x T). Hugonis JAenardi frafatio
codicis vetuftas colligi poteft ex antiquis fcriptonbus.j In hoc codice fan d i Eligii funt quin-
que Dominica Adventus,8equa. remotior cft à natali Chrifti dicitur quinta, & q ua nanc
fequitur appcllatur quarta, & fie cfeinceps. A t Amalarius Fortunatus lib. 3. de officiis Ec-
clcfiafticis cap. 40. teftatur hanc effe Dominicarum Adventus rationem in antiquis Miffali-
bus, ut in eis feriptum rcperiaturiHcWwWj} quinta ante natalem Domini. In codent codice
fand i Eligii feriptum eft, qui tecum vivit & régnât Deus, atque lis e verbortim fériés eft an-
tiquiffimorum exemplarium, ut docet Micrologus cap. 6. de obfervationibus Ecclefiafti-
cis : Sciendum eftautemin iliaufitatijjima conclufione, per Domihum noftrum, quod Romanies ordo
antiquiffima exemptaria exponunt,ubi dicitur, qui tecum vivit & régnât Deus, (yc.
Et finie quidam vir dodiffimus, qui nuper Vaticanam, & illuftriorcs Roffla bibliothecas
perluftravit, mihiteftatuseftfe nullum ibi librum.Sacramentorum fandi Gregorii vidiffe,
qui de antiquitate cum hoc fandi Eligii Miffali certate poffit. Apparet etiam hune librum
fuifl'e ante Caroli Magni feriptum imperium, cum in illo nulla fit Imperatoris mentio : quam
tamen videre eft in aliis libris Sacramentorum MSS. qui funt penes nos, de quibus ftatim
- .agendum erit.
Libri audoritatem Se dignitatem h a c verba commendant : Ex authentico libro Bibliotheca
cubiculiferiptus. Q u a etiam habentur in libro Sacramentorum ejufdem fandi Gregorii, qui
fub Clemente V III. Pontifice Maximo ex Bibliotheca Vaticanâ pralo fubjedus eft cura
& ftudio R . & dodiffimi P. Angeli à Rocca Papa Sacrifia : nam fignificant hune codicem,
exferiptum fuiife ex libro, qui fervabatur olim in aliquo cubiculo, feu fecretario Bafilicæ
Sandorum Apoftolorum Petri 6e Pauli cum aliis facris libris, quibus Romanus Pontifex ad
divina utebatur officia.
.H.unc igitur librum notis Si obfervationibus illuftravimus, ad quod praftandum h a c
pracipua nobis fuerunt adminicula, Si in primis optimi alii libri Sacramentorum mis, quorum
primus eft ex Bibliotheca infignis Monafterii fandi Remigii Remenfis feriptus à quo-
dam Lantberto faccrdote Si folitario, juffil cujufdam Gaudelgaudi Presbyteri, moriachi, Si
Decani, utipfe Lantbertus infuo prologo docet, quemhîc fcripfiffcm, nifi crebrà foloeca,
quibus Icatet, obllitifferit. Illi in neftris obfervationibus nomen codicis Remenfis attri-
buimus.In altera codicis pagina è regione Prologi apparet effigies ipfius Godelgaudi induti
cafula ad normam antiquam.effida, medio capite rafo, mento orbicularitcr attonfo ac veluti
a rafo, finiftrâ librum claufum tenente, cum hac circa caput inferiptione G a u d e l g a u d u s
P r e s b y t e r . In adversâ pagina f l a t * effigies fanât Gregorii Papa cum cafulâ Si tonfüra
ejufdem fo rm a ac ipfius Godelgaudi, Si Dalmatica manicis longis, Si latis fatis juxta an-
tiquam formam, Si pallio Archiepifcopali albofine crucibus, finiftrâ tenens librum : habet-
que hanc circa caput inferiptionem, e u e r p E r x ip iO C riAriA. id eft, Sandus Gregorius
Papa. In fequenti pagina liât effigies fand i Remigii Remorum Epifcopi, eadem ton-
fura, pallio Si habitu cum fando G regorio tenens etiam librum manu finiftrâ, cum hac circa
caput inferiptione c k c PE Mi r i o c EPC, OPB. PEMP. id eft, Sandus RemigiusEpif-
copus urbis Remorum. In fine prologi dicit fehoc opus inccepilfe x i . Cal. April, indidione
fextâ, Si colophonem impofuiffe x . C.al. A ug. indidione o d a v a ,anno x x x n regni domni
,N r i . c a r o l i g l o r 10s i s s iMi REGIS PRANCORUM. Sed cùm ejulmodi indi-
diones non polïint convenire Carolo Qalvo, Si Carolo Simplici, puto librum hune feriptum
fuiife tempore Caroli Magni. N am indidio fexta, qua hic liber incoeptus eft,incidit in annum
tricelimum primum regni Caroli Magni, qui regnum iniit anno feptingentefimo fexa-
gefimo odavo, ut manifeftumeft ex Eginhardo, Si ex ejufdem Caroli vita apud Pithoeum:
ita u t feriptor hujùs libri videatur ufus hypërbato; u t annus tncefimus primus Caroli Magni
referendus fit ad indidionemfextam quâ liber inchoatus, non ad odavam quâ perfedus
cft. In fine hujus codicis dua funt imagines habitu Sacerdotali d ep id a fine inferiptione,
q ua videntur elfe hujus Lamberti feriptoris, 8i fequens pagella litteris Gracis exarata e ft,
nonGracum tamen, fed Latinum difeurfum compledens inconditum valde, Si folocciscon-
fertum. In iplà narratione profitetur fe elfe feriptorem Si pidorem hujus codicis, incoepiffe
anno ip.Scabfolvilfeji.regni C aroli Francorum Regis iifdem Calendis ut fupra, indidioni-
bus fuppreffis ; poftea agit de fenbendi difficultate, tandem pofeit Ledoris preces.Ibi femper
ponit litteram,0 , pro V , ut fupra in effigie fandi Remigii dixit, O r b 1 s, pro U r b i s .
Tandem in adverfa pagina, q ua eft ultima lib r i, h a c verba reperire eft : Liber S. Remigii Re-
à lias effigies habes col. 55?. & j£8. Gaudelgaugi verb effigiem exhiber Mabillrin Annal. Benedict. tom. 2. pag. 153.
ad Librum Sacramentorum. xi
morum Pontificis à fratribus ejufdem locifruitur ufque bodic. Hir.cmarus Abbas.
* Secundus codex » mfi Rodradi Presbyteri dicitur, qui fuit illius feriptor, Bibliotheca fu-
pra didi monafterii làndi Pétri de Corbeia. Floruit anno Chrifti 833. nam in fua
prafationc dicit fe fuiife ordinatum Sacerdotem codem anno ab Hilmerado Epilcopo,
Hic autem Hilmeradus Epifcopus fuit Ambianenfis, ut videre eft in Conciliis, Turoncnfi
IV. anno 843. Sueffionenfi II. anno 833. & Vermenenfi, eodem anno cclebratis,'quibus interfuit.
Qua ut clariora fint, producemus duas ejufdem codicis prxfatiunculàs, priorcm
profa, alteram metro in hune modum : . “
Ego Rodradus mifericordia Dci indigent,'vidas Hilmeradi antiditisjuffionibus,vindufque Epifio.
palis audoritatisexcommunicationibus I I I I . nonas Martis Sacerdotalis miniflerii trepidus fu/cepi
ojficium, anno Incarnationis Dominica D C C C L I li. indilHone I. Epafta V U . concurrente V II.
termino Pafchali. // //. Kal. Àpr. Qmcumque hanc ordinationis mea adnotatiunculam legeris, &
per hune codicem Dominici Corporis confecrationem recitaveris, fuis quafo precibus adjuras ,
dicatum Chrifio exhibere Sacerdotium,&fuperna 'vifionis confcqui bramium merear.
Altera præfatiunculâ, qua metrica eft, ita fe habeti
Hune ego Hrodradus SanBorum indignas alumnus
Compofui librum Chrifti fub honore dicandum,
Officiis facris agni dum OiiÛirAa digni
Religione pia facram maclatur ad aram.
Qui licet indignus meritorum dote bonorum
, Deftituar, noxa nimiofub pondéré milis,
Saltern hujus ftudii donet pietate placere
Altithrono Regh ftrimus quo judice candi
Promerito noftro mercedis pramia digna.
Te quoquefuppliciter, Chrifti benedide Saccrdos,
Codicis iftius frueris qui forfitan ufu ,
Intqr facrorum fôlemnia fis memor ipfe
Pojco mei, precibufque Deum mihi conciliate,
Obfequio Cujus coeleftia munera libas.
Hicliber potiffimùm in duas partes dividitur. In prima continentur ca, qua ipfe Rodradus
exiftimat tantùm fuiife à fando Gregorio colleda, exceptis ..onnullis qua dicit fe addiftin-
dionem virgulis jugulalfe : in alterâ comprehend« ea, qua à fando Gregorio pratermilfa,
ait ipfe Rodradus fe ex iis, qua a probatijfimis g r eruditijftmis magna diligentid exarata funt,
miris collegiffe, adjedis prafationibus & benedidionibus Epifcopalibus : neenon & illud
quod in prafato opéré Beati Gregorii ad gradus inferiores in Eccldîâ conftituendos non
habetur : ita enim ipfe loquitur in fua prafationc poil primam libri fui partem : Hucufque
pracedens Sacramentorum lilèllus à beato Gregorio confiât effe éditas, exceptis his qua in eodem in
1 qf^ragefima virgulis antepofitis ledoris invencrit jugulata.folertia. Nam peut quorumdam relata
aiaicimuSj Domnus Apojîolicus in cifdem diebus à ftationibuspenitus vacate eo quod cateris fcptimanut
ferasftatiombus vacanio fatigatur, eifdem requiefeit diebus, obid fcilicet, ut tumultuatione populari
carens, & eleemosynaspauperibus diftribuere, & negotia exteriora liberius valent difponere. Miffam
vero praftitutam in natale ejufdem Beati Gregorii virgulis antepofitis jugulatam à fuccefforibus
ejus caufa amoris, into venerationis fua cidem operi non dubium eft effe interpofitam, çrc. ut apud
Pamelium, qui eamdem prafationem refeu fub nomine Grimoldi Abbatis, etiam poil prio-
rem illam partem, quam Rodradus dicit effe fandi Gregorii. Hanc prafationem excipit
fériés capitulorum lecunda partis, qua apud Pamelium eadem prorlùs cft : ita ur hic liber
g ita diftributus duos fibi vendicet audores, Rodradum Sacerdotem, & Grimoldum Abbatem.
Ncc tamen controverfia magna eft. Nam quamvis fit eadem utriufque libri methodus Se
unus abaltero prafationem emendicarit, non minimum tamen intercedit inter utrumque
dilcrimen. Primo, utmiffas faciam Orationesfeu Colledas,in quibus aliquando Rodradi,
Si Grimoldi libri inter fe diffident, in prima parte Rodradi codicis exarata reperies qua
* Specimen icripturae hujus codicis^ vide lib. de re diplom. p. x6x. Tom. II.
Tom. li t . £ ij