San£ti Gregorii Liber tertius 164.
rtf.-
V*!- 3;
1 6 3 ------- ~ ~ ------- ö
Et fatfum eft ex area Bei manfit in Carta- A Dominum requiefeere dicitur, Iftael cfleperhibe-
thiarim, multiplicati funt dies. tur, videlicet videns Deurn: quia quo altius con-
Si ad hiftoriam refpicimus, dies manfionis areas
mulciplicati funt, quia illic muko tempore fuit.
Unde &C liibditur:
Erat enim annus vicefimus.
Et ad quid iftam dierum multiplicationem intro-
duxerit, iubdens, a it:
E t requievit omnis ifrael poft Bornimm.
Qua: nimirum requies in Ulo veteri populo non
bonorum operum, fed bona: devotionis intelligen-
da eft. Nam fequitur:
A it autem Samuel ad univerfam domum ifrael,
dicens : Si in toto corde veftro revertimini ad Deum.
templator in divina rapitur, eo ab humanis, qua:
potenter cohibet, nequaquam fiiperatur.
6. Verum qüia, au&ore Deo, arcam ejus profi-
cifcentem ufque ad fublimitatis ejus fitum dedüxi-
mus , quo ftudio priedicator erga lubditorum coi?.
re&ionem invigilet, videamus. Nam fequitur: Et
ait Samuel ad univerfam domum ifra e l: Si in toto
corde veftro reverttmini ad Bominum, äußerte deos
alienos de medio veftrüm. Quos autem alienos deos
Scriptura facra appellare confuevit, nifi dxmonia,
qua: in manufactis fimulacris habitant; In Samuele
novos fandta: Eccldia: prxdicatores delignari di-
QuolW
8*
corteÖi-1
vigilandtt1
äußerte deos alienos de medio veftrüm, Baalim & B ximus. Rede itaque de medio fui deos alienos in
Aftarothi & preparate corda veftra Domino, & fer-
vite ei fo li , & liberabit vos de manu Philifthiim.
arina1 fana 3. Qui deos alienos de medio fei non abftule-
orum opc- r a n c n S f^ o n a voluntate, poft Dominum quomodo
s accéda?*" requiefeebant î Quæ nimirum omnia fi fpiritaliter
inquirantur, dies manfionis arcæ multiplicantur :
fed cùm manet in Gabaa, cùm manet in euftodia
univerfam Ifrael domum auferre præcepit : quia in
accedentibus ad fidem Gentilibus, non foliim re-
dæ profedionis veritatem prædicatorum ordo pe-
tiit, fed etiam damnationem antiquæ fuperftitio-
nis. Nil enim eis prodelfet veritatem profitendo
colere, vel obfequendo, nifi falfa priùs deteftanda
reliquiflent.Quiiquis etiam nunc intra fandam Ec-
Eleazari; quia cüm animarum fidclium cura apud clefiam pofitus eft per fidem, fed Deo rebellis per
rcligiofos prasdicatores reconditur, perfedio reli-
gionis, quae fublimi dodrina impenditur, bonorum
operum ftudio adimpletur. Unde Sc annus vicefi-
mus tunc inftare relams eft. Si enim denarius numerus
perfedionem antique Legis defignat: quid
iniquam operationem, admonendus eft, ut alienos
deos de medio fui auferat. Nam etfi manufada fi-
mulacra deteftatur, damionum tarnen imperiis pra-
va adione fubmittitur. De medio autem lui alienos
deos-abjicit, qui fic ad Deum convertitur,
vicenarius,nififplcndidiorem novje vita: religionem C ut per malappera immundos fpiiïms numquamve-
fignificat ? V icenarius quippe numerus, denarius eft neretur.
In contcmpla-
tione fublimcs
Cjiix norunc,
pcrficiant Sc
tmpleanc*
duplicatus. Qui certè numerus in eledorum con-
verfatione pemcitur, cùm per amorem vitant Legis
prohibita, Sc fublimia Evangelii mandata com-
plent.
4. Quia verb nos arcæ profedionem ad contem-
plativæ V i ta: perfedionem retulimus, in Cariathia-
rim manet area Dei, cùm eruditas mentes contem-
plantium, ejufdem eruditionis fuæ donum, in oble-
damento perficiunt revelatæ fibi fupernæ claritatis.
Vigind quippe annis manet ibi tunc area Dei : quia
eledæ animas ad exaltationis intima: culmen evec-
,habent denarium numerum in perfedione feien-
7. Poteft etiam cautions vitæ ftudium per hase ■
exhortationis verba defignari, Nam in medio no- 1
ftri quid eft, nifi cor noftrum ? Sunt tamen nonnul-
li operatione mundi, fed infirmitate cordis, ufu foe-
dantur pravæ cogitationis. Bona quidem inceftan-
ter faciunt, fed cogitare reproba nümquampræter-
mittunt. Quia verb tot in eorum cordibus dæmo-
nia requiefeunt, quot defideria immunda, auferre
de medio lui alienos deos inftanter admonentur:
quatenus omnipotenti Deo non folùm redicudi-
nem impendant operis, fed Sc gloriam internæ pu-
ritatis. Unde Sc apte fubditur: Et praparate corda
dæ,vicenarium verb in fiiperna deledatione. PoteftD veftra Domino. Cor quippe Domino præparat, qui
etiam dierum mulujplicatio ad virtutumfpiritalium
incrementa referri. Cùm igitur caufà, qua dies
multiplicentur,exprefliùs dicitur, annus vicefimus
elfe perhibetur : quia videlicet eledæ mentes con-
Contcmplatio- templandum, quo uberiùs fuperna contemplatio-
nepafti, virtu- ne pafcuntur, eo pleniùs virtutum Ipiritalium ful-
tum fpicndore goribus illuftrantur.
omantur. m v e r^ cft, quod anno viccfimo requief-
cere omnis Ifrael poft Dominum dicitur, nifi quia
fublimitas perfedionis eledorum non confiftit in
fortitudine boni operis, fed in virtute contempla-
tionis ? Quiefeere namque poft Dominum, Rcdém-
toris noftri imitationem invincibili cantate retinere
Quicfccrc poft
Dominum
quid lit.
mentem non folüm ab immunda cogitatione fcpa- .
rat, fed etiam cogitationum «tfimdarum, ac virtu-
tumiulgoribus illuftrat: ut velut abjedis & com-
minutis idolis, fe Dei templum efficiat; dum illic
divina: gratia: federn erigit, ubi reprobos fpiritus
manerc per lubjeda eis prava defideria non permi-
fit. Bene itaque priüs auferre alienos deos de medio
fui Iftaelitas admonet, deinde corda Deo pra:-
parare : quia redus ordo inchoata: religionis eft,
ut prius unufquilque prava reprobet, deinde ad
omnipotentem Deum ftudio bona: intentionis ap-'
propinquet. Ad extremum verb necelle eft, ut
qui jam Deo bona: voluntatis propofitum, & pueft.
Et quifquis ilia fupernæ civitafis ineffabilia E n cordis munditiam obtulit, id quod intus bene
gaudia contemplando fortiter amare non didicit
quia fæpiùs ad mundi amorem poteft dejici , poft
Dominum nequaquam requiefeit. Cum ergo ma-
S area in Cariathiarim, &: dies multiplicantur,
univerfus Ifrael poft Dominum requiefeit : quia
profedo dum eledæ mentis feienàa in experien.
tiam fupernæ deledationis erigitur,dum luce re-
fufæ gloriæ, virtutum fpiritalium fibi claritates
glomerantur, imitätionem Dominicain tenere eo
perfeverantius poteft, quo Immenfis illuftrata cla-
ritatibus, eas tenebras, quibus à vero dividatur lu-
mine, fentire non poteft. Unde & bène qui poft
vivendo délibérât, in reditudine boni operis ex-
ponat. Qu^re & fubditur : Et fervite fo li Deo.
8. Soli quippe Domino fervit,qui bonis operibus 1
prava non infer it. Nam qui fic bona agit, utmala 1
non deferat, Deo foli nequaquam fervit : quia ma- (
lo (piritui obfequium exhibet, cujus perficere non
metuit voluntatem. Unde agitur,ut etiam bona
agens Deo non ferviat : quia qui totum hominem
condidiife creditur, habere eum communem cum
adverfario non dignatur. Hinc namque eft, quod
ipfa Veritas per femetipfamfdenuntiat, dicens:
Nemo poieft duobus dominis fervire. Hinc Paulus j
in primum Regain. Cap. V. 166
exquirens, ait : fß ta participate juftitU cum iniqui- A probi &: frequenter verba Dei audiunt, Sc eifdem Polcnui
täte, aut qua focietas luci ad tenebras ? Jjpua autem
conventio chrifti ad Belial t aut qua parsßd e li cum
inßdeli, aut quis confenfus templo Dei cum idolis. Soli
ergo Domino fervire prsecipimur, ut qui jam af-
pirante Deo pro obtinenda peccatoriim noftrorum
remiflione agere bona ccepimus, eifdem bonis prava
nulla miiceamus. A peccatorum namque noftrorum
obligatione tunc folvimur,cum bona, qua:
pro eorum impendimus abfolutione, malis admix-
ta non funt. Devotis namque pceni tend bus lo-
quens pr^dicator, dicit: Si in toto corde veftro revert
imini ad Dominum, äußerte deos alienos de medio
veßri, & fervite Deo foli. Quafi dicat: Tunc
tamen verbis nulla bona opjera proponunt. Pigri in Reus reprobi.
fiiis adionibus remanent:quia ä divina luce projedb,
omnipotentis Dei gloriam, cujus verba audiunt,
interna contemplatione non vident. Rede ergo,
qui obediunt, Ifrael filii dicuntur: quia quo maje-
ttatem apertiori manifeftatione confpiciunt, ejus
prxeeptis obedire devotius agnofeuntur. Sed quia
converfis loquitur, quid eis adhuc decile confpi-
ciat, audiamus : Nam fequitur:
• D ixit autem Samuel: Congregate univerfum ifrael rerf. j. & a.
in Mafphath, ut orem pro vobis Bominum. Et con-
gregaverunt in Mafphath.
11. Mafphath dicitur fpeculatio feu contempla- in Da
à peccatis folvi poteritis, cùm cordis Sc operis bo- B tio. Quam profedo fpeculationem beatus Paulus p i poenin
, quæ pro veftra abfolutione impenditis Deo ,
fupervenientibus çriminibus aliis nonfoedatis.Qua-
re Sc repromittens, dicit : Et liber abit vos de manu
Philifthiim.
9. Qui hoc loco alii Philifthiim, quàm mali-
gni fpiritus defignantur ? Qm nimirum dum fuper-
biæ luæ calice in momento debriati funt, à ftatu
glôriæ tumefeendo ceciderunt. Quæ eft igitur mantis
Philifthiim, nifi poteftas ilia dæmonum, qua
mortuas in peccato animas ad æterna tormenta
perducunt ? Ab ifta Philifthiim manu folus liber
fuerat , qui dicebat: Venit princcps mundi hujlft, &
'1 me non habet quidquam. Hinc Paulus ait: Om
exponit, dicens : Videmus nunc per fpeculum i._ ..
nigmatc. Speculari etenim nobis eft, de altitudi-
ne Scripturarum a:terna bona contemplari. Quafi
enim fpeculamur, qiiod jam fidei veritate cognof-
cimus, Sc adhuc revelata facie non videmus. Converfis
vero peccatoribus in Mafphath con venire,
eft per mentis intentionem de Dei omnipotentis
miferatione confidere. Sed fic de Dei mifericor-
dia pra:fumant, ut tamen id, quod fe nequiter
egilfe recolunt, per pcenitentiam delere non ne-
gligant. Unde Sc illic repente fubjungitur :
Hauferuntque aquamy & ejfuderunt in confpettu rerf. e.
Domini.
nes peccaverunt, & egent gloria Dei. Hinc iterum C ii. Quid enim eft aquam haurire, nifi de pro-
dicit : Eramus & nos f ilii ira, ficutdr ceteri. O quàm funda animi pcenitentis confufione lacr
am- niagnj muneris eft ifta promiflio, qua dicitur : L i ber
ab it vos de manu Philifthiim. Nam ille folus liber
hujus manus extitit, qui peccatum non fecit.
Ab ea utique omnes contra meritum Iiberamur.
’• 24- Unde Sc Paulus dicit : Juftficati gratis per gratiam
ip f u s , per redemtionem juftitia f iu y propter redetn-
tionem praccdentium delifforum, in fuftentationc Dei
ad oftenfionem juftitia ejus in hoc tempore, ut fit
ipfcjuftus, & juftificans eum, qui eft ex fide Domini
s- noftri f e f t Chrifti. Hinc item dicit : Gratia liberati
eftis. Tale eft, ac fi dicat : Liberabit vos de pote-
ftate fpirituum malignorum, ut velut fiigatis de
fluenta producere ? Velut enim aquam haurimus
dum, quam profunda iniquitate cecidimus confi-
derantes,plangimus.Quam profe&o aquam in con-
fpe£lu Domini effunHTmus, fi cum pcenitendo
compungimur, de ejufdem compun&ionis fletu ,
non quarrimus favorem feculi, fed folum fru&um
divine placationis. Sed Sc dum mens flendo com-
pungitur, neceft’c eft, ut etiam caro, qua: dclecta-
tionibus fubjacuit, affligatur. Unde Sc fubditur :
Et jejunaverunt in die ilia.
13. Dies peccatricis animee, eft fpes confequei>.
dx indulgend^, in divini verbi repromilfione.Unibidtm.
Confe/Tïo pccitinere
crudelibus hoftibus, dum mors carnis inter- D de Sc per Prophetam Dominus repromittit, dicens •
■ venit,ea, quæ cupitis æterna gaudia, fecurius adea-
tis. Magna itaque promifit, qui magna præcipien-
do docuit, ut magnitudo muneris ad fortitudinem
incitaret laboris. Magnum quippe eft foli Domino
fervire, videlicet inftanter bona agere, bonis
a&ibus reproba non mifeere. Sed ô quàm maximum
in vitæ hujus tranfitu,poteftatem cruentorum
fpirituum non incurrere, nullas in via horribilita-
tes cernere, contrarietates obje£tionum nullas invenire
, æternas poenas evadere, liberatoris noftri
præfidia fentire, momentaneam feculi lucem per-
dcrc, fed repentè ineffabilem claritatem æterni-
tatis invenire. Audiant ergo, au diant, qui de ma-
Nolo mortempeccatoris : magis autem, ut convert a- £ZCrh. rs 2
tur, dr vivat. In die igitur ilia jejunant, qui idcir- & «/• js-u.’
co carnem pcenitendo atterunt: quia in luce fpei
pervenire ad indiilgentiam fe indubitanter cre-
dunt. Qux tamen affli&io pcenitentia: ad delenda
peccata tunc demum idonea eft, cum facer do tis
merit judicio imperata, cum ab eo confitentiiim Qui romod
aftibus difcultis, pro modo criminis, onus eis de- crunmis p«r-0
cernitur affli&ionis. Bene itaque fequitur: nam imp°nac.
Bixeruntque: Tibi peccavimus,Domine. Judicavil-
que Samuel filios ifrael in Mafphath.
14. In Mafphath quippe lacerdos judicat, cum (w dotcs uli
non humaqumarbitrium fequitur, fed divinum; ncccffaria:, 1
nu Philifthiim liberari defiderant : Präparate corda E cum in omni, quod dilponendum eft, fe in alta SH *
veftra Domino, dr fervite illi fo li: ut hie fibi quique
colligere ftudeant, unde illic manus tantorum ho-
ftium non incurrant: Sc fecuri ad vitam tranfeant,
qui inter falutis fu x thefauros, quos hie bene vivendo
congregant, mortis opera nulla portant.
Ele£torum verb mores infinuantur per hoc, quod
fubditur:
Abftulerunt ergo filii ifrael de medio fui Baalim,
dr Aftaroth, dr fervierunt Domino foli.
vet- ,0* Eletftorum quippe mos e ft, ut cum divina:
No pra:dicationis hortamenta lufcipiunt, ad ftudium
01u audits bona: operations accendantur. Nam re?
Tom. / / / .
contemplatione fublevat, Sc hoc in fubditorum judicio
difponit, quod æquum eflfe in fuperna vifio-
ne cognofcit. Hinc namque eft, quod in omni fe-
rè negotio Moyfes in tabcrnaculo foederis Domi- Exod. a.v .s,
num confulit : quia nimirum prædicator fanâx Ec- &c.
clefiæ in intima debet veritatis contemplatione
confpicere, ut fubditorum vitam foris irreprehen-
fibiliter valeat ordinäre. Tunc enim Sc tenere peccata,
Sc dimittere veriùs poteft, cum in arcano fpc-
culationis, Domino loquente audit, quod loquitur.
Unde Sc refugens à mortuis Dominus priùs in Johxn. *».
difcipulorum faciem infufflavit, Sc poftea dimitteit
1 ij