Ì i 6
E o tempore quoque animadvertebam, quod
Lenticulae paluftris orbiculare folium non
modo bullulis aeriis plenum f i t , eamque ob
rationem neceffario in fuperficie aquae flui-
te t ; fed quod vel ipfa edam ejus radix aerem
con tine a t, licet pro rata haud adeo copiofum ;
quae forte ratio e l l , ob quam haec fubfldit.
Porro obiervabam, extremum pedunculi live
radicis Lenticulae, pro portione, longe eras
iius effe & porofius, quam pedunculum
ipfum: ut alimentum hinc per iffam extre-
mitatem ad Lenticulam fefe penetrare mihi vi
deretur. Quin videbam infuper, quod , cum
Lenticulam unicam in pelvi, aquam eontinente,
alerem, Solisque radiis exponerem,, plures
ea fenfim radices funderet ; imo quod ipfum
quoque Lenticulae folium paullatim in d uo ,
tr ia , vel quatuor foliola fefe multiplic'aret at-
que ex crefceret, quorum minima dein a matrice
fecedentia fingulares Lenticulas confti-
tuebant: ut ideo herbula ifthaec breviffimo
temporis intervallo, absque jaólo femine, vi-
deretur fobolefcere. Decreveram equidem,
ifthaec omnia accuratius adhuc inveftigare, at-
que Iconibus exprimere : verum rationes ante
memoratae ab hoc quoque propofito me
abftraxerunt.
Aliquot praeterière anni, ex quo Tubercula
, quae in dorfo foliorum Filicis reperiuntur,
c.aiu fortuito examinans, e nonnullis haec con-
ftare laminis obfervabam , intra quas filiquae,
verum continentes fernen, erant conclufae ;
cum tarnen plurimi Auótorum inficientur, hanc
atquè iimiles plantarum fpecies femine gaude-
re. Quoniam igitur prorfus admirabile e f t ,
quod in hifce filiquis animadvertitur, artifi-
cium" atque fabrica ; hinc brevem faltem ea-
rum dèferiptionem heic interea dabo ; donee
tandem occafio mihi offeratur, magnitudine
auéta delineatas exhibendi: prout jam olim in
gratiam D. Arnaldi Syen , Profefföris Botani-
c e s , id praeftiti ; utpote quocum rariorem
hancce obfervationem, quia profèflionem ejus
Ip eilab àt, humaniter communicaveram : quae
tarnen , profundò prefla filentio, una cumipfo
terrae eft mandata.
Siliquae iftae figura rotundàe funt, & binis
veluti e x haemifphaeriis, ad fe mutuo adpli-
cat’is, quae in medio ab in vicem diduci pof-
fu n t , compofiiae. Circum hanc commiffuram
eleganter intortus obtenditur funiculus herba-
c e u s , q u i, bina filiquae fegmenta fuo in f i - 1
fa continet. Funiculus liic altero extremo,
five
I Ik bivond ook op deefe tyt, dot met allem hit
ronde blad der Krooft vol Luchtblaaskens was w
door het nootfakelyk op bet water dryft,maarfelfs
ook fyn W o rtel, boewel naa proponte met fa
veel ; en m welke reeden dat die mogelyk fit¿
Nog ondervond Ik.,dat bet uiteynde van defitti ài
Wortel van bet Krm fi, na proponte veel dikit, „
en pereufer was, Us d ejleel van tie W o rti& k ,,
foo dat bet my febeen, als o f bet voetfel daar dot,'
tat bet Kroofi in ging. En k fag van geljken,
als ik een e n fili Krooftblaadien in een kmntlm
met water h ielt, en dat in de Son fette, dat btt
met ’er tyt verfebeyde Wortelen maakte ¡ tn bit
Kroofiblad felv e Imam .allehgskens in twee, dm
en vier blaatkens fig te verdubbelen, en ujt t!
groeyen, waar van de kleenfie dan van de Ueedtr
afwecken , en byfmdere Kroofiblaadkens moabita.
Soo dat dit kruyt fonder eenigfaat, in een bite
tyt, fig febeen te vermenigvuldigen. Mynmr-
nemen was, om dit alles nog naukeuriger te on-
derfoeken, en het ook in figuur a f te beeiden,
niaar dat is , door de voorverbaalde redenen, mee-
de agter gebleeven.
*t Is m eenige jaaren geleeden , datikbygml
de Wratkens, die agter op de bladeren van de Foren
ftaan, kwam te examineeren; die ik uyt eenige
blaatkens bevondt te befiaan, waar in de Saad'•
kokerkensbeßooten waaren, die bet waaragtigfaadin
haar bevatten: dat veele Authcuren lochenen, dat
deefe planten en haare foorten foudenbebben. Maar
alfoo de konfi en inventie, die in deefe Saädkokers
bevonden wort, fenemaal admirabel is, foo fal ik
defelve hier kortelyk befchryven, tot ik eens öccafic
heb, die in . bet grodt a f te beeiden, gelykik
voor deefe dat voor de Heer Profejfor Botanices
Arnoldus Syen gedäan bebbe, die ik deefe ran
obfervatie, als fyn profefße rakende, gnnfiig te
gecommuniceert ; maar die met hem in een dttfi
ßilfwygentbeid is overleeden.
D e Saadkokers fyn van een ronde ^
en in haar middèrifaopen gaande, alwaar een
geßrengelde kruydßreng als een koordeken ^
loopt, (He de twee deelen van de Saadkoker
fituatie bout. Deefe fireng is met fyn eene K
o f grond op bet Paren-blad vaft gegroeyt, ^
aan de onderße h elft van de Saadkooker, ^
ftre bafi Tua, Filicis folio aderevit; alcero au-
tem ad inferius filiquae hemifphaerium ad-
flgitur, tandemque , poftquam totam fili-
quara circumiit , in fuperiore hujus niedie-
tate terminatur. Intus in eavo hùjus filiquae
fernen Filicis iecönditum haeret ; quod
adeoquidem mimitumeft,ut perquam difficul-
ter difeerrii oculis quéac : q'uaproptër & fla-
tu commotüm, tenüis iriftar pulvifculii in auras
èvanefcic.
At vero exigua fcântum haeC eft pais illa-
rum elegantiarüm, quae circa hanc filiquam
ejusque funiculum obiervantuf. Notare hinc
juvat, quod, cum fernen intus matufcefeit,
& filiqua exarefeit, fiinicultls tü n c , intortae
inftar chordàe filiquam cirdumcin^eris, ob
Ilias contorfiones adeo vehementer femet con
crifpetj ut filiquam duas in partes faciat diffi-
lire: quo dato exicu fernen huc illuc dein di-
fpergitur.
Öare id atque diftinfle videre lice t ; fi fe
men iftud, microicopii interventu, tempore au-
tumnali quis examinaverit» Quiiin enim hac
lub inlpedtiorie caput quam proxime femini
huic admoveatur; hinc faepidfcule obfervavi,
jniignem fic harumee filiquarum numerum , vi
intortorum fuonun funiculorum, diffiliiiTe : quan-
doquidem hi ab oris halitu , corporisque calore,
crifpabahtür, lemenque e filiquis hac ratione
excutiebacur. Verüm haec velut in parenthefi
diftafunto.
Juxta Ventriculum Pancréas in Ranunculo
f. ötum cernebacur p , diiiinile conipiciiis ex
Glandulis conglomeratum. Infra Ventriculum
oeinlnteftinum tenue, una cuiri Vafisfois fan-
gaireris, & viridiiceùti colore transpareiiribds
!' co,itentis, fefe oflêrebat confpiciendum q. A t
paereliquis omnibus elegantiflimum oculis
fpeciaculum exhibebant gyri Inteffinorum :
ec enini, ipfo in medio Abdominis, per-
qnam Ordinate^ ac regulariter, in duos femet
nesos ferpentinos, diftinéfos, circumVo'lve-
Tri tum vero mox eorum altera extre-
inatas com Inteftiflo R e ö o s jungebatur, quod
tandem bina inter Crura pofleriora Podicem
t. ran tituebat t. Interim Tenuium Intefiino-
nim a Craliis diferepantia in G yrino haud val-
deinOgniserati prout nec in Foetu humano
riotabiiis e il ; utpote in q ü o , fiib
bmenfie helft by eymligt, wanmer fiy J i garfi'Eb
Saadkoker mgeloopen beeft. En hier binnen in
wort bet faat van de Vmen geplaatfi, datfm Ueen
a , dat men men bet fwarelyi met .'het g efm kan
bemerken, waaram bet als een fy n fto fle n in d i
lagt weg v lieg t, als men daar op blaqfi.
M aar hier in befiaal n ifi als een k lm
en WÊËÊÈÊÊÈË1 °mrmi H S en haar fireng te bemerken Ù. m arom iheA
m et als m bei fa a t ryp Wort I tk
de Saadkoker haart droogie verkrygt, dat dai) db
fireng, die als een gedratíe kooM an i de Saadkoker
B B S B H B y *™ * ß ™ -
gehngen opkrimpt, dat hyde Saadkooker H I
¡eden doit barften, « a r door le t fa a t bier en
daar dan verfpreyt woru
Het geen men klaar en d ifinU ander ein ver,
grootglas kan fie n , wanneer men dit fa a t in bet
M M ^ fa e e r t . Want alfoo men met bei
Hoof daar dan digte by komt, foo beb ik meenig- mmmmdat a H 9 Saadkokers,doormiddel vrnhaar geftrengeldehorL
kwamen open te barften ,\ door dien de adfem en
de warme van bet licbaam, de fireng kwam op t i
doen knmpen, en bet fa a t fiyt de Saadkokers t i
“r id ir ’ M m dit m u ■ S
I "“ » « ff Maagkuffen i,t
Irr 1 rßkhn geplaatfi p , dat uyt kennelyki
Kherkens befiont. Daar op fa g men ander d i
Maag den dünnen D am q , met fyne Bloetvatut
en doorfchynende inhaud, die daar graenagtig door,
fcheenen. Maer mets was cierelyker te fien , a li
de draajen der Darmen, die beel in bet midden vafi
de Buyk, met twee iiftin d e fiangWyfe krinkeiin-
gen r r , haar fe e r ardentelyk en riguliir om maH
kanderen omßingerden: Waar op men voorts fa g %
dat de eenefig mei den regten Darm s kwam tb
vereenigen, dewelki dm tujfthen de tweeagterftt
Voeten den Aars maakte t, Egtcr was de difiirt,
Etie tuffeben de dikke en dünne Darmen niet fe e t
groot in de Gyrinus. Gelykfy ook in de menfcheiyki
vrugtniet en is , nlwaar men in het begin, faßen
denDmnen, Kartei, enRegten Darm ,feer Weynig
mderfcbeyt f ie t , gelyk ik dat »mm, kan verteontn in de perleVis anWdieTritmïiter7nteffi“| r W ^ ven’omn i n i
”um Tw u e ,C o lon & Re£i:um diffeIeDti, .\ ^ amey a n een Menfibeiyke K ru g t,d iefesm a n
odumin Foetus humani, ü a d im j * ’ -S‘ drMgm
Wulinn demonitrare vaieo. j
Vei Ai aa ad aa as