o
36S
J O A Ñ N I S S W A M M F. R D A M M 1 1
ronare; bine & fpcro, infinitam D E I poten-
tiam, & immenfam fapientiam, aeque ac tcnuifli-
mam noftram imbecillitatem, adeo fole meridiano
darius per eos iri patefàffcum ; u t , quifquis
huncce tradfcatum c v o lv it , matcriem inveniat
atque itimulum, ad exclamandum D E I ma-
gniacentiam,, intelligentiam E jus demirandum,
& inexhauftae IpCus abundantiae benedicen-
dum. Quoda exiguae bae pagellae ; quae
nonnia umbram.multifque defeétibus limitatas
operum D E I arcanorum , invcftigatu difficil-
limorum, impenetrabilium, deferiptiones exhi-
bent ; co Le&orem manuducant ; labores,
quos impeudi, non folum compenfatos, fed
etiam abunde profperatos,acque Divina gratia
foecundatos exiftimabo.
Si quis indolem & fkbricam Animantium mi-
nutiflimorum atque maximorum accurate ponderando
inter fe contulerit, ei mnotefeet, u-
traque non folum indolis & ftruéturae ratio-
ne penitus convenire ; veriim etiam fimilibus
qMinino ex principiis, quae aeque m minimis
ac maximis Animantibus Ova funt, oriri. Atr
que uti ova haec , in Animantium maximis*
ex minutiffimis quafi pun&is, & vifum veluti
fugientibus particulis accrefcunt, & perficiun-
tur ; ita eadem,in exiliffimis Animalculis, modo
haud abfimili ad incrementi fui plenitude
nem pertingunts Ncque iànc ullum eorum,
quae creata funt* Animantium hinc excipitur:
quum vcl nobiliffima omnium creatura, H om
o , Animai ratione praeditum 4 fuos quoque
ortus ex ovo fortiatur; & propterca* ratione
primi iui initii * Animantium minimis five
Infe&is fernet praeponcre, aut ratione difpofi-
tionis fuae naturalis atque ftruéturae prac In-
fcétorum viliffimis, .uti v. g; eft Pediculus,
aut Acarus $ primum dignitatis gradum fibi
adtribucre haud quaquam valcat. In Homini-
bus veriffimum id cflè,anno 1667. mihi juxta
ac C l. van Horne experiundo innotuit ; uti in
libro meo, Miraculum Naturae inferipto, eft
Videre. Praeterca circa minoruin majorum-
que Animantium principia id animadverti me-
re tur , quod magis confpicua atque clarius
difeernenda in iuis rudimentis fint minora,
quam majoraAmmalia. Acceditetiam,quando-
quidem D E U S Animantium minoribus certos
magnitudinis limites ftatuit, quos ultra ne-
queunt increfcercj quique limites forte in fa-
brica & infirmitate cordis , cujus v i membra
omnia contra atmofphaerae prementis gravitatene
debent estendi, fiti funt ¿quod ideo parker
ende te kroonen. Soo hoop ik 00k, dat door de ß t v i
fyne Goddelyke almagtigbeit, ende onbepaalde wys-
heid, nejjens dan onfe feer fwakke cnmngtigbeit,
foo middaghklaarJai uytblmkcn, datyder, die deefe
volgende vertan de ling fal ter band komen, G O D S
beerelykbeid daar in, ende daardoor ,zeer faluytkry-
ten ~, fyn verßant verwonderen, ende fyne aIgcnotg-
fa am b cidverheerlyken: Waartoe fooden Lee/er,dcey
fe myne fibadimen 3 gepbogbäe omtrekkingen, en
fwakke befebryvingen van G O D S vnnavorfekelykei
ende ganfeb onderfoekelyke, ende endoorgrondelyke
werken körnen te leyden foo fa l ik rnynen arbeit niet
allcen wel betaalt, maar 00k ten vollen gefe-
gent, ende van Goddelyke genaade vrugtbaar agb-
ten,
Soo men nu den aard ende bet maakfel van de al-
derminße Scbepfelen wel overweegbt tegens die van
de aldergrootße, foo fal men bevinden ,datfe in aard
ende inßruttuur metalicen overeenkpmen, n.aar da*
f e daar by ock eevengelyke begintfelen hebbem de-
Welke en in de grootße ende in de kleenße Duren
bey de te gelyk f f Eieren fyn: dewelkc gelyk fy als
uyt feer kleene punten, ende als nyt onßghtbaare dreien
, baare aangroeying ende volmaakivg in dé
grootße fchepfeien neemen ; ende cp defelve wyfe
voltrekktn fy baare volwafßng inde kleenße Dieren.
Synde hier alfoo geen Dier ofScbepftl van uytgefinden
i Want 00k bet alderedelße der Scbepfelen, ik
meen den Menfch ,'dat redelyke Dier, neemtfyn be-
gintfel uyt een E y , ende kan alfoo ten aanßen van
fyn eerßen dorfpronk niet honen de kleene Dieren of-
te de lnJeQen figh verbefen,oftc 00k ten aanßen van
fyn natuurelyke ßant ende ßruQuur, booven de al-
derveragbße van deefe kleene Dieren, als by voor-
beelt den Loys, o f bet kleene Dierken Acarus,ßgb in
rangb van waardigbeid feilen. Gelyk ik dat van dé
Menfcben, neffens den Heer van Hornc, in V jaar
1667 ondervondenbebbe,als in mynboek,Wender der
Natuurgenoemt, natelien is. Noch iffer ontrent de begintfelen
der kleene ende in die dergroote Dieren aan té
merken; dat de kleene Dieren in haare begintfelen mer-/
kelyker ende kennetykerfyn als degroote.Waarbynocb
kamt, dat alfoo GO D de kleene Dieren een perk van
niet grooter tekunnen groeyen gefielt beeft; ende bei
welk perk mogelyk beßaat in bet maakfel ende dé
fwakte van bet Hart, dat alle de leeden tegens dé
fwaar-
B I B L I À N À T Ü R À fe.
r f t e r Ammantia parva , f u o etiamnum in g g
tonftituta, majoribus perfediora exiftant.
Verum ut propius ad inftitutum meumperve-
hiam : quum in libro mco de In fe r s ,anno 1669.
edito,figillatim aliquando de ftru&ura Infeòto-
ärumagere,& ibidemfimul peculiaremApumhi-
ftoriam tradere promifi, in anteceflum tune
diccns, Regem Foemellam e f f e , Fucum Ma-
rem,vulgarefque Apesneutrumad genus pertme'-
rej propterca nunc praecipue fabrieam,indolcm
•atqueprincipia trium horumee, diverlorum qui-
dem * at ejuidem tarnen lpeciei -, Animalculo-
rum exponam. Intermifccbö autem, pro re
nata, nonnullas adhuc obfervationes de mem-
bris aliorum quorundam Infeétorum, quorum
totam conftruétionem, alio tempore, fi D E U S
annuerit , piene pertra&abo atque deferibam.
Cum 22>do Augufti ann. 1673. a^vcare
pum, quae examinaverant, aperirem, inveniin
eo millia aliquot Apum vülgarium, aliquot
centenos Fucos, unumque Regulum. Verum
quandoquidem, uti modo indicatum eft, proprie
nec Regulus unquam , neque Fuci , in
alvearibus reperiuntur ; & peffimo atque inex-
cufabili errore fàétum eft , ut memoratis Animalculis
ifthacc nomina fuerint adfignata ; ideo
heie mox in principio monitos velim Leétores,
quod * per univerfum huncce traétatum meum
dcinceps ,fi£Htium illum Regulum nomine Apis
Foeminae, Fucum vero vulgo creditum nomine
Apis Maris, vulgarcfque tandem Apes, di-
ftinétionis gratia, titulo Operariarum firn infi-
gniturus. In fubièquentibus autem argumenta,
quae me ad noVationem liane moverunt, clariflr-
ma atque cvidentiffima proponam * dcmonftra-
b o , atque ftabiliam.
Memorato igitur tempore eiim àpcruiffem
alveare atque deftruxiffemj praeter Mares,Foe-
minam, & Operarias Apes in co adhuc inveni
tres diverfas fpecies domuncularum, aedicula-
rumj five cellularum, quas generali nomine
Favos, a fovendo,uti perhibent, ita diótos, àd-
pellant; In ccntenis aliquot harumee domuncularum
Mares enutriti fucrant atque accrcvefwaürte
van de omringende perfende Lucht moet uyt-
fetten; dat daar door de kleene Dieren volmaakterende
volkörnender in baare begintfelen als de groote fyn.
Maar om nader tot myn voorßel te komem foo iß
dat bebbende, in myn boek van de ln fetten in *tjaar 1669
uytgegeven , byßnderlyk belooft van de ßruttuur der
Infetten te bandclen; ende dat 00k te gelyk van de
Byen aldaar ge da an en belooft bebbende, alwaar ik
dan den Koriing een Wyfken ,'den Hommel een Manne-
ken ,ende de gemeene Byen geen van beyden te fyn ^
gefegbt bebbe,foo iß dat ik Hu voomamentlyk de
ßruttuure, aard ende begintfelen van deefe drie on-
derfcheide eeHfoortige Dierkens fal afbändelen: fü llende
na gelegent heid daar tuffeben in noch van eeni-
ge andere Dierkens baare leeden fpreeken, welkeri
Struttnur ik in haar geheel, op een ander tyt, fob
bet G O D S wil i s , fa l afhandelen ende befebry-
ven,
A ls ik op den 2.2 Äuguft. 1673 een korf met
Byen, die geßvermt had, quam te openen, fob
vond ik daar in cenige duyfende gemeene Byenl
eenige bonderde Hammels of Broeybeyen, ende een Ko •
ning: maar gelyk e ff en gefegbt is, alfoo daar eygentlyk
geen Koningb,nocb 00kgeen Hommels, inde korven der
Byen ooit o f ooit te vinden fyn: ende dat door een feer
groot j ende gebeel onverfcbobnelyk misverflant, de
gefeide Dierkens de voorige namen gegeven endetoe-
geeygentfyn; foo fal ik albier nu in bet begin ver-
maanen, dat ik overal in myn volgende werk den
gefingeerden Konmg , bet Wyfken der Byen fa l
noemen , ende den gcme'enden Broeyby fal ik
bet Manneken der Byen beeten; ende ten laut-
ften de gemeene Byen, fal ik JVerkbyen tot on-
derfcheit noemen , waar van ik dan van alles de
reeden in bet vervolgb klaarelyk ende vnwederfpre-
kelyk fa l gfeven, toonen, ende bewyzen.
i<uum ìviiircs e n u t r i t i lu c r a n e a cq ue a c c r c v c - , %
-, r \opgequeekt ende voortgegroeit
“ ; ® Paucis q“ büfd«n generata: fucrant
'Op de gefeide tyt dan een korf inet Bijen openen-
de ende defirueerende, foo vond ik daar noch binnen
in , bebalven de Mannekens, bet Wyfken, ende de
fVerk-Bijen; noch drie derb an de ende onderfcheidelyke
buyskens, kam er kens ,ofte cellekens ,in V generaal bet
Wafch,ofhetHoni*igraat,andersbroeihuisjens,vanbroejen
,gelyk men voorgeeft, genoemt. In eenige honderdeti
van deefe Huyskens daar in waren de Mannekens
in eenige weinige
Foemellae ; Se ih reliquis* quarum mil-
lenae aliquot erant, Apes vulgares eXclu-
fae , nutricatae, educatae Fuerant * fuafque
fubierant mutationcs; Marium aeque ac Foe
ìnellarum Favi penitus erant vacui. A t Apum
Vulgarium acdiculae, quamvis pro parte
waaren de Wyfkens voorgeteelt, ende in bet grooter
getal, dat wel eenige duyfenden beliep, daar in waren
de gemeene Byen uytgebroeit, opgevoet, voort-
gequeekt ,ende verändert. De Huyskens der Mannekens
,als 00k die der Wyfkens, waaren geheel leedig :
maar die vande gemeene Byen, hotwel daar fyet
meeße gedeelte als leedig van was, foo wat. echter