a. Cor. s. I.
Cal. 4. 26.
b
ïn contempla
fur nui dilpcn
fatùr.
De accepte»
munere agenda
gratis.
39 Sancti Gregorii Liber primus 40
niettibi a Beo tuo. Quafi dicat, etfi manére. jugi-.
ter in Dei contemplatione non potes, ne ufque ad
ima deponaris : ut ab altis euftodiæ tuæ curribus,
ad eum contemplandum, fine difficultate çonf-
'cendere, quem defideras, poiïis. In Ramatha qui-
dem civitatem fiiam revertitur, fi eum à divinæ
majeftatis vifione rcpellitur, in fandorum Ange-
lorum contemplatione retinetur. Sed cùm de ifta
fubtiliori natura,id eft angelica, cogitare non præ-
valet, fi ad beatos martyres, vel eledos ajios, qui
jam æternitate recepti funt, meditando recurrit,
quia de perfeda.eorum gloria cogitât, nimirum
tunc in fua civitate recipitur, qui morari in fubli-
niibus prohibetur. Bene autem eadem Ramatha
civitas fua dicitur : quia quam familiariter diligit,
lu am elfe indubitanter credit : fiiam namque hanc
civitatem elfe cognoverat, qui diçebat : Scimtis
quia f i terrcjtris domus nofira hujus habitationis dififol-
vatur -, quia adificationem habemus ex Beo , donium
non manufatfam, a fed aternam in calls. Hinc ite-
rüm dicit : Jerufalem, qua furfiim efi, mater nofira efi.
Sed qui in ilia fublimi civitate reverti non poteft,
redeat nihilominus in civitatem fiiam Ramatha :
8c qui ab altiflima ilia deponitur , in iftius Ecclefiæ
adhuc in imo peregrinantls , fed fublimis vitæ
fiulgore radiantis, vifione teneatur. Eoquippehinc
iterum redire ad revifendum jubar alti veriquelu-
minis poterit, quo eum fenfum, quem carnis far-
cina ab internæ lucis fecreto retrahit, ufque ad ter-1
ræ ^ infima non deponit.
16. Quid eft autem, quod poft dierum circulum
Anna concipit?', 8c parit : nifi quia gaudium perfe-
dæ devotionis contemplatio ad Conditoris pul-
chritudinem femel elevata non fufeipit ? Poft dierum
ergo circulum concepifle, &c peperifle dicitur:
quia dum ex confuetudine Contemplatio ad fuper-
na rapitur, in vifione fuperni luminis munus acci-
pit defideratæ fecunditatis. Circulus namque dierum,
eft infufio divinæ lucis. Quæ profedo in fuo
ambitu diebus pluribus cingitur, dum una fua claritate
mentem irradiât, fed fui fplendoris radios
per vices difpenfativæ manifeftationis ei infinuat,
quoufque perfedius gaudium de ampliori manife-1
ftatione comprehendat. Vel certè poft dierum circulum
Anna concipit: quianimirum quamdiu mentis
aciem contemplationis ruditas in gyrum muta-
bilitatis concut it, ipfa mens ad percipiendum plenum
internæ majeftatis gaudium non afliirgit. Ve-
lut enim in quodam circulo dies tranfeunt, cùm
mens inchoantis in*contemplationis:fe culmen ele-
vat, fed vix per refpedi jubar luminis earn adhuc
rotantem, ac difeurrentem, fixam in fua luce fervat.
Poft dierum ergo circulum concipit, quia
priùs à mutationis fuæ vertigine in ftandi robur
anima ducitur, 8c cùm ftare fixa ex ufu in contem-
plationc didicerit, gaudium perfedæ devotionis
in frudu fuæ fecunditatis apprehendit. Quod e-
tiam conceptum parit, quando proximis ad glo-
riam fupernæ majeftatis innotefeit.
J7- Natus veropuer in tribus vitulis adtaber-
naculum ducitur : quia de largitate fpiritualis mu-
neris gratias referre debemus fummæ Trinitati.
D e quibus yitulis Dominum obfecrans Propheta
dicit : Omnem aufer iniquttatem, efi accise bonum, efi
reddemus vitulos labiorum nofirorum. Quafi dicat:Pro
largitate munerum reddemus facrificia laudis, per
* Abc d, fed iternam in ctlis, in G ilôt,
Vatic, infirma non deponit,
* lu G ilôt, deefi, proprium.
. obfequium labiorum.In domum verb Domini puer
offerendus adducitur, cùm facræ mentis profedus
fandæ Ecclefiæ dodoribus revelatur, ut dum col-
latione fapientum difeutitur, fraude hoftis callidi
nequaquam maculetur. Poteft 8c domus Domini
æternam patriam defignare. De hac quippe Pfàl-
mifta exultans, dicit : Beati qui habitant in domo tua pf.Si
Domine, in fecula feculorum laudabunt te. In domum
Domini puer- adducitur, cùmeleda mens in
alla fuftollitur, 8c de omni, quod fpiritualiter pro-
ficit, omnipotenti Deo gratias referre fatagit,à quo
profedus lui fibi impenfa munera recognofcic.Be-
ne autem unus vitulus immolatur, cùm très delati
referanmr : quia etfi perfonarum Trinitas, confef-
l fione fidelium in divinis laudibus canitur, earum-
dem perfonarum infeparabilis uniras prædicatur.
Sed qualis, aut quanta fit laus, fi devota non fit ?
Apte itaque tribus vitulis , totidem farinæ mpdii
conjunguntur, ut de eo, quod in Dei laudibus ore
dicimus, per devotionem fatiemur. Nam fine farina
vitulum offert, qui in Dei laudibus verba qui-
dem edit, fed mente vaga ad ea, quæ loquitur,
non intendit. Sed fi verba Dei laudando, vel- o-
rando proferentes hilarefeimus , dum intelligen-
tiæ mifeemus gaudium, illius vini, quod lætificat
cor hominis, amphoram farinæ fociamus. Hoc profedo
infinuat, qui exoptans ait : Benedicat nos Beta, pfÂ
B eus nofier, benedicat nos Beus, & metuant eum
) omnes fines terra. Quafi très vitulos ad tabernacu-
lum duxit,' qui Deum laudans divinitatis ejus no-
men repetendo, perfonarum proprietates expofuit.
Sed cùm metuant, non eos, fed eum dixit, profè&o I
qui très adduxit vitulos, unum immolavit. Et quia
rarinam vitulis, 8c farinæ vinum mifeuit, gloria- I
tur, dicehs : A d iffum ore meo clamavi, & exultavi pIÂ
fttb lingua mea. Dum enim clamavit, quafi ad im-
molanaum facrificii vitulum duxit, fed fub lingua
fua exultare non poffet, fi alta precis fuæ verba
non intelligeret. Cùm clamavit ergq , intellexit
quæ clamavit, 8c cùm exultavit in oblatione omni-
potentis Dei,non folùm vitulum habuit, fed etiam
farinæ modios, 8c amphoram vini. Igitur vitulus,
1 farina, 8c vinum, laus eft D e i, intelleftus laudis, I
8c Iætitia devotæ mentis. Cur autem modius, &
amphora in Dei oblatione nominantur, nifi quia I
menfuræ funt nomina ? Hoc etiam quid fpiritualiter
indicet, Paulus exponit, dicens : Unufquifque /l(:J
c proprium donum habet ex Beo, unus quidem fie , c
-alius verb fie. Hinc Veritas dicit: Menfuram ho- U‘A
nam, & confertam, & co a git at am, dr fuperefifluen-
tem dabunt in finum vefirum. Hanc nobis menfuram
cuftodire facra Scriptura præcepit, dicens :
^ Supra te onus ne levaverü. Sed eleétæ animæ val- d
de cavendum eft, ut hæc tria omnipotenti Deo ar-
dore piæ devotionis offerat, 8c ftudio manifeftæ
-veritatis. Unde 8c ejufdem Annæ filius facerdôti
^ oblatus afleritur. Quod profefto 8c nos agimus, fi suJ
cùm in fan£ta converfatione proficimus , cùm fe-
cundis jam mentibus fpiritalium gaudiorum fru-
«ftum proferimus, ad prælatorum noftrorum exa- nui“ij
men ducimus omne, quod in nobis ex fuperna con-
templationegeneratur. Et quia eleffi viri inter dona
fublimia, humilitatk fuæ bonum non deferiinr,
fequitur :
E t adoraverunt ibi Bominum. 1 -yap
18. In domo Domini Dominum adorant, qui 8c
* Ubi h.TC in (àn£la Scriptura ? FortalTc Ecclclîaftici 3. ix. quoloc*
legimus, alliora te ne qiufierif; quod idem %aLficar.
4 1 iflprimumRegum.Cap.nl. az
. aies mente in fupernæ patriæ contemplationem fe A vivendi ordinem, quàm deliiiquentes cotrigendi
I B B fed P“ .omnipotent! Deo poteftatem divinitus accepit. Sed tarnen cornu
fubfternuntur, fc omm corde m virrute 'Spiritus exaltatum non habuit : quia etfi vivere jultè pote-
tam fubhmrter eleyantur Hæc non ex ordure, fed tat, tarnen ad Paradifi gaudia fine Redemtoris præ-
fummatim ad hiftonam, five moralem intelhgen- fencia redire non poterat. Nunc autem'fandæEc-
tiam exponendo perfftrinximus , ut verba fpiritalis clefiæ cornu exaltatum eft : quia jam mundi Re-
canna quod' fubfcqurtur, fecundum moralem j. demtorem venientem recepimus,per cujus gratiam
rypicamque explananonem paulo Iatrus indage- non folùm reftè-poffumus vivere, fed & atlPara-
“ "*• ' gaudia tranfire : quia iUe jam pro nobis mortuus
C A P U T I I I .
^ T oravit Anna, & dit : Exultavit cor meumin
_jBomino.
I. In Annæ-petfona fandæ Ecclefiæ typum la-
refurrexit, in cujus morte mors obiit, & Para-
difus fe ejus fidelibus referavit. Exaltatum eft ergo
cornu noftrum in Deo noftro : quia efîufa jam
gratia fanffi Spiritus,in eleftorum multitudinem
. i t H impreflam Redemtoris imaginem videmus. dnm
tere jam ottendunus. Quæ nimirum nato jam pue- g qui terrena omnia defpiciunc, carnis voluptates fù-
ro, in Domino exultare (e perhibet- : quia -de e o , giunt, propria derelinquunc, tanto altionpotefta-
quod ad fidem Redemtoris gentilem populum tra- te radiant, quanto hæc tanta virtutis infignia in
X1C, vanè non tumult fed m eo læticiæ fuæ inten- veterum multitudine fan£ba Ecclefia non habebat
tionem,ternit, a quo fecunditatis fuæ dona fufee- Exaltatum eft cornu noftrum in Deo falutari no-
pit. Quibus nimirum verbis fie læticiæ fuæ fitum ftro : quia quocquot eum recipimus dédit nobis
mdicat, ut caufam panter exultationis ejufdem poteftatem filios Dei fieri. Hoc cornu exaltare vo-
nftendat. Sterilis quidem flevit, pariens exultavit; lebacSalutarismofter, cùm dicebat • Em dtdi vobù
uc fandæ Ecclefiæ mores portenderet, quæ fe in foteftitcm calcandi fuper firpentes, éfeorthna &
hanc vallem lacrymjiruni a Paradifi gaudiis proje- omnem virtutem tnimici. Hinc item aflerens air •
dam dolet, fed pro lucrandis animabus exilii fui gupdeumque ligweris fuper terram, ait liootùm à-
ærumnas patienter iuftinet. In hoc tantum exul- in calù. Hinc iterum repromittit, dicens • Sedebitü
tare confuevit, fi in æmmna temporis, qua premi- fuper fedes iudicantes duodecim tribus ifirael. Dicac
tur per fecunditatis fuæ glonam, multiplicatis ergo Anna : Exaltatum efi cornu meumin Beo meo
décris, cæleftis patnæ damna reparentur. Dicit er- ç; ut videlicet fandæ Ecclefiæ gloria defignetur
go : Exultavit^ cor meum in Bomino, quia frudus fui quæ fingulare culmen poteftatis obtinet dc præfen*-
tia Redemtoris. Et quia jam in toto mundo diften-
Hitur, quæ quondam intra Judæam perfecutioni-
bus angebatur, fequitur :
Bilatatum efi os meum fuper inimicos meos.
3. Qm enim inimici Ecclefiæ alii,quàm Judæi in-
telligendi funt ? Supra quos nimirum dilatatum os
habet : quia contra eorum perfidiam omnium Gentium
jam fidelium linguas movet. Os ergo fandæ
Ecclefiæ dilatatum eft, quia per univerfumorbem
dilïunditur,&: dum nationes univerfas prædicatio-
ne veritatis érudit, Judæorum ftultitiam, veluti
dilatato ore, reprehendit. Et quia hoc inde potuit,
propofiti confecuta eft. Quo in loco notandum eft,
quia hoc, quod glorians loquitur, Orafte perhij^-
tur. Nampnemilfum eft: Etoravit Anna, drlm:
Exultavit cor meum in Bomino. Qu^ autem nihil ä
Deo petere flagitando cognofcitur, cur orafte per-
hibetur ? Sed quia hoc futurum elfe per prophetic
fpiritum fanda mulier noverat, 8c id fieri vehementer
optat, 8c exultando loquitur, 8c orando.
Exultabat quidem certitudine futurorum, vehementer
exoptans fieri, quod noverat, revelatione
facramenti# Sanda quoque Ecclefia inde divina
beneficia amando 8c venerando recolit, prjedicat,
8c orat: quianimirum id foris loquendo exequitur,
----- . ^----------S— -------- -I-------— quia venientem in carne mundi Redemtorcm gauquod
intus miro defiderio fieri cupit, 8c fedumD tenter excepit, caufam dilatati oris exponit, di-
magna devotione veneratur. Dicit ergo : Exulta- cens :
vit cor meum in Bomino : quia munera, quæ ad æ-
ternæ læticiæ frudum accipit, ad temporale gaudium
non convertit. Sequitur :
E t exaltatum efi cornu meum in Beo meo.
. Jtfuia latata fum in falutari tuo.
4. Jam quis fit falutaris Dei cognovimus. De
quo etiam Ifaias vaticinans, a aie : videbit omnü
caro Salut are B e i : vide bunt omnesfines terra Salutaz.
Quid eft cornu Annæ, nifi poteftas fandæ re Bei. Jefus autem noftro eloquio Salutaris dici-
Ecclefiæ ? Quod profedo cornu tune mirabiliter tur : De quo etiam Habacuc fibi gaudium reprofe
extulit, cùm Dei Filius per afliimtam liumani-
tatem naturæ noftræ participem fe fecit. In eo igitur
cornu fandæ Ecclefiæ exaltatum eft, in quo
humana natura jam fplendet fupra Angelos elevata.
Sed in hoc, quod hune Deum fuum &*falutamittit,
dicens: Gaudebo in Beo Jcfu meo. Ecce veterum
Judamrum vocibus Dominüs Jefus Deus
afleritur. Sed nunc Judad Salyatorem expedant,
quem Deum efle nequaquam credunr. Sed fortaf-
fe hoe Judsi in ore füo reprobare contendunt , 8c
rem landa Ecclefia fingulariter aflerit 3 jSynagogæ £ dum Jefum Salvatoreminterpretantur, Deum Sal-
" " iM rn rpm repulfionem latenter oftendit. In Deo igitur Taiu- n/m i . f - i i . v A » J O - __
tari noftro exaltatum eft cornu noftrum : quia fu-
blimitas Ecclefiafticæ poteftatis in humanitate nobis
ereda eft Redemtoris. Unde 8c de eodem Re-
• demtore per Zachariam dicitur :Erexit cornu falutis
nobis, in domo B avid pueri fu i ,ficut locutus efi per os
fanttorum Prophetarum fuorum : quia exaltatum cornu
fuum refert, latenter indicat, quia ante cornu
habuerat, quod exaltacuni non erat. Sanda quippe
Ecclefia ante Redemtoris adventum cornu habuit
: quia in Patriarchis, 8c Prophetis cam rede
• Hxc I&ia* omiituntur in in Guflànv,
vatorem non unigeniti perfonam, fed Patris in-
telligunt: verumtamen in eodem loco fubditjir,
unde unigeniti perfona apertiiis demonftretur: Bo-
mine B eus, inquit, virtus mea, conftitue pedes meos
in confummatione, efi fuper excelfa fiatue me, ut vin-
cam in claritate ipfius. Ecce, Deo loquitur, dicens:
Statue me fuper excelfa. Sed quia dicit: vincam in
claritate ipfius, alius utique eft, de quo dicit. Quis
ergo eft, de quo dicit, nifi unigenitus Dei Filius,
quem non folüm verum homincm,fed etiamDeum
credit ? Dum ergo Deo loquitur, dicens: Gaudebo
C iij
Paradifus clarifias
ante Ciiri-
fium.
JohAn. /.
Luc. it. 19.
Matth, us. i f.
ibid. i f . 2 s.
ibidem. .
Ecclefia pci or-
bem univer-
fian difliindiibidem.
Unde Ecclc-fiae
gaudium.
ifa.sz.zo.
Pf 97' J»
Habae. t . i t .
ibid. V. if.
Chriftus rero*