iÀb. 2. M e .
tamorph.
gorium Turonenfem lib. de.gloria Confeflorum cap. 20. J
Regreffique a d b a filicam ,fa n E la s ejus R e liq uias cum S a -
tn rn in i J u lia n iq u e lE ia r ty rum , v e l etiam B . I l l id ii , t x it t -
d e fo lem n ite r , radian tthus cereis c ru c ib ufque , admovimus»
Ibi enim agitur de oratotii dedicatione.
Notandum hie qubd non fblum cerei, fed etiam cruces
radiantes appellantur. Nam olim in publicis proceflioni-
bus ipfis crucibus cerei accenfi imponebantur., ut clarum
eft ex eodem S. Gregorio lib. de gloria Confeflorum cap.,
79. A c c e n f ifq u e fu p e r cruces cereis a tq u e ce rofe ralib us,
d a n t voces in ca n t ic is , cireumeunt urbern cum v ic is . Id-
que ex inftitutione S. Johannis Chryfoftomi, ut teftatur
Socrates lib. 6. Hift. Eccl. cap. 8. ’finvtviUvn mp cu/rl
stmfo'i-dfyjpol q>tpovn( ipdmoH. tuiej.YavM(4m<t)vv.id eft, cruces
enim argentez cxcogitatz func ab eo, quibus lucernz ce-
rez imponebantur: & ita capiehdus eft Sozomenus lib. 8.
hift. Eccl. Cap. 8. xjtf $ Aj KSM Stt-vpdv dpyj&L n/Miet \ x n
KMpois H/u/Atvoie ©ejHjpooT* wtnrlv. id eft, fiquidem crucium J
argentea figna fub cereis ardentibus eos przeedebant. Qua-
re non fads bene expreftit interpres cum dixit dumtaxat,
fa c ib u s a r d en tib u s ; &' Sozomenus qui eamdem proferc
hiftoriam , nihil aliud g quam Socrates, intelligit.
N o t a s ? 8 . D o MUM tdam D hus , &c.
In Ordinc Romano & in codice Remenfi hzc deeft
oratio. In codice Ratoldi ad oftium novz Ecclefiz hzc
przmittuntur : D e u s IWme, in omni loco dominationis tu a
d ed ica to r adfiftis , e x a u d i nos , quafumus , u t in v io la b i-
l i s h u ju s E c c le f ia permanent confecratio , u t beneficia tut
m u n e r is , q u a fu p p l ic a t , mereatur. Item alia cum Anti-
phona : Bene d ie D e u s domum 5 tabernaculum hoc ingre-
d e r e , q u afum us, omnipotent D e u s fem p ite r n e , See. H a c
e x p le ta fu f e ip ia t E p if co p u s R e liq uiae a P r e fb y te r o , &
p onat eas in alta r io novo , e x ten jo v e l o , See.
N o t a S 7 9 .E T e x t e n s o v e l o i n t e r e o S|
S T P O m u M .
Olim ad canccllos facrarii feu chori , in quo ftabant
Clerici, erarappenfum velum, cujus meminit S . Diony/ius
in epiftola ad Demophilum : tyt] v p t iin t s iya.%ui£( (da to
t%a Sclav it^$cnvtajM.Tuv. id eft, procedentefque benevolo
ad ea loca quz funt extra vela divina. Ejufmodi veli
meminit etiam S. Johannes Chryfoftomus ferm. 3. in
epift. ad Ephefios: oto/ duveve, JilSapSfJ -mine u tv n , oias
t h i ( cwcw$Jct to dpvpidv&t, Sec. Cum audieris , oremus,
communiter , Sc vela trahi videris , tunc diduci czlum
exiftimas. Quamvis haud ignorem d.pup'i$v&t aliquando val-
vas bifores, ut Ovidius loquitur lignificare, tamen pronomen
cuiwpSfJu, ita interpretari vetat.
Confirmatur interpretatio noftra ex Evagrio lib. 6.
cap. 20. Sc Theophyladfco Simocatta lib. 5. cap. 14. in
epiftola Cofroz Perfarum regisad S. Sergium Martyrem,
in qua recenfentur dona quz Rex ille S. Sergio mittit,
nempe crux Sc thuribulum aurea, ctpup’tSvpoy oumikov
MKocylfApov ygyma. id eft, & Hunnicum velum ornatum
auro; non eft enim fimile vero, fores ad claudendum fa-
crarium ab ipfo rege fuilfe millas, fed potius magni pre-
tii aliquod velum.
N o t a s 8 0 . I N L O C O A L T A R I S.
Reliquias Sandtorum in ipfo altari recondere 'mos eft
antiquus, de quo S. Paulinus epift. 12. ad Severum de
bafilicz dedicatione : Q u o rum veneran dus c in is f t f in e
cruc is confortio fu b ji c ia tu r a lta r ib u s , h ie opertos titulus
in d i c a b i t :
P ig n o ra SanElorum d iv in a g lo r ia menfa
V f la t A p o flo lic is ed it a corporibus.
Et infra de bafilicz Fundanz dedicatione:
E c c e f u b a ccenfis a lta r ib u s o f a priorum
R e g ia purpureo marmore c rufla tegit.
In codice Ratoldi legitur, I n confeffione a lt arts. Ubi
Confeflio locus eft alraris cavatus in quo'ab Epifcopo Re-
liquiz San&orum reconduntur. Alias quid fit Confeflio,
vide in obfervationibus noftris ad Concordiam regularum
c ap .^ . §.31.
In eodem Ratoldi codice hzc fcquuntur : E t fa c ia t
crucem in tu s e x C h r ifm a te in q u a tu o r an g u lis ita d icen -
d o : I n nomine P a tr i s , & F i l i i , & S p ir itu s fa n S li. P a x
tib i. E t c u m J p ir itu tu o j ut in Ordine Romano. At
Grzci Reliquias Sandtorum recondeptes, eas facro per-
fundunt Chrifinate, ut videre eft in eorum Euchologio :
wi/w/f ( w>]xdoif) » itp d t /uüp»v. id eft, infundit ipfis
( Reliquiis) unguentum Sacerdos. Przterea fequitur in
eodem codice : E t p o n a t tres portiones corporis Dom in i
in t u s , & tres d e incenfo. R e c lu d u n tu r tu n c R d i q u i a ,
canentes A n t ip h . Exultabunt Sandti in gloria. P fa lm .
Laudate Dominum de czlis. A n t ip h . Sub altari Domini
fedes accepiftis. P fa lm . Beati immaculati in, via.
Quod autem dicitur hie de tribus portionibus corporis
Domini & incenfi, in Confeflione fimul cum Reliquiis
Sandtorum reponendis, idem habetur in utraque dedicatione
Ordinis Romani.
Tandem in eodem codice Ratoldi hzc fequuntur: E t
tu n c p o n a tu r ta b u la . fu p e r quam fa c ie t cruces qu a tu o r e x
t>lto & fa n t t o C h r ifm a te ; & d e fig n a n tu r p e r qu a tu o r a n -
g u lo s cum cu ltro , d r d ica t P o n t ife x orationem h a n c :
D e u s j q u i e x omni coaptation s S a n [lorurn, Sec. Aliter
in Ordine Rom. fic habetur: T u n c p o n a t ta bu lam fu p e r
R e liq u ia s , & d e t orationem h a n c : Or em u s . D e u s , q u i
e x omni coaptation s S anElorum , S e e . D e in d e lin ia t earn
cum ca lce , qua a n tea fu e r a t p ra p a ra ta : & po flq u am li~
n i t a f u e r i t , fa c ia t crucem d efuper cum C h r ifm a te d icen -
do f i c u t pr iits : I n nomine P a t r i s , dr F i l i i , dr S p ir itu s
fa n t t i . A m e n . P a x tecum. 3*. E t cum Jp ir itu tuo. E t
m it ta t Ch r ifin a p e r a uatuor cornua a lt a r t s , ip f a fu p r a -
. fe r ip ta ve r b a dicendo & crucem fa c ien d o ; & ca n ten t
; A n t ip h o n am : Corpora SanElorum in p a ce f e p u l ta f u n t ,
& v iv e n t nomina eorum in aternum, cum G lo r ia . Hzc
in prima quidem dedicationis defcriptione: fed in fecun-
da paulo aliter in hunc modum : E t a c cipiens ta b u lam ,
q u a fu p e r R e liq u ia s p o n i d e b e t , antea confirm et earn
fu b tu s cum C h r ifm a te , d icen d o : I n nomine P a tr i s , dr F i l
i i , & S p ir itu s fa n E li. E t p o n a t ta bu lam fu p e r R e liq u ia s ,
dr d ica t hanc orationem : O remus . D e u s q u i e x omni
coaptation s SanElorum. D e in d e lin iat earn cum c a l c e ,
q u a ante fu e r a t p ra p a ra ta . E t p o flq u am fu e r i t l in i t a ,
fa c ia t crucem d e fu p e r cum C h r ifm a te d ic en d o , u t f u p r a :
& fa c ia t crucem f im ilit e r cum C h r ifm a te per qu a tu o r an-
g u lo s a lta r is d e fu p e r , dicendo u t fu p ra .
N o t a s 8 1 . C u m P s a l m o , L a u d a t e D om
i n u m DE C E L 1 S, &c.
In codice Remenfi hzc defunt ufque ad ilia verba: I n -
de r e v e r ta tu r P o n t ife x in fa c ra r ium .
D N o t a 5 8 2 . P o s t h e c v e s t i a t u r . a l-
T A R E.
In cod. Ratoldi additur, C um a q u a benediEla & in cenfo.
Veftitur autem altare pallis.linoftimis, atque etiam
palliis fericis, ut fadhim eft in dedicatione templi Hiero-
iolymitani fiib Conftantino Magno, utfcribit Theodore-
tus lib. 1. hift. cap. 31. Et apud Synefium epift. 6~j. inter
eaquz ad bafilicam neceflaria fimtdedicandam, recenfe-
tur «s2TwavmoiJ.a. /wsiiur. id eft velum myfticum.
N o t a s 8 s . C um A nt i ph on a.
Pro his in cod. Ratoldi habetur : D i c a t E p ifco p u s A n tiphonam
: Ornavcrunt templum coronis aureis , &c.
A n t ip h . Zachze feftinans defeende, &c. D um ornan-
tu r a lta r ia , cana n tu r h a c , & P o n t ife x d ica t orationem .*
Defeendat, quzfiimus, Domine Deus nofter, Spiritus
fandhis tuus fuper hoc altare, &c.
P N o ta s 8 + . R e v e r t a t u r P o n t i f e x i n
11 S A CR a r i u m .
Horum loco hzc in codice Ratoldi reperire eft : D e in d
e in c ip ia t C a n to r A n t ip h o n am : Terribilis eft locus ifte.
D e in d e : Gloria in excelfis Deo. ColleEla a d M i ß a m :
Deus qui facrandorum tibi audtores munerum,&c. L eElio
lib r i A p o ca ly p fis Johann is A p o f t o l i : In diebus illis , vidi
civitatem fan&am Hierufalem. ip . Locus ifte a Deo fadtus
437 ■ H M eft. f . Deus cui adftat Angelorum chorus. A l l e l . Ado- A N o t a s 8 6 . T o
rabo ad templum. * S . L u c am . In illo tempore dixit Jefus M is
Difeipulis luis , non eft arbor bona. O ffe r t. Domine
Deus in fimplicitate. ir. Majeftas. it. Fecit Salomon. S u p
e r O b la t a : Omnipotcns fempiterne Deus, altare nomini
tuo dicatuna.iVve/affe : Per quern te fuppliciter dcprecamur
ut altare hoc. BenediElio : Êenedicat Sc cuftodfet vos om-
nipotens Deus, domumque hanc fui * numinis przfentia
iiluftrare , See. C om m u n ie : Domus mea, domus orationis
vocabitur. A d c om p le n d um ; Quzfumus,omnipotens Deus,
ut in hoc loco, S e e . In d e procedens a d fo n t e s dr co n fe -
c r e t : Omnipotens fempiterne Deus, hoc baptifterium cz-
lefti yifitatione dedicatum, Spiritus fandti tui illuftratio-
ne fan&ifica; ut quofcumquc fons ifte lavaturus eft, trina
ablutione purgati indulgentiam omnium delidtorum
H E B D b k A
Ita in codice Ratoldi in quo hzc fequuntur: E t in ip f i i
0EI0 d iebu s ib i lum in a r ia a n te a lta r e ,a u t d e c e r a ,a u td e o lio
debent e f fe , ab fq u e luminaribus & officiis no ch irm s d iu r -
n ifq u e , in pra d iElis 0EI0 d iebu s u llo mt do r ep e r ia tu r , ufq u e
d um 0EI0 d ie s compleantur. Ubi lege : N u llo modo r e p t -
r i a tu r ; fuppl. b a filica .
Ex quibus notare oportet ad cclebriorcm dedicationis
folemnitatem, olim per odto integros dies dedicationis fef
tum turn fecris concionibus, turn facrificiis incruentis ,
aliifque divinis officiis foifle celebramm. Quod fatis innu-
unt hzc Apollinaris verba lib. 9. epift. 3. C u m in L u g d u -
n enfis E c c le f ia d ed ica ta f e f l i s hebdomadalibus collegarum
facrofanElorum rogatu e x o r a r e r is , u t p erorares . Nam fefta
munere confequantur. Per. I tem a l i a : Multipliea, Do- hebdomadalia dedicatz Ecclefiz nihil aliud funt, quim
mine, benedidionem tuam, Sc Spiritus tui munere fidem 0 quod ilia per integram hebdomadem fhere celebrata.
noftram corrobora ; ut qui in hzc fluenta defeenderint,
N o ta s 87i I n a n n i v e r s a r i D e
in libro vitz adferibi mereantur. Per.
Hzc confecratio baptifterii feu fontium baptifinalium
eft breviufeula , fiifiorem in Ordine Romano require.
Confecrationis baptifterii meminit Sidonius lib. 4. epift.
i j. N a m ba p tifte r ium q u o d o lim fa b r ica b am in i, fe r ib it is
p o fle ja m confecrari. Baptifterium autem eft zdificium
prope Ecclefiam in quo erat pifcina feu fons, five natu-
ralis five artificiofus, baptizandis Chriftianis idoneus.Pru-
dentius in Periftephano baptifterium defcribens, in loco
ubi quondam Martyres pafli fuerant:
E leE lu s C h r ifto locus e f t , u b i corda p robata
P r d v e h a t a d calum fa n g u in e , p u rg e t a q u a .
carm. Fortunams lib. 12. de baptifterio Mogüntiz zdificato
:
A r d u a fa c r a t i b a p t ifm a t is a u la c o ru fc a t ,
Q u a d e liSla A d a C h r ifiu s in amne la v a t.
Paulinus epift. 12. ad Severum de ejus baptifterio :
D iv e s opum C h r i f t i , p a u p e r f i b i p u lch ra S e v e ru s
Cu lm in a fa c r a t i s fo n t Urns in ft itu it .
Ennodius Epigrammate c x l 1 x. D e fo n t e ba p tifte r ii
S . S t e p h a n i, & a q u a q u a per columnat v e n it :
E n f in e nube p lu i t fu b teEiis imbre fe r e n o ,
E t ca li fa c ie s p u ra m in iftra t aquas .
Proft.ua marmoribus d e currunt marmora fa c r i s ,
A t q u e iterum rorem p a r tu r it ecce lapis.
A r id a nam liqu id os effu n d it p e rg u la f o n t e s ,
E t ru r fu s n a tis unda fu p e r n a v en it.
S anEla p e r athereos emanat lym p h a receffus,
E u f to r g i v a t is duEla minifterio.
Id etiam patet Çoncil. Toletano 18. can. 3. L i c i t in itio
Q jta d ra g t fim a ba p tiz.a n d i g en e ra lite r c la u d a tu r myfte-
r ium ; tam en , u t E c c le f ia f tica confuetudinis or do depofeit,
neceffe eft u t oftia baptifte r ii eodem d ie P o n t ific a li manu
;<2r annulo fig n a ta c laudantur.
N o t a s 8 s . C e l b b r e t u r i b i s o l e m n i -
iT b r Mi s s a .
. Juxta decretum Evarifti Papz apud Ivonem 3. p. c. 31.
Om n e s b a filica cum J ld ifta fem p e r debent d edicari. -Sic
in confecrationc templi Hierofolymitani fub Conftantino
Magno , quidam Epifcopi donate aiaifMic XSM yMCtvffç.
»tpovpyteiie to Snot h a n o rn . id eft, facrificiis incruentis, &
myfticis confecrationibus mimen divinum placabant, ut
icribit Eufebius lib. 4. de vita Conftantini cap. 45. Con-
fule epiftolam fecundam -Vigilii Papz.
a Id eft, fecundum Lucam. .
Tom. III.
Anniverfarius Dedicationis bafilicz dies ex veteri boh-
fuerudine celebratur in Ecclefia : de qua Felix Papa IV .
in epift. apud Burchardum lib. 3. cap. 58. Solem nitateS
v e rb D e d ic a tio n um E c c le f ia rum & fa c e rd o tum p e r f i n -
g u lo s annos fo lem n ite r fu n t celebranda, ipfo D om in o e x -
empla d a n t e , q u i a d fe ftum D ed ic a tio n is templi, omnibus
fa c ien d um dans fo rm am , cum r e liq u is p op u lis ce le -
bra tu ru s v e n it . Quod etiam patet ex Sozomeno lib. 2;
hift. Eccl. cap. 25. ubi fcribit dedicationis templi HieroA
folymitanijconditi olim a Conftantino Magno, diem An-
niverfarium, per o<fto dies quotannis cclebrari fblitum
q eKHVou <fi ithttov 'Qdniu) iop-dio M/naagfif ciy\ »
Iipotnto/DlS Exxam«<* , &c. id eft, quo tempore Ecclefii
Hierofolymitana hoc feftum quotannis fpendide admo-
dum celebrat: adeo ut eo initiationes facroriim peragan-
tur, Sc dies o£to deinccps conventus fiat.
Porro his ita de bafificz Dedicatione notatis, fubjuii-
gendus eft ordo in benedi<5tione figni, hoc eft nolz, feu
campanz , qui exrat in codicibus Remenfi S c Raroldf
Abbatis. In codice igitur Remenfi ita habetur : A d f i g -
nurn E c c le f ia bcneaicendum : Benedic, Domine , hand
aquam benedidtione czlefti, Sec. In cod. Ratoldi: A d
fig n um E c c le f ia benedicendum. In p r im is in tin g u e te r in
a q u a , dr la v e s in ea qua b.enedicenda eft 1h is v e r b is :
Benedic, Domine, hanc aquam benedidtione czlefti, See.
ut in Ordine Romano: P o ft ha c cantabis P falmos f e x , id
j-j e / ? L a u d a , anima meatD om ihum ; u fq u e a d fin em P fa i t 8-
r i i. In te r im la v e s eum d e a q u a ( benedicta videlicet, ut
przeipitur in cod. Remenfi, ) cum o leo , & fa le ■, dr d ie i
Deus, qui per Moyfen legiferum tubas argenteas fieri
przeepifti, Se e. ut in Ord. Rom. T u n c e x te rg is eum
lin teo , dr dicas v e r f. Vox Domini fuper aquas, Deus ma-
jeftatis intonuit, Dominus fuper aquas multas, u fq u e i n f t *
nem P fa lm i. P o ft ha c ta n g is eum de Ch r ifm a te fep tem v ic i-
b u s fo r is , in tu s quaternis. O r a t io : Omnipotens fempiterne
Deus, qui ante arcam feederis, S e e. ut in Ordine Rom.
(In codice Remenfi legitur in hunc modum: E t d ic is A n tiphonam
cum c a p i t e , vox Domini, See. ) T u n c pones in*
cenfum in acerna (lege, a c e r ra , id eft, thuribulo,) dr.
m y r rh am ; & fa c ia t fum um in tu s , & e x t r a ; & can te s :
ir. Viderunt te aquz, Deus, viderunt te aquz, u fq u e
a d fin em P fa lm i. Omnipotens Dominator Chrifte, cui
( lege , quo ) fecundum aflumtionem carnis dormiente in
L navi, See. ut in Ordinc Romano. In codice Remenfi
fic habetur : T u n c impon is incenfario , dr th ym iam a ta ,
dr m y r rh am , dr e r ig is C lo c c am , dr d ic is A n t ip h o n am ,
Deus in fandto via tua, quis Deus magnus ficut Deus
nofter. ir. Viderunt te aquz Deus , u fq u e a d fin em
P fa lm i , d r d ic is collcE lam : Omnipotens Dominator
Chrifte, Se e. Et hzc de figni benedidtione.
Clocca autem cujus eft in in codice Remenfi mentid /
fignum eft, nola , campana, Gallice Cloch e . Ita docet
Otholonus lib. 2. de vita S. Bonifacii Epifcopi Mogun-
tini; In t e r ta fig n um E c c le f ia q u o d v u lg o a p p e lla r i f t -
E e ij