San£H Gregorii Liber primus 20
Hcclefix con-
fiantia & liber
cos.
Verf. 11.
Manfuctudiui
-eonjunfU.
ms acceperat. Scd dum arddhter fanfla Ecclefia A ut nos introire in regmm tui. Ac fi ergo detra.
AiliOY»r<*r n i im fin ii r t a li rp r pa nna* nilitTplaof <liligerec, dum fiducialiter ea, quæ diligebatpræ_- Kie.«*.: Sniert __c
di carer, Judæorum facerdotium ejüs verba in one-
re imparientiæ, non in fuavitate devotionis habuit.
Quare & fequicur :
Dixit que ei : Tjfquequo èbria erù?
Et quia ei filentium indicere tentavit, adjunxit :
Digéré fautiffter vinum, quo modes.
2,9. Vinum quo madebat Anna, digereret, fi à
fervore prædicationis fan&a Ecclefia Judæorum
minis vi£ta, tepuiflet. Et quia ultro prædicationis.
henti fibi Judaico facerdotio, fanfta Ecclefia ref-
pondens, dicat: Tu mihi regnum adferibis in felicitate
temporis, fed meum illud eft, ad quod non
pertingitur, nifi ex affli&ione miilta: tribulationis.
lequitur:
yimm, dr otnne, quod inebriare poteft, non bibi. :
32. Vinum namque non bibit, quia de prajdica- i
tionis officio temporalia Iucra non petiit. Aliud '
quod inebriare poteft, non bibit, quam in lapfum
vitiorum, carnis concupifcentia non evertit. Juxta
fenfum ei fubtrahere nitebantur, vinum Anna fuperiorem verb fententiam vinum non bibit, qux
paulifper digerere jubetur. An nbn digerere An- aliquid pravitatis lueretica: non habuit in refe&io-
nam Heli tunc juffit, cum Judxorum principes, ne. Aliud quod inebriare poteft, biberet, fi de ver-
c^fis Apoftolis, denuntiaverunt, dicentes, ne ul- ® bi facundia decepta tumuiflet. Quia vero re£a in-
tra loquerentur in nomine Jefu ? * Sed quia illud I tentione vera docuit, fubderis, ait:
quo madebant, digerere vinum noluerunt, ref- j Sed ejfudi animam meam in confpetfu Domini.
pondentes, dixei-unt: obedire oportet magis Deo, ; 33. In confpe&u namque Domini animam efquam
hominibus. Et itcrum: Non pojfumus qua vi- fhndere, eft Conceptam in mente verbi Dei feien-
dimus, & audivimus non loqui. Sed quia fantta Ec- tiam, pro folo Conditoris amore prardicare. Anima
clefia inter verba libertatis, virtutem manfuetudi- quippe eflunditur, cum innatus verbi Dei intellenis
cuftodivit, fequitur.:
Nequaquam, Domine mi.
30. Dominum namque vocavit,cui minifterium
prasdicationis exhibuit, fed Dominum vocans, e-
briam fe elfe abnegat, ut fuperiori ordini ex humi-
litate fc fubderet, Sc falfie obje&ioni ex veritate
contrairet. Dominum namque eum vocans, J10-
öus,ad utilitatem audientium divulgatur.Quifquis
enim pro humanis favoribus, quifquis pro terreno
cömmodo, verbum Dei pnedicat, quia res alia de
priedicatione attenditur, in confpe&u Domini verbum
illud anima: non profertur. Quare & do&or
Gentium aflerit, dicens : Non fumus ? firn plurimi 2
ddulterantes verbum Dei ,fed Jicut ex Jinccritate ,fed
noravit : Sc ebriam fe efte abnegans, quodndn erat, C f cut ex Deo, coram Deo in chrifto loquimur. Anna
H | ~ êtgo in confpedu Domini animam fuam effiidit :
quia fan&a Ecclefia in virtutum omnium culmine
perfe&a, in eruditione fidelium magna facundiæ
verba protulit : fed ex vitæ verbis foli Deo placere
defideravit.Cujus prædicationis etiam minifterium
Commendat, dicens :
N e putes ancillam tuam quafi unamde ftliabusBe- J
liftl: quia ex multitudine do loris dr moeroris mei lo-
cuta fum ufque in prafens.
34. Quafi dicat : Quæ tibi ætemæ vitæ bona loquitur,
velutc idololatra defpici nonmeretur. Ancillam
quoque fuam fe efte aflerit,ut cognofcatex
nomine minifterii, quia ad æterna ei appétit lucra
famulari. Sequitur: Jfhda ex multitudine moeroris & 1
facis humiliter oftendit. Poteft autem ebrietatis
objedio erga fandam Ecclefiam aliter accipi.Nam
dum minifterio Evangelicæ prædicationis infifte-
ret, dum ex lucro credentium, in magnam popu-
lorum gloriam veniret, eam facérdotes Judæorum
non putabant æternorum bonorum culmen appetere
, fed terrenæ fublimitatis gloriam defiderare.
Dum ergo ebria vocatur, everfo ftatu mentis, cæ-
leftia poftponere, & appetere terrena reprehendi-
tur.
31. Sed quæ labentia bona feculib defpexit, di-
cit : Nequaquam domine mi. Nam mulier infelix ni-
mis ego fum. Quafi dicat : Tu me labentis mundi
felicitatem appetere cogitas, fed ego tanto infeliciorem
me video, quanto felicitatis meæ gaudiaj) doloris locutajitm ufque in proefens. Quafi apertiùslohinc
longiùs recognofeo. Quia verb illicme futu-
ram felicem credo, hîc eo valde me infelicem ar-
bitror, quo ad gloriam nullam concupifco. Mulier
quippe fanda Ecclefia dicitur pro fecunditate, infelix
nimis pro fortirudine ; quia & orbem verbo
parituraerat, &c orbis gloriam non poflet perfedè
defpicere, fi non earn fupernus amor, mira forti-
tudine roboraret : vel nimis infelix fuit, quia de
perditione populi fui non partim doluit.Quam pro-
fedo fapiens Salomon vehementer admirans, ait:
Mulierem fortem quù inveniet ? Quo in loco etiam
notandum eft, quia non dicit mulier infelix,fed ni-
mis ego fum. Nimis namque infelix fuit, cui nulquatur,
& dicat: Hinc agnofee, quod nihil ä malo
fpirim habeam, quiaexmulca pcena perfecutionis,
ad loquendum venio, &: pradicationis inftantiam,
nullis pcenis vida derelinquo. Poteft etiam dolor
Armx ad affedionem fandie Ecclefice, mceror ejus
réferri ad paflioncm.Ex multitudine quidem idoloris
locuta eft, qua: pereunti Judaico populo, verbum
prjedicationïs protulit ex aftedu compaftio-
nis.Quod Paulus infinuat, diccns: Veritatcm dico in 1
Chriftojefty non mentior, teftimonium perbibente mi- c
hi confcientia mea in Spiritu fanÏÏOy quoniam trißitia
efi mihi magna, & continuus dolor cordi meo: opta-
bam ego ipfe anathema ejfe pro fratribus meis a Chrilum
de feculo bkndimentum placuit. Vel certè E f io , qni fum cognoti met Jicunditm comem, qui fint
nimis mtelicem fe aflent, quæ fe ab æcernæ vitæ Ifmeliu. Sed qui fe ex multitudine doloris loqui
gaudns expulfam, per primæ culpæ meritum me- infirmât, an ex multitudine loquatur, dicat : cl Taininit,
ad qüæ redire non prævalet, nifi per multas dais quinquies quadragenas, una minus accepiy ter
vitæ hujus tribulationes. Non enim nimis infelix ' virgis cafus fum, femel lapidatus fum. Sanda verb
exifteret, fi ad perdita paradifi gaudia fine præfen- Ecclefia patienter adverfa tolerans, humiliter inti
tribulatione reverti potuiflet.Hinc namque Pau- nocentiæ, & veritâtis fuæ virtutem manifeftans
lus, nimiæ hujus infelicitatis ærumnam inevitabi-
aR. I f t zu lem oftendens, dicit : Per multas tribulationes opor-
Gilot. Sed qui.
* Gilot, defttxtrta.
quibufdam judææ faCerdotibus bonum prædicationis
fuæ loquendo perfuafit. 'Quare &: fubditur ;
* Gilot. & Vatic .idolâtra.
*peoA dolerU, in editis. Rcquiri tamcncx Ibla IciUoac liquec^
21 in primum Regum. Cap. I. 22
Tunc dit Heli : y ade in pace, det tibi Deus ifiaèt A in loco fignificat, nifi adimpletionêm prophétiæ
in Gentium vocatione ? Ramatha quippe vifio con-
35-. Priüs quippe Heli oranti Annx prolatis con-
tumeliis conttadixit, poftea verb in ejus fibi devo-
tione complacuit. Quid eft hoc, nifi quod Judaicum
facerdotium, & per alios fui officii miniftros
pradicanti Ecclefia obftitit: & per alios cognira:
demum fidei noftrte veritati confenfic? Nam de ob-
fiftentibus dicitur, qui cxCis denuntiaverunt Apoftolis,
dicentes, ne ultra loquerentur in nomine Jefu.
De confentientibus autem, idem Lucas memi-
nit, dicens : Plurimaturbo, facerdotum obediebatfidei.
Tunc ergo Heli pro voto fecunditatis Ann je
precatus eft, cum facerdotum plurima illa turba fifummata
dicitur, ut jam diximus. Quid verb eft
Gentium jam impleta vocatio,nifi Prophetaram vi-
fio confummata î Nam vifionem afterebat, fed non
confummatam, qui de futuro adhuc, quod vide-
rat, pronuntiabat, dicens : omnes G entes, quafeum-
que fecifii venient, & adorabunt coram te. Domine.
Hinc item repromittit, dicens : Adorabunt eum om*
nes reges terra, omnes G entes fervient ei. Vifio iei-
tur confummata re£te Prophetarum promiflio dicitur,
quia nimirum, auftore Deo,juxta eorum ora-
cula, in Redemtorem humani generis omnes Genres
crediderunt. Mane autem cum viro fuo Anna
InGontitirti yq-
catiónc prophétie
implett'
dei obediens, per prædicationem fanftæ Eccle- B furgere dicitur : quia fanfta Ecclefia in. exortu in^
fiæ eleftorum numerum multiplicari defideravit.
Quam certè in pace ire optavit : quia fruftum prædicationis
eam defideravit confequi, fine dolore
paflionis. Et quia in eorum voto fanfta Ecclefia fibi
complacuit, fequitur :
Utinam inveniat ancillatua gratiam inoculis tuis.
Quafi dicat : Juxta intuitum defiderii tui, opus
minifterii mei fubfequatur gratia divinæ difpenfa-
tionis. Sequitur:
Et abiit mulier in viam fuam, & come dit, & bibit
, vultufque ejus non funt amplius in diverfa mu-
tati.
36. In viam fuam mulier abiit : quia fanfta Ecterni
luminis ad Gentes tranfiit cum verbo prædicationis.
Vel manè furgit, quod Judæam in nofte in-
fidelitatis deferuit. Manè etiam furgit, quia prof:
perum iter in converfione Gentium invenit. Et coram
Domino adoravit, quia in repulfione Synago-
gæ incomprehenfibile judicium venerata eft omni-
potentis Dei. Adoravit quippe, &receffit: quia
cùm à gentis fuæ prædicatione pro fola Dei omni-
potentis ordinatione recederet, divino judicio per
obedientiam obfecutaeft, quod penetrare intelli-
gendo non potuit. Adorans autem reverfa eft, quia
minifterium prædicationis in vocatione Gentium
adimplere propofuit, fed tantùm ejufdem prædiclcfia
verbum fidei Gentibus pra:dicavit. Quod&:C cationis modumin fuperna contemplatione qux-
Apoftoli Juda:is comminantes, dicunt: J>)uia indi- fivit. Reverti enim pradicatoribus, eft ad divinse
gnos*vos judicatis aterna vita, ecce convertimur ad contemplationis lumen recurrere. Inde quippe lu-
Gentes.Qux bene mulier tunc dicitur,cum recedit, cem hauriunt, qua Sc ad venerationem fidelium
quia per pradicationem Redemtoris, exhibitura luceant, Sc quam loquendo, auditorum fuorum
erat in Gentibus frudum magnx fecunditatis.Co- mentibus infundant. Hinc namque eft, quod pra:-
medit autem y Sc bibit, Sc tarnen vultus ejus non dicator egregius ante ad tercii creli fecreta fuftol-
Revcttuntur
prxdicacorcs,
funt amplius in diverfa mutati, quia magna lucra
de converfione Gentium habuit, fed perfecutio-
nem quam in Judæa pafla fuérat, etiam in Gentibus
fi fecreta ingrediens verba percipit, quæ non Jicet
homini loqui, ut difeernere, Sc loqui utiliter foris
poflit. Anna ergo reverfa memoratur : quia fanfta
Ecclefia dum terrena difpofuit, qualiter fint ea-
dem terrena difponenda, in ea, ad quam fæpe re-
vertitur, Dei contemplatione inftruicur. Et tunc
D demum in domum fuam venit : quia in auditorum
invenit, Sed or dine quo abietft ediflerens,
ait:
E t furrexerunt mane, & adoravertint coram Domino
: reverfique funt, dr venerunt in domnm fuam,
in Ramatha.
37. Quid eft autem quod fupra de fola Anna fin-
gulariterdicitur : Abiit mulier in viam fuam : nunc
verb pliiraliter : Surrexerunt mane, nifi ut cum viro
defeendere cognofcatur ? Et quia vir fan&æ Ec-
clefiæ Redemtor humani generis eft, qui jam ad
cælos afeenderat, cum ipfam Judæam incredulita-
tis fuæ caligine obrutam relinquebat, quomodo de
Anna, & d e viro fuo Helcana intelligi in Chrifti
& Ecclefiæ typo nunc poteft, quod fimul manè
furgerent, Sc in civitatem fuam pariter redirent ?
Seq quia civitatem Ramatha,cæleftem patriam de-
fignare jam diximus, quomodo hoc fanftæ Ecclefiæ
fic terrena difponere perhibetur,&: paradi
devotione collocate fe potuit, cùm accedendi ad
eosmodum, furfumrevertendo cognovit.Domum
namque fanftæ primitivæ Ecclefiæ Gentium devo-
tio exftruxit, quam, dum fibi in eis condidit, cu-
ftodiæ follicitudine inhabitavir. Quæ videlicet
domus pofita in vifione confummata deferibitur :
quia non ante condi potuit, quam vocationis ejus
prædiftum a Prophetis tempus advenir, Sequitur:
Cognovit autem Helcana Annam conjugem fuam,
dr rccordattis efi c ejus*Dominus. Etfattum eft poft
circulum dierum y concepit Annadr peperit filium.
38. Helcana Annam conjugem fuam tunc coi
convenir, quæ ftatim ut à Judæorum prædicatione
cefTavit, ad cæleftem patriam b non afeen- E gnovit, cùm Redemtor nofter præfinitum tempus
dit ? Verùm quia refurgens à mortuis Dominus, vocandæ gentilitatis afpexit, quo dum novæ fpon-
miffis in prædicatione doftoribus loquitur, dicens : fæ, fanftæ videlicet Ecclefiæ gremio gratiam fu-
». Ecce ego vobifcum fum omnibus diebus, ufque ad con- perni amoris infimderet, novam ex ea prolem fifummationem
feculi : abfurdum non eft, ut cum eo delium generaret. Nam velut nondum cognofce-
fanfta Ecclefia furgere, Sc reverti fentiacur. Qin bat eam, cùm volentes tranfirein Afiam prædica-
enim eleftos fuos per fpiritalcm præfentiam num- tores, à Spiritu fanfto prohibiti funt. Hinc e ft,
quam deferit, Sc cum ftantibus permanet, & cum quod cùm ad prædicationem Judææ difcipulos fuos
abeuntibus recedit. Ramatha verb cæleftem pa- mitterer, per femetipfam veritas prohiber, dicens:
triam defignare diximus, fed qubd nihil aliud fi- Jn viam Gentium non abieritüy& incivitates Sama-
gnificare poflit,non diximus. Quid ergo aliud hoc ritanorum non intraveritù. Quando autem cognolitur,&;
m &
Verf. 2 r
Ecclefia? feenn-
ditas cx fuperni
amoris gracia.
* Gilór. not feciflïs.
f Gilot. & Vatic, not,
Tom. III.
* Decft eint, in Gilot. fc Vatic. Omittitur quoque , Etfitihme/l,
■ tec. qui Verlös inha explicatur, unde cum attexendum clTe judicavimus,
B ij