474 Z e sma n n i ©e
VI. ïs, en ray ook blykt in een dergelyke Ryst-
4 iv. Aair, van Java overgezonden, wier Halm
' IIOOID* tWee Voeten langte heeft, met de Bladen wei-
Rtjst. Big korter ? een half Duim breed. Dezelven
zyn zwaar geribd, geflreept, en , ag ter waards
Rrykende, ruuw, gelyk in veele Grasplanten.
Het Vrugtbeginzel, in het Honigbakje
vervat, verwandelt in een Rystkoorntje, dat
met de gedroogde Bloemblaadjes als Bast omkleed
i s , enfömtyds zyn Baardje al fpoedig
moet verliezen. C a t e s b y , immers, beeldt
een rype Ryst-Aair af, geheel ongebaard. Ik
heb dergelyken van Java bekomen , die nog
wel met Baardjes zyn voorzien.
Verfchei- D geze laatflen onderfcheiden z ig , als zyn-
4eöhedeo, ^q van Jj/üte, Roode eri Zwarte Ryst, naar de
verfchillende Kleur van de Bast, zo lang zy
in Liqueur blyven, zeer kenbaar; maar, dezelven
opdroogende, verandert het Zwarte
aanmerkelyk en wordt eenigszins bont, ’twelk
de reden zal zyn , dat de Hoogleeraar B u r-
mankos van Witte, Roode en Bonte Ryst,
als in Oostindie voorkomende, fpreekt. Mo-
RisoN hadt reeds van driederley Oostindifche
Ryst, Roode, Witte en Zwarte, gewag gemaakt,
die eenigszins van de Italiaanfche of
Milaanfc.he , als zynde by ons de gemeene
Ryst, verfchillen zouden. Ondertusfchen kan
men die veranderingen van Kleur, zo wel als
de meer of minder grootte, dewyl de Pit altoos
toos Wit i s , alleenlyk voor Verfcheidenhe- vr.
den houden. A^ceeu
De Ryst, in ’t Latyn, volgens het Griekfch hóofo-
Oryza , mooglyk om dat zy zo diep groeit, Teelt in
genaamd , in ’t Italiaanfch Rifo, in \ Franfch Oostmdie,
Ris, in ’t Engelfch Rice, wordt in ’t Maleitfch
Pady geheten, en als -zy uit de BolRer of
gepeld- is , Bras. Gemeenlyk teelt men dezelve,
zo wel op Java als in China, op laa-
ge Landen , die men , door middel van Sluisjes,
kan onder Water zetten. Hier in wordt
de Ryst in April gezaaid en in Mey Halm voor
Halm in Modderig Land , dat onder Water
Raat, verplant: waar na ;nenze in ’t Water
laat opgroeijen; zodanig, dat zy met de toppen
maar pas boven komt , en dat men over
de Ryst-Akkers kan vaaren, ja zelfs Vifch
daar in vangen. Op drooge Landen wordt
zy ook w e l, doch niet dan in het Regen-
Saizoen , gebouwd. Aldaar zaait menze in
September , verplantze in November , omze
in February of Maart in te oogften. Dit ge-
fchiedt fomtyds op plaatfen, daar Bosfchen
afgekapt zyn, wier Struiken en Stompen men
verbrand heeft. De Ryst, ingeoogst zynde,
wordt of door Rampen in een Houten Mortier,
of door middel van Handmolens, gelyk de
Chineezen doen , van de Bast gefcheiden of
gepeld, en kost dan te Batavia gemeenlyk
de Coyang van 27 Picols of 3375 Ponden ,
^ S i 35