pucatio fit in lxvx manus digitis, ufquc ad centefimum j ,
quibusdccurfis fic tranfitus addexteram, in qua computa-
tio incipit a centefimo. Unde Juvenalis Satyra deciipa de
homine longxvo dixit:
F e l i x n im irum , q u i p e r to t fiecula mortem
D i f t u l i r , a tq u e fn o s d e x t r a jam com putat annos.
Et cum ventum eft ad decern millia, in Ixva denuo com-
putatur, cum fupina in medio pedoris apponitur, ait Beda.
.Unde jocus Nicarchi poerx lib. 2. Anthologix in quamdam
anura vivacem admodum:
--------- » yje). w »
riTgjtf denti/WiSty Jlunptr ».
Id eft, qux Ixva denuo manu fenedutem incipit compu-
tare a* 9
N o ta 2 0 0 . A d s i t n o b i s . In codice Remenfi
legitur, f i t nobis.
N o t a 2 0 1 . Et S a c r i f i c i u m c e l e b r a n -
du M.
Ita in codicibus Rodradi, 8c Ratoldi, & apud Pame-
lium. In edicts & in Miflali Romano legitur, & a dfia-
crific ium eelebrandum. b In codice Remenfi eft alia ora-
tio : S a c r ific ium , D om ir ie , obfiervantia P a fch a lis offeri-
m u s , 8 c c . Ubi obfervantia Pafchalis eft jejunium quadra-
gefimale, quia illud eft quxdam ad Pafchalis Fefti cclebri-
tatem difpofitio. Hincmarus Remenfis Archiepifcopus in
epift. mf. Monafterii S. Rcmigii Remis fici, jejunium qua-
.dragcfimale Pafchale appellat : & q u i je ju n ia , inquit.,
P a jc h a lia in ch o a ft is , a nte oculos h a b e te , q u id in P a f c b a ,
i d e fi in tra n fitu fu o e x h oc mundo a d P a tr em Dom in u s
Jefius, tradendo corpus & fianguinem fiuum d ife ipulis finis
d e reprobo.dificipulo d i x i t . Sed hac.de re infra. <
N o t a 2 0 2 . E t M a j e s t a t e m tdam c b r -
nua d e v o t i o n e e x o r a r e . Hxc verba defi-
derantur in codice Remenfi.
N o t a 2 0 3 . C e r n u a .
Cernuus dicitur proprie inclinatus, quafi quod terram
cernat, ihquit Nonius Marceilusc.ip. 1.
N o t a 2 0 4 . C aput j e j u n i i . . .k!
Hanc eelebritatem fiu Mifiam adjedam efle poft obi-
tum S. Gregorii ccrtum eft; cum illius temporequatuor il-
los ante Quadragcfimam dies nulla jejunii lex involverct,
ut clarum eft ex ipfo S. Gregorio, Homil. iff., in Evange-
lia i cum feribit: A prafienti enim d ie ufique a d Pafichalis
fiolemnitaiis g a u lia fie x hebdomad* v e n iu n t , quarum v id e li
c e t d ie s qua d ra g in ta duo f iu n t : e x quib us dum fie x dies
D om in ic i a bfiinentia fu b tr a h u n tu r , non p lu s in abftin en -
t i a , ejuam triginta & fie x dies remanent. D um v e rb p e r 1
trecentos & fie xagin ta q uinq ue dies annus du e ttu r I nos
autem p e r tr ig in ta ■ & fie x dies affl'-girnur, qua fit anni no f ir i
decimas D e o damns. Cum igitur hoc loco affignet S. Gregorius
numerum dierum, quibus in Quadragefima jejunium
fervandum fit , nec quatuor hi dies Quadragcfimam
prxeedentes hoc dierum intervallo circumfcribantur, cer-
tum eft illos nullis turn jejuniis futile obnoxios. Nec obeft,
qubd paulb ante exemplo Chrifti, Mofis, Elix, de quadraginta
diebusagat: nam etfi olim multi quadraginta comple-
tis diebus non jejunarent, fed paucioribus : tamen diceban-
tur quadraginta dcs , & quadragcfimam jejunare, ut notat
Socrates lib. 5. hift. Eccl. cap. 21. Eamdem dierumdecima-
tionem obiervabant olim Oriencales, & Asgypcii, utdo-
cet Caflianus Collatione.21. capitibus 25. 8c i j 8c S . Do-
rorheus, dodtrina i j . Qui prxfatz decimationi adjunge-
bant dimidiam nodiem Dominicx fandx Pafchatis : jeju- £
nantibus enim illis Sabbato Sando ante gallictnium Dominicx
jejunium folvere nefas erat. Quia verb diebus Domir
nicis 8c Sabbati, excepto Sando, non jejunabant, feptem
hebdomadas obfeivabant. Qui verb inter Grxcos quadraginta
dies integros jejunabant, per odo hebdomadas Qua-
\ dragefimam protelabant, ut docet S. Dorotheus ibidem.
Non enim una fuit olim jejunii Quadragefimalis obfervan-
di ratio, five âpud catholicos, five apud hxreticos, ut
palam eft ex SoCrate lib. 5. hift. Ecclefiafticx cap. 21. £ozo-
meno lib. 7. :hifti-Eccl. cap. 19. JohanneChryloftomo Ho-
*nil. iff. ad poputum Antiochenum , Bibliotheca Photii
n. c v 11. Qc Si Leone Papa ferm. 4. in Quadragefima. Socrates
capite citato feribit Romx jejunium Quadragefimz
fuifie dumraxat trium feptimanarum continuarum ante Pa-
fcha, Sabbatis & Dominicis exceptis. Sed cùm exçipit Sab-
bataà jèjunio, puto textum ejus fuifle corruptum , & le-
gendum eflè <* it * id eft, in nova Roma, hoc eft ,
Conftantinopoli. Siquidem olim Conftanrinopoli tempore
S. Johannis Chryfoftomi, ut ipfe feribit Homilia fupra ci-
tata , ab omnibus integra Quadragefima non iejunabatur ,
aliis duas hebdomadas, àliis très dumtaxat, afiis omnes je-
B junantibus : ita;uc poft obirum S. .Johannis Chryfoftomi,
jejunii quadragefimalis ratio ad très hebdomadas redadta
fuerit, alioqui fècum pugnaret Socrates y qui infra eodem
capite feribit : « P«/xh nwi <nî.CSa.nv mçvjoui. id eft,Romx omni
Sabbato jejunant. Et fané Roinani omni Sabbato jejunabant
, Grxci minime, cxcepto Sabbato Sandto.
N o t a 2 0 s . A d c o l l e c t Am.
Nempead S. Anaftafiam , quo proccdebatur. Hac autem
fèria olim cineres poenitentibus imponebantur : fed
hac de re infra.
N o t a 2 0 6 . S a c r a m e n t i .
Id eft, obfervatioms, celebritatis , quadragefimalis videlicet.
N o t a 2 0 7 . S ubs i d iu m.
In codicibus Rodradi, 8c Ratoldi legitur , p ra fid ium .
In codice Remenfi neutrum eorumextat, fed utrumvis re-
^ ponendum eft.
N o ta 2 0 8 . D e p ï c c a t i p oe n a. Id eft , de
pcenitentia.
N o t a 2 0 9 , S a c r a m e n t i .
^Id eft, gratix Sacramentalis, metonymia, caufià pro
N o t a 2 1 0 . O b s e r v a n t iæ Pa s c h a i i s .
Hoc loco obfervantia Pafohalis eft jejunium Quadrage-
fimx, 8c ab Hincmaro in epiftola mf fopra citata jejunium
Quadragêfimx appellatur jejunium Pafchale , & ita appel-
latur a Timotheo Epifoopo Alexandrino in interrogationi-
bus, ut reifte ibi explicat Theodorus Balfamo , interr. 7.
yw * l o i 'of, Z> n<t%t 0*9«^ y ^ y } id eft, mulier, fi pe-
pererit, debetne jejunare Pafcha ? & interrog. 9. f i q u is
agrotus , & e x v t morbi v a ld e tabe fiiftus , ^ b fa V f a r
n f a . 8 c c . id eft, & v e n ia t fia n ü um P a fich a , debetne j e j
u n a r e ?
N o t a 2 1 1 . I n u t i l i a s b n t i u n t . Subaudi,
eflè agenda.
N o t a 2 1 2 . C e n s .e n -d um .Subaudi, ratiöriabili-
ter.
N o ta 2 1 s - C i bu s ‘ejus e s t t o t i u s bon
s VOLUNTATIS, &C.
His verbis quadrat illud Johan. 4. cibus meus e f t , u t
fiaciam vo lu n ta tem e ju s , q u i mifiit me.
;N o ta 2 1 4 . S a c r a me n t i .
Id eft, myfterii, arcani, fiib cujus involucro aliquid
myfticum later , nempe ratio cur voluerif Chriftüs hune
quadraginta dierum numerum fûo jejunio confettire.
N e t » 2 t S . P j .r u m , Q j i J U t , , , .
M A M , &C.
Hæc verba défunt in editis & in aliis codicibus noftris
mis. 8c apud Pamelium c. .
N o t a 2 1 6 . S tat o p e r to c a p i t e .
Cùm fit oratio, videlicet, juxra antiquum Chriftiano-
rum morem , cujus meminit Tei tullianus in Apologctico :
l l lu c fiufipicientes C h r ift ia n i manibus e x p a r f i s , q u id in n o -
cuis ; ca p ite n u d o , q u ia non erubtjeimus ; den iq u e f in e mo-
n ito r e , q u id d e peElore orarnus p ro omnibfts imperatoribus.
* Quæ collcgit Mc cruditiflimus Menardus egrrgic confirmant i h Ita quoque in cod. Reg. Sueciar.
nobis difta in no t a d. ad Horn. v. lib. x. in Ezccb.num. ix. 5 Minime quoijue leguatur in miT. noftris.
At contra pagani operto 8c velato capite orabant. S. C y -A N o ta 2 3 2 . C uj ù s Nos Mi SEk ic oRD iA
prianus oratione de lapfis : A b impio ficeleratoque v e lam i- p r æ v e n i t ut b e n e Ag a m u s , &c.
n e a u o i llic v e la b a n tu r fiac r ifica n tium ca p ita ca p t iv a , ca- Ita S. Auguftinus in Enchiridio cap. 28. n oienttm
p u t ve ftrum lib em m m anfit.
N o t a 2 1 7 . R eMï b i o .
Pro , a d rcm td ium : 8c fonfos eft, prxfta ut votiva Sa-
cramenta nobis proveniant ad remedium virx temporalis,
r«ftè peragendx videlicet, & xtetnx, adipifeenax nimirum.
Vulgo legitur , remedia.
N o t a 2 1 8 . S a b b a t o i n d uo d b c i m l e c
t i o n 1 b u s.
Hoc primum quatuor temporum jejunium olim non lèm*
per occurrebat prima hebdomade Quadragêfimx \ fed de
hàc re infra.
N o t a 2 1 9 . R e m e d i a n o b i s s t e r n a .
Remédia xterna fimt , qux conducunt ad vitam x ter-
nam confequendam : eft metonymia, ut pallida mors.
N o t a 2 2 0 . Q j; æ s e a f f l i g e n d o c a r - '
N E.
a Optima leiftio, quam agnofcit codex Rodradi, id eft
fe affligendo in carne. Vulgo legitur, carnem.
N o t a 2 2 1 . - R e d e m t l o n i s s t e r n e .
Id eft, gratix, qux nobis conciliât rçdemtionem xter-
nam. Eft metonymia, efïèiftus pro caulà.
N o t a 2 2 2 . E x.t e r n i s .
Id eft, alienis i eft enim antitheton, 8C opponuntur
peccata propria alienis.
N o t a 2 2 3 . I g n o r a n t e s , fd eft peccatores.
N o t a 2 2 4 . E t quæ t e r r e n a D e l e c t a-
t i o n e .
Locus corruptus, ficque, ut arbitror, caftigandus : E t
q u i terrena deleElationi carnales epulas a b n eg am u s , human
t v o lu n ta tis p ra v a s in ten tiones amputemus.
N o t a 2 2 J . N o ST RÆ REDEMTIONïS E F P E* |
CTUS.
Id eft, gratia quam Chriftüs nobis acquifivit fiio fan-
gui ne. Infra in Prxf. C o n t i n u o i id eft , ftatim ,
protinus.
N o t a 2 2 6 . SüPERNl S PROMISSION1BUS
REDDAT ACCEPTOS.
Id eft, nos tibi reddat acceptos 8c gratos ad lupernas
promilfiones obrinendas.
N o t a 2 2 7 . H y d r i a m .
Quid fit hydria , explicat auâor veteris etymologici,
v8pict imgiiii; V eif SJtsp ûjdsity ttyfisïoy. id eft , hydria pro-
priè vas eft ad aquam aptum. S. Auguftinus tradlatu i j . in
Johannem : V a s erat u n d e a q u a h aur ieb atur . Graco nomin
e a p p e lla tu r hy d r ia : quon iam G ra c e vJhp a q u a d ic
i tu r ; tam quam f i a q u a r ium d ice r etu r . S. Ifidorus
lib. 20. Orig. cap. ff. H y d r ia v a fis g en u s a q u a t ilis p e r
de r iv ation em v o ca ta : S f a enim G ra c i a quam à icu n t. Non
folùm erat vas aquarium, fed etiam vinarium, ut teftatur
Julius Pollux lib. 10. Onomaft. cap. 20. «st ««/ n ow iïJknç
«Ma jestj oïrou f a n » » vSfia. Lu, id eft, quare non folùm
aqux, fed etiam vini vas hydria erat; 8c redtè quidem : quia
iliæ hydrix quarum ufos nierat in nuptiis, in Cana Gali-
lz x Johan. 2. plenæ erant vino, quibusexhauftis, Chri-
ftus eas impleri aqua juffit, ut earn in vinum converteret.
In hac autem Prxfatione hydria metaphoricè fùmitur.
N o ta 2 2 8 . I n d e m n e s , id eft, nulli reatui pecca-
torum obnoxii.
N o t a 2 2 9 . Qu ADRIFIDA PECCATORUM
MOLE.
Alludit ad quatriduanam Lazari corruptionem. Qua-
drifida peccatorum moles fiint prxcipua peccata, fuperbia,
avaritia, luxuria, & gula.
N o t a 2 3 0 . E t a d r e m é d i a p e r d u c a n t
' STERNA.
Id eft, perducant ad Pafchale Sacramentum corporis 8c
lànguinis Chrifti, quod redtè dicitur xternum remedium ,
quia illius beneficio vitam xternam confequimur.
N o t a 2 3 z . S a c r a m e n t i . id eft, gratix Sacra-
mentalis, ut fupra notatum eft.
v e n it , u t v e l i t ; v olcntem fiubfiéquitur , n e fr u f tr a v e l i t ,
Circa quod notandum eft , etfi non rarô à Thcologisper
gratiam prxvenicntem idem plané intelligatur quod per
excitantem, 8c per fubfcqucntcm idem proffus quod per
adjuvantem : tamen fxpc per gratiam prævcnienrem intelli-
gi omnes gratias î excitantem , adjuvantem , habitualem ,
prout per eas jufti reddimur : per {ubfequentcm vero omnes
etiam intelligi •, fed prout accepta juftitia per eas roboràtur,
augetur, & ad finem ulqueconfervatur. Ùnde S.Augufti-
•nus lib. de natura, 8c gratia cap. ji. P ra v en it D e u s , u t
fianemur ; fiubfiéq uitur, u t fianati v eg etem u r i P r a v en it , u t
v o c em u r ; fiu bfiéq u itu r , u t g lo r ific em u r i P r a v e n i t , u t p i i
v iv am u s ; fiu b f ié q u itu r , u t cum illo fiernper v iv am u s . S .
j Fulgentius lib. 1. ad'MonymumCap. ii. P r a v e n i t im p ium ,
u t f ia t ju f tu s ; fiu bfiéq u itu r , ne f ia t impitts. P r a v e n it caecum
, u t lum en donet s fiubfiéquitur v id e n t tr n , u t lumen
q u o d c o n tu l i t , fie rv e t. P r a v e n i t e lifium , u t finrgàt ; fiubfie-
q u itu r elev a tum , n e c a d a t , Cafliodorus in pfàlmum x x 1 r.
fiubfiéquitur u t iq u e a d ju f t i t ia m , p ra c ed it a d g ra tiam confier
endam. N a m f i fiolum f ie q u e r e tu r , nemo d onata p ercipe-
r e t ; f i tantum p racederet , nemo pofifet collât a fie rv a r e *
G ra v io r e s f ie n t enim in fid ia , quas a t e r go d ia boltu p a r a t :
f ïr nifii D om in i mifiericordia fiubfiequatur, fiacillirne h um a -
n a fra g itita s d e c ip itu r . T u n e enim quandofie a liq u is v it ium
tranfijfie c r e d i t , in ca u ta mugis ign o ra n tia d e c ip itu r . U n d
e nimis necejfiarium e f t , u t fiernper nos & g r a tia D om in i
p r a c e d a t , & mifiericordia fiubfiequatur. Et S. Gregorius
lib. 9. Moralium cap. 29. D om in u s ea q u a nos mifiericordia
a d bene v iv e n d um p r a v e n i t , & fiubfiequenter euftodit : n i f t
enim mifiericordiam fiubroget , fie rv a r i non v a le t v i t a ,
} q u am p ra b e t. Et hæc dodtrina fimdatur in Scriptura P (al.
58. 'mifiericordia ejus p ra v en ie t me. Pfàl. 22. mifiericordia
tu a fiu bfieq ueturme. Cùm ergo hîc dicitur, p r a v e n i t , u t
bene agam us ; fu b fie q u itu r , ne f r u f tr a agamus , intelligi—
tut gratiam prxvenientem dari ad bene agendum, at fiib-
fequentem ad confervandum bonum conceftùm, 8c in eo
pérfeverândum. Et ita illc fruftra non agît, qui in bono ,
?uod incepit, perfeverat : & fic gratia fubfequens datur, ne
ruftra agatur.
N o t a 2 3 3 . D o m i n i c a in r a m i s p a l -
M A RUM.
A Codino Curopalate in libro de Officiis dicitur : topn
•fjtf ßajay. id eft, Feftum palrnarum.
N o t a 2 3 4 . U t s i c u t b i cum r a m i s P al -
M A RUM , &C.
Nota antiquitatem folemniratis palrnarum, in qua fit
proceffio cum ramisarborum benediétis. Qux (anéanti-
■ ^quiffimaeft : illius enim meminit S. Cyrillus Hierofolymi-
tanus Catechefi 10. ô <pom% Ô ’(dn n e çifatyjoç, fiipvjpfï, m ßd\a.
mm itiç voit &q>4u>i*7. id eft , Palma qux elt in val*
le teftatur, ramos exhibens his qui tune beneaicunt. Ejufe
dem folemnitatis meminit S. Aldhelmus orientalium Saxo-
num Epifcopus lib. de laudibus virginitatis cap. 15. agens
de S. P. N. Benedido : H a u d fr u f tr a v o ca b u li ( Benedi-
d i ) p r iv ileg ium p a r t ic ip a v it cum A d v o c a t o , & Redern-
tore noftro : d e quo laSlentes E v a n g e lic i co n fin a v o c is h a r -
monia pfiall entes concorditer ce einer unt : B en ed i f t us q u i
v en it in nomine D om in i. C u ju s rei r egulam noftra qu oq u e
mediocritas ( authen tica veter/em a u fto r ita te fu b n i x i ) it i
fiacrofianfta Palrn arum fio lem n ita te , binis c la ff ib u s , canora
v o c e co n c r ep an s , & geminis concentibus -, Ofianna ptrfiul-
ta n s , cum ju c u n d a ju b ila t io n is melodia co ncélébrât. In
codice Ratoldi extat benedidio Palitiarum. Alcuinus lib.
de divinis Officiis cap. 14. totam Proceffiônis rationem de-
E fcribens fub finem a u -.Hac f in i tâ in ch o a n tu r à duobus Cart-
to r ib tu qu id am verfius :
Ifirael es tu R e x .
Refp on d et chorus a fp ic ie n s , fieu in c lin a n t f e a d fu p ra
ficripturn fa n f t um E v a n g e lium :
G lo r ia la u s & honor t ib i f i t ,
! H*c lcftio çonfirmatut audoiitatc codd. Pamcl. Reg. Sueci* Gemec. & utriufquc Thcodcr.