Verf. s.
Pia prardkatob
Vtrf. 6.
Mcretricius
copuix ufus
conjugibus in-
Jcrdicicur.
I . Cor. 7 . 3.
Jbid. f>.
Conjugalem
lioneftatcm
prxtergredien-
tibus Deus æ-
ternam pec-
nam commi-
natur.
Matth. 22.13.
347 SancH G re go rii L ib e r fextus 3^.8
viros Juda vult intcÿigj, fenfa apOT^yeritatii-pa;. A recedite abfique Ußotie. Difcede ab Amalech, nt intet
: quia fummi do&ores habent, qui doccrcnef-
volvamtc cum eo. Abfque læfione quidem mine,
non tune reeeditur : quia qui per omnia turpibus
fimilantur, eorumlæfionis expertes non erunt. Qiü
etiam fecilî'e cum filiis Ifrael de Ægypto afeenden-
tibus mifericordiam dicitur : quia infirmi fandæ
Ecclefiæ fiiii, dum perpetuæ continentiæ bonum
fer v are nequeunc, cônjugii miferationc fufeipiun-
tur. Ab Ægypto quidem afeendunt : quia luxuriæ
& fornicationis tenebras déférant. Et mifericor-
diam a Cyneo fufcipiunt, quia cônjugii indulgen-
tiam promerentur. Unde 8c dodor gentium dicit V
Hoc dico fecundum indulge ntiam> non fecundum im- ‘j
perium.Et quia fanda Ecclefia ----- ---------- . . . m m m penum. q u ia îa n c t a t c c i e i i a eelleetdt iiss ifuiubbddiintiss bb oo--
ciunt prædicatione, prodeffc autem valeant opéré.
Sed jamtecenfiti ad tança prælia audiamus, qua
arte fubfequenter dimicent. Sequitur.
C unique venijfet S a iil a tifque ad civitatem Amalech
, t etc n dit injidias a d torrentem.
11. Quis hie torrens eft, nifi ille, de quo per
Pfalmiftam dicitur : De torrentc in v ia bibit ? Torrens
quippe decurfum noftras mortalitatis defignat.
Saiil ergo in torrente infidias tendit, quando præ-
dicator Ecclefiæ æternis præmiis confiderationem
noftræ mortalitatis inferit. Ut enim lubricas animas
quafi per fraudem capiat, modo cæleftia loqui
m e n o a t , l e d r e p e n t e a d e x p o n e n d am æ te rn a r am B n a ,q u æ lo q ü e n d o e x h i b e t , p e r f i i a d e t , f c q u i tu r •
p oe n a rum a c e r b i t a t em c o n v e rm u r , u t f e ç u r æ i n E t recefsït Cyneus de medio Amalech.'
USc'a*"r*n*i s9 deleda*t-i one mentes terreantur. Q' ' u af^i enim -r, r \ _____12_s . w . . . I H H H H B
per fraudem educit, per infidias perçutit, dum.læ-
ta loquens, ad audiendum provocat, 8c mortis b tri-
ftia inferit, ut audiant lubrici quod expavefeanr.
Saiil ergo ad Amalech civitatem venit, cum dodor
munita per illicitum amorem corda peccatorum
dulcedine æternæ jucunditatis attrahit. Sed infidias
ei in torrente abfcondit : quia mortis confide-
rationeminducit ; ut quafi ex infidiis erumpentem
contra fe militem peccator videat ; 8c dum fe veloc
ity moriturum confiderat, moram peccaci tende-
re ultra pertimefeat. Sequitur
ihvolvam te cum eo. Tu enim fecifti mifericordiam
cum omnibus filiis ifiracl, cum c afeenderent de M-
gypto.
13. Quis eft Cyneus, qui cùm Amalech habita-
re cognofeîtur, qui & difeedere cogitur, ne cum
eo pariter involvatur ? Sed fortafle hic ille eft, de
quo dicit Apoftolus : Xjxorivir debitum reddat ,fi-
militer dp uxor viro. Cui etiam nomen convenit :
quia Cyneus, poffidens dicitur. Qui profe&o çon-
jugati, quia conjugio obligati funt, relinquere omnia
non coguntur. Quid eft ergo, quod Cyneo dicitur
: Difcede ab Amalech : nifi quia his verbis in
conjugibus omnis obfccnitatis turpitudo darnna-
tur ? Cum Amalech quidem conjundi funt,qui me-
retricio more junguntur. Quos difeedere ab Amalech
dodôr præcipit, cùm ad honeftàtem conjuga-
lem eos revocare contendit. Quafi dicat : Si confinera
ab invicem non poteftis^Konorabile connu-
bium vobis fit, 8c thorus immaculatus. Ab Amalech
itaque difeedere, eft conjûges feipfis uti, non
ad turpitudinem meretriciæ obfcenitatis , fed ad
temperantiarn honeftatis, & ad fructum propagi-
nis. Unde &: idem Doftor egregius de yidua, quæ
juxta ejus confilium fie permanere non poteft, di-
c\v.£)uodfife non confine t, nubatjantum in Domino.
Non in Amalech, fed in Domino ; ut quæ à nuptiis
, abftinere non prævalet, obfcenos geftus in foedere
14. De medio quidem Amalech difeedit con- v0iupiJ
junx ; de parte, non poteft : quia etfi geftus vitat n,cna^
turpitudinis, vitare non poteft affeclum voluptatis.
Ignem quippe temperare per honeftatem conjuges
pofTunt. De medio igitur Amalech exeunt : quia
etfi carnalibus defideriis omnino carerenequeunt,
ipfum tamen carnis imperium, fub prjecepto honeftatis
vinculo moderantur. Sequitur:
Fercufsittjue Saiil Amalech ab E v ila t, donee veni-' Virf. 7.
ret Su r, qua efi e regione Mgygti.
15. Evilat, parturiens, interpretatur; Sur, angu- Concupi
ftia ; ^Egyptns, tenebra;. Concupifcentia autem tia:
Deccatum narir. Mprirr. irrirm- Pc,:“ IUiJ'
f r , , „ , j ^outupiicentia "
Dixit S aul Cyneo : Difcede ab Amalech ■„ ne forte C peccanim parie.Merico igitur paruirientis nomine S
volvam te cum eo. Tu entât fecißi mifericordiam ccoonnccuuppiiffcceennctiiaa ddeeffiigennaattuurr.. . PPrrooDphheertaa ee triiaamm iimmpnerer--. tm
nitentis cordis anguftias incurrere metuens, obfe-,
crat, dicens : Ne abforbeat meprofundum, neque ur- pfai.ai
geatfuper me puteus os fuum. Doftor ergo ab Evilat
ufque Sur Amalech percutit, cum in auditorum
fuorum cor di bus vitiaconceptæ deleftationis com-
primit, & finem delibcrationis.Sur etiam percutit j
cùm eas mentes videtur ad pudicitiæ amorem tra-
here, quæ in luxuriæ foetore propofùerant vitam finira.
In anguftia enim funt, qui cäpti jam malæ coii-i '
fuetudinis laqueo conftringuntur. Et notandum i
quia Sur e regione Ægypti elfe oftenditur :quia
qui in luxuria vitam finira délibérât, modo in inV
teriqribus tenebris clauditur, àquibusad exterio-
res perducatur. Sed etiam liber ifte claudatur, ut d •
ad confequentis confiderationem per filentium ve-
niamus.
C a p u t I I .
Ex Saiil, qui principia bona habu i t , fed in Ei hi(i<
_ _ bonis, qua: cceperat, nequaquam perfeve-
ravit, per facrx hiftori^ textum oftenditur , ut in non
eo imitanda, &: cavenda videamus. Sic nimirum
& male cultas fegetes carpimus, qua: ad meffionem
fpinis admixt« confurgunt. Bene quidem cas legere
novit, qui fic curat fpicas carpere ut fpinas
----- - geuus m rceaere ftudeat evitare. Sicdumhorti curanegligitur cum
B S H C m eclf lm c o tn n u n a tu r , d i c e n s : ^ o le r c , q u o d r c f ic i r ,n a { c i tu r v i c i a q u a r p u n g i r . Q u a -
N e mvolvam te cum eo I n y o l v i p e c c a t q n b u s , e il f , e n itn m a lä c u l t o s a g r o s in g r e d i c a L I f c im lU s
x r c r n a peena d am n a n . U n d e & d e n e q u am f e r v o p r x c ip i e b a t D o m in u s , c um d i c e b a t • Super Pathe- M.
m---- -E-- v a n g e h o —D om m uuos ^d t c u .: ML iaglgaatuits jveedaiwb uust,, && ddrraamm MMooyyjfii f(eeddeerruunmt pprriinncciippees, y, && Pt lhmariiffkiii . g u t -
mambus.projicue in tenebras exteriores. M o d ö e r g o curnque dixerint vobis. facile ; qua autem f a k u m ü
p ræ d ic a r o r e s a u d i to r e s r e p r o b o s n o n in v o lv u n t : „ J ; , . x ’l A 1 J . ’P
.................y - " " - tut r j . iViUUU Clbii
prædicatores auditores reprobos non involvunt
quia etfi verbum contemnunt, redire tamen ad poe
nitentiam donee vivunt, cum volunt, poftunr. In-
ftanter ergo conjugibus conjugalis honeftas impe-
randa eft : quia valida mulctatione dicitur : Abite.
* Deeft, ufque in Gilor.
Gilot. & Vatic, mortis trißitia.
* Gilot. afeenderet de Ægjfto.
J ----- , J , Y-.c morn-f/r J . ILIIt/St , I lit
e r e nolite. Quafi dicat: Quia mixta funt a£h,&:
verba reprqbórum, fic utendf funt: ut in eis fiima-
tur quod vivificat, vitetur quod nepat. Hincite-
rum pramuntians, dicit: Venient ad vos in vejlïmen- jüd> 7
tis ovium, intrinfecus autem fu n t lupi rapaces. Huc-
* Eortè hie liber quintus abfolvitur , & fextus inchóatur; adëocjüe
caput prxccdcns libro quinto debetur. A communi tarnen cditótum
' omnmm dlvlfionc Kcedcre non licet, nullis nrff. nobis prxluccntibus.
ufque ergo regetn Saiil ltrenuè regni curam geren- Aconverfos peccatores non folùm poenitentes, fed
rem, libenter attendimus : contemtorem jam Do- etiam confitentes accipit. Quafi ergo Amalech re-
mimcxjuflioms, in quo vitari & abjici debeatfub- gem jam vinftum tener .qJTcarnalcm fenfum, in
H videamus. Nam fcquitur : converfis peccatoribus per amorem piidicitia-, jam
Apprehendit Agag regem Amalech vivum, omne rationi fubje&um videt. Sed quid eft quod vin-
Mtem vulgus interfeest in oregladii. Et pepercit Saül dus vivit i nifi quia nonnulli funt, qui propriis paf-
& populus Agag y & optimis gregibus ovium, & ar- fionibus non moventur, fed auditis alienis ob fee-
mentorum : & vejlibua, & arictibus, & univerfts, nitatibus, moventur > Pugnantes fortes funt fed
qua pulchra crant, nee voluerunt difperdere ca.guid- viftores cadunt. Qui enim expugnatum reeemvi-
qutd vero vile fu it, &rcj>robum, hoe demoliti fint. vum fervavit, liquet quia in ejufdem belli trium-
2. Verbum Domini fuit: Nunc v a d e , d r percute
capti fibi regis perfona placuit..
Amalech, dp demolire univerfi ejus. Non *parcas ei,
4. Quid verô aliud faciunt, qui ab aliis peccatorum
dp non concupifces ex eü aliquid. Aperte ergo tranf-
grefTor per inobedientiam extitit, quiaimpletc prxpho
confeffionem rccipiunt ? Nam dum cogitant,
quæ confitentes fecerunt, ad fcclera, quæ au-
-nCu.sÇ lqUu?idj e^m^ P"ro! uplPieftLa:r purpqecrebpi^it, d i•'c'•e»n•-s.r:. Nsre„ p areas ci, B ^buiusn ftc > a ilni ia rKdleafneduinmt^. nNriac m fæpc dum audiu-nnt,i q_ui•-
dp non concupifces ex rebus ipfius aliquid.Hie verb 8c
pepcrcifle, 8c omnia ele&a ejus concupifte oftenditur:
ut dum tranfgreffionis modus oftenditur,quam
fit deteftabilis inobedientia: culpa, monftretur.
3. Quod fi carnis bella deferibimus, magnos ef-
fe lapfus regios invenimus. Unde 8c Dominus in
Evangelio dicit: S i f a l evanuerit,in quofalietur?
bus fc alii blandimeritis obruerant, amare ipfi’ inci-
piunt, quæ jam eorum exhortatione morientes illi
confitentur. Jam ergo in urbe fua vidus, & captus
eft Agag, fed à vidore fervatur, cum quod detefta-
tur à fubditis, diligitur à prælatis : quia carnalis
fenfus in cis vigere incipit, qui in iflis vigorem ini-
quæ dominations amifit. Et quia dum Paftores
currant ad præcipitium, fubjedi comitantur; rex
Pcriculum dt
ne peccatorum
conRHioncm
cxcipicntcs, ad
obfeena, quæ
audiunt, in ar-
Reges verb Ecclefix, ejus font przdicatores, ficut vivum Agag cepifle dicitur ,'fed idem rex & no-
Ripra jam oftenfum eft. Qms ergo eft Agag rex pulus eidem regi, & quibufque Amalech optimis
Amalech, nifi fenfus carnalis ? Nam cum ex anima pepercifTe memorantur. Parcere enim, afFedx men-
rationalitatcm, ac fenfualitatem habeamus, ratio- tis eft, amore ejus cui parcit. Quod certe libidinis
nahtas menn, fenfuahtas carm adferibitur: & per vitio convenit: quia ut placere incipit. mentem in
lllam cum Angehs, per lftam cum brutis animali- C fui amorem trahit. Quia etiam vehemens eft vir
bus conyenunus. In ilia quo altius extollimur, fu- tus Ulius, ftatum habeTe non novit: quia nimirum
bus appropmquamus. Per iftam verb citb perficit, fi a fe hanc citb evigilans animus non
quo ad carnis blandimenta ddabimur, carnahores, expellit. Nam dum mentem invadit, fe per innu-
ut ita dixerim invemmur. Unde & vifis & concu- meras turpitudinum cogitationes fpargir. Unde &
pins jam fihabus hominum, jam impletis in luxu- bene optimis gregibus & armentis, & Saul & po-
na voluptatibus, dehis qui^puntatis merito fiiii pulus peperciffe memorantur. Cogitationes qui-
Dei vocabantur, in Gcnefi Dominusminatur,dicens
1 Non permanebit fpiritus mens in bomine in s •
ternum, eo quod caro fit. Caro quippe homo cffici-
tur, quando fenfui carnis ratio (ubjugatur. Rex ergo
Amalech vigor eft fenfiis carnalis, qui motibus
turpibus imperar, ur captivam rationem ad illece-
bras obfcenitatis trahat. Bene autem carnali fendem
libidinum greges, & armenta dicuntur : quia
& innumera: funt, & de contemplatione immundi-
tia: in reprobo corde pafcuntur.Optimi etiam funt,
non probationc boniratis, fed appetitu eligentis!
In corde ctenim reprobo, quia nihil diligitur ca—
riùs, optimi greges dicuntur, quibus alia nulla com-
parantllr. Sed optimi dicuntur pro cæcitate corfui
nomen congruit Amalcchitæregis. Agag quip-D dis, armenta verb pro rearu tranfereflionis Re-
pDee,. mmeeddlittaannss-, fliivvee lIonqnunernnsç iinnftpcrrnprrAcrcoamtmt-\ 'AM/l edit.ui ------:________ K l ■ 0 ^ .
quippe éi eft, phantafmata lafeivia: interna tnedi-
tarione colligere. Et loqui ei eft, carnem motibus
turpibus ad libidinem excitare. Quafi enim magnum
clamorem locutionis habet, quia carnem piil-
lando ardenciùs commovet. Nam & meditando
colligit, quod loquendo exponat : quia unufquif-
que carnali fenfui fubditus,quo liberiùslafcivir
fimulacra intus confpicit, eo validiores moms tur-
pimdinis foris fentit. Meditarur ergo per internam
vifionem mrpitudinis, loquitur autem per exterio-
rem motum dcleftarionis. Rex ergo Amalech loquens,
tc meditans dicitur i quia illis labentiajjlanprobis
quippe mentibus magnum non eft, inunun-
da cogitare : fed coram Deo t> parvum non eft, in
tcmplo De i, hoc eft in regenerato fpirm immun-
da reponere. Parcit ergo non folùm ovibus, fed
armentis : quia qui per amorem libidinis, quafi par-
vas immunditia: culpas afpicit, quafi parvis modb
parcit, fed mérita poenarum parva non invenit.
PofTunt autem ovium nomine leviores luxuriæ cogitationes
intelligi, armenta verb fortiores, & mo-
leftiores. Quibus urique rex & populus parcit, cùm
reprobus doctor, & fubditi, tarn levibus, quàm for-
tibus immundæ cogitationis vexationibus fubfter-
nuntur. Quid verb eft parcere veftibus, nifi damb
Immundis c
gitacionibus
tcmplum "
profanaiQ
Dei
dimenca carnis excitare poteft, quibus per turpes E natæ jam menti immunda deliberate ? Si enim aucogitationes
illuditj& quosper experientiam blan-
dæ motionis erudic. Sed notandum, quia quo libe-
rius meditatur, eo 8c liberius loquitur : quia carnem
eo fortiùs commover, quo caufas fuæ commo-
tionis intus finprefTas per cogitationem tenet. More
etenim ignis quo attendus infufflatur, eo magis
accenditur : quia fi flatus immundæ cogitationis
deeft,’ ardor libidinofie commotionis ad elle non
poteft. Rex ergo Ifrael contra Amalech regem pu-
gnat, cum doctor Ecclefiæ contra fornicacioncm
difputat. Qucm viiftum capit, quando ad veniam
* Gilot. & Vatic, non farcin tis.
reus veftitus fponfæ virginalis gloria eft, quæ fiint
veftes Amalech, nifi feeaa inquinamenta luxuriæ ?
Sed veftimenta dicuhtur : quia corum velaminc
tarn anima, quam corpus inficitur. Quia enim ani-
mam foedat 8c corpus perpetratio luxuriæ, non
veftis, fed veftes nominantur. Sed, ut dixi, par-
ccre deliberare, per affedum mentis immunda di-
ligcre eft. Infelix vero anima fie capta, fie ilia-
queata, quia miris impulfionibus ad deliberatam
pravitatem perpetrandam cogitur, bene poll oves
armenta, 8c veftes, atictibus pepercifTe memoratur.
k. Vatic. Sc Gilot. ftccatum farvum.