Tab.
XL VI.
inde prorutnpens, haudaliter ac In fe fta, de- een Angelier-fpruytfelken I I I . daar uytherß,
ponic. \d‘ mn * ¿ ¡w in if, komtìifù
— I leggeri.
Boftquam externam Seminìs Caryophylli Tor- De uyterlyke gedaante van het AngeTtei Saal
mam N°. I & ^ t u m depofitam ejusCutem fub by I, en A. vertoont hebbende: ende bet afekidt
jj I I repraefentavimus} porro jam, ad lit.B , bv : foo Wv vervohrem a
veram exhibemus fpeciem intus reconditi Semini
® Caryophylli ad vivum delineatam : quod
C. ipfum fub lit. C magnitudine autta itidem depi-
éhim damus} ut tanto quis perfeétiorem ejus
ideam acquirere poflit. Praeprimis maximè qui*-
dem in hoc Semine duoobiervari mérentur : pro*
minulus videlicet ejus apiculus; turn bivalvis
ilia difcretio vel partitio, quae in reliquo ipfias
corpore animadvertitur.Semine enim terrae man*
d a to, proftantem ilium conum fernet deorfum
infle&ere, extremoque fuo egerminante radi-
cem, N*. I l l , producere videmusj dum iute*
'rim corpus Seminis reliquum magis magisque
dehifcens, externa Tunica fua N°. II tandem nu-
■datum, primigenia duo foliolaconftituiu
IH. I II. Quemadmodum fub numero Tertio ad
vivum repraefentavi. Duo nimirum illa prima
foliola, una cum radice & hujus fibrillis ,adeo-
que tenellum Germen totum, five Caryophilli
pullulantis rudimentum, Infeéto, quod prima e
Tun ica vel Cute fuaprorepfit, ad amullim fimile,
nitide heic depista exhibeo.
IV IV . Quarto dein oitendimus Caryophylli
? Germen paullo prove&ius, pluribusque in am-
bitu excrefcentibus foliis, quae cum ele-
gantiffimis pilorum fafciculis, e corpore Eruca-
rum progerminantibus, comparare merito li-
cea t, exornatum.
T. V . Quinto ob oculos ponimus, quanam ra-
* rione Caryophylli Germen denique in Gem-
mam feu Calycem accreverit, extuberaverit,
ac pullulaverit; quiquidem Caryophyllum intra
reconditum, fimiliter ac Nympha aut Chryfallis
Animalculum intus delitefcens, concrifpatum
atque complicatami infe compleftitur. Id tamen
heicdifcriminis datur ,quod Caryophylli partes,
uniformiter continuata quadam Tunica vel do-
muncula, haudaliter ac Pullus fuo putamine,
circumcingantur: dum contra omnes Nympha-
rum vel Chryfallidum artus fua finguli cute peculiari
obvolvuntur ac inveiliuntur, nec un-
quam cortice uniformi conteéti inveniuntur,
niüinillis fpeciebus,quae poftremam cutem fuam
minime exuunt: prout. in Quarto Ordine no-
flro obtinet.
y j ; V I . Ultimo tandem Caryophyllum ipfum,
poftquam effloruit, depiéhim damusj qui quidem
Wies by I I ; foo terbeelden Wy vervolgens aan dt
letter B , de Waare gedaante van -bet inwendig | | t
bargen Angelier Saad, naa het leeven* Iletweh
ke wy om een netter begrip daar van te Verbygen
•wederom by de letter C , in het groot qfmaakn.
Het voorriaamße f t geen daar in tefien is, is hü
Vflor uytfieckende puntken, -ende de gefpleete fchei*
dinge o f deelinge van het vordere lichaam desSaads,
Waarom , warneer het Saad in de Aarde gtmr*
pen wort; foo bevinden wy,dat het genoemde uyt.
tßeekende puntken fig om laag buygende, ende op bet
uyteynde uytbottende, de wortel III. maakt;enit
het vsrdere lichaam des Saadsjig meer en meer open
fplytende, e)ide van het uyterfle Vlies II. fig onk
bloot hebbende, maakt de twee eerjle blaatkm:
III. Als by het der de getal na het levefi afgekth
is. Alwaar wy de twee eerfie Blaatkens,metVeß-
felkens o f Bywortelkens, ende alfoo bet geheele ten*
gere Uytfpruytfelken, ofte den Angelier in fin be-
gintfel; ende eeven als een Bloedeloos Dierken «jt
fyn eerfie Vlies o f Vel gekroopen fynde';nettelfi afi
maakn.
IV . Soo vertoonen wy ten vier den, bet uytfprujtß»
ken van den Angelier wat grooter geworden fynie,
ende rondfom met eenige uytbottende Bladeren, de-
welke by de uytfpruytende cierelyke baarbojfchenddt
Rupfen foude kunnen vergeleeken worden, vertiert,
V . Ten vyfden wort vmoont, hoe het AngM
fpruytfelken eyndelyk tot een Knopken aangegroeit,
uytgepuylt, ende uytgebot is: foo dat bet den «*
wendige verborgen Angelier •, dewelke kreukelig eit"
de geplooit daar binnen in gevonden werd, eevf*
gelyk een Popken o f Guldepopken bet inwendig wt
borge Dierken, komt te bevatten. Dan met
onderfcheit. dat de deelen van den Angelier vanett
eenparig-verknogt Wies o f Huysken, gelyk as $1
Kuyken van fyn febaal 9 bevat werden. .
gendeel alle de leeden van de Popkens of #
popkens, byfonderlyk van haar huyt omf an^\j
de bekleet werden,: ende nooit met eenparigefi^i
ten fy datfehaarlaatfie huyt ken niet af en / r *
als in onfe vierde order plaats heeft, be e’ JT
Angelier fe lv e ; dewelke als eeri cierey ^
dem «bi limili modo, ac nitidiifimus Papiliuncu-
Jus e Nympha vel Chryfallide fua, paullatim t
Calyce live Gemma protuberavic, plenamque
demum naftus magnitudinem, Semini producendo
maturus evafit, ipeciofo amiólu compa-
rem quoque fuum, more Inieétorum, exipe-
ftare videtur. Cum vero Summus Architeftu?
localem huic Fiori motum coitumque haud con-
cefleritj hinc jugi fragrantitlimorum odorurr
evaporarione, tanquam totidem ardentiifimo-
rom amoris defideriorum exfpirarione , fuam
js animam ienfim exhalat, nonnifi in morte tandem
incerituque proprio foecunditatem adeptu-
rfls.
Caeterum ejusmodi etiam Infecla in rerum
natura invenimus, quibus, licet Mafculino ac
Foeminino fexii inter fefe dillinguantur, coitufn
tamen itidem negavit Natura: prout alibi jam
memoravimus, atque in Ephemero locüm habet.
Quin vel fanguineis pariter in Animanti-
bus, v. g. in Pifcibus, id ipfum obtinere anim-
advertimus.
Quocirca, fi tarn Mutationum, quam Accre-
tionum in membris ordinem, & quae huc pertinent
alia, in infeftis , Animantibus languì*
neis, ac Vegetantibus,accurate confidcremus; i
Sole meridiano clarius p ro fe tò elucefcit, quod
omnia DEI Opera iifdem plane regulis fundata
lint, & harmonia incomprehenfibili inter fe
confpirent. Hoc ipfum vero fi animo gnavicer
vòlvatur, revol vätur & penficulate reputetur 5 ec-
quis, amabo , poflit, imo quis aufit fuftinere,
calu fortuito quidqtiam fub coelo generari, ordinari,
cogitari, e ffici, aut unquam perfici ?
Quodfi igitur Generatio , Edueatio, Accre-
tio, Mutario, millies millenis viribus repetitae
in Pediculo, Libella, Formica, Papilione, ac
Mdca, flato femper ordine ac lege immutabili
definiuntur ac limitantur ; quis poilhac in-
cias ire audeat,reliquas etiam hujus Univerfi
Partes fapientiflime gubernari ? Quis deinceps
W , er^Ptlmb Maximi, Conditoris Providen-
tia haud acquiefcet? Imo quis , inquam, falu-
ernmis Ipfius confiliis atque deftinationibus
enietfubmittere, ac Omnipotentem D E I Dex-
eram omnique admiratione majores Ejus aétio-
Des umihimo animo venerari detreólabit ?
B i B S P m S m äM allengskens uytfyn K«ofh,n gepuylt weßndi,,'nd* tot volkgrootd Z
■m M M a g i fynd,,
met een pralend gevaad, de mderhelft, op dem -
ß v a n d e Bloedehofe Dierkem, als te gemoet fiet.
Maar, gelyk de OpperßeMaker haar hetplaatfehk
bewegen ende de vertnenging niet gegeven heeft:
1 W ü f i H haar ,eevm in mergeurige dampen,-
als door foo veeLuytboefemingen van heete fugten,
alengskens verhefende, haare vrugtbaarheid niet
als door de dood ende het verderf vinden kan.
Behalven datwe in den aard der dingen 00k foo-
danige Bloedeloofe Dierkens aanmerken , dewelke
t hoewelje Mannelyk ende Vrouwelyk fy n , de
Natuur de vermenging meede geweygert heeft:
als elders alreede gefegt is , ende omtrent het Haft
plaats grypt. Soo bevinden wy 00k het felve omtrent
de Bloedryke Dieren, als by Voorbeelt de Vif-
Jchcn, plaats te hebben.
IVaarrn indienw omßgtig, foo de Order der
der Veränderten, als die der Aangnejingen in
leedematen, en wat diergelyk meer is, omtrent de
Bloedehofe, de Bloedryke, ende de groeyende Scbep-
felen bemerken: foo' blykt immers klaarelyk, dat alle
Gods werken op defehcregelen gegrontveß fyn ; ende
mnadenkelyk onder malkander over een komm.
Het welke emßig bedenkende, ende overleggende ■
wiefal kunnen, ja wiefal dunen fiaande houden,.
dat ’er iets by geval onder den Hemel gebooren gefehlte,
gedagt, uytgewerte, ofte volbragt Word?
Indien dem de Voortteeling, de Opkweeking, de
Aangroejing, de Verandering, ende wederm de
Voortteeling, de Opkweeking, enz. van de Luys,
de Buyfiebyter, de Mier, de Kappel, ende de Vlieg
geregelt ende bepaalt is? Wie fa l dunen locbenen,
dat alle de andere deelen van dit A l niet gefebikte-
lyk geregeert worden ? Wie fa l niet in ende onder .
den Grooten ende den Heerelyken Schepper fig ge-
ruß ficllen ? J a wie fa l feg ikin fynefebikkingen fig
niet vergenoegeni Ende onder fyne band ende over-
wonderlyke werkingen ootmoedig fig neerbuygen?
E P I - Kk k k k k k k k k