4 8 4 San&i G re g o r ii Hxpofitio 485
Sed quid per vulnüs, nifi peccatum cxprimicur ?A rum. Colurpba enim pro cantti geihitum habet;
i l 111 '1 ^ rtrrt /o *-» üX I i «Quid vero per cicatricem, nifi poenitentiæ a£lio dc- 1 * J ! Hfl _ î ..
fignatur ? Qifi enim per pcenitentix lamenta peccatum
corripit, quafi cicatricem vulneri fuperducit.
Quod fi dimiflx nequitix mentem itcrum ad dclc-
ftacionem pertrahunt, fuperdu&x vulneri cicatrices
putrefeunt. Cicatrices namque putrefccre, eft
fanata jam pcccatorum vulnera rurfum in tentatio-
ncm fcrperc, arque dc corum itcratione dele&atio-
ncm fencirc. Cicatrices computrefcere, eft ex pec-
catorum fuggeftionibus poll fupcrdu&am cutem
poenitentix, dolorcm itcrum culpx in occulto cordis
per putridas cogitationes perpeti, &; tandem
Quià ergo fandi viri (eculi blandimenta cimentés
&c dolentes cnm luclu U gemitu tolérant, in qui-
bus amatores mundi fecuri fic gaudentes exultant,
fànda Ecclefia columbis aflimilatur : quia indc San-
dus omnis cum dolorc ingemifeit, undciniquus
quifquc cum gaudio hilarefeit. Unde per Salomo-
nem dicitur : Jtifim reputaaii trrcrtm, & gaudio -
d ixi, dpuidfruftra dccipcris ? Quare autem contri-
ftams, ïiam prarièntis vira: ingrediatur, oftendit di-
ccns :
guoniam lumbi moi implcti fontiliujiombus ; & r.r;.,,
non efi fondas in carne mea.
8. In lumbis carnalis deledatio continetur, Sc Quot«*!
per opus miferum quafi effufo foetore corrumpi.
Quarc aotem hoc fibi contigit,oftcndit aimait: B inde nimirumhumana gencratio propagatur.Pot
. u M K t t t A — a*—!» -0- fam er«, w r InmU
~~ ' diaboli
Verf. a,
A facie infipientia mea. Siciit fumma prudentia eft
aliquem poft acceptam pcenitentiam folliciijfcfibi
circumfpc&ionis ftudio in pofterum profpicere, ita
miferabilis infipientix eft in iftius vita: ambiguo
quafi accepta fecuritatc dormire. Per infipientiam
ergo negligentix, vulnus jam fanatum computruit:
quia dum per ftudium vigilantix mens ingrata fibi
in pofterum providere nolucrit, miferabilius ca
qua: prius abdicavcrat, mala committit.
■ Mifcrfach# fum, & curvatus fum ufque in Jinem:
tota die contrifiatus ingrediebar.
nftli- 6. Tanto unaquxque anima fit pretiofior ante
P i oculos Dei B quanto fucrit dcfpcctior ante oculos
ium ergo per lumbos animam acciperc | quia ficut Mat'
ex lumbis carnales deleófcationcs prodeunt, ita ex
anima omnes cogitationes procedunt. Deinde cùm
illicici operis tentatio fubrepit,per vanarum cogita-*
tionum phantafmata fpiritus malignus illudit. Sx-
pc namque fan&orum etiam virorum mentes, cogitationes
illicit* polluunt : & eas jam ad fumma
tendentes, terrenarum rcrum deledtarionibus tan-
gunt. Sæpe etiam in ipfo orationis tempore importune
fe illis ingerunt; ut hoc ipfum facrificium
aliquo modo coinmaculare Valeant, quod in odore
fuavitatis Deo acceptum, contrito corde & con-
tribulato fpiritu maâatur.Quod nobis aperte illud Gm. §
,-fuos. Quid autem infelicius, quam infelicitatemr quod de Abraham feriptum eft, innuit: quia circa
i „ am nnn rm W V e r , . ^ felis occafum facrificium offeree, infiftentes aves
pertulit, quas ne oblatum raperent facrificium, fola
t e abigere curavit.Nos ergo fi quando in ara cordis
facrincifim Deo ofFerimus, a malignis hoc fipi-
rit-ibus follicite cuftodiamus; ne tenebrofarum im-
portunitates cogitationum hoc aliquando valeanc
fuamnon cognofcere, & inter ipfa vit* diferimi-
na nullum infirmitatis dolorem fendre ? Sicut enim
phrenetici mentis alienarionem tolérant, cùm fc
non folùm nihil pati, fed ctiam incolumes purent :
ita qui mortali carne circumdatus, xrumnas prx-
fentis viræ non fenferit, à virtute fapientiæ alienus
exiftit. Innumerabiles namque humanx dejc&io-
nis miferix, ficut corda juftorum gravi triftitix do-
lore convulnerant, ita iniquorum mentes ipfa fua
importunitatc deledant. Cùm enim omni vanitati
* patentes, fola qux carnis funt cogitant, & lacry-
marum caufas tripudiantes peragunt, mortis fux
negotium ridentes exequuntur. De quibus profe-
. <fto feriptum c&ijguia Utantur cum male fccerint,&
diripcre,quod Deo fperamus utiliter ofterre. Quod
autem fequitur: Non ejl fanitas in came mea ,• i3 em
eft quod ait Apoftolus: Non invenio in me, hoc ejl R0m,
in came mea, bonum.Omnia namque corporis membra
qux ad ufum vitx accipimus, ad erroris matc-
riam inclinamus. Oculos enim ad videndumob-
feena & turpia infle&imus 1 aures libenter ad au-
diendas detradiones accommodamus : illecebroexultant
in rebus fefsimù. Verùm qui ad SabbatumD fos odoratus naribus haurire concupifeimus r imquieds
xternx pervenire defiderat, circumfpeâia
quas patitur miferiarum multitudine, fcipfum hu-
milians dicat : Mifer fafîus fum, & curvatus fum ufque
in fnem. Ufque in finem curvatur, qui iniqux
voluntatis ftudium ufque ad efFe&um pravi operis,
terrenisinhians,protrahit; &ad cxleftiaambienda
non folùm non per gradum operis, fed nec per in-
tentionis volatum aflurgit.
i- 7 - Sed quia culpam fxpe fequitur poenitentia,
& plerumque qui cadit, adjicit ut refurgat, fequi-
k! : Tota die contrifatus ingrediebar. Cùm fôllicito
fe timoré mens humana circumfpiciens,modô qux
quitatem in excelfo loquimur, &c inter fratres dif-
cordiam feminamus : falutem etiam corporis redi-
gimus in ufum vitiorum : omnia tandem quibus
uti utiliter pöflemus ad Dei fèrvitium, in pravi
operis convertimus inftrumentum. Non eft in carne
noftra fanitas : quia nulla pars noftri corporis in-
tentata remanet, per quam nos peccati defiderium
nontitillet. Sequitur:
x AffltSlus Jum, & humiliatus fum nimù : rugiebam vttf. »•
a gemitu cordù mei.
9. Qm enim dixerat, Non efi fanitas in carne Gravi/fin» |
mea : neTortc in anima nihil pati putaretur, fubjcegic
mala enumefae : moÿ> qu*;agcrc ncgjexii bo- E cit : Afflidusfum, & humiliatus fum nlmi?. V?m- j %£■
na ad m•—em—oria—m r c--v-o--c-atte :l lmi$roads oi nre parneihmean foibriali^af clfl-m « ___j ____
fc in quibus verfatur, confpicit : modo fibi rc&a
opéra adhuc deefte perpendit : quia malorum tan-
torum in fe remedium non invenit, triftitix intole-
rabilis pondéré prxgravata tabefeit : & tanto fe du-
riùs in cogitatione dilaniat, quanto terribilius effe
quod imminet judicium penfat. Tota autem die
contriftatus ingreditur,qui miferiam efte députât,
fi quando ei profperitas fcculi fallaciter perniciofe-
que blanditur, ficut in Canti cis canticorum Spon-
fus ad fponfam loquitur, dicens ; oculi tui columba-
.* Rcmbol. farenles. i
tclligas in anima graviflimo iniquitatis pondère obiuim»1.
obrutum, quem in carne vides tôt miferiis fifi paf-
fionibus afflidum. Peccatum enim ficut peccantis
mcntqm rctibus dclefifcationum illaqucat, ita etiam
implicitam quafi mole fuperpofica gtavat i ut ad fu-
blimia levari jam non valeat,quoniam iniquitatis
eam gravitudo coarftat, ficut per Pfalmiftam dicitur:
Fila hominüm ufquequo gravi corde ? Plerum- pp,i.s.i- |
que enim Sc qua: agenda fimt bona conlpicimus,
& ad ha:c aflurgete cordis defiderio non valemus.
Et fi forte mens aliquando ad bonum anhelare in-
48 6 in feptem Pfalmos poenitentiales. 487
choat, gravitas quam fuftinet, cogit ut cadat : quia Aneo , non ignoras. Scire enim D e i, approbare cft j
ex pcena peccati eft, ut à bono quod per rationis fed nefeire, eft reprobare. Moyfi namque dicit :
judicium clarè confpicitur, per vit* meritum ani- N ovi te ex nomine. Et reprobis in fine diâurus eft : uxod.,
ma infirma pcllatur. Unde fit, ut quia ad fuper- Nefcio vos. Non ergo à Deo abfconditur gemitus^ Matth.
nam lueem incuend^n non valet afcenderc, pec- qui illi fpiritui qui diferetor cft cogitationum, exi-
catis exigentibus■ ■ aeHleâHecuIr i' n ten^eb r■is ja■ cerIe H: mm
àc quam à fupernis dejecit neccflitas, eam in infi-
mis iliicita teneat voluptas. Nimis ergo humiliatus
eft, qui ex peccati poena non folùm cxleftia non
appétit, fed etiam carnalibus 6c terrenis cum amo-
re & deleitatione intendit. Sed quia plerumque
tanto citiùs ad Deum anima convertitur, quanto
longiùs fe ab eo feparatam intuetur , adjungitur
ftit acceptus.
- Cor meum conturbatum efi in me, dereliquit me vir- Wtô 19•
tus mea, & lumen%oculorum meorurn & ipfum non
efi mecum.
11. Acfidicat:Non.eftmirumfidoleo,figcmo: ADeodcrd
nam cor meum conturbatum efi in me. Latrones enim tfushomo r<
timeo, temporalia damna formido, cxli motus & fibuTconcm
terrx perhofrefeo, undique follicitudinibus angu- tux.
Rugiebam a gemitu cordis mei. Rugitus, gemitus eft ftor, undique anguftiis premor, undique prefliiris
cordis cum magno dolore: quia quanto vehemen- B dejicior. Advcrfitas me deprimit, fucceftus extoltiùs
poenitentis animum concutit, tanto velociùs
ad aures divinx mifericordix confcendit. Et no-
tandum quod dixit: A gemitu cordis mei ; quia ficut
dolorem carnis générât amiffio pecunix & pignon
rum, ita cordis dolorcm cOnfert exterminatio vir-
tutum.
Domine , ante te omne defiderium meum, & gemitus
meus à te non efi abfeonditus.
10. Tale eft defiderium meum, ut dignum fit in
confpeftu tuo. Quia enim requiem, pro qua fem-
per eft orandum, defidero, effe coram te defiderium
meum confido. San&i viri, quia mundi glo-
riam contcmncntes, fupernx claritatis lumincillulit,
convicia commovent, adulationes demulcent.
Hxc autem omnia ideopatior, £)ui a dereliquit me
virtus mea. Humanum cor ad omnem tentationis
impulfum facilè concutitur,fi virtute conftantix
interius non firmatur. Poffumus quoque per hanc
virtutem, rationalitatcm accipere, qux ita in nobis
per peccatum primi parentis hebetata eft, ut Dei
in nobis oftufeantes imaginem, creaturas fequen- Et tenebris cates,
relinquamus Creacorem. Sequitur: Lumen ocu- cataf‘
lorum meorum & ipfum non efi mecum. Solet plerum-
que animx peccanti contingcrc, ut mox cum in
culpam labitur, & a fui cognitióne longiüs feparc-
tur. Peccatum enim ipfum quod peragit, quafi
ftrari folummodo cupiunt, divinx majeftatis conf-C murum quemdam oculis fe mentis opponit -, adeo
pe£hii femper a/fiftunt. Cùm enim fola cxleftia ap-
petunt, ufque ad contemplandum Deum per mentis
defiderium aftendunt. Et quia quam dulcis eft
Dorainus interiùs fentiunt, numquam ab eo per
pravx voluntatis ftudium recedunt. Si enim à Deo
Elias Propheta aliquo modo difeeffiffet, nequa-
quam dixiftet: Vivit Dominus, ante cujus corf pedum
fio. Quo contra de reprobis dicitur : Non appare-
bit in confpedu Dei omnis hypocrita. Hypocrita enim
nequaquam cxlos pénétrât ; quia per opus bonum
non Deum, fed humanas laudes, vcl tranfitorios
quxftus afte&at. Et quia ad Deum defiderium non
dirigic, fe ab ejus oculis fub nequitix latebris abfcondit.
ut nec unde ccciderit confpicere valeat, nec bonum
qiiod fibi quxrendum fit, cognofcat. Volun-
tariis namque tenebris obvoluta, quanto malis te-
naciùs adhxferit, tanto difiiciliùs intelligic bona
perpétua, qux amific. Lux quippe veritatis pravo-
rum culpas fubtilirer examinons, fi ab opere repel-
litur, nequaquam in corde verfatur. Diftri&o enim
& occulto agitur judicio,ut à quo inventa negli-
gitur, ab co poftmodum nec amiffa requiratur ; 8£
qui illam non fervac in opere, notitiam illius non
habeat in corde. Sed tunc homo lumen quodam-
modo intclligentix habere incipit, cùm cxcitatis
fux tenebras recognofcit. Quicumque ergo clari-
ri aef B
Qui autem per amorem fpiritus cxleftia ap-D tare luminis divini illuftrari'Hefiderat, ignorantix
petit, oculis Dei intentionem fuam oftendit. Def- fux primitus agnofeens caliginem, dicat: Lumen
piciamus ergo terrena, & amemus cxleftia, ut pof- oculorum meorum & ipfum non efi mecum. Nec vacat
fimus &: nos dicere cum Propheta : Domine, ante te quod air, Et ipfum. Ipfum, fine quo cor huma-
omne defiderium meum. Qui Deum amat, ipfum fo- num in tenebris cft, fine quo vivere non valeo, fine
lum defiderat. Quiautem eum defidcrat, ad ipfum quo bonum à malodifcernercnonqueo. Sequitur.
cordis voce clamare non ceffat. Nifi enim de cor- Amici mei dr proximi mei, adversum me appro- very, m
de defiderantis, magnus ad aures mifericordis Dei pinquaverunt dr fieterunt.
clamor pröcederet, nequaquam Moyfi diceretur : iz. Sciendum nobis eft, quod hi qui fpiritu pro- Dei. spirim
Jpuid clamas ad me ? Sicut ergo frigefeente caritate phetix replentur, ficut aliquando verba de fe qua- Jo aé fpfolol
cor à bonis filet : ita clamorem emittit, cùm cari- fi de aliis proferunt, ita nonnumquam de Deo qua- quuntur, tamtas
fervet. Et notan dum, qiiia difturus defiderium fi de feipfis loquuntur : ut in hoc quoque quod ^ am dc -
prxmifit, omne ; ut intelligas illud Deo non poffc unum cum Deo fint innuant, cum Dei opera quafi p
placere defiderium, quod pravx voluntatis com- fin t fua narrant. Sic ctiam fideles quique, quia in col. 1.
maculat additamentum. Et gemitus meus â te non E corpore Chrifti, quod eft Ecclefia, pofiti, membra
efi abfeonditus. Ómne defiderium in pcenam con- funt Chrifti, de eo quafi de feipfis aliquando lo-
~ ~ quuntur : ut dum verba capitis fui, Chriftum indu-
ti, quafi fint fua enuntiant ; alium effe qui per ipfoS
profatur, oftendant. Spiritus enim fanftus per eos
loquitur, fiait ipfa Veritas Apoftolis loquens tefta-
tur. Ait enim : Non enim vos efiis qui loquimini,fed ra*tth. 1».
fpiritus Patrùvefiri qui loquitur in vobis. Hinc etiam
Paulus ait : An quaritis experimentum ejus,qui in me 2. cor. 13.3.
loquitur Chrifius ? Ipfe eft enim qui dixit : Aperi os Efal. so. it.
tuum, dr ego adimplebo illud. Ipfe etiam ait : Ego V*1 p«tf-
ipfe qui loque bar, ecce ad fum. Cùm itaquö non Provertitur,
fi non cito evenerit quod optatur. Defiderium
enim non fuftinet, quia ficut feriptum cft :
Cupiditati ipfa celeritas tarda efi, dr cupienti animo
nihil fans fefiinatur. Quifquis ergo dc Deo in corde
defiderium concipit ; quia ftatim quod optât non
obtinet, ingemifeit. Igitur * hoc animo cùm prx-
mififfet defiderium, ftatim adjecit gemitum, dicens
: E t gemitus meus a te non efi abfeonditus. Quafi
dicat : Quia defiderium quod de te eoncipio, per
judicium approbas, ideo dolorem quem indc fufti-
* RcmboL hoc anima.