2,cjy San£ti Gregorii Liber quintus 296
diverfum omne ab inferni meritis habet ,8c con-A dodrinam aliis Apoftofis excellit : quia futurus in
fer/.
Arm» nobis
(upped i tant
non humanio-
res, (cd divina:
lu ten.
veniens aliquid, Si dignum inferqi poenis non ha-
bet. .Sequitur:
Porrofaberferrarius non inveniebaturin omni ter-
rd ifrael. Caver ant enim PhUifthiim, ne forte face-ire
nt H ebrai gladium aut lanceam-. Defccndebai ergo
omnis ifr a e l ad Philijthiim ,u t exacueret unufqu'tfque
vomerem , aut ligonem, dr fecurim, drfarculum.:
yo. Ha:c profedo omnia;. defcribuntur, ut modus
fubfecuturzevidoria: infinuetur-.. Armati quip-
pe ab inermibus v idi funt, at totum, quod vinci-
tur, omnipotentis Dei laudibus cribuatur..Nos a.ucæleftibus,
terrena prias ftudiofus didicit.
31. Sed jam,ut arbitrer,ruralium inftrumentorum No" f°Mm
propriecates fpiritualiter exquirendæ funt. Quid |
ergô in vomere1 qui præcuntibus bobus trah itu rprivatam Vi. j
nifi aftedus geminæ caritatis infinuatur ? Et quid in ^ Cîa^ tltlB!
ligonequofolus qurfqiie in agri çulturà exerce-
tur, nifi privatæ vitæ ftudium oftenditur ? Quidam
namqufr Si dites Si fortes rùricolæ in bobus arant :•
quia S i,Dominum fortiter diligunt, 8C perfrater-
num amorem animarum lucris diligentiùs inten-
dunt. Vomeçem igiturapud Philifthinorum fabros
tem fi more noftro; fpiritualiter ifta profequimur , g acujunr: quia fandæprædicamonis ftudium de fecu-
__ n. ____ - ; .-...on*—.-nue i®roYv lîiri f*rnrUri/vn<?'rnmnnnii.nr.NnnrmlU vprrS: n r nmi»
XJt fccularia
nefeiamus ,
diabolus eft
lari eruditione componunt. Nonnulllverb, ut pau-
peres, ligone utuntur : quia qui ad lucrandas alio-
rum animas fe non pofte iiifficere arbitrantur, fibï
fblis non definunt præparare de æternitate quod
poflunt.’ Velut ligone quifque eorum Utitür: quia
agrum fuæ mentis divino cultui præparare non de-
finunt.Et quia in hoc etiam privatæ vitæ ftudio val-
de fibi fecularis eruditio prodeft, ligonem, dum do-
cetur exacüit : qüia in propriæ vitæ ftudio eruditus
quæque fubtiliùs ifttendit.Securi auterh non terram
rodimus , fed ramos arbonim detruncamus. Quid
ergo aliud lignât fêcuris, nifi zelum bonæ æmula-
tionis ? Nam quando ad imitanda meliorumexem-
tum liberales artes difeendæ funt, ut per inftrudio-ç; pla fuccendimur, velut ramos nobis incidimus,qui-
nem illàrum divina eloquia fubtiliùs intelligantur. bus ignem depellendis negligentiæ noftræ frigoti-
A nonnùllorum .cordibus difeendi defiderium ma- bus nutriamus. Hanc fecurem nos tenere Paulus
licrni fpiritus tollunt :ut 8c fecularia^iefciant, 8c ad Apoftolus præcipit, dicens : Bonum amulamini in Gal- *'*']
fublimitatem fpiritalium non pertingant. Bene er- bono omnes.Qux nimirum fecuris acuitur : quia eruditi
fideles, ficut meliùs agnofeunt exempla fide-
lium,ita 8c ferventiùs imitariconcupifcimt. Sarcu-
lum five tridens fubtiliùs terram fodit, itaut non '
cam fodere, quàm fcalpere, 8c glebas confringerc
myfteriis vacua non inveniemus. Quid eft ergo ,
quod dicitur : Faber ferrarius non inveniebatur in
ifr a e l : nifi quia, ad fpiritualiaBella non per lecula-
res littcras, fed per divinas inftruimur. Faber quip-
pe ferrarius in Ifrael non invenitur, quia fideles
Domini videntes,arte fecularis feientiæ contra ma-
Pjofunt ügnos fpiritus nequaquam præliantur; Fabri nam-
JturabtelH-’" que arte adjuti vincerent,fi feculariseloquentiæ
gentian]. jaculis,occuitis hoftibus prçvaler ent. Quæ profeftö
fecularium librorum eruditio, & fi per femetipfam
ad fpiritualehi Sanélorum confliclum non prodeft,
fi divinæ Scripturæ cönjungitur , ejufdem Scriptu-
ræ feientia fubtiliùs eruditur. Ad hoe quidem tango
dicitur : Caver ant P hilihfiiim ne forte facerent
Hebraigladium, & lanceam. Apertè quidem dæ-
mones feiunt, quia dum fecularibus litterisiinftrui-
mur, in fpiritualibus adjuvamur. Cùm ergo nos <
difcerc difliiadent, quid aliud, quam ne lanceam eognofeatur. Quid per hoc tridens farculum, nili
aut gladium faciamus prxcavent ? Dicat ergo hifto- virtus diferetionis exprimitur ? Per quam certe dum
rica, & ftudium eleStorum Propheta infinuet, & a£ta, vel agenda (ubtili confideratione difeutimus,
exponat: Befcendebat ifr a e l ad philißhiim, ut exa- velut ferenda; terra: noftra: glebas in tenuem pul-
cueret unußjuißjue vomerem fu um , aut ligonem. Ad verem complänamus. Quodprofe£t6 farculum tri—
Philifthxos defeendimus, quando ad difeendos fe-^ dens afleritur, quia vis diferetionis non folüm a-
culares libros animum inclinamus. Et defeenfus di- genda, fed etiam cogitanda, & loquenda componit.
citur, quia Chriftiana fimplicitas in alto eft. Sed
quid eft, quôd feculares litteræ dicuntur in piano
a elfe, modus verba docendi fublimis ? Quia cùm car-
leftia nulla narrent, Sc miro dicendi ordine, quæ
proponuntur, explicant, & narrando fublimantur,
b &:h carnalia dicendo deponuntur. Quem profe£to
dicendi,fiveintelligendimodumquilcire appétit,
defeendat ad Philifthiim, vomerem Sc ligonem a-
cuat,ut ad fecularium etiam carnalia audienda de-
ponatur, qui eorum eloquentiâ inftrui penitus niti-
tur. Hanc quippe fecularem feientiam omnipotens
Deus in piano antepofuit, ut nobis afeendendi gra- E
dum facerct, qui nos ad divinæ Scripturæ altitudi-
Humaniorum nem levare debuiftet. Idcirco earn præmittere vo-
lira^cxem To* I^ S ut nos *n^rucret a<^ fpiritualia tranfire.
Mofis & liai* Unde Sc Moyles, qui nobis divinorum eloquiorum
probatur. principia edidit, non priùs divina didicit, fed ut
capere, vel exprimere divina poflet, in omni Ægy-
ptiorum feientia rudem animum informavit. Ifaias
ipfarum foitc etiam Prophetis aliis eloquentior extitit : quia nec,
lus^crd^3*1" ut JeremlasAnathotices,nec,ut Amos armentarius-
nam aiiu Apo nobiliter inftrudus atque urbanus fuit. Paulus
ftolis antecci- quoque vas eleâionis ante ad Gamalielis pedes in-
^Aa,it ftruitur, quàm rapiatur in paradifum, vel ad cæli
tertii altitudinem fublevetur. Etideo fortafteper
• Gilot. dicendi fublimis ?
• Gilot. Si Vatic. & carnalia docendi deponuntur.
 manu quidem, corde, Sc lingua cunSta noxia refer
at; ut lemen, quod terræ mentis noftræ corn-
mittimus, uberem fruftumferat. Apte itaqüe dicitur
: Defendcbat omnis ifiael ad Philijthiim, ut exacueret
unufquifque vomerem fuum, ligonem,fecurem,
& farculum : quia affedum geminæ caritatis, privatæ
vitæ ftudium, alienæ perfedionis exempla in' Saer;,
facro .eloquio legimus : fed ejufdem facri eloquii profundapt;
profunditatem penetrare ignari fecularis feientiæ:
non valemus. Unde Sc radonabiliter ftibinferens, non pofc
ait:
Retnfe itaque erant actes vomerum, & ligonum, & Vtf- “•
fecurium, dr tridentium, ufque ad Jtimulum corrigendum.
ft
32,. Non dicuntur acies replicatæ, aut attritæ
fed retufæ. Nam fi replicatæ eflent,vel attritæ, om- aCuit.
nino nihil inciderent. Rctufa verb acics, Sc fi ce-
leriter non incidit omnia, quædam objeda in mora
laboris fecat. Sic nimirum funt corda fimplicium,
quæ fi liibtiliter fpiritualia non intelligunt, c dum c
tamen tarde quædam intelligunt, acuitatem ingenii
non acutàm habent, fed retufam. Sæpe enim
difeutere obfeura volunt ; led dum vix diu cogi-
tando àd ea etiàm,qnæ funt aperta, perveniunt, velut
retufa acie morando incidunt. Quod ccrtè non ,
* Vatic. Sc Gilot. dum tarn tard}. .
folùm in occultis facramentis Scripturarum often- A pulus nihil in manu tenuifle doceatur, qui vome-
ditur, fed etiam in latcntibus fuggeftionibus dæ- res, ligones, fecures, Sc farculos tenere oftenditur.
monum. Depellere quippe a fe hoftem ncqueunt, His enim verbjs non eledi diftinguuntur à repro-
quem cognolcere cito non pofllmt. Dum ergo ma- bis, fed hebetes à peritis. Sed quia jam armatos vi-
gna mora cogitationis, infidias malæ fuggeftionis ros oftendimus, modum certaminis expljicemus. Sc-
expcllunc, velut retufa acie Tçcant, quod.per acui- quitur. ‘
tatem ingenii abfeindere veiociùs pocerarit. Quid r
eft auteni, quad dicicur : vfyue ttdftinmlum cèrrt- C. a f u t IV .
gentium ? Stimulus dicitur increpatio prælatorum.
Unde & feriptum ttft-.rerhufipientumfuntquufiJti-
mult, Scimulusquidemincrepacio dicitur,quia dum
culpas arguit, mentem pungit. Sed remfus eft fti-
mulus, qùando praelati langue: intelleûus : ut fub-
ditor um culpas, nec cognofeendo reperiat, nec in-
E GreJfa ejl Jlatio Pbilijlhinorutn, ut ajeenderet in Ycrf ' 11-
M agmas, & uccidit quadam die, ut diccrtt jc n a - & '•
thus Jiliu i S a iil ad adolefcentem armigerum fu um :
Veniy& tranfeamut adJlationtm philijihinerum, qua
eft- ttans locum ilium.
* , .. . ------ I- Pbilifthinprum ftatio egreditur, quandoma- Tenutiiful
veniendo reprenendat. Bene ergo increpatio Re- B lorum fpirituum turba eledtis mentibus per lunge- ^a(lorc
flotis ftimulus afleritur .-_quia tumores vitiorum fliones noxias demonftratur. Qua; nimirum idcirco ^ “ '»1
lâdcbcât
pungere non prævalec, li ejus mens erudita per
icientiam, pungenda non videt. Unde Sc in typo
erudicorum pradatorum bene fubjungitur :
Cumque veniffet dies pra lii, non efl inventus enjîs,
dr lancea in manu totius populi qui erat cum Sa iil dr
Jonatha, excepto S a iil dr Jonathaßlio ejus.
33. Quid per lanceam, nili San&orum prædica-
torum acutaprovidentia accipitur ? Et quid per en-
fem, nili eorum intelligentiæ fubtilitas demonftratur
? Per lanceam quippe longé nobis ante objeSta
perfodimus. Per enfem verb vicini, Sc ferè conjunftatiö
dicitur,quia ele<ftorum bella deferibuntur.
Stare quippe malignis fpiritibus, eft in eleftorum,
pugna magnas vires exerccre. Nam ftando validiùs
unufquifque, quam fedendo, conari ad aliquid faciendum
poteft. Philifthinorum igitur ftatio egret
fa dicitur, ut dæmonum conatus in hello noftro
apertè colligatur. Et quia velut fe inferiores, atque
minores opprimere fideles cogitant, in Magmas
afeendere egredientes parant. Vel in Magmas
afeendere geftiunt, quando parvulorum corda de-
cipere tentando moliuntur. Sed eledi prædicarod
i nobis holies trucidantur. Bene ergo in lancea, r res, dum tentata cordafubditorum inteliigunr ferj
------l-A-----------------^8- -------------------i. V-« 011 vili'i providentia eledorum oftenditur, per quamoccul- nnn morontor --------.
tos holies percutiunt, antequam vicinum eorum
impetum patiantur. Dum enim fimiras dæmonum
infidias cavendo præveniunt, velut à longé lancea
feriunt, quorum vicinos excipere idus nolunt. Unde
Sc beatus Paulus Apoftolus dum à longé armatos
fornicationis fpiritus ccrneret, conjugalem cafti-
moniam quafi lanceam tenuit, Sc eos accedere pro-
pius non permifit, dicens : Propter fornicationem u-
nufjuifque uxorem fuam habeat, dr unaquaquevirum.
Uxorivir debitum reddatßmiliter autem uxor viro. Et
iterum : Rcvcrtimini in idipfum, ne tentet vos fatanas
propterincontinentiamveJhram.Wmc etiam de femet-
ipfo ait : Caßigo corpus meum, dr in fervitutem re-
digo, neprfdicans a liis , reprobus efficiar. Qui enim ^
ne reprobus fieret, corpus caftigaverat, nimirum
lancea holies fuos longiufculè pofitos ante fe per-
fodiebat. Providentia ergo abftinentiæ pro edo-
manda carnis libidine quafi lancea accipitur, per
quam venturi holies feriuntur. Bene etiam per enfem
intelledus exprimitur : quia qui pravas maligni
fpiritus fuggeftiones in præfenti tempore cognolcit
&: abjicit, velut vicinum, Sc juxta fe pofitum hoftem
ferit. Qui etiam veftit enfe utraque parte acu-
to incidit : quia tarn falla bona, quàm veramalare-
prehendit. Quid verb eft, quod in manu Saiil Sc
Jonathæ enfis elfe perhibetur ? Sed in manu non
funt eorum, qui acute vicina Sc præfentia intelligunt
, Sc futura prævident, Sc ad extinguenda ea
rortia non exercent. Apertè feiunt,quia antiquus
hoftis maximam partem humani generis per robur
carnis in fornicationem præcipitat, qui tarnen car-
nem per abftinentiam caftigarc non curant. Sic e-
tiam nonnulli præfentia mala aperrè confpiciunt,
fed hæc vitare minimè conantur. Hi nimirum enfem
Sc lanceam habent, fed in manu non habent.
Bene ergo in die prælii in manu Saiil Sc Jonathæ
enfis Sc Tancea invenitur : quia folùm eledi viri
fiint, qui Sc prælêntia Sc futura mala incelligant,
Sc ea cordis intentione vincere ardcntiùs concu-
fifeant. Quod tarnen hoc loco ideo dicitur, ut pore
auxilia non morantur. Hos velut in tuto repo-
nunr, illos fecum adfuftentandapericula bellorum
ducunt.Quid eft quod ad bella armiger ducitur,nifi
quia per feientiam eruditi fubditi ad internorum
certaminum vidoriam promovendi funt ? Quidam
namque artem phyficam feiunt, qui medendi expe-
rientiam nefeiunt : lie nimirum in fanda Ecclefia
quidam funt, qui artem interioris pugnæ didice-
runt, fed ad dillridas necelfitates certaminum ad-
huc perdudi nonfunt.Magnos viros pugnantes au-
diunt, fed prælia, quæ magni magnifiée tolerant,
auditu feiunt, virtute nefeiunt. Tales quippe funt,
qui ad imitanda velligia Redemtoris invitantur.
Jpuivult, inquit, venirepojt me, abnegetfemetipfum,
& tollat crucem fuam, & fequatur me. Arma verb’
Jonathæ lùnt hortamenta dodoris. Armiger verb
arma portât, cum quibus non ipfé, fed alius pu-
gnat. Sic nimirum fiint, qui in landa Ecclefia no-
, viter.inftruuntur. Dum enim virtutes àdodoribus
audiunt, quibus ipfi dodores contra malorum fpirituum
verfutiam pugnant, illud nimirum habent
in ore, quod nondum habent in virtutis exhibitio-
ne. D ix it ergo Jonathas ad armigerum fuum : Ven i,
tranjeamus ad Jtationem Philijlhinorum : quia eledi
dodores, fiibditos fuos docent non folùm artem,
qua dimicent, fed etiam ad bella pertrahunt, quo
triumphent.
£ i. Et quia remilli Paftores bella, quæ infinuane,
fufcipere nequaquam curant, non dicit : Vade, Sc
tranfiad ftationem Philifthinorum : fed: Veni,tranf
eamus. Alios quidem ad certamen provocant, fed
eadem certaminaipfi priores tentant.Quid verb eft,
quod dicit : eptu eft trans locum ilium ? Sed quidam
locus in fanda Ecclefia eft, qui magnis præliis clau-
fiis, non expofitus eft. Poflidere quidem bona fe-
culi, uxorem du cere, filios procreare, blandimenta
de omnibus rebus licitis corporibus exhibere, eo
munitum ab hofte manere eft, quo aliquid impofi-
tum in eo ordine pofiiis onerofiim non eft. Sed
hunc locum fi quis melioris vitæ defiderio accenfus
tranfire nititur, necefle eftut ad graviflima bella
T i i j
(ecum ad bellum
educant.
Dum eos ad
vocant » 'P/j
gnan” ^
Quot cis in-
cunda certa«