J ;0 A Ñ N l S S W A M M E R D A M M 1 1 « 5 8
detrudere, ut fob aquis permaneant : quia plu-
rimus aer,quo eorum corpus turn repletumeft,
obftat. Quando autem àerém i'ftum rurfos per
Caudam efflarunt; tunc fpónte foa demergun-
tur, nec prius iterum in aquae foperficie fluitare
poflunt, nifi .poftquam eò rurfos eveffi , dif-
panfis ibi Caudae foae pilis, novum acrem bauferunt.
' , .
S i veropenitus eos ex aquis protrahasj'omms,
quern ex ercent, motus circa folum Caput ob-
fervatur: quoniam tunc Pedum duntàxat iuo-
rumadminiculo fernet unicè promovent. Quum
autem, ut hoc fieri queat, neceflum fit Caput eorum
fimul fle a ijid e o turn quafi Ore foo incedere
hi Vermes videntur : duni interim nonnifi
binis fois Pedibus id perficiunt.
Vermes iili fob initium. Junii menfis -, alias
Citiusy alias ferius, prout aeftasmagis miniare
calida e ft, tam dulcibus quam falfis m aquis
reperiuntur. Quandoque numerofiflimi ultro
fefe quafi offerunt ; aliis iterum temporibus
non fine infigni difficultate eos invenire licet.
In foffis rura pafcua ambientibus plerumque
deprehendunturj praefertim vero circa ilia ea-
rum lo c a ,in quibus herbarum viridinm, paffim
aquis interftinaarum , copia datur: ibi emm
Vermes hi faepius inter & foper herbulas hue
iliac repete obfervantur. Quin crebro etiam
circa foffarum crepidìnes offenduntur.ubi Caudae
foae adminiculo in aquae foperficie flui-
tant Capite & Thorace deorfom pendentibus:
turn autem Roftro & Pedibusfois.utpote quae
partes fibi mutuo Temper proximae font, coe-
num & argillam fuffodiunr atque perquirunt.
Hac videlicet ratione Vermes iili foum
quaeritant alimentum , quandam nempe mate-
riem v ifcid am, quam in minonbus iacufcu-
lis & circa oras foffarum invemunt: in latis
enimprofundisque aquarum colleSionibus haud
1 .1____QUfffm TOSblyven,
van wegens de kwantiteyt der lucht J k fi
in haar lichaam getrokken bebben. Maar als.fi
diedoor de Staart weer heb'ben uytgeblaafen,
finken fy van feine, enfydryven tuet eerner^
bet water, voor datfe %beer aan de oppervlakte ««
bét/ehe gekomén Jyn, en de bayrkens van hm
Staart uytgéfpreyt bebbende, op bet nieuv) gm
•aajfem bälen.
Maar als men fe heel buyteh bét water trelt j
foo is al haar beweeging alfeen omirent bet Hooft,
alwaar fy met de Voeten älleen haar dan voori
trekken; en alfio fy bet Hooft hier toe moetenbuj•
gen, foo febynt bet, o f f y met de Bek voortgingeif,
■dat egter met als door haar twee Voeten gefebiet.
Men virit ze in bet begin van de maatit Junj)
fomtyts vroeg, fomtyts laat, naa de Sortier betttf
kout is. Sy fyn foo wel infoete, als in Joute witteren.
En fomtyts in een feer groöte menigte;
dan op andere tyden heb ik fe met groote moeft
moeten foeken. In defiooten tuficben de Wejlm
den vindt men haar gemeenelyk, voornamelyk far
veel groente is , en die hier en daar door bet mir
is gefcheyden. En foo fiiet men fe tuficben en mer
de groente dikmaals hèen en weer kruypen. OA
vint menfe veel aan de kanten der floaten, daar mti
fe dryven fiet op baar Staart, bet Hooft en it
Bor f l om laag hangende, daar fy dan in de moi-
der en kley met de Bek en Beenen vroeten, ml
daar de Beenen fÿ n , is dé Bek , en daar de BA
is, fyn de Beenen.
En op deefe wyfe foeken fy baar ko f l , dat «ni*
ge flymerigheid is, die fy in dekleene plaskens, 4
aan de boor den der flooien vinden, want in brd
en di epe wat eren fiet men fe nooit. En
ten voi water fyn , foo fehietenfy béel 1
cnimprofondisque —
unquam eos ^ oh. J„ k v hct ¡aníJ kruypin. unijuiuu cm u u p ----------- — - En dat fiir m * t »;
foe aquis repletae fpnt ; tunc 1 1 , « um o - ^
tinendi gratia, pen.tus; f e L * 1 - *
gun t; uno' P ^ pte^ perquam fingulare fiaan; waar door fy dan defelve vertoonen als ^
cum is smerfi m m i w m b h b i
hLr — ■ H i ■ I 8 ßaah H I rum pilorum, quos in Caudae extremo gerunt, fa r iehsaam haar h f l.
compeliant I quo f i t , ut diffi pili perfpicuam
quafi margaritam, quae fob aquis fefe movet
continere videantur. Quum vero Cauda Ver-
mium fob id tempus forfumporrefta fit; ideo
fuuto iili viftum quam commodiflime tunc quae- ^
rere poffunt. i
Cae-
B i b l i a n a t u r a ë .
Càeterum hiite admodum efl: hoc Animkl-
¿ulum .prorfus nihil mali crearls, nec mordens,
nec ullà ratfone laedens : quamvis in longe
aliamquis adduci opinionem facile poflet, ii,
mirificas illas Pedum , circa Os fiiorum, mo-
tiones confpiciens , hos force prt> Lingula aut
Aculeo Venenato habuerir. A t falfa haec fune:
nam Oris bftium , in quod Vérmis pabulum
fiium fu’gendo adtrahit, fub acutae exeremita-
lis Róltri finu invenitur.
Pabulum, quo hi Vermes maxime utunturj
argillam, mollemve terram effe animadverto,
quamvis minutiifimos edam lapillos rubros,
exilesque arenulas , quandoque intermixta de-
prehedderìiA , cüm eos aperuiffem. Interim
haud fum tameii explicando, quanaiii ratione
proptér àngìiiliam Oris fieri poflit , ut ma-
jufculaeejusmodi pardculae ab iftis AnimalcuJis
ingerantur. Unde crediderim , ea tantummodo
particulas terrae, co en i, atque argillae fubti-
liores, vifcofas, fugendo deglutire , quae va-
iìas deinde ili Ventriculò fubire mutationes co-
guntùr: prout in Anatome horumee Vermiumi &
Nymphae ex iis nafeentis j poitmodum accura-
tius demonltrabo, fimul tunc deferipturus,
i quomodo vel ip'fa eorum Inteitina quoque exu-
; viasponant.
Ad Vermes hofee, pro inÌlituendà Anatome,
énecandos variìs ufus fum mediis. Spiritus Vi-
! hi huic operi exfequendo haud adeo accommo-
datus eft: nyfthemeri enim lpatió- v ivi in eo
fuperfiint j & force adhuc longiore tempore :
quod tanieiì nóndum expertus fum \ quando-
! quidem me taedebat diutius exipeótando pre-
tiofilfimum niihì tenipus fruftra cdnterere. Gum
hutèm e Spiritu Vini eos rUrfus protraheretn,
acque in .pluvìam in ter alios conjicèrem; ilio*-
[ inni quidam per plures etiamnum dies fuperfti-
! tÈS erarit \ donec tandem omnes inciderim vi»-
I vos, hincque älii dentio quaerendi mihi fue-
nnt; Vidi eos in Aceto quoque diu admo-
dum vivòs permanfiffe: qUin ideMidem inde
; prorepebanty& fortius illic , quaìh plerümque
maquis folent; fefe coinmovebant. Nónmilliper
bidui uniusque nóétis fpatium yìtaitì in iito liquore
protrahebant, alii longiore eciaitl, bre-
| viore alii tempore fuperérant. In Spiritu Te-
iebinthinae tarnen vix ultra horaé quàdran-
iem durare poffunt, quin mori'antur: néc fane
I Vl u inelegans e f t , quomodo aér turn tempos
ns ^ er ipforum pilos & corporis diviiiones
? J t r ^ XUS ^aereat> ut fere jurares, te qüa-
penpicuum argentum videre.
Indù-
<Hè
Ander/ins is bet een onnojel Dterken ,dat gänfeh
geen kwäat doet, nog byt o f kwetfi , gelyk men
fig ligtfou verbeelden, als men omtrent de Mont
de feer aardigebeweeging der Voeten f ie t , die men
■ voor de tong, o f eenigen fenynigen Hngelfou hm-
nen rteemen. Maar dat kan niet weefen, want
de ingang des Monts ftaat onder de bogt van bet
fpitze eynde des Beks± daar hy het voetfel alfuy*
gende inneemt.
Het voetfel, datfy het ineefi gebruyken, bevind
ik kley o f weeke aarde te fyn, daar ik ook fonimige
feer kleene roode brokskens fleen, en kleene fände-
hns in gevonäen heb ; als ik haar opende. Dart
ik kan egter niet weeten, hoe fy die inneemen, om
de engte van baar Mondt. Soo dat ik vertrau '
dat fe de fubtik deelen van aarde, modder en kley,
die fiymerig fyn , alfuygende doorflokken: dewelke
dan verfcheyde veranderingen in de Maag ontfan-
gen; als ik in de anatomie defer Wurmen, enhei
Popken nader vertoonen fa l l en ook befebryven,hoe
fy haare Barmen felfs vervelleni
Om fe te dodcii, en dan te ontleeden, heb ik verfcheyde
middelen gebruykt. In Brandewyn gefebiet
dat niet feer lig t : want fy leeven daar wel een
dag ende een nagt in. En o f fy daar nog langer
in leeven, dat heb ik niet befogt, om dat het my
verveelde foo lang te wagten, daar myn tyt foo ko-
fiefyk was. ■ En als ik fe dän uyt de Brandewyn
mm ,en weer by de andere Wurmen wierp in regen
water, foo leefden eenige daar van nog verfcheyde
dagen, tot dat ik Je alle levendig op fnee * en weer
andere mofi foeken. In Afyn beb ik fe meede. een
langen tyt fien leeven, en fy kroopen daar geduurig
buyten en fy bew'eegden haar doe meir, als op haar or-
dinaire monier in het waten Eenige leefden daar wel
twee dagen en een nagt in : fommige länger, fom-
mige kotier. Dan in Tberebinthynrgeefi fierven fy
in een groot kwartier; en het is feer aardig daar
in tefien, hoe de lugt tuficben haare bayrkens, en
in de inkervingen van haar lichaatn aldaar blyft
hangen, foo dat defelv'e f ig , als een klaur filvery
baar op die tyt vertoont♦
lie ee ee eè Ñaa