VI.
Afdeel.
IV.
Hooid.
pi UK.
Sysi.
35 a 40 Ryksdaalers, dat is ruim een halve
Stuiver ’t Pond (*).
By Dioscorides werdt de Ryst geteld
onder de Soorten van Koorn, en aan gemerkt,
dat dezelve op natte Modderige plaatfen groeide:
T heophrastüs merkt aan, dat zy
een groot deel tyds in ’t Water huishoudt en
Stras o , dat zy voortkomt tusfchen Rivieren.
Zy wisten reeds, dat menze in Indie
zaaide ; dat zy wel vier Kubiten hoog groeide
; ’t welk niet boven de waarheid gaat ;
want Rümphiüs ze g t, dat fommige Ryst
meer dan eens Mans hoogte opfchiet. Ook
was hun bekend, dat zy voor het grootfle
deel van Indie tot Spyze ftrekte, gelyk nog
heden plaats heeft: niet zo zeer, om dat men
de Ryst verkiest boven ander Koorn ,• maar
om dat zy zig beter fchikt naar het Saizoen
van die Gewesten, verduurende de zwaarfle
Plasregens zonder Ongemak, en aanrypende
in de Droogte, waar door zy dan ook zo
droog en hard wordt, als wy ze kennen. Dus
kan men het Raadzel, hoe het bykome, dat
een in ’t Water groeijende Plant zulk droog
Graan uitlevert, volkomen oplosfen. In
Pie-
(*) Dit volgens Berigten my door den Wel Ed. Ge-
ftrengen Heer Mr. T. C. M. R a d e r m a c h e r , Extraordinair
Raad van Nederlandfch Indie, medegedeeld. Om-
liandiger kan men alles, wat de Ryst betreft, vinden by
Rumphjus , Ambonfch Kruidb. V. Deel VIII. Boek,
XXX. Hoofdft. bladz. 196.
Piemont en ,’c Milaneefch , als ook in Karoli- Vï,
n a , daar men de meefle Ryst voor Europa jy .
teelt, hebben dergelyke veranderingen v an ^ °P1>*
Saizoen plaats.
Men bakt in Indie wel geen eigentlyk Brood Gebruik,
van Ryst, dat waarfcbynlyk te droog zon
zyn; maar bereidt ’er verfcheiderley Taarten
en Koeken van, die, met Boter en Speceryën
toegemaakt, zeer fmaakelyk zyn, De ge-
woone manier i s , de Ryst met Water, Ka-
lappus - Melk of Vleefchnat, te kooken, en vervolgens
te laaten meuken, tot dat het zodanig
z y , als wy Rysten-Gort noemen; ’t welk dan
o f met de Vingeren, gelyk by de meefte In-
diaanen, of met Stokjes, gelyk by deChinee-
zen, in den Mond geftoken wordt. De hoedanigheid
deezer Spyze wordt verfchillende
beoordeeld. Ook is ’t een groot onderfcheid»
of menze dagelyks , dan flegts nu en dan ge-
bruike. Op den duur is zekerlyk de Tarw ,
als het edelfte Koorn , gezonder voor den
Menfch. Ook meent men dat hetonophou.
delyk gebruik, ’t welk de Chineezen van de
Ryst maaken , aanleiding geeve tot blindheid
in de Ouderdom. By Menfchen, die ’er niet
aan gewoon z y n , is Ryftenlry dienftig tot
Verfterking der Ingewanden in overmaatige
Ontlastingen , zelfs van Bloed ; doordien zy
eene Hoppende, hoedanigheid heeft. Dat ’er
een aanmerkelyk Zuur in z y , blykt, dewyi
dik