Ï91 Sancli Gregorii Liber quartus 192
cipere, Sc judicium per ver tere, apercé a perhiben-A nequior cernimr, quanto tiianifeftiùs, âtque ätrotur.
Qui enim laborare pro cæleftibus negligunt ,
ne celle eft, ut in appetitu terrenorum ar&iùs infe-
rantur.Declinare quidem poft avaritiam, eft ambi-
tione rerùm terrenarum tota intentione defluere.
Nam nonnulli funt, qui terrena lucra per avaritiam
expetunt , fed tarnen poft avaritiam non déclinant
: quia Sc temporalia appetunt, fed in appetitu
eorum incurrere crimen vitant. Déclinant ergo
poft avaritiam, qui pro terrenis, quæ ardenter
ambiunt, incurrere crimen ncqüaquam pertimef*-
cunt. Animam quippe foam æftimant inferiorem
omni re quam pofliint concupifcere. Hinc nam-
que eft rapina violenta, hinc fiunt furta latentia :
ciüs perpetratur. Sed nos nondum ad illa regni
tempora difeutienda pervenimus, in quibus ifta fieri
mala etiam ad litteram deferibuntur: dum ergo
juxta propofitum noftrum de eleclo Sc bono loqui-
mur, utile videtur, ut etiam jus regis, quodpradi-
citur, qualiter in bona parte po0ic accipi, mbtili-
ter videamus. Nam fi aliquid boni fpiritualiter nön
oftenderet,nequaquam in hac facra hiftoria dice-
retur{
Locutus eß Samuel ad populnm legem regni,
fcripßt in libro, & repofuit cor am Domino.
4. Quid eft, quöd Ifraelitarum filii ponendi in •SanßJ
regis curribus dicuntur ? Sed prariatorum fanfbe
quia eos quibus avari prævalent, violenter oppri- B Ecclcfiæ currus eorum devota funt defideria. Nam
munt, Sc quorum rebus inferre violentiam ne-
queunt, furta inferre moliuntur. Sxpe Sc quibus
non prevalent furto manuum, infidiantur falfitate
verborum. Unde Sc filii Samuelis, ordinato pro-
ceffu, in inordinata avaritice confufione denotan-
tur, cum dicitur:
Declinaverunt pofi avaritiam, accepere munera,
perverterunt judicium.
3. Qm enim uc munera acciperent, judicium
perverterunt, ad inferendum furtum concupita:
rei, non qusefierunt obfeuritatem noftis, fed tene-
bras rarionis. Et notandum, quia ardor avaritia;
caufa eft accipiendorum munerum,& acceptio mudum
fuperna gaudia ferventer appetunt, velut in
curribus per alta feruntur. Hinc eft quod Elias in 2 m
curru igneo in cælum fublevatus afleritur : quia •
profe&o ad fimerna gaudia foftolli non poterit, qui
ea per alta Sc ferventia defideria non inquirit.-Cum
ergo boni auditores per exempla prædicatorum
terrena contemnere, Sc amare æterna incipiunt,
Ifraelitaium profe&o filii in regum curribüs po-
nuntur. Et notandum, quia Sc tolli dicuntur, Sc in
curribus poni : quia priùs debent à carnalibus defideriis
abftrahi, ut bene valeant foperniamoris igni-
bus inflammari. Quæ nimirum terrena defideria,
quia non facile deferuntur, tolli filii perhibentur.
nerum caufa eft pervertendi judicii : ut Prophetæç Nam per magnam violentiam fieri oportet,ut ternarratione
hujus vitii pravitas oftendatur, non fo-
lùm qualiter in reproborum cordibusproficit, fed
à San&orum mentibus qualiter extirpari funditus
poflit. Nam fi perverfitas ifta judicii ex acceptio-
ne munerum nafeitur, qui munera non accipit, ju-
dicium non pervertit, Sc oblata munera leviterref-
puit, qui avaritiæ radicem à corde fuo penitus ex-
tirpavit. Sed iftam culpam filiorum Samuelis, ple-
niùs videndo, quàm loquendo, colligimus. Nam
jfi ad deftituta Ecclcfiarum loca refpicimus, ubi parer
fenefeit, notam avaritiæ fufcepti muneris, Sc
perverfi judicii filii incurrunt : quia ubi per lucra
turpia Re&oris perfona difTolvitur, fubjedti gregis
Sacci dotes mi
ld viventes,
rena defideria ele£tus auditor penitus déférât, Sc in
cæleftibus fublimiter fe fuftollat. De hac quippe
violentia Dominus ait : Rcgnum coelorum vim pati-
tury & violenti diripiunt illud. De hac Paulus ait:
Nemo coronabitur, nifiqui legitime certaverit. Quod .
etiam his verbis latenter oftenditur, quia filii qui
tolluntur, non in fedibus, fed in curribus poni perhibentur.
Curru quidem antiqui pugnare confue- sictJ
verunt. Sed & qui curru ducitur, fublimisac terri-
bilis contra hoftem fertur. Ele&i etenim viri tanto JJJjJ
fublimiores arque terribiliores funt occultis hofti-
bus,quanto interni amoris celfitudine altiùs pro-
w fecerunt. Sublimes quippe funt, quia ufque ad
corda facile diffipantur ,ut in fe nequiter vivant, eorum intentionem malignorum fpirituum fugge-
£c aliis exempla pravitatis præbeant. Sed libet in ^ ftio non pertingit. Te’rribiles etiam font, quia re- jn y,'
iis valdc admirari judicia omnipotentis Dei. Nam probare eorum confilia tanto faciliùspofTunt, quan- 1
filii Samuelis, dum poft avaritiam déclinant, dum to per intimi affe&us vigorem in fuperni gaudii 1
contemplatione confiftunt. Hoc quidem quoties Sn " *
his dicitur, qui adhuc carnales funt, piarum mina-
rum illis bonitas exhibetur. Quod taie eft, aefi
dicat : Quia virtutis perfonam petitis, fub ejus disciplina
vacare vitæ otio non poteftis. Quare Sc Qui fol
equitçs régis Sc, perfecutores regalium quadrigaT
rum, tribuni Sc centuriones fieri perhibentur. Omnia
quidem hæc militiæ terrenæ funt- Dum ergo
‘équités, Sc perfecutores quadrigarum, tribuni, &
centuriones fieri prædicuntur,. ad omne belli excrcaufa
pervertendi judicii munera fufcipiunt, populo
, cui præfunt, exempla pravitatis impendunt.
Ipfe autem populus, dum regem petit, de culmine
poteftatis Prophetæ filios abjicit. Deus vero
omnipotens Sc regem petentium preces fufeipit, Sc
irafeitur, quod petatur. Quibus profetto rebus
turbari pofliimus, fi eorum rationem non fubtiliter
videamus. Quidenim juftius eft,quàm,ut populi
judicio corruat,qui reprobo mentis fuæ judicio fie
ftuduit, ut fe fequens populus periret ? Sed tamen
cùm facerdotes malè vivunt, à laïcis judicandi non E citium fummoventur. Equités quippe funt, quan-
funt. Digne ergo indigniorem recipiunt, qui indi- do in virtute fpiritus carnis fuæ voluptatis fl
gnum indigné ejicere præfumferunt. Nam de filiis
Samuelis dicitur : Acceperunt munera, dfperverterunt
judicia. De eo autem rege, quem filii Ifracl
petunt, terribiles valde minæ proferuntur, quia di-
• citur : Agros veflros tollet & olivet a , & dabit fervis
fu is. Et quis fapiens non attendat, quia nequius fit
publicâ violentia agros Sc vineas tollere, quàm ut
acciperent munera, prætextu veritatis judicium
permutare ? Hæc culpa quadam verecundia tegi-
tur , pùdore obumbratur. Culpa vero ilia tanto
* »Y-WW; Sc Cilot. frohibentur.
reftringuntur, & cuiiftisiilecebrofis motib^sma-
gnapoteftate dominantur. Veluteniin equofubli-
mis invehitur, qui per bonum câftitatis carni Cux
præpofitus, liber, ôevfclox, & effugere hoftem,
cùm dedignatur, poterit, & invadere,cùm dignatur.
Per hoc quidem quodbene præfidere didicit, tanta
virtutis incrementa accepit,ut velut ittuentis equi-
tis itiipetum fuftinere hoftis non poffit. Et quia in Qjin
virtutis fuactobore exempla eleftorum Patrum fe- J'«“1.
quuntut,petlècutoresfunt regalium quadrigarum.'
i . dant-
Quadrigæ
Quàdrigæ etenim régis font, bona exempla ele£H
prædicatoris. In eis quippe Sc pugnans Sc trium-
phans oftenditur : quia dum fan&a opera prædica-
toris afpicimus, hune profefto fublimem videmus
Sc in agone cértaminis, Sc in virtute triumphi. Sed
carnalibus defideriis opprefïï videre hune in qua-
drigis fuis poflunt, perfequi ejus quadrigas non poffunt.
Velue pedites quippe in piano funt pigri ad
curium, debiles ad confliffcum.Ût ergo regales quadrigas
perfequi valeant, priùs équités fiant, terrena
defideria conterant, carni fuæ præfideanr, pudici*
tiæ armaturâ candefcànt. Tune quidem poft ele-
étos Patres in fpirituali confliftu currere tanto de-
centiùs poflumus, quanto per id quod nobis lauda-
biliter præfumus, occultorum hoftium agmina potenter
ferimus. Quod fi, velut plures habent co-
dices, non perfecutores, fed præcurfores legimus,
à bono intelleàu non vâcat. Regalium quidem
quadrigarum præcurior eft, qui laudat verbo exempla
juftorum. Qm nimirum eques effe debet : quia
reprobus laudator eft, qui altam vitam atque do-
€trinam Sandorum prædicat, quam fublimi propo-
fito imitari nequaquam curat. Sed qui aliorumvi-
cam, atque do&rinam proponere aliis ad imitatio-
nem novit, jam quidem fpiritalis militiæ effe magi-
fter incipit. Bene ergo fubjundum eft : -
E t confiituet fibi tribunos, & centuriones.
| bunj S' Tribuni funt, cùm incipiunt : centuriones,
ccntu- c^m ® fpiritali magifterio perficiuntur.Etenim, u t 1
fuperiùs diximus, à .centenario numéro dicitur.
centurio. Tribuni etiam intelligi pofliint fpiritua-
les viri, feientiâ fimplices, fed amorfe Dei Sc proxi-
mi inflammari. Qm licèt alta & fpiritualia loqui
nefeiant, tamen per exempla eledorum, quæ no-
runt , ad amorem Conditoris, quos prævalent, ac-
cendere conantur. Tribus quidem cognatio,five
curia dicitur. Si .ergo tribuni dicuntur a tribu, qui
ad profe&um proximorum fanftorum exempla pro-
ferunt, tribuni nominantur. Ad rufticitatem quidem
noftram .deftruendam, velut curia veniunt,
quando nobis illa proponunt, per quæ fandi viri
omnipotenti Deoplacuere. Et cùm plurimorum.
Sandorum proprias virtutes exponunt, quafi fpiri- ■
tualium cognationum nobilitatem nobis aperiunt.
Centuriones ergo intelligi viri perfediores pof-
funt, qui prædicatorum magifterio dum bene pro-
a ficiunt,a eorum auditores atque cooperatores fiunt.
De quibus profedö in Evangelio Dominus ait :
Û.1J.S2. Omnis feriba doólus in regno calorum ,fimilis eftho-
mini patrifamilias, qui profert de thefauro fuo nova
& vetera. Tales quippe non folum operatione præ-
cipui funt, fed etiam verbi Dei feientiâ eruditi.
Unde Sc ad fpiritalis militiæ conflidum cohortari
proximos tanto utiliùs poflunt, quanro Sc alta, quæ
'ptiaf ’ Præ^‘.care feiunt, in opere virtutis oftendunt. Ha-
mt. bent in eruditione verba, habent ad exempla fim-
plicium opera : ut alta quæ loquuntur fapientes
intelligant.; Sc qui verborum fecreta non vident in
intimis, imitentur opera, quæ vident foris. Centuriones
ergo conftitiiuntur, quando perfedione
virtutis, culmen obtinent dignitatis 4 ut fublimi-
ter vivant, Sc quo altiùs vivunt, utiliùs doceant.
|itcmpore 6. Sed qui centuriones funt, cùm belli tempo-
. usfc- ra ordinent, proficere debent : ut pacis etiam fru-
ûus ferre cognofcantur. Poft tribunos ergo, Sc
centuriones, agrorum fiunt aratores, Sc mefibres
fegetum ; ut vidorum jam corda vomcre adhorta-
tionis aperiant, ex quibus uberius bonorum ope-
* GiJot- eorum a J jutons atc/uc coojftttofts fiunt.
Tom. III.
Arum triticum mfetant. Velut in pace jain quidem
arant, qui ea corda, quæ fpiritalia impugnamcn-
ta devicerant, ad exercenda opera pietatis excitant.
Et fegetes metunt, quando de divini verbi
femine, quod in auditorum cordibus iparferant,
e]eda opera prorupifle gratulantur. Velut enim de
agro triticum falcibus metunt, quando amplexu
caritatis, id de fuperna converfatione accipiunt,
quo interna devotione fatientur.
7 * quamdiu in hac vita vivimus, in pace Qu* contra
nulla poflidemus. Antiquus etenim hoftis quia arln8
femper bene agentibus adverfatur, necefle eft fem- febricanda?
per nos ea quæ bène agimus, defendamus. Quare
Sc bene poft aratores agrorum, Sc fegetum mefl'o-
B res, armorum fabri, Sc curruum regis fieri perhibentur.
Arma Sc currus fabricant, ut ipfos agios
quos excolunt, eafque fegetes quas metunt, defen-
dant. Currum quippe fabricant, ut ad occurfum Qui parangs
adveriariorum veloccs ftnt : artna vero, uc fine po- currus-
tentes. Currum quidem confcèndùnt, ut magno
irnpetu caftra dæmonum alterant : ut extingUant
quos impetunt, arma portant. In hac quippe
currus fublimitate ftabat, qui dicebat: Noth* rbilfr
cmverfatio in exits eft. Unde & fecurus jam /qui
iuperior cunâis fuis hoftibus apparebat, affirmans
ait : Nulla creatura poterit nos feparare à cantate »»■ • )>.
Çhrijli. Sed qui currum confcenderat, arma tene-
■ nnde & exponit, dicens : Ego autem jftc curro, j. cor.p. ^.2^J
non quafi in incertum tfitpugno, non tjuafi aérem tier- & 2?'
berans,fiedcafiigo corpus meant, & mfervitutem re-
tligo,. Quid ergo in hoc curru rectius exprimitur,
quam reûæ intentionis fubJtmitasî Currum ergo fabricate
, eft in mentibus auditorum altitudiném re-
âæ intentionis etigere. Qui enim per exempla me-
iiorum prædicationis minifterium fortiuntur,currus
poft aratri & meffionis ftudium fabricant, quando
bene agentes fubditos docent, ut ex omnibus ope-
l'ibus bonis, quæ agunt, fola æterna retribütionis
præmia præftolenmr. Terrena quidem defpicere,
nulia tranfitoria defiderare, æterna diligere, atque
ad illa magnis defideriis feftinare, jam quidem fu-
blimi çurrui præfidere eft. D e quibus nimirum curribus
per Pfalmiftam dicitur : Currus Dei decent mil- Pf*l. sp- ».
libm multiplex, millia latantium, Dominus in illis
«ficendit. Arma verb, eorum, funt acuta confilia
quibus tanto validiùs holies feriunt, quanto cele-
riùs eorum aftutias deprehendunt. Unde & quafi •
armatus ille potens loquebatur : Non ignoramus
ejus .1flattai. Arma etiam fabricabat, cùm dicebat :
Et fcutumfidei, in quo pofsitis omnia tela nequifsimi s e. is.
igneaextinguere, êrgaleam falutis afiumite, à-gla- & ' 7‘
dium fpiritus, quod eft verbum Dei. In illis quidem
curribus, & armis pofiti elefti, veloces atque poternes
funt. Veloces quidem : quia dum Ipiritualia
.cupiunt, nequitias Ipirituales in momento depre-
£ hendunt. Poternes verb funt : quia dum ardentiùs
lùmma defiderant, quidquid eis de imo ieculi amo-
re fuggeritur, pro nullo penfant : & quàfi currus
vefli pondéré* in holies magnum impetum habent,
qui fanflis virtutibus, & acutis confiliis pleni, ten-
tamenta omnia, quæ ingeruntur, in momdnto de-
.ftruunt. N ec vacat ab ifto fenfu, quod currus, dum
.per terram volvitur, Pc infèriorem partem levât
furfiun, & fuperiorem deprimjt deorfum. Sic nimi-
rum & fanâorum virorum reaa intentio, dum de
terrenis, quæ agit, cæleftia expédiât, velut partem
quam per terram trahit, adfummadirigit. Etquià
fe tam de bono opere, quàm de expeaatiohe æ-
N