ogenblik infyn contrarie ophouL
V tilt
4. de inwendige lugt in bet Hert
wort. Ten $. de notwendige verdikt, of van Fm
plaats geßooten. En ten 6. dat de Vefels van k\
Hert weet uytgerekt a f gedilateert worden.
excutratur. Atque haecquidem omnia turn tem-
poris praecipue innotefcunt, cum Cor pro momento
veluti in contrazione Tua ceflàt. Quarto
deinaer interims, in Corde 9 rurfus rarefit.Quinto
externus contra condenfatur, aut e loco
fuo protruditur. Sexto demum Cordis- fibrae
den 110 extenduntur five dilatantur.
Si vero quispiam forte mihi objecerit,aeretn.
heic praeter naturam dari} ei quod regeram in
promtu habeo, aerem quandoque in Hominum
recens morcuorum Cordibus quoque a me de-
prehenfum efle. A t , quum id tamen minus
etiam ordinarium fit j propterea in locum ae-
r is , quem in Corde pofui , Sanguinem fubfti-
tui velim. Sanguis nimirum , in cavo Cordis
contentus, ab hoc contraZo itidem conquaflatur,
denfatur ac expellitur. Quin fimilia quoque pati-
tur, qui per ipfius Cordis Venas Coronarias turn
fluit Sanguis , atque de his excutitur: quam ob
rationem Cordis fubftantia etiam fub id tem-
pus notabiliter pallidior evadit. Porro dum
Cor fic in fe ipfum compingitur, extrinfecus
ambienti« aeris rarefaZio pariter locum habet.
Tandem & motrices Cordis fibrae fimili fe
modo fortiter quoque conftringunt, ac de in-
flato Corde paullo ante memoravi. Imo, quae
ibidem recenfui, phaenomena ultima, primis
oppofita, heic itidem in fubfequente Cordis
naturaliter conftituti dilatatione veniunt con-
fideranda.
E x hifce igitur omnibus abunde elucelcit,
longe plura profeZo in Mufculorum contrazione
animadvertenda e fle , quam e a , in quibus
haZenus AuZorum fe exercuit induilria. Et
praeprimis quidem accuratiflime obfervandum
e f t , quanta v i motrices Mufculorum fibrae ,
dum contrahuntur, in fe ipfas'coeant : ut fane
viderim, ea s, quibusdam in Animantibus, vel
triplo etiam crafliores turn temporis red d i,
quam fub perpetua & naturali fua contrazione
fuerant. Quapropter & contenta earum
omnia, quae in v a fa , ipfas permeantia, influ-
xerant, violento ìfthoc motu validiifime inde
exprimebantur. Unde id quoque proficifcitur,
quod Mufculus Animalis fanguinei contraZus
longe pallidior fit fernet ipfo non contraZo
prout D. Stenonis itidem animadvertit.
Quin ratio etiam hinc p atet, cur determina-
tus atque reiteratus Mufculorum motus natu.
Maar ajfoo men my kan voorwerpen, datditte*
gennatmrlyk is, foo kan ik daar op antwoorden
dat ik 00k fomtyts wel iugt in de Herten der Mein
fchen, die wen geßurven waren, beb aangemerkt,
Maar alfoo dit meede niet oräinaar is, foo moet
men in de plaats van de lugt, die in bet Hert van
my gefielt wort, bet Bloet neemen<,dat in de contra*
fiie van bet Hert aldaar gefchud, verdikt, en uyt* .
geßooten wort, ads.ook.het Bloet, dat in de Kmn-
aders van bet Hert felfs is , en. dat aldaar uytgg.
drükt wort; waarom bet Hert 00k op die tyt met.
kelyk bleeker wort. Ten anderen, als bet Hert foo
lnfyn felven inkrimpt, foo heeft de verdmningvan
de uytwendige lugt meede fyn plaats, en eyndelyk
foo fluyten de beweegende Vefels van bet Hert im
meede vafi in malkanderen, als dadelyk van btt op-
geblafe Hert gefegt'is: en welkers contrario m
00k hier in de volgende dilatatie van bet Hert rm\
conßdereeren.
Üyt alle bet wetké dan blykt, dat daar vry mtet*
der faaken in de contraäien der Spieren moeten
geconfidereert worden, als tot nog toégedaan is.
Synde voör al wel in aanmerking teneemen, boe
fierk dat de bewegende. Vefels der Spieren in haare
contraäie in een bimpen, foo dat ikfe wel bykant
driemaal dikker in fommige Dieren op die tyt heb
fien worden, als wanneer fy in haare geduurige en
naturelyke contraäie waren. Waar door dan alle
baare inhoud, die in de vaten, dewelke daar doof
liepen, ingevloeit was , met kragt uytgeperfi
wierd. Waarom ook een gecontraheerde Spier m
een bloetryk Dier veel bleeker is, als een Spier,
die niet gecontrabeert is , als 00k van de Heer Sie*
nonis is aangemerkt.
En foo is dit ook de reeden, dat de p.
neerde, o f de gereitereerde naturelyke beweeging
ralis notabilem in corpore calorem excitet ,\ d e r S p i e r e n , e en k en n e ly k e w a r n t e a a n bet tc aan
Quandoquidem enim Mufculi velociifimis fuis j veroorfaaken, door dien fy bet Bluet door over
contraZionibus Sanguinem ex fe propellunt¡fne lle contraäien uyt baar ßootende, de ganß
non poteft non tantö celerior inde motus at-\maßd bloeds foo veel te veerdiger beweegingeK^
que'
O
«je cireuitus fanguineae maflae conciliari:
odChirurgi, folä doZi experientiä, pulchre
¡Üb phlebotomiis in ufus fuos convertere no-
ront ; quippe qui feipionem aut fimile quidpiam
aliud illi, cui Vena fecanda e ft, manu traZan-
dum rotandumque exhibent ; ut Mufculis fic
ad raotum excitatis Sanguis celerius e Venis
protrudatur. Imo vel fola etiam imaginatio id
jpfum efficere apta nata e ft: quum Mufculi
noltri ab hac itidem diverfimpde determinen-
tur, prout triftes vel jucundas nobis in animo
imagines, quae Cor conftringuut ac claudunt
vel difpandunt, effingimus.
Ipfe ego Leidae in nolocomio puerum v id i ,
cujus de pedibus corrupta per gangraenam Cutis
& Caro noviflime abfeeflerat} qui folo Mu-
fculorum fuorum motu, abfque ulla Ipiritus
compreflione, ingentem Sanguinis copiam ,
perapertum vulnus,cum libitum ipfi e ra t,e x -
primere valebat: id,quod inmotibusmultorum
Animantium pariter obfervamus; utpote quorum
Sanguis eo tempore, quofe movent, citatiuse
vulnereprofluit: quamvis vel Pulmo-
nibus etiam deftituta fint.
Imo eo usque haec fe res exßendit ; ut ipfa
quoque laflitudo inde pendeat, quod Mufcuii
nimia Sanguinis mole diftrahantur, fieque ad
contraftionem fuam inepti evadant: quemad-
modum prima vice obfervavi, cum vitrum ad
flammam lampadis liquatum inflando fingerem :
Mufculi enim mei ßuccinatores hoc fub opere
tarn violenter Sanguine diftendebantur ; ut facultas
eos contrahendi, ac v i eorundem aera
exoreproflandi, me demum penitus deficeret.
Jn Infe&is admiratione dignum e f t , quod
ea tempore hyemali, cum Sanguis & humores
in vafis ipfomm veluti concrefcunt atque com
gelantqr, omnes quoque Mufculorum fuorum
motus fimul amittant: ut hinceórum Membra
& Pedes, fi absque illata v i extrorfum retor-
queantur, hoc tum in ftatu permaneant. Quin
oblervamus movendi hancce potdlatem iplis
au prius reftitui, nifi cum benignior coeli
temperies , aut ubi prope ignem eollo-
cantur. hujus enim exiguo faltem calore fota
vitam quali reducuntur, lèle mov en t, ver-
Mm B h currunt atque volitant 5 donec San-
a humores eorum paullo poft iterum con-
i S priftina hinc immobilitasipfis rur-
m m iUam Herbam diaam
flivó»1Vain men^ us autumnalìbus, quam aemimadTOtì6
’l0n£e mmUS mobilem eDb’ Pariter
Verut»
culatie toebrengen, Het mH de Chirurgyns', al/een
doorbaat ermrentheid, wel weten iepas te bren.
gen in bet Jderlaaten; wanneer fyymant een ./lob
o f .iets diergelyks in de bant geeven, om die met de
bau emdrayende, en de Spieren beweeginde daat
door bet Bloet ß e lde r uyt de Aderen te doenloo- -
pen. Dat ook de imaginatiefelfrdoen kan, die
mn gelyken onfe Spieren op verfebeyde Wy/en de-
termmeert naa dat men ß g droevige o f urmtu
kelyke objeBen morßelt.die bei Hert fluyten offa*
men trekken en dilateeren.
En ik heb fe lfs een jongen te Leyden in het Gäß-
buys gekent, van Wiens voeten bet gegangreneerde
velenvleeflb ejfen gefepäreert waaren, dewelke,
als betbem beltefde, een groote quantiteyt Bloet}
door de ope wonde, alleen door de beweeging fynet
Spieren, kon uytdrukken; fonder dat by fyn aajfem
mbiclt. Gelyk dat ook in de beweegingen van vee-
le Dieren tefien is, welkers Bloet fnelder uyt de
wonde loopt ,a ls fy haar roeren, dan als fy f l i l leg.
gen; hoewelfy fe lfs geen Longen bebben.
. E * & S ^ f o o verre, dat felfs de vlmoeytheid
hier in beflaat, foo dat de Spieren door bet over*
vloedig Bloet gqforceert, en tmbekwaant tot baar
ContraUie worden: dat ik de eerftemaal beb geobfer-
veert, wanneer ik glas aan de lamp kwam te bla.
fen , waar door myne Wangfpieren foo dik van bet
Bloet opfwollcn, dat ik ten laatflen geen kragt meet
hadt, om die te contrabeeren , en de lugt daar door '
uyt de Mont te blaafen.
Het is wonderbaarlyk in de Infetten, "dewelke
des Winters, alfoo baar bloet en vogtlgbeld als
in de Voten ftolt en als bevriefi , dan ook alle de be-
weegingen haarer Spieren verliefen, fee dat baare
leeden en voeten in dat poftmr blyven ftaan als
men f e , fonder baar te forceeren, dan uytwaarts
buygt: en menfiet, dat defe beweeging haar niet ter.
der weder gegeven wort, voor dat de Lugt gema-
tigderis-, o f dat men f e by bet vuur brengt, daar
een kleene wärmte baar doet als berleeven, bewee.
gen, neren, jaa lopen en vliegen: tot dat baar
,bloet en vogten weer een weynig daar naa verdikt
worden,dat haar onbeweegelyk maakt op een nieuw.
In dat vermaarde Kruydje roer my niet beb ik ook
aangemerkt, dat het in de Heifft maanden ß g vry
minder beweegt, als m de Smertyt.
G S g g g g g g g g » Mattr