V I I I . D e e b r i e t a t e . Si quis immiflbr tcmpeftatum fuerit, feptem annos pceni- A
teat , trcs in pane, & aqua.
V T Tie Jen \ I n e b r i a t u r igitur quis a vino five cervifia contra
* t0% - indidum Salvator is, ac Apoftolorum ejus ; quod fi votum
♦ 'Leg. quod. S i quis facrilegium fecerit, id eft * quos arufpiccs vo- fenditatis habuerit,quadraginta diebiis in pane & aqua cul-
cant, qui auguria colunt, fuperauguriaverir, aut quocum- pam diluat : laicus verb feptem diebiis pceniteat. Epifco1-
que malo ingenio, tres annos in pane 8c aqua. Si quisario- pus faciens fbrnicationem degradetur, & fexdecim annos
lus fuerit , quod divinos vocant, aliquas divinationes fe- pceniteat. Prefbyter autem 8c Diaconus fbrnicationem
v Gerit: quia hoc dxmoniacum eft, quinque annos poeni- naturalem faciens * prxlato ante monachi votum tres an- «
teac, tres in pane aqua. Si quis in Kalendis Januarii, nos pceniteat. Veniam omni hora roget, fuperpofitio-
♦ Lcg. dueii. quod multi feciunt, & in cervulo * ducunt, aut in vetula nem unaquaque hebdomada, exceptis quinquagefimis die-1
vadir, tres annos pceniteat. Si quis fortes habuerit, quas bus, faciat.
* Sandorum * edntrarationem vocant, vel aliquas fortes ha- t v Tie
buerit, vel qualecumque malo ingenio fbrtitus fuerit, vel di- " ■ J '
vinaverit, tres annos pceniteat, unum in pane 8c aqua. Si Si caufa negligens quis facrificium perdat,relinquens fo-
quis ad arbores, vel ad'fontes, vel ad cancellum, vel ubi- ris, 8c ab aliquo devoratur , quadraginta diebus pceniteat: .
cumque excepto in Ecclefia, votum voverit, aut exfolve- _ fin verb, annum unum poeniteat. Si communicaverit igno-
rit, tres annos cum pane 8c aqua pceniteat: 8c hoc fecri- ® rans excommunicatis ab Ecclefia,diebus quadraginta pceni-
legium-eft, vel dxmoniacum. Qui verb ibidem ederit, teat. Si facrificium terra tenus negligendo ceciderit, fuperaut
biberit, unum annum pceniteat in pane 8c aqua. Si pofitiofit. Pro bonis rebus offerre debemus, pro xx^alis nequis
Mathematicus, id eft per invocationem dxmonum quaquam. Prefby teri verb pro luis Epiicopis non prohibenhominis
mentem tulerit, quinque annos pceniteat, unum tur offerre. Qui prxbet ducatum barbaris, tres annos poeniin
pane 8c aqua. Si quis ligaturas fecerit, quod deteftabile teat.Qui monafteria expoliat, falso fe * dicere captives redir *
eft, tres annos pceniteat, unum in pane 8c aqua. Si qui mere, tres annos pceniteat: & omnia qux abftraxit paupefimul
edunt feftivitatem in locis abominandis gentilium, ribus donet. Qui manducat carnem animalium, quorum
8c fuam efcam deferentes, comederint, placuit eos bien- mortem nefeit, tertiam partem anni-pceniteat. Prlorum
* nio fubiacere, 8c fic fufcipi, * qux obedire oportet: 8c inftituta patrum noftrorum * pro manus: pueri foli fermo- *
poll oblationcm unumquCmque Ipiritum probare, 8c vi- cinantes 8c tranfgredientes inftituta feniorum tribus fuper- „
tarn fingulorum cognofcere. Si quis manducaverit, aut pofitionibus emendentur. Oiculum fimpliciter facientes, i
biberit juxta fanum > fi per ignorantiam, promittatdein- * feptem fuperpofitiones. Illecebrolum oiculum fine in- R
ceps quod numquam rei'teret, & quadraginta diebus in quinamento viij.fuperpofitiones : cum inquinamento au- *
pane & aqua pceniteat: fi verb per contemtum hoc fece- tem * five amplexu * xv. fuperpofitionibus corrigan- r
rit, id eft poftquam Sacerdos ei prxdicavit quod lacrile- tur.
gium hoc erat, menfx-' dxmoniorum communicaverit, Q
* * finguli tantum vitium hoc fecerit, ties quadragenas inpa-
& aqua poeniteat. Si verô pfo cultu dxmonum, &
honore fimulacri hoc fecerit, tres annos poeniteat. Si quis
immola- lêcundo 8c tertio * immolatus per vim, tres annos fiib-
jaceat, 8c duobusfine oblatione communicet, tertio ad
perfedum fufeipiatur. Si quis manducaverit fenguinem,
aut morticinum, aut’idolisimmolàtum, & non fuit ei
neceflitas, jejunet hebdolhadas duodecim.
V II. D e q u i b u fd a m C a p i t u l i s .
S 1 quis * quoquolibet membrum fibi voluntariè trun-
caverit, tres annos poeniteat, unum in pane & aqua. Si quis
♦ Leg .quodli-
X . * De d i f f e n f ib u s f a c r i f i c i u m . ,
Qu i non bene cuftodit facrificium, 8c mus comederit,
quadraginta diebus pceniteat. Qui autem perdiderit fuum
chrifmal, aut folum facrificium in regione qualibet, ut non
inveniatur, tres quadragenas vel annum paenitear. Perfiin-
dens aliquis calicem fuper altare, quando auferuntur lintea-
mina,leptem diebus pceniteat. Si ceciderit facrificium intra
menfem,feptem diebus pceniteat.Ut fumens facrificium,gra*
vatus faturitate ventris, viginti diebus pceniteat. Diaconus
oblivifeens oblationem offerre fine linteamine, donee offe-
runtur, fimiliter pceniteat. Si autem In farina, aut in aliquo
ficcato cibo, five in melle, five in ladle inveniantur iftx b
avorlum fecerit voluntarie, tres annos poeniteat, unum ftiolx,quod circa illorum corpora eft,foras projiciatur.Qui
in pane & aqua. Si quis ufuras undecumque exegerir, tres negligentiam, circa facrificium fecerit, ut fit à vermibus
annos poeniteat, unum in pane & aqua. Si quis per potef- confumtum, quod ad nihilum deveniat, tres quadragenas
tatem, aut quolibet ingenio res aliénas màlo ordine inva- D poeniteat. Si integrum fit inventum, & in eo fueric vermis,
I ve* tu*ericJ fuper'* jure fenrentia fimiliter poeniteat, & comburatur; 8c lie cinis ejus fub altare abfeondatur; 8c qui
eleemofynas multas faciat. Si quis fervum, aut quemeum- negligens, quadraginta diebus poeniteat.Si ceciderit fecrifi-
que hominem quolibet ingenio in captivitatem duxerit, vel cium de manu offerentis terra tenus, & inveniatur aliquid,
rranfmiferit, ficut fupra poeniteat. Si quis aream, vel do- omne quodcumque inventum fuerit in loco in quo ceciderit*
mum voluntarie igne cremaverir, ficut fupra poeniteat. Si comburatur ; & cinis fub altare abfeondatur : & facerdos -
quis per iram alium perciilferit, 8c fanguinem fuderit, auc medium annum poeniteat : 8c fi inventum fuerit, ut fupra
debilitaverit, folvat ei primo mcrcedem, & medicum qux- mundetur j 8c quadraginta diebus poeniteat. Si ufque ad al-
rat.5 fi Laïcus ell, quadraginta diebus : Clericus duas qua- taretantiim fuerit laplum,lùperponat.Si de calice perneglidragenas
: Diaconus , feptem menfibus : Prelbyter annum gentiam ftillaverit aliquid in terram, lingua lambatur, 8C
unum. Si quis venatioifes exercuerit,Clericus annum unum Tabula radatur, & in igne comburatur, 8c quadraginta diepceniteat,
Diaconus duos,Prelbyter tres annos poeniteat. Si bus poeniteat. Si liipra altare ftillaverit calix, forbeat mi-
k quis de minifterio fanclx Ecclefix^qualccumque opus quid- nifter : 8c linteamen quod tetigit ftillam, abluàtur Ÿ vici- *
libet fraudaverit, vel neglexerit, feptem annos poeniteat, bus,& tribus diebus poeniteat. Si titubaverit facerdos fuper
tres in pane 8c^ aqua. Si quis cum animalibus peccaverit, orationem Dominicain, qux dicitur periculola, una vice
qui ampiius quam triginta annomm fuerit, quindecim an- quinquaginta Pfelmos, fecunda vice, centum plagis. Si au-
* nos lubjaceat, conimunionem mereatur. * Rcquiratur au- ^ tem duxerit viduam patris, vel fratrisfui, ifti tales non
* tem qualis fit eorum viu, fi mereatur humanius aliquid, * pollunt judicari,nifiprius feparentur ab invicem. Si aliquis
mcehanter ad peccandum. Si perfeveraverit, longamha- expedition publica’ occidit hominem fine caufa, jejunet
beat poenitentiam. Qui autem fuperiore xtate, & uxores hebdomadas vigintiunam : fi autem forfitan fe defendendo,
habentes, lntroierunt in hoc peccatum, viginti quinque aut parentes fuos, aut familias fuas, occidilfec aliquem, ille
annis fubjacêant : naut poll quinque, communionem cum non erit reus : fi voluerit jejunare , in illius poteftate eft
oblatione mereantur. Si autem aliqui & uxores habentes, qu* coadlus hoc fecir. Si homicidium in pace fecerit, &
ampiius quinquaginta annorum, hoc peccatum fece- non fuerit turbata * pro poteftatem aut inimicitix caulam, * ,
tint, in exitu vit* mereantur viaticum accipere. »t res ejus capiat, jejunet hebdomadas xxviij. & res ejus L
quern occidit, reddat uxori vel filiis. Si quis autem ad A oleum expendatur in lucernam, mel verb it! rtiedicinam,
. . . _ ~ ' vpl in. poenitentiam venit, 8c xgtitudo eveneric, & nonpotucrit aliatn nprpfliraf/.m Ci niCi. i .
adimplere quod illi mandatum eft à Sacerdote, fiifcipiatyr
ad fen&am communionem : & fi voluerit cum Deus fal-
vare, jejunet pollea. Si quis non poenitet, 8c forfitan, ceciderit
in xgritudinem, & quxfierit communicare , non
probibeatur, fed date ci fanélam communionem, 8c mandate
e i , ut fi placuerit Dei mifericordix, 8c evaferit de
iplà xgritudine, poflea omnia fit confeflus, 8c fie poeniteat.
Si autem aliquis excommunicatus fuerit mortùus, qui
jam fit confelfiis ; & non occurrit, fed occupavit eum
mors, five in'via, fiveindomo: fieft aliquis ex parenti-
biis ejus, pro eo aliquid offerat ad fan<5tum altare, aut ad
redemtionem captivorum , aut ad commemorationem ani-
mx ejus. Si quis accepit filiam uxoris , * hie non potellis
judicare,nifîpriùs feparentur. Poftquam feparatinierint,
unicuique eorum imponas hebdomadas quatuordecim , 8c
iterum numquam fe jungant. Si autem voluerint nubere,
' fivevir, five mulier, poteftatem habcat, fed— * :M*
vel in aliam necclfitatem. Si pilcis mortuus fuerit in pil-
cina, non manducetur j qui manducaverit, jejunet hebdomadas
quatuor. S i po reus vel gallina manducaverit de corpo
re hominum, non mahduCetur, neque fervetur ad femen i
fed occidatur, & canibus tradatur. Si quis lupus plagave-
rit animal, 8c mortUUm fuerit , nemo manducet: 8c li
Vixerit, 8c pollea cum homo Occident, manducetur. Si-
ve cum capra, live cum pecore , aut Cum alio animali fi
peccaverit homo cum * e a , nemo manducet carnem ejus: fc^ eg*
fed occidatur, 8c canibus tradatur. Si volueric pro anima
fua dare eleemofynam de his peCuniis, * quod fiiit de prx- *
da fuam cgit pcenitentiam, poteftatem habet. E x p l i c i t .
H / a quetn,
qui dimifit. Si quis acceperit cognatam, aut novercam,
aut avunculi viduam •, 8c hie qui uxorem patris fui, auc
fororem fux uxoris , grande judicium canonicedamnetur.
Si quis [aliquis] dum infans eft, per ignorantiam gufta-
verit de iis qux fuerint immolata idolis, aut morcici-
num, aut aliquid abominabile, idem jejunet hebdomadas
tres. Propter fbrnicationem autem multi nefciunt nume-
rum mulierum cum qiiribus fornicati funt : illi jejunent
hebdomadas quinquaginta. Si autem nefeiens manducavie
idolis immolatum, aut morticinum, dabitur illi venia ,
quoniam nefeiens hoc feciritamen jejunet hebdomadas tres.
Si quis nolendo parentibus occidit hominem, jejunet hebdomadas
06I0. Si quis per necellitatem furaverit cibaria,
vel veftem, five quadrupedem, per fernem aut per nudita-
tem, illi venia datur. Jejunet hebdomadas quatuor.Si reddi-
derit, non cogatis jejunare. Si quis caballum, aut bovem
aut jumentum, vel vaccam furaverit, five cibaria, aut pe- c 19. cap. 154. ex Poenitentiali Roman
cora , qux totam femiliam nutriunt, jejunet ut fupra. tuitur in Ordine Romano iifdem pla
Si qua mulier deceperit matris fux maritum, ilia non po- c—:~ ------- *• •• »'
tell judicari, donee relinquat eum. Cum feparati fuerinc,
jejunent hebdomadas quatuordecim. Si quis legirimam
uxorem habens dimiferit illam, & aliam duxit, ifia quam
duxit non eft illius. Non manducet neque bibat, neque
omnino in fermone fit cum ilia, quam male accepit; neque
cum parentibus illius. Ipfi tarnen fi confenferint, lint
cxcommunicati. Si mulier fuaferit alteri mulieri maritum,
fircxcommunicata a Chriftianis. Si quis Chriftianorum
Chriftianum viderit ambulantem, vefoberrantemparen-
tem fuum vendiderit, ille non eft dignus inter Chriftianos
requiem habere, donee redimat eum. Si autem non potue-
rit invenire locum ubi fit, pretium quod accepit, aet pro
eo, ■ & alium redimat de fervitute, & jejunet hebdomadas
viginti ocfto.Si cujuflibet hominis mortua fuerit uxor,habet
A c t e n u s Poenitentialis Romanus, 1
nonnulla notanda & obfervanda veniunt.
In Prxfetionc hxc vox, a lterum, notanda. Hune fcoe-
, nitentialem Romanum alterum dicic, quia antea libro 4.
ilia B pofiiit Poenitentialem ex antiquorum Conciliorum canoni-
bus excerptum.
Primum caput citât Burchardus lib. 19. cap. 33. ufque ad
hxc verba : N o n enim omnes C l c r i c i , ex Pcbnitentiali
Theodori Anglorum Epifcopi paulô contraéliùs. HxC
verba, C o n filium d ed tris p e en iten t i, fic exponenda funt,
id eft monueris poenitentem, qua ratione deinceps fit in
peccatis vitandis cautior. Poflea dicit injungendam efle
poenitentiam à Sacerdote, dum confelTorumpeccatorum
recordatur : ne fi nolit poenitens peccata retexere, fevc-
riùs judicetur à Sacerdote. Hxc verba, S u fc ip ia t D ia c o n
u s poenitentem a d communionem , fic explicanda funt j
quod urgente neceflitate, prxfertim periculo mortis, debeat
Diaconus peenitenti, quern ex profufione lacryma-
rum, vel fimilibus fignis non fidè poenitere novit, porri-
gere faniftam Eucharifliam, quamvis defedu Sacerdotis
non fiierit abfblutus. Hunc locum profert Burchardus lib.
10. Idem prorfiis fla-
r-nè verbis in Ordine
ferix IV. in capite jejunii ; & quid fimile fedhim legimus
apud Eufebium lib. 6. hift. Eccl. cap. 3^. quamvis non
Diaconi minifterio , in perfona cujufdam Serapionis, qui
vi tormentorum viilus cum idolis immolaflet, ab Ecclefia
ejedlus eft, 8c feefti poenitens fruflra ad communionem fi-
delium admitti efflagitavir. Qui tandem gravi morbo con-
fli<ftatus, triduo deinceps omni fenfeum & vocis ufu ca-
ruit, & ad fe rcverfiis , vocifque compos fedus, node
nepotem fiium ad Prefbyterum mifit, rogans eum , ut
■ quantocyus ad fe veniret : fed Prefbyter morbo prxpeditus
cum ad fenem xgrotum accedere non poffet, ejus nepoti
particulam Euchariflix dedit, prxeipiens ut cam madefe-
dam in os fenis infimderet ; quod cùm ille à Prefbytero re-
verfus fecifTet,.illico fenex in pace quievir. Tria hxc
verba : H um ilia r e f e d eb en t E p if c o p i, v e l P r e fb y tc r i, &c.
powgMem.icdfaeahgMk, SJBH & mulier. Si lerrium D reperire eft etiam ipud Burcharäum lib. 19. cam a. Idem
acceperit, jejunet hebdomadas tres; fi quartum a..u t— qui•n.t-u--m c a.„1— ___ n - , t» 1- •
acceperit, jejunet hebdomadas viginti & unam. Si quis co-
mas incidic, aut feciem fuam laniaverit cum gladio r aut
ungulis, * ungulas poll mortem parentum, jejunet hebdomadas quatuor
: & poftquam jejunaveric, fic communicet. Si qua
mulier prxgnans voluerit jejunare, poteflatem habet. Her-
barius vir aut mulier interfedores infantum, in extremum
v it* cùm venerint, fi quxfierint poenitentiam cumludii
.♦ ac fletu lacrymarum. * Si ceffeverit fiifeipere eum , jejunet
hebdomadas quinquaginta.Si quis canis aut vulpis,five acceptor
mortificaverint:five de fufle,five de lapide, five fegitta,
qux non habet ferrum, mortuum fuerit, hxc omnia fiif-
fbcata funt, non manducentur : & qui manducavefic, jejunet
hebdomadas fex.. Si quis fegitta percufferit cervum,
five aliud animal, 8c poll tertium diem inventum fuerit,
& forfitan ex eo lupus, urfiis, canis, aut vulpis guftaverit,
prxftabat S. Ambrofius, ut teftatur Paulinus Presbyter in
ejus vita : S i efuidem quo u tfem n q u e i l li a liq u is a d p e r c i-
p ien d am p cenitentiam lapfus fu o s c o n fe fu s e j fe t , i t a f l e -
b a t , u t & ilium f le r e compelleret. V id e b a tu r e tiam f i b i
cum tacente ja c e r e . Ita olim dim Miflarum folemniis ex-
pletis Poenitentes lacrymis perfufi ad Pontificis pedes cor-
ruerent, fic Pontifex lacrymis madefedus, Poenitentium
etiam pedibus provolvebatur, ut teftatur Sozomenus lib.
7. hift. Eccl. cap. 16. Quarto, is ritus^ mandet e i S a ce r d
o s , 8 c c . extat etiam cap. fupra citato, & in Ordine mfi
Biblioth. S.yRemigii Rem. ad pcenitentiam dandam, cum
oratione fubfequente; in qua, ut in prxfato Ordine S. Re-
migii, male legitur, a d a d o ra n d um ; fed legendum eft ,
a d o ra n d um , ut apud Burchardum.
Sequens capitufum extat apud Burchardum, cap. 3 a. ci•
, o • I . . 1 9 I t », tat“um ex Poenitentiali xRvouimi iaünnuo,, aalniccuuubii nmiuuutiiluuimn,, nnoonn
_ avenr ' ,e,UneI: hebdoma‘ E eft in citato Ordine mf S. Rèmigii. Vocabulum, T e t r a -
......—— d a s , eft à redo , T é tr a s id eft , quarta feria cujufque feptimanx,
ut parafeeve fexta, in quibus jejunant Chriftia-
ni, prxfertim Orientales ex antiquo more , ut fusé docui-
mus in notis 8c obfervationibus ad Concordiam régula-
G g ij
das quatuor.S i gallina in puteo mortua fuerit,puteus évacué-
tur : fi feiens ex eo biberit, jejunet hebdomada una, Si quis
mus aut. gallina, aut aliquid ceciderit in vino, aut in * ali-
qua, de hoc nullus bibat. Si in oleum aut mel ceçiderit,
Tom. III.