J O A N N I S S W A M M E R D A M M I I
defcriptis conilat Cruribus 5 quae ut apicibus
fuis ínter fe mutuo conjun&a fu n t, ita & fi-
inUl ambo , & lìngula feorfim, moveri queunt.
H iñ e , dttm Aculei alterum Crus in vulnere de-
fixum é ft, alterum in cerea ukeriuS& profundius
feo intrudi pote'ft ; atque ubi hoc uneis fuis fir-
matum haeret, illud irerum altius vulneri in-
finuari, & aeque profundé iftio profundius
étiam, quam priüs, immitti : ut adeo hac ratione
Aculeus, una cum fua Vagina, fèfe profundius
tüm in plagam penetrare queat. Propterea &
frequenter obfervatur, quod alterum Aculei
Crusmagis intra Vaginam retra&Um fit ; alterum
vero magis etiamnum inde eduitum. Ita cum
Apis chirothecam eoriaceam compunxit, Acu-
leusque turn inde protrahitur;haúd raro evenit, ut
alterum Crus ulterius extra Vaginam protenium
appareat, quam alterum : fcilicet Crura tunc
inaequaliter defixa fuerunc, alterumque altero
firmáis,ope recurvorum luorum uncorum, im-
pa&um faaefit. Quodfi autem Aculeus , una
cum fuis annexis, recentilfime e x Ape evulfus,
leviter tantum alicubi in partem euticùlae no-
ftrae callofam immittitur ; experimentum modo
didhitti fponte naturae fefe offert : cemi-
tiir enim tUnc liquidò , quod Aculeus feíñet
quam oCyflime profundius profundiüsqü'e in plagam
p ènetret, nihil interim mali àdferens ; modo
calli fatis magna fit craffities, ut Venenum in;
vafcUla usqtie fanguinea pervenire nequeat : in ,
fanguinem enim praecipuas id vires fuas ex-;
feriti
Jam vero ternpus eft de Unds recurvis Acu-
lei magis figittatim agendi. Acuto fi microfco-
pio eos objeceris, propemodum fimiles effe
videbis unguibus Felium, id e f t , nodnihil in-
curvos introrfum réfleóìi : praeterea vero apicibus
five extremis gaudent penitus transluci-
dis: at nequáquam , uti Felium ungues , mo¿
biles funt. Crura namque , qiiae Aculeum
conftituunt, horumque Unci re curvi, omnia
quidem plane cartilaginea funt * fatisque flexi-
lìà i verüm neqüaquam articulorum aut com-;
miffurarum intervento conjunguntur.
Igitur nec in Vagina, nec in Aculeo, ulli anim-
advertuntur articüli aut jun&urae ; quamvis
aliquando mihi ita vifum fuerit. Scilicet error
hie meus inde turn proficifcebatur , quod, inter
contreftandum, aer in vaginae cavitatem
fefe infinuaverit, qui & claritate fiia , & bul-
lUlarum, quas formabat, adminiculo , liquorem
venenatum , inVagina etiamnum haerentem,
ittterftinguebat: ut ideo in fpeciem mihi apparue*
andere daar voorby en dieper in de monde ihfiee.
ken, ende dot dan vafl gehaakt fynde, feo kan h
weer bet -ändere Been dieper in de monde fndtittgen,
en dot bynaa 00k voorby bet gefeide Been fiee.
ken, ende alfoo kan ß g de Angel ende de koker
te gelyk, dan dieper in de monde trekken. So»
feet men 00k dikmaals, dat bet Been des Angels,
irtóèr binnen ende inmäars in den Koker is getrokken, I
als bet andere ,* dat f 00 laag daar dañ niet in dp* I
maars gefcboöven is. $00 mànheér de Bye ih èeii I
leere hantfehoen gefiooken beeft, en men trekt dt I
Angel dan daar uyt : foo feet men veelmaal, dot I
bet eene Been fig verder boven de koker vertoorit I
uyt ie fieeken* als het-andere ; dan dit kofnt van I
meegen bet ongelyk haaken der Beenen, maar van I
de teine meerhaäkskens vafier gehouden 'h'ebben als I
de andere. Maar als men den Angel mct fyndee- I
len effen uyt de Bye genoomen heeft, en die even I
in het eelt van ms v il laat infieeken, foo kan men I
bet voorgefielde experiment klarefyk en natuurelyk I
fien, ende in een ogenblik den Angel dieper 'cniè I
dieper feg in de monde feen inmringen, ende dai I
fonder fchaade ; fob maar bet eelt dtk genoeg is , en I
dät het fenyn niet tot in de bloetadcrkens komen kan, I
mant op het bloet doet het voornamelyk fy n íwr* I
king.
Maar nu is het ty t , ’om particular vóti È I
meerhaaken des Angels te fpreeken. Als men de• I
felve met een govt vergrootglas befiet, foo vertoheii I
fy baar ten naafien by als de klaáumen van etil I
Kat , dat is mat kromagtig naa binnen geboo- I
gen; nog feet men dat fe op haare eynden of tip I
pen heel doorlugtig fyn, dan niet bemeegelyk gelyk I
de klaaumen van een Kat : maar de Beenen die den I
Angel maaken , en 00k fyn meerhaaksktns, die i f I
alle heel hoornbenig , mel buygfaam, maar nid I
gtarticukert o f met geledingen.
In de kookerfob mel als in fyn Angel äactr fpddn I
ganfch geen junfturen o f leeden -te mèrken , bti I
geen my egter mel foo gefebeenen heeft : maar de I
reeden masdoor dien met bet bandelen-daar‘helft to I
de holte des Kokers mas geradkt, melke luàbt dim 0® I
onderfebeitdoörfynklaarheid enbellèkens tujfehen 1$
fenyn, dat nog in de kooker mas, kmam te maakent
dm
f t I B L I A N A T U R A É.
merit, quafi jnnäutis intcrftinfta forec ipfaj datfig dan vertoonden, als o f er junltuurth inde
Kooker des Angels maren.
Als de Angel buyten over de Kooker uytmaarts
Aculei Vagina.
Quodfi Aculeus extra Vaginae oram protru-
fus eminet, Apisque eo tempore fuum venenum
excernit; tunc id haud ultra Vaginam
movetur, fed circa hanc fpecie guttulae com-
paret. Attamen quando udus forte vel humi-
diis evadit Aculeus, virus etiam. ulterius fefe
diffundit : quemadmodurh e v e n it , cum A-
pis i6lum cuiquam infligit, venenumque
dein fuum vulneri infinuat. Nec enim fane
fieri id aliter poflet : quandóquidem Aculeus
, Utpote cujiis. poltica pars craffior eft :
fi n i t i vulnus tam exa£te obthurat, ut ve-
neno, nonnifi per Crürum Aculei interftitiüm ,
éò introitus concedatur.
Cèrtiffimum èrgo eft, quod de Apibus fer-
tur, adagium: u b im e li ibi fèl. Et quamvis
in haCCe Mufca nùllam inveniam bilem j fel ta-
menjìve venenum in ea quam manifeltifiime
dignofèi, imo féVi negotiö etiam iatis copiofum
inde colligi poteft: prout aliquando efficere co-
nabor, varia deinde circa hoc virus experimenta
inftituturus. Facilius quidem foret * e Cràbroni-
buSj Vefpis, Bombyliisque id obtinere; utpote
quorum veneni Velica grandior éft: at vero
Animalcula haec non adeo numerala acquirere
licet, quam quideni Apes. • Si quis autem Ve-
fieülam Apis veneniferam veneno repletam invenire
geftit ; neceffum e f t , ut Apem ilico
interficiat : id qùód fieri poteft eandem ftatim
in lagenam Spiritu V in i pienani conjiciendo.
Aliter etiam fungi, quem Crepitum lupi vo-
cant, aut panni linei, in fpeciemigniariaere-
iliculae contorti, fumo , abfque contreftatio-
ne,in deliquium agi atque occidi poffunt Apes :
qui quidem optimus mihi videtur eas^vita pri-
vandi modus. U t enim vel leviflime faltem
ipfas etiam Velpas, Bombylios ; & Crabrones
contreftaveris j mox formidabili de Acùleo v irus
fuum emingunt : unde tuncejus nihil inVefi-
eula datur, quae alias eo plena invenitur. Aliquot
ejusmodi Velìculas, tanquam dignilfimas,
quae curiofis oculis perluftrentur, etiamnum
adfervo.
Modus venenum colligendi ita fe habet;
Aculeum una cum Veficula fua venenifera fi-
mule corpore protraile; tumque V eficu la , uti
Icone heic repraefento a, extremis digids pre-
henfa, Aculei cufpidem in tenuem tubuìum vi-
treum immitte, inque hunc deinde venenum
0 Veficula per Aculeum exprime, quod poft-
modum inde rurfus in aliud vafculüm vitreum
fiatu!
gefeboven Jiaat, ende de Bye excemeert dan fyn
fenyn, foo gaat dat niet vorder als de Kooker is j
daar men dan een droppelken f ie t ; ten fy de An-
gel not d f vogtig mierd, maar door het fenyn dan
vorder uytfypert; als gebeurt manneer de Bye ie-
mant kmetß ,en het fenyn dan in de monde dringt .* ■
dat 00k nootfakelyk is, mant de Angel agter dik-
ker fynde, die fiuit de monde foo digt, dat het f e -
nyn geen andere paffagie, als in de openingen door ~
de Beenen des Angels, toegelaten mord.
Seeker is dan het fpreekmoori omtrent de Byen\
daar Honing is, is gal, en hoemel ik in deefe Flieg
geen ’gal vinde, foo is de gal o f het fenyn daar in
feer merkelyk te kennen, ende ligt en makkelyk om
fe lfs in kmantifeit te vergäderen, dat ik [t eeniger
tyt eens doen fa l , ende daar dan verfcheide expe-
rimenten van neemen j dat omtrent Hovfels, Wefpen,
Hoorntofrens, alfoo het Fenynblaasken daargrooter
is, ligter te doen fa l fyn 3 dan men kan die foo in
övervloed niet hebben als mvl de Byen: Waarom
foo men het Blaäsken vol van fenyn mil vinden,
foo moet men de Byen dadelyk dooden, dat gefchie-
den kan, met.haar fchielyk in,een vles met Brande-
myn te merpen, Anders kan men nog beeter door
hei rooken van den Bovifi, b f door famen ge-
rolt linnen, tot een lont gemaakt, haar gahfchelyk
met aanrakende doen befmymen en 00k dooden, het
melk ik dan oordeete het befie te fyn. Want anders
hoe meinig 00k dat men felfs de Wefpen, Hoorn-
iorrens en Hör]eis handelt * dadelyk urineeren fyhaar
fenyn door den vreeffelyken Angeb, ende alfoo eh
vind men dan niets in het Blaasken; daar men het
anders vol vint. Ik bemaar tot een groote curieu-
fiteit eenige van deefe Blaaskens.
De mänier om dit fenyn ie vergäderen i s , dat
men den Angel ende fyn fenynblaasken te gelyk uyt
het lichaam neewt, ende dan het blaasken tuffcheh
de tippen der vhgeren genmen hebbende, als hier
afgebeeld morta, foo moet men den punt van den Angel
in een dun glaafe pypken fieeken, ende alfoo dari
door den Angel het fenyn uyt het Blaasken in hei
glaafe pypken drukken, het melk men dan in hei
B b b b b b eene