jyj Sancti. Gregorii Liber tertius 156
bus modis afcenduot : qui ad fupernæ patriæ ciari-A contemplative: vicæ retulimus,elevatioetiam,ocuiorum
ad ftudium difcernendorum fpirituum non t
inconvenienter referri poteft; Bethfamitæ quippe
oculos levant, cùm vitæ fecretioris propofito con-
fluentium ad le dona, fubtili infpeâione confide-
rant ; cùm intenta mente difcutiunt, an vitæ altiotatem
& nunc per contemplationem, & in fine per
veritacem gloriæ perducuntur, nunc ad domum
jfolis contemplando evolant : fed quod nunc mentis
puritatc afpiciunt, tunc per præfëntém lætitiamæternærctributionisveritatemappfeliefldunt.
. . ,r
Bethfamcs ergo area Dei perducitur, cùm mens ris propofitum, quod accedendo expetunt$ refta
elefta, aut per contemplationis altitudinem, aut validaque intentione profequantur. Levare igitur
per aflumtionem retributionis ad æterna gaudia Oculos eis eft, novitiorum fpiritum altiùs cohfidefublimatur.
Qui ergo æternum ilium, & ineffabi- rare. Sed levantes oculos arcam Dei refpiciunt :
lern arcæ fitum feire non poffumus, ea, quæ de quia dum fubtiliùs ejus converfiones difcutiunt,
As in val le ifto, quem novimus, dicuntur, audiamus. Quid qua virtutum fpiritualium gratia fiilgeant, depreuiHfaiis
ergp, quod Bethfamitæ metunt triticum in val- ß hendunt. Et quia per affeâum dile&ionis, de co-
.^uftandx ^ nifi quia contemplativæ vitæ dediti,delicias in- gnitis eorum bonis hilarefeunt, apte fubjungitur :
ternæ refeftionis colligunt in virtu te humilitatis ? Et gavifi [tint, a cum veniffent.
Vallis quippe in facro eloquio æftimationem défi- Sequitur :
gnat humilium, Pfalmifta teftantc, qui de Domino
loquens, ait ; Jgui emittis fontes in convallibus.
Nam infufîonem fupernæ gratiæ mentibus infun-
dit difpofitis per humilitatem. Bethfamitæ ergo in
valle triticum metunt : quia contemplation! vacantes
, dum pro humilitatis merito clariùs fuper-
na confpiciunt, ad fuaviorem refe&ionem men-
tium ligant manipulos gaudiorum. Nam tritieeus
panis, ficut afpeâu candidior, ira & fapore dele&a-
bilior eft.
humilitatis
prxguftanda:
carleftcs dcli-
Pfal. 103,
Etvenit plaufrum in agrum Jofte Bethfamita, y
dr Jletit ibi.
22. Si Bethfames interpretatur domus folis, do- 1
mus folis civitas eft cxleftis. Hie Jofue Bethfami- [
ta non tarn typo, quam ipfo nomine & dignitate
humani generis Redemtorem fignificat Jofue quippe,
falvator noftro eloquio dicitur. Etde femetipfo
Dominus dicit : Venn flius hominis quarere, & 1
falvum facere quod per ter at. Hinc eft etiam, quod
Jofeph in fomnis per Angelum repromittitur: Ipfe j
10. Sed fortafle in ifta vita adhue pofiti non fu- çjalvum facietpopulum fuum a peccatis eorum. Bethfpic*
colli- mimus panem, fed fpicas metimus : in ilia autem
modümPp°an"s fuperna vita beatitudinis,jnon fpicas,fed panem
manducabitur. rnanducamus. In ifta etenim vita, cum ad concem-
planda æterna fuftollimur, fupernarum rerum fimi-
litudines capere de rebus iftis infimis & vifibilibus
Rom. 1. »0. nitimur : ut juxta egregii doftoris vocem, Invijt-
bilia a creatura mundi, per ea qua vifibilia falfa
funt, cognofcamus. Quare & ille verus Bethfami-
pfal. gu v. s. t a , & domefticus folis juftitiæ exultans , ait : Dele-
& <s‘ ftajti me, Domine, in factura tua, & in operibus mamumtuarum
exultabo. £>uam magnificata funt opera
tua Domine, nimis profunda faff a funt cogitatio-
nes tua. Sed dum in rebus vifibilibus invifibilium
famitam quoque fe elfe per femetipfiim manifeftat,
dicens : Ego fum panis vivüs, qui de calo defeendi.
Hinc Johannes Baptifta ait : £)ui de calo rvenit,fu-
per onmes efi. Quis eft ergo ager Jofue Bethfamitæ,
nifi amoenitas vitæ contemplativæ? Ibi enim & her-
barum virores, & odores aromatum, & florum di-
verfa pulchritudo cernitur : quia nimirum quo fuperna
ilia focietas clariùs afpicitur, quod incorru-
ptibile floret Angelis, quod immarcefcibile viret
San6lis,quod inviolabile in virginibus redolet,con-
templantium oculis gratiùs exhibetur. Bene autem
idem ager Salvatoris elfe perhibetur : quia contemplativæ
vitæ 'amatores, quo fecretiùs converlantur,
ibid. J. J
rerum o-audia excipimus velutintra paleas adhue ^ Redemtori noftro gratiores & familiariores funt.
triticum tenemus. Tunc autem nobis purum triticum,
five de tritico paiiis erit. Nam cum abforpta
jam morte, in sterna vita, revelata facie, clariüs
Redemtorem cernemus, ad ejus cognitionem the-
cis fimilitudinum non egemus, Bene ergo de Beth-
famitis dicitur, qupd metebant triticum in valle:
In agrum quoque Jofue Bethlamitæ plauftrum venir
, cùm mens ele&a à lèculi intentione divifa, folis
cæleftibus intendit, cùm cæleftis jam amcenita-
te vifionis fruitur; quia tenrena refpicere per amo-
rem dedignatur. Etnotandum, quia hoc plauftrum
novum fu i f l f e , non valde fupra relatum eft : quia
quia perfe&i viri, etfi pro humilitatis merito fu- profectö mens criminum ve tuft ate refoluta, ad tanblimitatcm
fupernæ contemplationis aceipiunt, ad tam gloriam recipi non meretur.
illam omnipotentis Dei puram fubftantiam con- 23. Sed habet vita fecretior delicias in amoeni-
templandam»eo perdngere nequeunt, quo refe- täte vifionis, habet ingentem laborem in ftrenuitar
dlionem fuæ mentis adhue velut inter paleas me- te certa’minis : quia nimirum divina præmia ficut
tunt. Cujus profe&b humilitatis bonum defigna- ex triumpho confèquimur, ita & ftrenuè dimicantur
cùm fubaitur : do cuftodimus. Bene ergo de veniente in agrum
Et devantes oculos viderunt arcam Dei. 9 E Jefu plauftro fubjungitur : Etßetit ibi. Stare quip-
21. Oculos quippe devant : quia dum de fe al- pe ad prælii cuftodiam percinet, non ad pacis quicibiAtm.
pet humilitatem
fpintuahs ta non fentiunt, æftimatione fua velut in piano
vi us acuuur. punc> q cujos elevant : quia eos, quos divina gratia
dignos afpiciunt, in alto pofitos meritorum culmine
çontemplantur. Sed devantes oculos àrcam
vident: quia quo fe humilius per æftimationem de-
, jiciunt, proximorum bona cpgnofçere meliùs pof-
funt. Ea etenim veritas, quæ fuperborum cprda
per femetipfam deferit, ilia eis etiam dona, quæ
confiât humilibus, abfeondit j ut velut obcæcati
penitus, nec in terra diftufum jam folem videant,
qui ejus claritatis radios, videre in cælo defierunt.
Difcrctio ipi- Sed quia regreflionem arcæ Dei ad propofitum
* Gilot. turn vidifitnt.
tem. Stetit quippe plauftrum in agro : quia etfi
mens, amoena jam illius fuperna:, & femper viren-
tis patria: videndo, atque amando inhabitat : ta-
men quod amorem vifionis dele&abiliter poftidet,
fine ineelfantis cura: Ibllicicudine nequaquam fervat.
Sed nimirum in tanto agone pofita mens hu-
mana deficeret, fi ille, qui humanam infirmita-
tem in fua divinitate roboravit, ei prarfentix fux
auxilium non pra:beret. Quare & caufam expo-
nens, qua ftare in agro plauftrum pocuerit, addi-
dit •, dicens:
Erat enim ibi lapis magnus. ' • 1
gccrc. 24. Lapis quippe magnus Redemtor intelligitur 2
L chri- generis humani. Dc quo lapide per •Pfalmiftam di-
auxiitum citur ; Lapidem a hie quem reprobavenmt adifeantesy
2l. fuBtis eji in caput anguli. Hinc do<ftor egregius col-
a- 1 au dans, ait : Superadifcati fupra fundamentum Apo-
1 Jlolorum Prophetarum, ipfo fummo angulari lapi-
Bi7>- s- de Chrijlo Jefu, in quo dr vos tamquàm laides v ivi
fuperadificamini. Et magnus quidem lapis diciair :
quia incomparabiii fortitudine prædicatur. Cùm
ergo venifle & ftetiftTe in agro plauftrum dicitur,
additum :cft-: Erat ibi lapis magrtus : -ut latentibus
myfteriis defignaret : quia contemplativæ vitæ de^
diti, fervare dona tamingentia ideopolfunt: quia
juxta eum per gratiam funt, à quo eadem dona
pcrcepefunt. Sequitur : I
L. Et conciderunt ligna plaujbri, vaccafque impofue-
runt faper ea in holocaufium Domino.
Jjcriptu- 25. Quæ funt ligna plauftri arcæ Dei, nifi fan&æ
fcentiis Scripturæ fententiæ, & exempla juftorum ? Beth-
C famitæ quippe ligna concidunt, cùm fecretioris
Inoicm vitæ præpofiti (ubjeâiorum fuorum mentibus Scri-
l anuI' pturarum fenfus fubtiliùs aperiunt, cùm ex cellen-'
I tiora exempla Patrum ad eorum imitationem pro-
ferunt ; ut. in eorum cordibus fuperni amoris flam-
I ma tanto ferventiùs ardeat, quanto fomentum in-t
cendii,velut concifa ligna,citiùs fubminiftrant.
Plauftri quippe ligna funt : quia mens per Dei gratiam
renovata, ea per memoriam retinet. De qui-
bus profe&ö lignis fandus Legiflator decernit, di-r
ft *■ iy cens: Ignis in altari meo femper debet ejfe : quem nu- ^
triâtfacer dos, fuggerens mane ligna perfingulos die's.
■ Quia verb concidi ligna memorantur, apertiùs in-
■ dicant, quia contemplativæ vitæ puritatem quæ-
rentibus, non communia de facro eloquio, fed al-
tiora &: excellentia quæque pandenda funt ; ut eo
fortiùs fe in alta videndo fublcvent, quo eis nobi-
liora bona, quæ audiunt ; magis placent. Unde &:
ft bene fubjungitur : Jguia vaccas impofuere fuper ea
■ rendum fa holocaufium Dtfwz^ô.Holocauftum namque com-
■ ' buftum dicitur. Gùm ergo ligna conciduntur, ho-
■ Iocauftâ defuper impofitis vaccis fiunt : quia qui
eximia de Scripturis devota mente fufeipiunt, quo
in fuperna fe defidéria altiùs extèndunt, eo nil in
eis deferitur, quod non divini amoris flammâ com-
buratur. Et tune quidem curare do&orem necef-p;
fe eft j ut religiofi fubjedi alta confiderent, 6c tarnen
per æftimationem de fe alta non teneant •, ne,
I quo celfiùs fumma videndo proficiunt, per elationem
corruentes, periculofiùs elidantur. Unde&:
hîc quoque fubditur :
K !‘ Levita autem depofuerunt arcam Dei, & capfella:m,
qua erat juxta earn, in qua er ant vafa aurea, & pofte-
ft turn fuper lapidem grandem.
Koncm Z^‘ Levitx interpretantur aflumti. Qm ergo
Ricmpia- ^unc Levitæ, nifi qui fie funt divina gratia confir-
mati, ut à fanfto Spiritu deferi numquam poflint ?
» as Arcam quippe Levitæ deponunt, cùm perfe&i præ-
dicatores mos fubjeótos admonent, ut eos fpirita-
lis feientia nequaquam inflet. Capfellam quoque
cum vafis aureis deponunt, cùm cos etiam de vitæ E
fplendore conveniunt, ut eo de fe humiliùs fen*
riant, quo etiam Redemtorem noftrum ad exalta-
lionis fuæ præmium, eorum quifque jam pervenif-
le didicit, quia de fe inaniter alta non fenfit. Bene
itaque depofita area , &c vafa aurea fuper grandem
lapidem pofita memorantur : quia inter dona fu-
iblimia de fe humiliter fapere illi veriùs poflimt,
qui Redemtoris magnitudinem & humilitatem re-
* Abeü hic à Gilot.
i colere fepins didicerunc. Nam deponcre arcam
& fuper lapidem grandem volèbat ponere,
qui dicebat : Hûc fenùlc in vobis, qmd in chrifto
Jtjit. Jî>ui cum in forma Dei effet, non rapinam ar-
bitratus efi f e ejfe equalem Deo : f e d femetipfum ex-
innnivit .formam fèrvi eccipiens, in fmvlitudirtcm
hommumfaam, & hebitu inventus ut homo : humi-
iiuvitfefabius obediens ufque ad mortem crucis. Sed
qui -de fubditomm cordibus amoris hoftiam mini-
fterro predication« Deo immolant, de fuis etiam
menribns erceilentiora vafde oblationum dona re-
præfentant.Unde & fubditur
Viri autem Bethfamitæ obtttlcrttnt holocaufia, &
1 immolitverum viitimas in die iUa Domino.
’ 17 - In qua die, nili in ilia, in qua holocauftum
-Domino vaccas fuper plauflri ligna pofuere î Quæ
eft igitur dies ilia, nifi iiluminatio divinæ prædica-
tionis ; Ea namque die Bethfamitæ holocaufta Do-
mino ofFerunt, ea die viaimas immolant, qua ligna
concidunt, qua fuper ça holocauftum Domia
no vaccas imponunt : quia fan6ti prædicàtores ea
luce verbi, qua fubjeiftis emicanc, fibi quoque ad
reaitudinem fuperni icineris ofliciüm vifionis ad-
miniftrant,&: contemtis rébus infimis, per vîm di-
leaionis omnipotenti Deo tanto fe liberiùs exhi-
benr, quanto etiam auditores fuos ei jam magna
familiaritace conjun£h)s vident. Quia verb non io-
lum holocaufta obtulifle, fed immolafle viaimas
, viri Bethfamitæ relati funt, perfeaorum virorum
" fpiricalis oblatio defignatur. Nàm holocaufta of-
ferunt, cùm per contemplationis afcenfiim fe Deo
omnipotenti inëfFabili afteaiohe conjungunt. Sed
holocauftis viaimas fociant : quianimirum tantæ
jucunditatis bônum non fuis mérîtîS, fed divinæ
referunt bonitâti. Sine Viaimis quidem holocauftum
offert, qui jâm fupernis in magiia deleaatio-
ne conjiungitur : & infurgentibus elâtionis occul-
tæ motibus j per humilitatis virtutem .nequaquam
doïiiinatur. In oblationibus ergo perfeaorum fi-
mül holocaufta & viaimæ convèniffe deferibun-
tur : quia 8£ divina frui dulcedine digni funt, & in
ômni quod totos fe.jam eælites faciunt, elationis
ignari.
E t quinque Satrap a Philifhinorum viderunt, dr
* reverft funt in Accaron in die ilia.
- 28. Satrapæ Philifthinorum , ut jam fuperiùs
dixi, eleai funt prædicàtores Gentilium. Q n nimirum
quinario numéro continentur : quia aef re-
frenandos quinque fenfus corporis, autrudibus ad-
hücfidelibus, aüc càrnalibus præfunt. Hi profgab
plauftrum cum Dei area comitantur : quia ad ftudium
fpiritalis vitæ tranfeuntes jam eruditos dif-
cipùlos, foilicitudinis fuæ cura profequuntur. Sed
applicante in agrum Jofue plauftro, &: vaccis im-
molatis, in Àccàron redeunt : quia cùm eorum
perfeaionem jam confideraverint, converfationis
eôriim itinera ûlteriùs non explorant. In Accaron
àütem redeùnt : quia ad convertendos alios fè
convertunt. Accaron quippe rioftro eloquio fteri-
. lis dicitur. Stériles quoque funt, qui aut fide ca-
reiit, aut bona converfatione. Bene autem cùm re-
Verfiprincipes dicuntur, additum eft: In die ilia ;
quia nifi in eis claritatem tantæ perfêriionis agnof-
cerent, ab eorum follicitudine fècuritatis certitu-
dine non redirent. Sequitur :
Hi funt ani aurei, quos reddiderunt Philifthttm
pro delitto, A^otus unum, Ga%a unum, Afcalon
unum, Geth unum, & Accaron unum. Et mures au-
Philip. 2. V. S.
ibidem.
Holocau/fo vi-
ftimas addcrc
^uid fignificct.
Verf.
Eruditis difei-
pulis quoufquc
curam impen-
dcrc dcbcanç
magiitri.
V*rf 17.&i».