri. ibidem.
23. Libanus quippe mons eft in quo fiiblimes val- Pcr chriflum
de 8c odoriferx arbores habentur. Interpretatur
autem Libanus dealbatio five candidatio. Et de mur.
Chrifto dicit Apoftolus Paulus : Ipfe fattus eft no- i-cor. 1.30.
bis a Deo fapientia dr fanttificatio dr juftitia. Bene
ergo fpecies ejus ut Libani exiftit} quia per eum
credentes dealbamur : ci fi adhxremus radicitus,
fublimes efficimur. A cujus gratia etiam bonx opi-
nipnis odorem, fi quem habemus, accipimus; Ele-
<ftus etiam ut cedri efle dicitur; quia de co Pater loquitur:
Eccepuer meus quem elegi, dilettus meus, com- lfai. 42. r;
placuitfibi in illo anima me a. -Cedrus autem exccl-
fa eft valde arbor & odora& imputribilis. Chriftus
autem excelfior cedris exiftit : quia quamvis homo
fit, tarnen Deus elfe non defiftit.De quo per Ifaiam
dicitur : Et fublimis erit valde. Odorus etiam fuper if*. $2. i+;
omnes eft ChriftuSj quia ipfe de feipfo ait : Ego flos cant. z.i.
campi, d° lilium convallium. Et per fponfam ei di- Cant.i. 3.
citur : Curremus in odorem unguentorum tuorum. De
quo hie bene fequitur :
Gut tur illius fuavifiimum, dr totus defiderabilis. yerf rs,
24. Per guttur quippe voces transfcruntur,&: fa- Verbum Chriiftimorta
ZI- Q è d Per ventrcm > nifî mortaiitas ? Et quid pores in ventrem hauriuntur. Quid ergo per gue- mquami
immona- per ebur, nifi inGörmptio defignatur ï Ebur quippe tur Sponfi, nifi Teftamentum Chrifii intelligimr p“ ‘
f f valde dur:lb‘le os habetur,& m ornamenca Regum per quod Chriftus nobis loquitur, & in quo quàm
aflumitur. Venter ergè Chrifti jfegjfc eburneus elfe fuavis fit Dominus, à fidelibus guftatur î Totus er-
dicitur : quia mortaiitas Chrifti .ad immortalita- E ;g0defiderabilis efle dicitur fquiaper hoc quod de
tem perducitur, dunvper refurreaionem ad gloi eo bona omniàanima fanftaaudit. maaisacmagis
rr iuamm PP nattvriisc ffuuii , RR ePgfriisc lvvii/dlpellii/c'nert émtmernnnii , iinn. vs iiittoa æ».- /Z_____ ___ • 1 ^ ^
ternacollocatur. De quo dicitur : chriftus refur gens
ex mortals, jam non moritur, mors illi ultra non domi-
nabitur. Quyverè in ornamento Regum affumitur :
quia quifquis carnis fux rex &: dominusefte/proba-
tui-j ipfius Chrifti mortalicate 8c■ refilrre&ione^
amore cognitionis 8c fpe immorralitatis ornatur.
Cor' *•3U Unde alibi dicitur: Js^uigloriatur, in Dmiino glorie-
* Val-cl. quafi odor. ....
1 In aliis edit, excepta vet. Parif. poll difponebatur, add i tur : quid
verb per hyacinthum, qui valde pretiofus lapis efi, nifi munies retribufemper
eum videre concupifcit. Cujus tot bonis
•enarratis confequenter concludit, 8c dicit:
Talis eft dilettus meus, dr ipCe eil amicus meus, ibidem,
filia Jcrufialem. .
2j. Sed enumeratis töt laudibus, oftenfis tot mu- Mutua de
xieribus, quis audiens hon concupifeit, quis inten- Chrifto collo«
dens non inardefeit? Fidelis quippe anima quxque, meentivum!
quo dulciora 8c ampliora de Rcdemtore fuo audit,
tionis itcrni defignatur t Manus ergo fponfi, &c. H*c nullis in mff. ex