
4J9 Noræ & obfêrv. in Librnm Sacramentorum 460
Choro non f i tn o v en te , & fta n s in medio oftii f a c i t bre- A condone in Litania majore : C.onftffio v e rb vem a lium a lv
tm e xh or t ationem.
Quinto notanda cft hxc forma abfolutionis : A b f i l v i -
mus v o s v ic e B . P e t r i , 8cc. qua: non extac in boc codi*-
ce S. Eligii, nec in'codicibus Remenfi ■, & Rodradi, ne-
que in lib. 6 . Halitgarii mf.. tories citato, neque apud
Henricum Caniiîum libro fupra citato. In his enim omnibus
poenitentium reconciliationi orationes tantum ad*
hibencur. Quod ériam videre eft apud Alcuinum cap. de
Ccena Domini. Scd in Ordine Romano -, 8c in codice
Tiliano mf hxc formula Abfolucionis feu reconciliatio-
nis extat, qux cum formula codicis Ratoldi fatis conve-.
nit : N o s etiam ftcu n d ùm au ftor ita tem nobis in d ig n is à
D e o commijfim a b folvimus v o s a b omni v in cu lo d e li-
Clorum veß ro rum : Ht mereamini habere v itam a ter -
nam. P e r tum q u i v e n . Non extat in Pontificali Roma-
Hic iubjiciam aliam abfblutioriis formulani nota tu di-
gnam , nuper inventam Perrachoricis in quodam fepul-
cro Abbàtiæ S» F ronton is, quam profère R. P. Johannes
du P u y Francifcanus Rccolle&us in libro de ftatu
Ecclcfiæ Pcrrachoricenfîs, in Guillelmo de Montebrul-
pho Epifcopp. Effoffis in diéla Abbatia quibufdam ve-
teribus fepulcris plumbea crux inventa eft, in cujus altera
parte hæc lune feulpta reporta :
S a c r o FONTE BAPTISMATIS I l l l A N -
Tï DONATOR, E l IE V O CA TO R. O BUT
a o t Em K a le n d as Ma u , a n n o D o m ini
M i l l e s i mo s e p t u a g e s i m o p r i m o ,
REGNANTE P h IUPPO. FRANCORüM Rfi-
G E.
In ejus medio h arc duo elementa : O. N. incifa funt ; in
altera parte hxc (untexarara.
t e ru t r um , & cuilibet , etiam m in or ’s p o t e ß f ie r i ■ : q u o -
n iam p ro p te r v en ia lia non f ip a r d tu r homo a D e o , n ifi
u ltra modurn p er incuriam e x c e d a t : f i c u t n ec p e r f ia b i em '
v e l im pttigin em a liq u is in L e g e J eparabatur a cafiris.
F i t a utem h a c con fejfto, non q u o d p o jfit a p e c c a t is abjol-
v e r e , f i d q u ia p ropter propriam humiliationem , dr pec-
catorum nofirorum accufationem , & fr a t r i s orationem
mun damur a p e c c a t is . V n d e & non d ic im u s , E g o ' d i -
m i t t o t i b i p e c c a t A T u a , f i d d icimus or und
o , m ifir ea tu r tu i omnipotens D e u s , 8 c c . Ubi vides,
cum ait in mundatipne venialium non proferri, d im it t0
t ib i p e c c a ta t u a , fed orando, m ifir ea tu r tu i omnipotent
D e u s , lignum eft hanc fuifie formam abfolutionis a
mortalibus, d im it to t ib i pe c cata tu a , qux nihil aliud
fonat , quam forma noftra vulgaris , ego te abfiolvo,
B &c;G
rxci in abfolutione a peccatis utuntur multis for-
mulis deprecatoriis, quas videre eft in eorum Eucholo*
g io ; cum camen priüs faciant mentioncm poteftatis ab-
folvendi fibi divinitus conceflx : m * Si<mm, 8cc. id eft >
D o m i no s D ecs o m n i p o t e n s , q ji i po-
TESTATEM DEDIT SANCTIS A pOSTOLIS
SOIS L I G A N D I ATQOE SOL V END -I V, I P S E
TE DIGNETOR ABSÖLVERE F. E L I A A.
CONCTIS PEC:CATIS TOIS i ET QJJANTOM
M E£ FR AGILITATI PERMITTITüR SIS
ABSOLOTOS ANT-E F AGI E M ILLIUS , QUI
VI VÎT ET REGNAT IN SECULA SE CU LORO
M.
Hxc non poflùnt intelligi de abfolutione ab excom-
municacione : quia ibi nulla eft talis abfôlutionis mentio ,
fed de abfolutione à peccatis. Neque hue refèrri poteft canon
39. Concilii primi Arauficani : Q u i recédant de cor-
fo r e foen iten tia accepta, p la ça it f in e rtconcil'tatoria man
u eos com municare, &c. Nam in ejufmodi abfolutione
nihil fîmile repereris. Deinde hic canon, régnante Phi
T u , Domino, p e r JdnClos A p o fto lo s tuos don a ß t i i s , q u i
in fa n f ta E c c le f ia fu c c r f f iv c p e r tempora fa c e rd o ta li
fu n g u n tu r officio ,fa cu lta tem in t e r n s d im itten d i p e c cata ,
lig a n d i a tq u t fo lv e n d iom n e vin cu lum in ju f t i t i s ; obfec ra-
mus .itaque pro F ra tr e nofiro N . q u i coram te a ß a t , t r ib a l
ei tuam mijericordiam, difrumpens vin cu lum peccatorum.
Et paulo poft ; Om n ia v o la n t a r ia , & in v o lu n ta r ia p e e -
ca ta condona. Et paulo poft t H u n c f i r v u m tuum a Ugamine
lib e ra p e c cato rum , &c. In quibufdam exemplari-
bus, qux continent Canones, ex quorum rigoreinjun-
guntur posnitentibus facisfadiones, repericur hujufmodi
forma : D om in u s nofler J e fu s C h r iß u s , q u i d e d it A p o f i
C tolls f u i s potefiatem , q u a p e r silos t r a n f iit a d nos „ \
ovfyfitimi n t . jd eft, a b fo lv a t te . Tarnen prxter formulas
iilas deprecatorias dicunt, a id eft,
habeo te venia donatum. Ec Petrus Arcudius lib. 4. de
Sacramento Pcenitentix cap. 3. exiftimat in his verbis (i-
tam efte formam abfolutionis a peccatis apud Grxcos^ pro-
batque nihd'aliud fignificari , quam £ <go te abfolvo a pecca
t is tuis. Chriftus abfolvens paralyticum , & peccatricem
mulierem,dixit Match. 9. Mar. a. Luc. 5. & 7. D im it tu n -
tu r , t ib i pec cata t u a , & , remit tu n tu r t ib i p ec cata tu a .
Tandem notandum eft olim non dari folitam abfolutio-
nem non modo ab excommunicacione , fed etiam a peccatis
ante peradtam integram petnitentiam feu fetisfuftio-
nem ( nifi in mortis arciculo : aut ad preces Martyrum
feu Confeflorum aliquid de ea Epifeopi remitterent, 5c
indulgerent) ut manifeftum eft ex Ofdine Romano, co^
lippo Francorum Rege, primo videlicet, de quo prxfa- pjdice Tiliano, codicibus Remenfi, Ratoldi, lib. 6 . Ha-
:rba intclligcnda func, jam obfoluerar. Puto ergo
hunc monachum pio quodam devotionis motu voluifle
baptifmatis fui, & abfolutionis exemplar in hac cruce ex-
aratum fecum in fepulcro recondi. Hxc autem verba ,
fits a b fo lu tu s , xquipollent noftrx formx , ego te a b f il•
Inrerceffit olim controverfia inter S . Thomam &
quemdam dodtorem de abfolutionis forma : hoc afleren-
te earn efte deprecatoriam : E t qu o d v i x t r ig in ta anni
tffitnt, qu o d omnts h a c fo la fo rm a u tebantur : A b fo lu t io -
nem & remiffioncm tn b u a t t ib i omnipotens D e u s : illo
contra contendente formam abfolutionis efte enuntiati-
vam feu indicativam per hxc verba , ego te a b fo lv o , &c.
qux judiciariam Sacerdotis poteftatem indicant. Quern
vide opufculo XXII.
Alexander de Ales quxft. 60 . art. 3. membro 2. ferilitgariimf.
epift. S. Innocentii fupra citata ad Decentium
Epifcopum , epift. 91. S. Leonis : M e d ia to r enim D e i ,
& h om inum , homo C h r iftu s J e fu s , h a n c pra p ofitis Ec cle-,
f i a tr a d id it poteftatem , u t & confitentibus aftionem.
pcenitentia d u r e n t , & eofdem fa lu b r i fa t is fa t t io n e p u r -
ga to s , a d communiontm Sacramentorum p e r ja n u am r e -
conc iliation is a dmitterent. Ex Sozomeno lib. 7. hift. Eccl.
cap. 16 . S ta n t autem in eo moefti & v e lu t i lugen tes : f in i -
toque demurn D e i fa c r ific io , pa r tic ip e s non f a E l i , quorum
pa r tic ip e s f i e r i puros D e i cultores fas - e r a t , cum
p la n t in & Lamentatione fem e tip fo s in terram pronos a b -
ji c iu n t . Tu rn e x a dve rfo lamentabundus Ep ifcop u s a c -
cu r r en s , con fim ilite r hum 's cum e ju la tu collabitur : ac rota
denique E c c le f ia multitudo lacrymis fu ffu n d itu r . P o f t
E p ifco p u s primus e x u r g it , & ja cen te s e r ig i t , & qu a n tum
fa t i s e f t , pro peccatoribus-pcenitentias a g ent ib us p r e -
bit fuifle indicativam vel depiccatoriam : S e d contra f t B c a tu s , tos d im it tit . P r iv a t im deinde fp o n te fu a quifqi
ob jic ia tu r aubd abfolutio S a c e r d o tis , qua f i t txp r e jfio n e v e l je ju n ii s , v e l lotionum ciborumque a b ft in en t ia , v e l
taliurn v e rb o rum , ego a b jolvo t e , v e l Dom in u s a b fo lv a t a l i i s , quib us ju f iu s eft , fe ip fum affiligens , t tempus e xp e -
, ma g is e xp r im it abfolutionem a peccato , q u am confef-
f i o poenitentis.
Fuit etiam aliquando hxc forma ufitata, E g o d im itto
t ib i peccata t u a , ut darum eft ex Radulpho Ardente,
ü a t , in quantum Ep ifcop u s p r a ft itu it . È la p fo dernum
p rafinito d i e , poena jam quaft debito quopiam e x o lu t/ t ,
■ jiiç àfMpôat ctvtiTUj, faxtet W Attou ÔKXùntiàÇu. id eft, À pec-
ca tis a b f i lv i tu r , populo in E c c le f ia con ju n g itu r .
F i x e ille : idque juxta ufum Ecclefîx Romanx > & Occi- A litgarii libros in lucem edidit. Hujus fèxtiiibri mentio fie
dentalium , ut fupra docer. ^ ^ in ejafdem operis mf. Prxfatione 5 qux fùb ftnem mutila
Id etiam confiât ex edidto illo Romani Pontificis, quod
fuggillat temerè Tertullianus lib. de pudicitia : A u d io
etiam edittum t f i t p ropofttum , & q u 'tdcm fe r tm to r ium .
P o n t i fe x f c i l i c e t M a x im u s , q u o d e f t , E p if co p u s E p i f i
coporum ed ic it : E g o & mocchia & fo rn ica t io n is de l i f t a
poer.itentia f u n f t i s d im itto .
Cùm eftènt auccm quinque gradus Poenitentiæ, ut videre
eft in epiftola Canonica S. Gregorii Neocxfarienfis Epifeopi
can. ultimo, 1. e s&m w jn t. id eft, fletus, eorum qui
extra portam Ecclefîx fiances in ludlu poeniteneix flebant,
& exeuntium fidelium genibus obvoluti eos, ut pro Ce
orarent, enixiùs deprecabantur. 2. dxf»a<nc. id eft, auditio,
eorum qui intra portam in narchece flabant, & divinas
Scripturas audiebanc, 8c cum Catechumenis exibant. 3.
xznniuiaf. id eft, fubflratio, eorum qui fubflernebant fe ,
& capita fupponebant Epifeoporum manibus, & cum B
Catechumenis templo excedebanc. 4. msittiç, idefl, eorum
qui cum fîdelibus orabant, nec cum. Catechumenis exibant
, non tamen Euchariflix participes erant, qui quoad
precum patticipationem non eranc excommunicaci, fed
tantùm quoad Euchariflix perceptionem. j. /Adifyc <fW
àjtaopdmv. id eft, eorum qui expiera pcenitentia Euchari-
ftix participes erant, qui non cam poenirences, quàm Ecclefîx
Sacramencis reflituti dicendi funt : quxritur in quo
gradu, an in tertio, qui eft fubflratio, an in quarto qui
eft confîflentia , peccatorum remiflïonem & omnimo-
dam ab excommunicacione abfolutionem <x>nfequeren--
Ego, fàlvo meliori judicio,exi(limo poenicentes ejufmodi
abfolutionem confecutos fuiftè in fine quarti gradus,
eft apud Canifium : S e x tu s quoq ue ( inquic Halirgarius)
p o n e tu r l i be lists a d poenstentiam , q u i non e ft e x la b o r t
n oftra e jtc e rp t io n is , f e d a fiumtus de fe r in io Romans. E c c
le fia , in q u o m u lta & dtv e rfa co n tin en tu r , q u a in C a *
nonibus non h a h e n tu r : tamen fim p lic io r ib u s , q u i m a jo r s
non v a len t c a p e r e , o p o r ttt prodeffie. Hujus autem Prxfa-
tio fexti libri fic incipit: A d d im u s & h u ic operi e x ce r -
p tio n is noftra Poenitentialem Romanum a lte rum , quern de
f i r in io R om a n s E c c le f ia adfumfimus. In hoc libcllo in-
primis reperiuntur ea qux ad posnitentiam dandam, &
ad reconciliandunrpcenircntem fpedtahe: qux omnia, ex-
ceptis tribus capitulis, videre eft apud Henr. Canifium in
fine 5. libri, qux vir do&us optima conjccit efte Halicga-
rii. Hanc priorem partem excipic-altera, cui hujufmodi
titulus prxnxus eft: In c ip it ju d ic ium p e en iten t is , qux decern
capitibus abfolvimr. His adflipulatur Flodoardus lib*
1 . hill. Eccl. Remenfis cap. 19. H u ju s p r s fu lis ( Ebbonis
Arcbiepifeopi Remenfis) h o r ta tu , A li tg a r iu s Cam e ra -
cenfis E p if co p u s f i x libe/los d e remediis p e c c a to r um , &
o r d in e , & ju d i c i i s P e en iten tis co n f c r ip fit , a d quern ta l
i s e ju s e x t a t ep iftola. Deinde fubjungit epiflolam Ebbonis,
poflea refponfionem Halitgarii ad Ebbonem. Sub*
feribit Baldricus lib. 1. Chron. Camcracenfis cap. 38. HsU
dou v a rd o v e rb H a lic h a r iu s ( ita enim ubique feribit hoc
nomen ) fu c c e jf it v i r d o ftr in a A p o fto lic u s , & f id e C a -
th o licu s . H i e pre c ib u s Eb b o n is Rem en fis A r ch iep i/ co p i
f i x libe llos d e remediis p e ccatorum, & o rdine & ju d i c i i s
p e en iten t is c o n f c r ip f it : a d quern E b b o n is ta lis e x ta t tp i f i
tola. Deinde addit Ebbonis epiflolam, cui fubnedtic refponfionem
Halitgarii, prout extant apud Canifium & in
hoc eft, ovïdmaç. id eft, confiflentix. Nam apud Sozo-C noflro codice mCBiblioth. Corbeienfis.
menum capite fupra citato, illi poenicentes, qui MifTx in-
tererant, nec tamen Euchariflix participes eranc, & fini-
tisMiflàrum folemniis cum plandtu & fleru in terram cor-
ruebanc, quibus occurrens Pontifex fîmiliter cum lacrymis
collabcbatur, 8c eos erigens pro illis orabat , quique
deinde privatim jejuniis vel umilibus poenis fe affligebant,
quibus completis peccati veniam confequebantur, non e-
rant in quarto gradu, hoc eft fùbflrati, fîquidem illi cum
Catechumenis è templo exibant. 2. fùbflrati, etfi fe fub-
fternerent impofîtioni manuum Pontificis, illis, de quibus
hîc loquitur Sozomenus, manus à Pontifice non im-
ponebantur > ergo reflat ut locus intelligatur de confîflen-
ribus, qui non exibant cum Catechumenis, fed erant participes
precum cum fîdelibus, fine tamen fumeione Eucha-
xiflix : non fecus ac ii, de quibus hoc capite Sozomenus
Hic Halirgarius fuie Epifcopus Cameracenfîs, ut docec
Baldricus fupra citato capite. Vixit temporibus Lüdovici
Pii, & Caroli Calvi, à quo ultimo miflus eft Confiante*
nopolim ad Michaëlem Imperatorcm : unde multas reli-
quias Sandlorum attulit, quibus fùam Ecclefîam ditavic,
ut feribit Baldricus cap. 40. libri citati.. Hunc autem fex-
tum librum hîc communicamus in gratiam ftudioforum
cum quibufdam cafligationibus 8c notis, ob nonnullos er-
rores qui obrepferunt. Burchardus in fuo decretorum opéré
citât quxdam ex Romano Poenitentiali qux partim hîc
reperiuntur, partim minime. Ex quo conjicere quis p o f -
fit, aut duos olim fùiflè Poenitentiales Romanos, aut eum,
quem exfcripfît Halitgarius, non efïè integrum : nifi fortè
dicamus eum fuifïè mutilatum. Sanè illius, quem damus,
finis defiderari videtur. Erant 8c alii libri Poenitentiales,
feribît, qui in fine confiflentix, ut diximus, abfolveban- ut Theodori Anglorum Epifeopi, & Bedx, quos fxpé
tur. Quamvis autem fùbflrati impofitionem manuum ac- citât Burchardus. Quia verb multi non eranc auchetuici,
ciperent à Pontifice, non tamen hxc erat abfolutio, fed in Concilio Turonenfi 3. can. 22. flatuitur ut, C ùm omnts
tàntùni quxdam precatio & benediétio, qua accepta cum E p if e o p i a d fa c rum p a la tium congregati fu e r in t , a b eis
Catechumenis difeedebant , 8c ita capiendus eft Canon d o cea tu r , cu ju s antiquorum lib e r P cenitentialis p o tijjim ùm
80. Concilii 4. Carthag. Om n i tempore j t ju n i i manus pce- f i t f iq u e n d u s . Et in Conciliis Cabiflonenfi 2. can. 38. &
n i t e n u bus a Sa ce rd otibu s impon an t u r . Et illudCanonis Parifienfi 3. can 32. libelli poenitentiales fine certo auétore
pcrvulgati, quique potiùs poenitentes palpabant, quàm
curabant, interdicuntur. At fecus fe habet is, quem rao-
do evulgamus.
r smponantur.
19. Synodi Laodicenx , tj urai» 1egçjtoxâbrmv van» yfi-
W xasn^Hoanuy. &c. idefl, & cùm i i f u b man um
a c c c ß e r in t, & difetfifirin t ( è templo videlicet ) fid e lium
p r e ce s f ie r i .
N o t a 678. A d b s t o D o m i n b , & c.
Hxc & fequentes orationes habentur in codicibus Rodradi,
& Remenfi.
N o ta 67p. P r æ s t a q u æ s d m u s h u i c f a -
&c.
Pufatio Balithgarii.
A d di mu s etiam huic operi exceptionis noftrx
Poenitentialem Romanum alterum, quem de ferinio
Romanx Ecclefîx adfumfimus : actamen à quo fît edi-
tus ignoramus. Idcirco adneètendum prxfcriptis Canonum
In cod. Remenfi hx tres oration« adduntur : Om n ip o - £ fententiis decrevimus : ut fi forte hx prolatx fententix alit
tn s fem p ite rn e D e u s , confitenti t ib i h u ie fam u lo tuo, 8cc.
Om n ip o ten s & mifericors D e u s , q u i peccatorum in d u l- .
g en tiam in confcjjione c e le ri p o fu if t i , & c. Ubi celer con-
ieffio eft promca, parata, devota j non invita 8c coadla.
D om in e f a n f t e , P a t e r omnipotent., s te rn e D e u s , r effii-
c e fu p e r h u n c fa m u lu m , 8 c c . Quarum dux priores extant
apud Henricum Canifium, & Halitgarium Af. lib. 6.
qui Pcenitentialis dicitur, qui hondum editus eft. Nam
Canifius tom. 5. antiqux Ledionis quinque dumtaxat Ha-
. fuperfluz funt vifx : auc penitus, qux defiderat, ibi
de fingulorum criminibus nequiverit invenire; in hac fal-
tem brevitate noviftlma omnium fcclera forfiran inveniec
explicata.
Incipit qualitcr fufeipere deb earn peenitentem E-
pifeopi, v e l Presbyters.
QU ot i e s cumqjue Cbrifliarii ad Pmnitentiam
accedunc, jejunia damus, 8c nos communicare cum
Pcenitentialis
Romanus, feu
liber tri. Ha-
litgarii.