Col. 6 $ ,B. Prxfatio quamvis variis le&ionibus non .
careat juxta varios codices m(T. eas tarnen tatnquam parvi
moraenti hoc loco apponere non libuic. Unam autem vo-
cum varietatem ponendam cenfui, qux eft de Juda prodi-
tore, 6c noviffima Chrifti ccena, hunc in modum juxta
codices Vaticanos : Patitur mitis Dominus immitemju-
dam, & fußinet plus orudelem convivam. Codex autem à
Pamelio impreflus habet : Pa feit igitur mitis Dominus im-
mitemjudam, &c. Utraque le&io bona eft : licèt hxc le-
âio probabiliot videatur, cùm de ccena,vel de convivio hac
in Prxfatione fermo fir, ut inibiyidere eft-, priorem tarnen
le&ionem, tamquam magis communem ac receptam, te-
tinuimus, ne réméré fiat mutatio, neceflitate id non poftu-
lantc.
Ibid. C. A verbo rtlaxavit, exclufivè, ufque ad finem
Prxfationis , multa ex iis non reperiuntur in aliis codici-
bus, majori ac celebriori Vaticario excepto.
Col. 67. A. Inoratione pro benedi&ione olei, ultima
di&io videtur mutila: unde unxißi Sacerdotes, Reges,
Propheras, & Martyres, Chrifma perfeElum tuum, Do-
tnine, a te benediElum, &c. Hxc in Vaticano codice. Codex
autem à Pamelio impreflus ita legit : Unde unxißi Sa-
cerdotes, Reges, Prop betas, Martyres, Chrifma perfeElum
tuum, Domine, & a te benediElum, permanens in vifeeri-
bus no fir is, in nomine Domini nofirijefu Chrifii. Qux etiam
lc&io videtur trunca 6c mutila, cùm défit aliqupd verbum
ad finem.
Col. 69. C. 6c D. Feria 6. Majorishebdomadx in prima
6c focunda rubrica flint nonnullx voces adeo obfeurx
ob feriptionem ipflim, fon (unique earum, ut fi qux ex iis
compendiarix ( quas breviaturas ïtalicè vocitamus ) dif-
folvantur, five cxpliccntur, nihil certi, quod congruentem
reddat leétionem, elicitur. Notx autem abbreviatx funt
hx -, Sacramrio, 6c Pbrorum, qux fi pro Sacramentario,
& Prefiyterorum fumantur, quid hoc in loco fibi
velint, non fatis confiât ; prxfortim veto pro Sacramenta-
rio ; nifi hîc aliud compendiofiira citetur Sacramentarium,
unde hoc defcriptum fit, & Preßyterorum Ecclefia pro
Ecclefiis non cathedralibus accipianmr, ut videre eft in
Ordine Romano ad officium Parafceves. Quod fi hoc modo
accipiendum erit, incerpundura aliter facienda videtur,
ut fiio loco videre eft.
• Col. 69. E. Pofito ante earn, id eft Crucem, Oratorio,
See. Oratorium hoc in loco pro quanam re fumatur nihil
adhuc invenire licuir ; quod u pro Oratorio intelligatur,nec
fic quidem ad rem facere videtur. Oratorium namque eft locus,
in quo oramr ; id autem ante Crucem locari non folet
in die Parafceves, dum Crux adoratur. Alcuinus tra&ans
ritum adorationis in die Parafceves, récitât eadem verba,
qux leguntur in Sacramentario ; fed pro Otatotio,Orario,
legit. Idem Iegitur in Ordine Romano, dum ritus adoran-
dx Crucis in die Parafceves enarratur. Orarium aiitem,
âb orando di&um, pro ftola quam Oratores, id eft Prx-
dicatores ad collum geftant, fiimi folet, ut ait Alcuinus,
Rabanus, & Beda. Qux fànè res huic loco non congruit,
nifi Oratorium etiam ab orando didhim, fumatur pro au-
Ixo, aut tapete ante Crucem ftrato, fuper quo, genibus fle-
xis, oratur, & Crux denique adoratur.
Col. 111. C. Oratio, qux dicitur Secreta, in fefto beati
Leonis mutata eft, quia ubi olim in Sacramentario antiquo
legebatur : Annue nobis. Domine, ut anima famuli tui Leonis
hac profit oblatio,&c. Hodie Iegitur in Miflàli : Vt
intercejfione B. Leonis hac nobis profit oblatio ; qux fané
fecreta hodie in Mi lia S. Greg. Papx Iegitur. Hxc autem
mutatio faefia videtur ad clariorem exprelfionem, & intel-
ligentiam rei, cùm Sanéli noftris orationibus non indi- j
géant, fed nos potiùs eorum interceflionibus opus habea-
mus ; immo qui pro Sanétis ora ret, eis injuriam faceret, ut
Auguftinus & alii Do&ores affirmant. Auguft. form. 17.
De verbis Apoftoli, To. 10.
De hac mutatione fit mentio in Decretalibus lib. 3. tit.
41. De Celebratione Miflarum cap. 6. Cum Martha, §.
Tertio loco, ubi Innocentius III. refpondens Archiepifoo-
po Lugdunenfi, de hujufmodi mutatione olim faéta, ait ;
1 V n d t quod in p lerifjue orationibus continetur, profit vel
proficiat huic SanElo, v e l i l l i , tails oblatio ad glori'am &
honorem, ita debet intelligi, ut ad hoc profit, quod magis a
fidelibus glorificetur in terris. L ic è t pltrique reputent non
indignum, SanElorum gloriam ufque ad judicium augmen-
tari i & ideo Ecclefiam interim fane pojfe augmentum
eorum glorificationisop tare. Hxc Innocentius. Qua re fatis
confiât hanc orationem, de qua nunc agitur, non efle
immutandam, turn quia fenfu bono non caret, turn maxi-
mè, quôd ex hac re hujus Exemplaris antiquitas compro-
batur ; cùm ante Innocentii tempora, qui circa ann. 1208.
vixit, hxc leétio, quam in hoc Sacramentario reperi-
mus legeretur. Hujus autem nodi folutio quamvis mihi
perfpeéla eflèt, ubi primùm difficultas mihi fofe obtulit,
utmeisolim Collegis in Typographia Vaticana degenti-
bus reipfa oftendi ; locum tamcn Canonis, quo folutio mi-
; rum in modum illuftratur, Francifcus Tôlctus S.R. E.
Cardinalis, vir undequaque doftus, mihi in memoriam re-
vocavit.
Col. 1 2 2 .C . De Vigilia Aflumptionis B. Marix, in
prima oratione, qux ad Deum Chriftum de B. Maria Vir-
ginedireda eft, Iegitur hunc in modum : D a , quafumus,
ut fu a nos defenfione (beata fcilicet Virgo) jucundos fa -
ciat fu a interejfe fefiivitati. faciat igitur ; non Facias ;
falvo tamen meliori judicio, legendum videtur.
Col. 1 3 S .C . Natale omnium Sanétorum in Oratione
prima Iegitur -, multiplicatis intercejfionibus- Hoc loco
licet in Miflàli Romano legatur, intercejforibus ; prior
tamen lecStio non eft contemnenda.
Col. 1 3 9 . B. Sandtorum quatuor Coronatorum Mifli
ex tat, utin Rubrica Iegitur, in qua etiam redditur ratio cur
de quinque Sandtis mentio fiat in oratione, Claudio vide-
> licet, Nicoflrato, Symphoriano, Caflorio, atque Simplicio.
f In titulo autem de quatuor tantum , Severo videlicet, Severiano,
ViBorino, 6c Carpophoro. Ad hanc rem com-
probandam facit Titulus Ecclefix, qux nomine Sandto-
rum quatuor Romx vocitatur j & die 8. Novemb. fandto-
rum quatuor Coronatorum fèftus dies agitur. Rubrica Sa-
cramentarii fie jacet : Quatuor Coronatorum nomina hac
fu n t : Severus, Severianus, Viftorinus, & Carpophorsts ;
quorum dies natalis per incuriam negleElus minime reperi-
ri poterat ; ideo fiatutum eft, ut in eorum Ecclefia, horum
uinque Sanftorum, qui in M i f f a récitantur, natalis cele-
retur,ut cum iflis quo que eorum memoriapariter fiat. Hac
in Rubrica habetur Scrmo de ignoratione diei natalis quatuor
Coronatorum ; fod in Breviario Romano, de nomi-
num eorumdem Sandlorum ignoratione in hanc Iegitur ver-
borum formam : E x ta t in Vrb e E cclefia fanftorum Q uatuor
Coronatorum, quorum diu ignota nomina, divinitus
^poflea patefaEla fu n t ; ubi non folum illorum quatuor, fe d
etiam quinque M a rty rum corpora honorificè fepulta fu n t ;
& eorum Fefiivitas v i . Idus Novembris celebratur eo-
dem die. De quatuor Coronatis, 6c quinque aliis, Beda ,
Ufuardus, Ado, Surius, Baronius, & alii loquuntur, affirmantes
quatuor Coronatorum nomina diu incognita fuiflè,
ob idque fiatutum ut anniverfària dies ipforum un à cum
quinque illis fub nomine Quatuor Coronatorum recolere-
tur. Surius ex Martyrologio Adonis de Quatuor Cqrona-
tis ait hunc in modum : Severus, Severianus, Carpopho-
rianus, & friSlorinus,fepulti fu n t milliario ab nr be tertio,
in Arenario, ju x ta corpora S S . f id arty rum, Claudii, N i -
coftrati,Symphoriani, Caftorii, & Simplied. Paffi fu n t
autem v i . I dus N%vembris, poft duos tamen annos paf-
fionis horum quinque Martyrum. Cum autem nomina minime
reperirentur, fla t nit B.Melchiades Epifcopus, ut an-
niverfarja Quatuor Coronatorum dies, fu b nominibus fa n -
ftorum quinque Martyrum recoleretur. Inte/currentibus
tamen annis, cuidam fanfto viro etiam nomina eorum reve-
lata fu n t. F efiivitas vero, u tfuerat ftatuta, Celebris in alio-
rum M artyrum feflivitate permanfit, ac locus Quatuor
Coronatorum nomine infignis. Hxc Surius. Quatuor Coronatis
Ecclefiam erexit Honorius Papa, eamque, Baronio
tefte, reftituit, didtorumque fandlorum omnium, quos fli-
periùs nominavimus corpora, Leo IV. invenir : 6c ficuc
Tabula
Y*nc.
Col. 226. B. In ilk facti Canonis patte, qua; iridpic,
Commumcames, Sc communitet inferibitur, Infm aöio-
ntm, hoc in loco titulus eft, Intra aüäontm : quamvis
enitn ad col. *247. (Infra allioncrn) iemper legatur; ab
hoc tamen loco ad finem ulque Sacramentarii, titulus five
rubrica eft: Intra alHancm, & teftiis quidem; facet enim
Canon,qui a quibufdam in quinque partes,ab aliis in quin-
vidi ä illis;Tt ittiiur, dtrntnb
IMifa pro dcfanHii dtfidtrantibu&ptnnitcntiam t*r
minim, confaulmibni; hie titulus iis, qui facram Theolo-
giam non norUnt, fctupulum aliquem iniicere poreft, Hoc
T “ “ non eft r=mt> * I«, qui abfque pmnitentix vir-
tute vel fine catttate eit ea vita tfeceifetunt, & orattonum,
five fufftag.otum capaces non funt; etiam quia Ecclefia pro
his ndn intendit orare, ficut neque pro iis qui in hxrefi
vel in excommunicätione obierunt -, fed dc ii 1 qui in mortis
articulodefideravcrunt, aepetierunt Sacramentum, & n
nifi in voto confequi potuerunt, ut rubrica, necnon Ora-
tiones hujufoe Miflx omnes prx fo ferunt. Neque hoc in
loco formo eft de Poenitentix venia per veram edntritio-
nemimpetranda, ficut Iegitur in cap. 12. Epift. ad Hcbrxos
dc Efaii, qui, tefte Apoftolo, poenitentia locum non invenit,
quamvis cum lachrymis inquififiet earn; necnon de Antio-
B in Machak 9. qui quidem, ut Scriptura narrat, feels
f t us Dominum o ral at, mifericordiam ab eo non confequu-
turus. In his enim duobus locis non habetur formo de vera
contritione, qux oritur ex amore juftitix; fod deea, qux
nafoitur ex mceroredamni temporalis; nam Deusneminem
repellit, fi reifta intencione convertamrad eum: Quis enim,
ut in cap. 20. Ecclcfiaft. Iegitur, Deum invocavit, & def-
p e xit eum ? Titulus ergo Mifla: intelligendus eft eo modo
quern initio hujufee Scholii explicavimus.
c In Prxfatione ad exorcifmum ad aquam benedicen-
dam multx ledlionum varietates inveniuntur in mfT. 6t
impreffis codicibus, fod eas brevitatis caufaprxtermitte-
mus, tria tamen in medium confideranda prorerentes* Pri-
mum eft : Ipfa te cognovit Altijfima Saltss, & ReJpeEtor
perpetuus, ad quern humiles rogamtss, ut exaudias, & c .
, Eft locutio riimis dura, ac tricis non carens, fi verborum
decim dividi folet, incipir à verbis illis : T e igitur, eleven-
tiffime Pater, & c , 6c finem habet ad eum ufque locum :
Memento etiam, Domine. Vel focundùm alios ufque ad
illud : Oremus, praceptis falutaribus moniti. Vel lecun-
dum alios 6c meliùs ad ilia ufoue verba : Libera nos, quafumus,
Domine. Et quatuor ubi fortitur nomina, Biele
tefte led. 15. in Can. Miflx ; q uia non folùm dicitur Canon
, id eft régula ad venerabilis Euchariftix confocratio-
nem ordinata ; vel ut ait Walafridus Strabo cap. 22. &
Micrologus cap. 12. quia in eo eft légitima 6c regularis Sa-
cramenti confc&io ; fed etiam Secretum appellatur, quo-
niam, ut ait Biel, fignificat facratiffima fidei myfleria, 6c
facratiffimx ibi fiunt operationes omni creato intelledui
incomprehcnfibiles,& quia Canon fecaeto dicitur. Appellatur
etiam Sacrificium, quia offertur Deo Patri fummum
facrificium,Unigenitus fcilicet Filius fub fpecie Sacramen-
tali occultus. Dicitur denique A Bio, quia1, ut ait Walafridus,
in ea conficiuntur Dominica Sacramenta : vel quia
gratiarum adionem continet ; nam tötum ferè Miflx fà-
crum eft gratiarum adio,utex Irenxo lib. 4. c. 34. colligi
poteft. Vel, ut ait Biel, dicitur AElio, quia in ipfafacra-
tiffimum Chrifti myfterium.peragitur, quo ipfofuamob
immenfam caritatem , carnem fuam in dbum* fuumque
faeguinem in potum fub vekmine fpecicrum panis & vinî C conftmaio perpendamr : fermo enim eft ad. aquam, t c
paucis hifoe verpis abfque ullo medio fit fpirituali refedione fidelibus clargitûr. Quoniâm vero hxc tranfitus ad Deum
nonnifi miforicordia & libera Dei voluntate fiunt, hxc
pats redè dicitùr A E lio , quatenus contra fadionem, ut
ait Biel, diftinguitur. Veldicimr AElio, eodem Bicle telle,
quia ibi agitur noflra caufa coram fummo Judice, Chrifto
Deo, per Sacerdotem,tamquam per nuntium intermedium
inter ipflim & fponfam, Chriftum fcilicet, atque Ecclefiam.
Cùm igitur Canon dicatur AElio, quod intra Cano-
nem extat, rediùs Intra^ quàm Infra aElionem, diccndum
Videtur. Ego itMue ab hujufee' Sacramentarii medio ad
finem ufque, titulum hunc (Antra aElionem J ficuti fcri-
ptum invêni, relinquendum cenfui.
a a Extat B. Auguftini communis Miflà, qux in fingulis
Quadragefimx diebus hodie recitarur; 6c in oratione ilia,
qux modè Poftcommunio, modo autem. Ad Complen- 1
dum nuncupatur: quia ea oratio eft ad finem Miflx,prxter
alias lediones varias Iegitur, Abolitio feelerum : pro quo
Ablutio feelerum nunc Iegitur in Miflàli. In fine autem
lqjitur : S it vivorum atque mortuorum remijfio omnium
iub focunda perfona. Quod fànè non nifî nimiùm licenced
flare poteft. Codex autem impreflus, liber fcilicet Sacerdo-
tahs fàndx Romanx apoftoliex Ecclefix inferiptus &
audoritate Leon is, habet : T e igitur omnipotent D e us, A l tijfima
Salus & RejpeElor perpetuus, humiliter rogamus,
ut exaudias, & c. Qux fané ledio, quamvis bona- 6c accommoda
fit atque perfpicua, priorem tamen ledionem
rclinquere vifum fuit, ne tanta fieret mutatio.
Ibidem dicens : Q u i te arcanis & limpidis, velocibui
vends pluere pracepit, & Ci Hxc item locutio fatis obfcu-
ra, non folum in côd. Vaticano mf. fod etiam in imprefl-
fo libro Sacerdotali,qucm fupra citavimus, reperiturf di-
dione limpidis excepta.
0 ^id. Expellas omnem umbram, omnem Sathanam, &
omnes rnachinationes fpirituum immundorum, fiv e Bitho-
natum, fiv e errantium e x invocations magica artis, & c .
Hxc autem locutio eft ad aquam direda pro expel’lendis
dxmonibus, eorumque machinationibus vertendis; fod
• Quia orationcs iliac in noflra editione defîderantur. cas hoc
loco addendas duximus-
Mijfa communis Sancli Auguftini.
Omnipotcns fempiterne Deus, qui vivorum fîmUrdominaris &
mortuorum, omniumque mifcrcris, qUOS tuos fidc & opcrc futures
cfTc prænofcis : tc fupphciter exoramus, ut pro quibuseffimdcrc procès
decrevimus, quofquc velprxfcns feculum adhuc in carne rcti-
nct, vel futurum jam exutos corporc fufeepir, intcrccdcntibus omnibus
Sandis tuis, pictatis tu* dementia deliflorum fuorum vcniam
conlcquantur. Per Dominum.
Poftcommunio,
Purificcnt nos, quxfumus, omnipotens & mifcricorsDeus fàrra-
jnenta quæ fumlîmus, & pr*fla, ut hoc tuum facramencum non
M ”°bisrcatus adpotnam, fed interç«fIio.falucaris ad veniam fit 1
aboluio feelerum, fit fortitudo fragilium, fit contra mundi pericula 1
nrmamentum, fit vivorum atque mortuorum rcmiflio omnium de-
rictorum. Per Dominum noflrum.
hîc^arn1'11” 111 *1U0<IUC ‘n n°ftra editione ; quam idcirco
■ Mijf* pro defunfits defiderantibus pomitentiam, & minimi
confequentibu*
Si quis pomitentiam pctens,dum Saccrdos venit. fucrit officio
'n$u* Pr>vatus, conftitutum eft ut fi idonea tefiimoniahoc dixerint
« «pie per motus aliquos fatisfacit, Saccrdos impleat omnia circa
poerntentem, ut mos eft.
%m. n i. .
Ad Mijfdm.
Omnipotens & mifericors Deus, in cujus poteftate Conditio hu-
mana confiftit, animam famuli tui ill. ab omnibus abfolve peccatis :
ut ptrnitcnti* frudum, quam voluntas ejus opeavir, prxvcutu mortis
non perdat. Per Dominum noftrum.
Secret*.
Satisfaciat tibi, Domine, quzfumüs.pro ariima famuli tui /fl. ft-
crincii prxfcntis oblatio, & peccatorilm veniam quam quxfivit, in-
veniat: & quod officio lingux implcrc non potuit, defideratx pani-
tcntix compcnfatione pcrcipiat. Per Dominum.
Intra afiionem.
Hanc igitur oblationem, quam tibi ofFerimus pro anima famuli tui
i cu/us depofitionis diem /fl. cclebramus, quxfumus, Domine uc
? placatus accipias, & ineffäbili pietate conccdas. ut quod exequi prse-
yentus conditione mortali minifterio lingux non potuit mereatur
indulgeutia fompiterna. Diefque noftros, Scc. *
Ad Complendum.
Deus a quo fperatur hunlani corporis omne quod bonum eft,
tribue per hxc fandar quxfumus, ut ficut anim* famuli tui /fl. pa-
mtentiam vcllc donafti, fic indulgcuciam tribuas miieracus optatam.
Per Dominum.
c Haue Prxfationem non continet Codex S. Eligii, quem poft
Mcnardum edidimus. Videri autem poteft in Edit. Gulfauvilli col.
ifjr . & fcq. Ex hac etiam PrxAt.defumuntur, qux induabus fubfe-
quentibus notisilluftrat Angelus Rocca.
Q a