tiç Sancli Gregorii Liber tertius - ne
iinquere verbum Dei, & minifirare menfis. Hinc A aperta Scripture fândæ veritate difcutiunt.
Jctro Madianira Moyfen cognatum fuum juftè ar-
guit, dicens ; Sttilto Lahore confumeris tu : fed audi
verba me a,, dr erit Dominas tecum. Efio tu populo in
iis, qua ad Deunt pertinent, ut referas qua dicuntur
a d cam. Hinc Paulus ad rempli Ibtnnnm. Gorin-
thios revocat, diccQS-: Jam quidem dcliclmncfi in
vobis, quod judicia'habêtis inter vos.£)uare non nta-
gis fraudent patimini ? Dormire quippë in tempi©
•Dei non pofle confpexer.it, quos juaiciorum oc-
cupatio à fpiritali medicacione retrahebat. Dor-
miens ergo in templo vocatus -à'Domino dicicur :
io. Qua in re quærendum eft, quomôdo Heli tiens r0i
dicere competat : Non te vocavifili mi. -Sed Patres n’ei?ll!s g|
noftri, qui per facriim eloquium novis prædicato- '
ribus loquuntur, non ëos vocant, fed qùalis fît interna
eoriîm revelatio indicant. Vocare etenim
Dei, eledorum fuorum mentes afpiratione fax gra-
tiæ ex ci tare eft, AntiquI verb Patres per Scripturam
quidam facram loquuntur, fed tamen afpiratione
divinæ gratix corda audientiumexcitare non
poflunt. Gonfulta ergo facra eloquia, dum fe donum
fpiritualis gratix dare non pofle b indicant
quia ille tunc doctor ad cognofcendà'divina fecre- B audoritate Samuelis fefe Heli;, velut quibufdam
SS Sctipturis
fncris,non PrO‘
phetarum Sc
rum, fed Dci
vox audicur.
aflumtus eft, qui per cordis intentioncm non
in exterioribus, fed in interioribus morabatur. Sequitur
:
Jîhti rcfpondcns", ait : Ëcce-ego. Et cucurrit ad Heli
& dixit : Vocafii enim me. Jpui d ixit: Non voca-
v i te ,fili m i, rever tere dr dormi.
8. Cur is, qui vocantenTfe Dominum audivit,
ad Heli cucurrit', nifi quia fe abHeli voCatum pu-
tav'it ? Et quia explanations typicæ ordinem tene-
mus, quomodo Heli putatur, cùm voca.to puero
Deus loquitur ? Sed quæcumque in Scripturis fanlocutionibus
exeufant, Sed hoc nimirum, quod dare
non poflunt, infinuare qualiter acdjuiri debeat,
poflunt. Unde Sc Heli voce ad Samuelem dicitur :
Rcvertere ,dr ‘dormi.
‘ii. Quidbft-, quod vocatum puerum redire He- Ad«j
li ad fomnum præcipit, ni fi quia prxdicatoribus
oftendit', ut ad percipiendum donum internæ gra- [’
tix fe per mentis quietem parent î Et notandum, 1
quia djcitür : Revertere. Samuel namque reverti-
tur, cùm eledu% prxdicator à medltàtione facri
cloquii ad fecretum redit internx contemplatiodis
Patres noftri veteres locuti funt, ad Heli refe- q nis. Reverfus ergo dormivit : quia in internæ conruntur
loeudonem. Qui nimirum, quia à ferner
ipfîs non finit locud, dum Deus per eos, quæ vo
luitjlocutus eft; ea,quæ in Scripturis fendis au-
ditur, vox Dei elfe cognofeit-ur, quæ per Heli profer
tur. Puer autem, quia loquente D e o , ad Heli
•cucurrit;, v©cem;profedo Deus Heli fimilem pro-
tulit. Quid ergo eft, quod divinæ locutionis vox
ab Heli voce non difièrt, nifi quia Sc per Patres ve-
teres ipfe locutionëm profert.? Vox namque Heli
Dei efle cognofcitur *, quoniam eledi Patres quid-
quid per facta eloquia loquuntur, non à femetipfis,
led à Domino acceperunt. Unde Sc in Prophetis
per omnem ferè locucionem repetitur Hac dicit
Dominus : ut ea, quæ Prophetæ oraculo vox refotemplationis
intentione requievit. Quo in loco
etiam hoc notandum eft, quia SamueTa Domino
ter vocatur, ter iterum ab Heli dormire præci-
pitur.
12. Quid eft hoc, nifi quia tres gradus dile&io- Tr« I
nis efle, ipfa Veritate docente, didicimus iDiliges
Dominum Deumtuum ex toto corde tu o, dr ex tota
anima tua, dr ex tota virtute tua. Sed quid in corde
acçipimus, nifi confilium î Quid au tem in mente,
nifi yolunçatem ? Quid verb in virtute, nifi
amoris afïedio defignamr î Sed Sc per confilium
quid aliud, quàm veritatis certitudinem inveftiga-
mus ? Et per volunB^tem quid diligentes, nifi bona
valdc concupifcimus ? Per aftedionem, quid nifi
nat, fentiamus non efle loquentis hominis, fed ß veri gaudii perfruitionem quærimus î Per gradus
-'Non foli'im
per Scripru-
ram, fed ctia.
præcipientis Dei.
5>. Aliquando autem per Scripturam loqüitur
i. Deus, aliquando per occultam inlpirationeni. Re-
velatione autem occulta loquitur,cùm eleftæ menti
per Spiritum, aut agenda, aut docenda pandun-
tur. Samuel itaque, cùm vocantem fe Dominum
audivit, ad Heli cucurrit : quiaele&us ordq præ-
dicatorum fanëtæ Ecclefiæ, hoc quod, Deo révélante
, cognoverat, quale eflet in facro eloquio
perquirebat. Regula quippe.redæ intelligentix in
Scripturæ facræ libris expreflfaeft : quia divina con-
filia ibi per venerabiles Patres noftros expofita funt.
namque diledionis ad fumma fuftollimur,cùm cordis
noftri confilio veritas revelatur, Sc voluntati
mentis bonitas vera conceditur, atque afFe&ioni
virtutis noftræ per infufîonem divinæ gratia?, fpiri-
tale Sc verum gaudium datur.
13. Ter igitur eft Samuel vocatus à Domino, Tri“ s1 *
quia dum ordo prædicatorum rudis adhuc Ecçlefiæ ,IS.J™
ad fuperna fe ftudia extendit, Sc veritatem de ra- ^
done confilii, & bonitatem de elettione voluntatis,
Sc verum gaudium appetiit.de intentione affe-
ftionis. Ter etiam ad Heli vocatus acceflit : quia
de omni appetitu fuo fâcram Scripturam méditaqui
Spiritum fandlum habuerunt. Vocatus7 ergo E tionis feftinatione confuluit. Ter item, quia ab eo
«plsretur.
1 tarn fiepius a Domino Samuel, ad Heli cucurrit;
quia ordo prxdicatorum in omni, quod (piritali
revelatione didicit, Patrum veterum diifta confuluic,
ut tunc demuma Domino fibi fuifle revelatum
crederet, cum ab eo , quod in facra Scriptura
legebat, nequaquam difFerre cognoviflet. Nam
facile fallitur, qui hoc, quod occulta contempla-
tione colligit, in prxclarafan£tx Scriptura; veritate
nefeit difeutere quale fit. Unde Sc Apoftolus
denuntiat, dicens,: Transfigurat f e fatanas in An-
gelum lucis. Quomodo autem ralla in vere lucis
claritate dilcernuntur ? Ad Heli ergo currit Samuel
, quotiesa Domino vocatur : quia fanfti prx-
dicatores,ne falfx lucis imagine in intima contem-
plationc fallantur, modum occultx revclationis in
* Pilot, jamfsph a Demin« Samuil.
non vocaretur audivit : quia meditando didicit,
quod Patres noftri ad eruditionem noftram, facra
nobis eloquia feripta tradiderunt : verumtamen
dona nobis fpiritalia dare minime poflunt. Quid
eft ergo dicere : Non te vocavi, nifi defiderium do- o i l
norum fpiritalium ego non dedi i Nam fi facra Seri- 1,on *
ptura, aut aliquis feriptorum dona fpiritalia con- voci““i *
ferret, quotquot facra eloquia legerent, quotquot
fanftx Scripture tradatores audirent, donis fpiri-
talibus ornarentur. Nunc verb cum multi facram
Scripturam legant,&: traçantes prxdicatoresau-
diant, Sc poft ftudium le£lionis, Sc prxdicationis
adhortationem, alii in priftino frigore vitiorum
fuorum remaneànt, alii per gratiam in amorem
fandarumvirtutum ferveant; apertè liquet,quia
a Cliff juditant.
117 in primum Regtim. Cap. I. 1x8
ordo Patrum venerabilium dona nobis virtutum A nefeit, nifi quia inter cun&a . qua: iioverat, diem
_ j :______________n._________________ _____ per editas Scripturas oftendit, fed amorem virtu r
- __ 1 - .• -1 r \ ■
tum , quas infinuat, folus nobis Conditor tribuit.
Quare Sc Jacobus piè admonet, dicens: Ontne datum
optimum, dr omne donum perfetfum defurfum
efiy defeendens a patre luminum. Hinc Paulus ait:
feiensy nefeiebat eum, ut diccrct; fed ejus tem-
pus, Sc qualitatem feiebat ? Hinc Johannes Bapti-
fta, qui Dominum perfekte noverat, ad eumquafi
nefeiens difeipulos mittebat, dicens \Tu es, qui
venturus es , an alium expeclamus ? Velut enim Do*
Neque qui plantat efi aliquid, fe d qui incrementum minum nefeiens Samuel prædicabat, cùm Evan
dat,Deus. Quid eft ergo aliud dicere : Non te vo- gelifta Matthæus divinitatem Redemtoris prxtecavi,
nifi aperta eruditione oftendere : quia hoc, riens, à fola humanitate ejus inchoavit dicens :
qubd fidelis anima ad fuperna defideria erigitur, Liber generationisjefu Chrifiifilii David,filii Abra-
ex fola divinæ gratix infufione gencratur i Quia harn. SdH feiebat profedo Dominum , Sc revela-
ergo ter vocatür à Domino, ter ad dormiendum tus erat ei fermo Domini, cùm Johannes divinita-
à magiftro reverti præcipitur, très ille gradus di- * tem ejus alta exponendo fufeipiens , ait : in princi- :
le&ionis infinuat, qualiter acquirantur. Nam quia pio erat Verbum, dr Verbum erat apud Deum, dr
cordi confilium aptavimus, confilium verb inve- B Deus erat Verbum. Nefeiebat Dominum cùm Paunire
veritatem defiderat, magnus utique fopor eft
neceflarius, ne priùs amans evigilet, quàm quæfi-
ta veritas inveniatur. Revcrtatur ergo puer, Sc
dqrmiat ; ut qui veritatis lucem invenire defiderat,
per quietem caveat, ut ad fe errorum tenebras nqn
admittat. Secundo etiam dormiat, ut amoris obfe-
quium omnipotenti Deo ex tota mente impendat,
ut bona, quæ amat, pura fimplicitate, nulloque ma-
lorum velamine pallientur. Quod profedo quia
non nifi magna diferetionis fubtilitate cognofcitur:
vocatus puer à Domino, ab Heli reverti, ut dormiat,
jubetur. Nam fi dormire, pro afeendendo
ifto amoris gradu negligit, hoc, quod de virtute
lus loqueretur, dicens : F alius fum omnia omnibus,
ut omnes facerem falvos. Qui; enim infirmis infîr-
mus, Sc parvulis fiebat parvulus, Sc omnibus omnia,
nimirum cum ignorantibus etiam ignorabat.
Nam ut ejufdem ignorantiæ verbo uteretur , Co-
rinthiis loquens, ait : N ih il judicavi me feire inter
vos, nifi chrifium Je fum , dr hune crucifixum. N am
cum fapientibus Sc Dominum noverat, Sc fermo-
nem ejus revelatum habebat. Unde Sc dicit : Nos
autem revelata facie Domini gloriam fpeculantes, in
eamdem imaginent transfotmamur, tamquam à Do1
mini fpiritu. Hinc item loquitur, dicens : Sapicn-
tiam loquimur inter perfettos, non fapientiam hujus
appetit, non acquirit: quia etfi jam bona, Deo af- C mundi, neque prinetpum hujus fe cu li, Jed loquimur
pirante, amare poflumus, nifi magna mentis quie-
t e , qualia fint ipfa bona, quæ volumus, non aiju-
dicamus. Ter ergo ad dormiendum Samuel mit-
titur : quia profedo novus prxdicatorum ordo, ut
ex tota virtute diligat, admonetur. Et quia virtu-
tem ad affedionem retulimus, affedio autem mentis
de gaudio fpiritali perficitur, magnam fomni
quietem Samuel habuit : Sc dum fpiritualia per
quietem ordo prxdicatorum certus didicit, lub
Ipecie veri gaudii gaudium extraneum non rece-
pit. Nam ficut de virtutibus ceteris, ita Sc de pro-
fedu contemplationis., mens contemplantis pje-
rumque inaniter hilarefeit. Dormivit ergo iterum
Samuel : quia nimirum ordo dodorum nifi cautè fe
Dei fapientiam, qua in myfierio abfeondita efi. Hinc
item cum, quem noverat Dominum, prxdicat, dicens
: £)ui cum f i t fpleridor gloria, dr figura fub-
fiantU ejus, portanjque omnia verbo virtutis fua ■,
purgationem peccatorum faciens, fedet ad dexter am
majefiatis in exceljis ■, tanto melior Angelis cjfettus,
quanto dijferentius pra iUis nomen hereditavit> Cui
enim dixit An ge lorum : Filius meus es tu , ego ho-
die genui te f Nefcire ergo Dominum dicitur, non
ignorantia cognitionis, fed prxtextu fimplicitatis.
Sequitur:
InteUexit ergo H e li, quia Dominus vocaret pue-
rum.
iy. Nam fi non intelligent, per facra eloquia ei
in contcmplatione circumfpiceret, aliquando va- £> falutis confilia nequaquam miniftraflet. Intellexit
nc gaudendo, fe vero gaudio gaudere exiftimaret. --------- — :-----^ ' J ' 1 ‘ •
Primo itaque dormivit : quia dum cognofcendæ
veritati animum intendit,magna confilii fubtilitate,
erroneacunda reprobavit. Secundo dormivit:
quia cùm Conditorem diligere ex tota mente di-
dicit, magna apud fe quiete difpofuit, ut bonis
quæ cuperet, aliqua reproba non mifeeret. Tertio
etiam dormivit ^ut dum fupremum gaudium de
divina contcmplatione perciperet, vanam lxtitiam
reprobare conmlta mente potuiflet. Et quia hoc
de Samuele adhuc proficiente dicitur, aptè fub-
jungitur :
Porro Samuel needum feiebat Dominum, nec reve-
latus ei fuerat fermo Domini. ]
14. Dominum namque » tune ordo prædicatorum
nefciit ea perfedione, qua poftea profecit.
Vel fortafle idcirco defeire Dominum dicitur,
quia alta, Sc profunda, quæ noverat, infirmis adhuc,
Sc rudibus auditoribus non pandebat. Unde
Sc volentibus diem Dominici adventus agnofccre,
ea, quæ omnia noverat, Sc indicare nolebat, Veritas
dicit : De dit autem iäa dr hora nemo f e i t , ne-
que Angeli in calo > neque Filius, nifi folus Pater.
Quid eft qubd feiens omnia Filius, judicii diem
•* Gilor. nunc »rdo pridicaiorum nefciit eâ pirfefliont.
Tom. I I I .
namque, quia prævidit. Qmdquid enim omnipo-
tens Deus in conftrudione future Ecclefiæ agere
difpofiiit, hoc veteribus Patribus per firndum pro-
phetiæ fpiritum rëvelavit. Nam per Amos Prophe-
tam dicitur : Nonfaciet Dominus Deus verbum, quod
non revelaverit Jervis fuis Prophetis. Quid enim
aliud, quàm novorum prædicatorum vocationem
intellexerat, qui dicebat : Pro patribus tuis nati
funt tibi f i l i i , conflit ties eos principes fuper omnem
terram. Sed e i , quem vocandum intellexit, etiam
confilium fubminiftravit, dicens :
■ Vade dr dormi, dr f i de in ceps vocaverit te, dices :
Loquere Domine, quia auditfervus tuus.
'< 16. Jam quidem de fomno Samuelis fatis, lit
ârbitror, quia internæ meditationis quietem defî-
gnet, oftenfîim eft. Qui profedb fomnus ab Heli
Samueli præcipitur : quia ad contemplanda inter- '
na myfteria vacare dodor per facrum eloquium
docetur. Sed quid eft, qubd Bunuel quocies vocatur
, to.ties ad dormiendum remittitur, Sc tamen
ei adhuc nequaquam jubetur, ut dicat Deo : Loquere
Domine, quia audit fervus tuus ? Ibi enim
dormire jubetur, non tamen loqui; hic autem
etiam cum obedientia fomni, etiam licentia in-
DeUs futuraiis
Eccldîx con-
ftrudUofieiii
Prophetis te-
Pcrfèflè cocxamiiianci
&
piÿbanci, do-
cere licec.