?3ï San£H G re g o r ii L ib e r qviintus 332
men (omit > £c quia de omni hoe perditionis gradu A quia cogitando ad defiderium magnfl? püritatis acper
doclorum laborem ad poenitentiam redeunc
quoGumquc fe verrit fiiperare perhibetur. Praèdi-
çando etenim,aliquando concupifcentiam in alicu-
jus corde interficit, aliquando ufum pravxopera-
tionis.Modö illos trahit, qui inufiim peccandj tran-
ficrant jmodo illos,qui,combuftis &: ad nihilum re-
daftis virtutibus,regiluo diabolo quafi incenfi fer-
viebant. Et quia prxdicando fuperna memorat,
cadcntes poculo, Sc cxleftium oblitos ad fpiritua-
lis vitx ftudium excitât ,& per amorem ardenter
infiammat. Bene ergo dicitur *
J^uocumque Je verte ba t, Ju per abat.
63. Quia dum de omni generc peccatores ad viccndimur,
armis potentibus milites noftri -induti
funt, quibus fornicatiohis impetus Sc depellendo
in rugam vertunt, Sc ad nihilum deducendo peri-
munt. Nam linde ad animam intrare cogicationcs
poffint, non habent, qua: quafi fortiffimo milite ,
honeftate cogitationum bonarum undique ornata
eft. Nunc ergo exercitum anima congreget, qua:
Amalech vult perimere, Sc de manu vaftatoruni
ejus videntem lp ritum liberare. In horum medio
refideat jut cunttaexemplis elcâorum fortium,cir-
cumdatado&rinis Scripturarum, nullam partem fui
vacuam habeat, unde hollis irriimpat. Quia ergo
innumerabilia lliht exempla fidelium, quia multa
ad vitam «ter* tam trahit, triumphare ubique cognofcitur. Hos B documenta Scripturarum, excrcirus magnus & foriominum
gi nimirum triumphos agerc fuos milites, fiios principes
impcrabat Dominus, cùm diccbat : Ite in or-
bem univerfem', & predicate Evangelium omni creature.
Omni creature Evangelium prædicare prx-
cipit., qui omnia genera hominum duci ad fidem
voluit: utdumnobiles regum fuorum triumphos
oftendereceos fuperare ubique monftraret. Ünde
feriptum cft : £)uï vult om ne s homines Jalvos fteri,
dr ad agnitionem veritatis venire. Omnes quippe
homines vult falvos fieri : quia de omni hominum
gencre eligit, quos ad gaudium xternx falutis trahit.
Scd quid fpçciali fortitudine agat, exponit,
quia dicit:
tis eft, fed ad congregandum difficile non ell. Bene
ergo dc Ifraelis rege dicitur : Congregato excrci-
tu,percufsit Amalech, quia fornicationis lpiritus non
ante vincitur, quam per abftincntiam corpus attc-
ratur, Sc oinnis turpitudo obfccenx cogitationis,
bonis mentem replcntibus,effiigacur. Tunc quippe
cum lambere, id eft delinire populus lam bens
dcle&ando non poteft: quia dornita carne jejuniis,
humilitatis arcc prxdira mente, orationis armis ac-
cin£la , intenta do&rinis cxleftibus, exemplis mu-
nita,impix fuggeftioni adinim prxbere conientien-
do non prxvalet. Qux nimirum exercitus congrc-
bene regibusj m eft Ecclefix do&oribus con-
Congregatocjue exercitu, percufsit A m a l e c h eruitQ venir-.quia quilquis ad extinguendam fornicationis
Ad forntcatio-
nis fpiritum
dcbcllandum
mult.? virtmes
neccffaria:.
ijrae ld e manu v a fiat or um ejus.
64. Amalech , populus lambens interpretatur.
Quid ergo per Amalech, nifi fornicationis fpiri-
tus defignantur ? Lambere enim eorum eft, ad pec*
candum mentem carnis blandimento definite. Ve-
lut enim lingux ta£hi lambere ambiunt, cum levi-
bus fiiggeftionibus mentem tangunr.Quid eft quod
contra Moab Sc Ammon, quod contra Edom Sc re-
gem Suba pugnafie Sc viciflfe dicitur, non tarnen
cxercicum congregafle : fed ut Amalech vipceret *
exercitum congregavit J Quid eft quod exercitum
congregavit, nifi quia ad extinguendum fornicationis
fpiritum , virtus una non liifficit ? Abftinenrabiem
ele&os fubditos inftruere nititur, hxc plu-
ra auxiliorum agmina ei verbo congreganda Hint.
éy. Bene Sc Ilrael erutus de manu vaftatorum ejus
aflericur. Erui quidem evelli dicitur.Et quod evel- jorn.;-..J
litur, alcas radices in profundiora merfifle fentitur. vfpir- 71
Manus vero vaftatorum,poteftas eft malorum fpiri- 1 at0
tuum. Unde ctiam feriptum eft : A quo quis vincitur
, ejus fervus ejficitur. Quid ergo colligitur, nifi
quia dum fornicatores defideriis carnis aflentiunt,
poteftati malorum fpirituum fubiguntur ? Quia
item altum eft fornicationis blandimcntum; dum
in hoc anima per defiderium mergitur, quafi in pro-
fundum radicibus tenetur. Erui ergo de manu vatia
quidem ciborum contra hoc vicium fortiffima£) ftatorum, eft a fornicationis abylfo, qui in poteftaeft,
fed fola non prarvalet : velut enim miles eft, Sc
pugnarc poreft, fiiperare non poteft : quia Amalech
non vincitur, nifi exercitus congrcgetur. Qui ergo
fornicacionem pcrcutcre appétit, addat abftinen-
tix corporis virtucem humilitatis. Nam fi mens
Deo fubdi humilitcr defpicit, carnis fua: defide-
ria dominando ac prxeminendo non premit. Sed
adhuc necefle eft, ut congreget : quia exercitum
ra- parvum habet. Virtuti ergo humilitatis Sc abfti-
nentia: corporis addatur frequens numerus orationis.
Affe£tus quidem cordis intenti cxleftibus,
contra carnis bellum fortes milites funr. Jam ergo
in frequenti affiduixate precum aciem habet, fed
te dæmonum eft, liberari. Bene etiam vaftatores
fornicationis impetus dicuntur : quia de vitio lu-
xuriæ per bcatum Job dicitur : Ignis eft ùfque ad 3
perditionem germinans, dr omnia eradicans germina.
Vaftator quippe fornicationis lpiritus dicitur : quia
quern invaferir, ei nimirum nulla virtutum dona
dcrelinquit. Ad laborem quidem minifterii, bona ?[uidcm aliqua habere poteft , fed ad meritum
alutis ea habere non poteft; Vaftari ergo dicitur,
cui perdita caftitatc ad vitam bona alia nulla pro-
funt. Vaftari etiam hor.ti tenera dicuntur. Qui
enim funt horti fiiperni fponfi, nifi corda. Sanctorum
per cuftodiam munita, Sc per caftitatis odorcm
exercitus non unam tantum aciem, fed plures ha- £ florida ? Nam dum nullos motus turpes recipiunt,
bet. Adhuc itaque exercitum perfeCtum non habet,
Sc Amalech percutere nequaquam valet. Num-
quid ei prodeft,quod jejunando fe atterit, quod ad
Mentis contra tcmpus orando compungitur, fi mens Iubrica co-
ta^oncsC°ufto- gicec 5 ^ phantafmata lafeivix in {emetipfam por-
dia. tet ? Sed vitare turpes cogitationes non prxvalet,
qui honeftas in fe non habet. Quia enim femper
Caftarumco- cogitamus, cxquirenda funt nobis bona, ne mala
Klütium m C0o’ccmus* Ql^d vero funt omnes turbx bonarum
cogitationum, nifi innumerabiles mentis aciesj
Nam dum mentem ambiunt Sc minuunt, ad cam
accedcre turpiffimos inimicos non permittunt. Et
albo pudoris flore decorantur. Unde Sc fponfie in
Cantico fponfi laudibus dicitur : Jjhte habitas in Cdnl
hortisy audire me fac vocem tuam. Et rurfus : Hor- tid
tus conducts Joror mea fponfa. Hortus quidem,
quiavirtutc cximix caftitatis floridus : conclufus
autem, quia per continentiam munitus. Hinc
fponfa quid fponfum oblcClet, exponit, diccns :
Sponfus meus mihiydr ego illi, qui pajeitur inter dilia, ibil
donee afpiret dies, & inclinentur umbra. Immundi
ergo lj?irims vaftatores lime : quia fi. pudica corda
decipiunt, decepta teneros flores tantà: virtu tis per?»
dunt. Qui itaque cùm ab immundiriis ad caftica*
333 : in primum Re gum . C ap . I V . 334
temredcunt, quia diras dæmonum poteftaces efïu- A ejus celfitudo propria liniufcujufque fore videa-
grant, & a prohmdo perdjuoms afeendunt, de ma* tur. Onus aucem verbi dicitur, quia videlicet fa-
' ' 111c mpu niririti* nu vaftatorum erui apte memorantur. Scd rex, qui na« :_:___ J : i :____
eruere populum dicitur, qualcs adjutores habeat,
vidcamus. Nam fequitur:
Euere autemftlii Sa iil Jonathas, & J e f e i, dr Mel-
ch ijv a : nomina duarumftliarum ejus,nomen primoge-
nita Merob, dr nomen minoris Michol.
6 6 . Filii Saül, qui non ad quamlibet hereditärem
, fed ad regnum nafeuntur, illos infinuat, de
lus mea dicitur, per quod nimirum diligens prx-
dicatoris ftudium Sc follicitudo commendetun
quia lie debet intenderc fimul omnibus, ut quxrar,
Sc agat propria fingulorum. Ab unoquoque ete-
nim falus mea dicitur : fi uniufcujulque infirmi
curam fufeipit, Sc hune ad æternæ falutis bona per-
ducit.
6 j . Qux vero funt Saiil filix | nifi prxdicatori
nplicitas
\*r ‘ 7-
quibus fancta: Ecclefia: per Pfaltniftam dicitur: fra fufedira: eleftorum qualitates ! Alii qu’ ippc aa iva.
patribus tui nttifitm tibifilii, confitues eos principes vita: ftudiis ferviunt, alii verb contemplative re
fuper omnem terram.Quos tres effe agnovimus: quia motionibus abfeonduntur. Filire quidem dicuntur
fidem rancta:Trmitatisprxdicando defendunt.Sed pro fecunditate. Ilia quidem parit multitudinem
quia perculfo Amalech, regis filn nominantur, eo- B bonorum operum s ilia verb internorum plenimdi.
m ----\ir~ neinv a i i r l in n im JmVnr __ • ...
AifhVa & con-
tcmplativa Vita,
duæ foro-
rcs. Ambx fc-
cundæ.
runrnumerum ad virtutum mérita referamus. Ma-
ceratio quidem corporis, circumfpe&io mentis,fim-
plicitas intentionis, tria fimt. Quia ergo do&ores
îânâiæ Ecclefix ad reprimendam carnis libidinem
fortes funt, ad cordis cuftodiam fapientes, inten-
tionem cordis in cælfim fublevando fublimes, très
cfle Saiil filii dicuntur. Tria etiam funt, for titudo
operis, virtus caritatis, Sc affluentiffima gratia prx-
; dicationis, Dodlorcs quippe fandæ Ecclefiæ, quia
nem gaudiorum. Meritô igimr regis filiæ nominantur
: quia dum concipiunt de verbo D e i, cxleftes
fru£lus parturiunr. Unde bene Merob, de multi-
tudine dicitur. Activa etenim vita j quia ex multis
bonis operibus perficitur, de multirudine re£lè nominate.
Vel,de multitudine dicitur: quia qui Deo
per aftivam vitam placent, multi funt. .Quia enim \
pauciqres numéro funt, qui per contcmplativam 1
cxleftibus gaudiis inhianc, in eorum comparatione *
magna converfatione fublimes funt, magna carita- illos, qui a<ftivx vitx inferviunt, multos vocat Oui
.te ferven--t--e--s-,-- m---a--g--n--a-- -v--e--r-Lb;i rfa~p~:i-e-n---t-i-a-- f--a-c--u--n- Jd:i , —ter—na.- n rn ffiflÀ m n lri G n r W Ê ÊÊ ÊfiÈ
rio numéro apte fignati funt. Quorum certè vir-
tutibus nomina conveniunt : quia Jonachas,colum-
bx donum dicitur ; Jefui, planities, five defiderium
meum j Melchifva, rex meus falus. Quia enim prxprofeâo
multi funt numero, minifterio divifi : quia"
etfi unam cxleftem patriam bonis operibus qux-
runt, tarnen variis operibus pietatis inferviunr.
Quorum certè nonnulliin tantum amorem Condi-
---------- --------------- —J Viuill ui*- toris profic_i_u_n t;^ utipfa etiam opera bona déférant,
cellentia dona Spiritus fanfti dodoresliabent , co- C atque ad contemplativx vitx dulcedinem tranfire*
lunabx donum rede nominantur. Quia item inter
dona fublimia humiles funt, planities dicuntur.
Quia pro fubditisfibi fidelibus ardenter xternapo-
ftulanr, defiderium meum efle perhibentur. Qux
quidem vox parvulorum fubditor&m efle cognof-
cicur, virtus vero tanti nominis prxiatorum. Qui
enim parvuli, Sc frigidi adhuc in noftris negligcn-
tiis jacemus, ad cxleftem patriam ardentibus defideriis
non flagramus. Sed quod nos ardenter flagi-
tare non poflumus, pro nobis poftulat, a qui ad il-
lam, quam nobis adipifei defiderant, patriam, ma-
gnis defideriis anhelant. Pro excellenria ergo caritatis
non defiderantes, fed defiderium regis filius
& in ea Deo vacare concupifcanr. Unde Sc bene
Michol in .lingua noftra, ex omnibus dicitur. Ex
omnibus quidem fit : quia nullus eft petfe&us in
contemplatione, qui ex labore boni operis non per-
venit ad arcem ejufdem contemplationis. Unde Sc
in Evangelic Dóminus dicit: Venite ad me omnes,
qui laboratis, dr onerati eftis, & ego reftciam vos.
Tunc qui laborat, vocatur, quando bene agendi
defiderium xternitacis mfunditur. Et ad vocantem
fe accedunt, quando ad contemplativx vitx quie-
tem veniunt. In quo nimirum laborantes, reficiun-
tür : quia amoris gàudia de divina contemplatione
abundanter fumunr. Ipfe quidem accedentes
Ad earn pet
bonorum operum
labores
perveniendum.
Math. i t . 28*
Basgg • J o . • n . o. n — ^------------ * M g r o .*r“ ' at-CCUCHteS
tliatur, ut m dosons mente flagrare ignis dileâio-£) reficit, qui puris mentibus femetipfum oftendit. In
jfagulonis
fpecialiter demonftretur. Unde &fde Domino
per Pfalmiftam dicitur : Jgui facit Angelos feos fpi-
ritus, dr minijhos feos ignem urentem. Hinc eft item
quod Daniel vir defideriorum dicitur : quia prof-
pera populi fui magnis precibus poftulafle perhi-
betur. Melchifva vero dicitur, rex meus lalus.Rex
quippe prxdicator dicitur : quia ceifitudinem tenet
ordinis, Sc dignitatem magnx converfationis. Rex
item dicitur : quia fummam tenet celfitudinis Sc
vigorem auâoritatis. Salus etiam dicitur, ut ejus
integritate xgritudo populi depelli pofle fentiatur :
Mcrito enim vitx Sc devota orationc homo agere
quotidie debet doctor} ut liibjedus fibi qui^iie
pertingerc valeat adfalutem.
Sed notare iterum dodor debet, quia cùm à
fubditis nominatur, non rex riofter, fed rex meus
dicitur. Quid eft ergo, quod rex meus dicitur, nifi
quia tarn ffimiliaris efle debet omnibus, ut fingulorum
efle per amorem fentiatur ? Sed qui meus
dicitur, rex nominatur : quia humilix 'Sc affabilis
prxdicator hoc ipfum, quöd 'prxeminetj non vidé-
tur efle fuumfingulariteq fedfpecialé fingülómrn:
cum tam con\munis per gratiam elfe-niritur, ut
P G ilôt. & y Stic. ad iüaml
cujus revelatione quia contemplarionis gaudia multa
inyeniunt, quafi omnimoda deleèlationis dulce-
dine, non ab alio, fed ab ipfo faturantur. Michol
ergo, ex omnibus dicitur : quia contemplativx vitx
fccretum nullus expetit, qui in aliqua priùs opc-
ratione bona non fuit. Minor ergo foror dicitur :
non quia inferior dignitate,fed quia pofterior tempore.
Si quis autem velit per primogenitam filiam
contemplativam vitam, per minorem aélivam poteft
accipere. Et tune quidem M erob, de multitu-
dine dicitur, qüia multitudinis tïirbas deferit &
£ ad rariorem riunierum in contemplatione perfeèlo-
rurïî ycnit. Noté crgo multitudo, fed de multitu-
dine efle dicitur ; lit non hi cum quibus eft, fed
unde vénérât ,'agnofcatur.. Michol vero , ex omnibus
dicitur -, ut iri a«ftiva vita univerlàlis vita fan-
èlx Eccléfix defignétur. In aéHva etenim vita etiam
illi fiint priqs, qui poftea ad contemplativx lecrc-
tùm tranfeunt, fed in contemplativx remotione,
exterioris vira: folliçitudine gravati non funr. Ilia
ergo de mülritiidîrie, ifta verq de omnibus dici poteft
: quia a&iVâ vità ômnes'Çô'ntinet, contemplati-
va omnium côhfpéâum déclinât, ut fc, conlpedu
Minor (bror
cft, non digni«
rate, fed ton-
Aiftiva rita
omnium cft
Ecdclix fîlia