J O A N ¡ I I S S W À M M E 'R 'D A M M 11
ta r , inviétis experimentis atgiie rätiofciniis
prius deftru&a, hauti improbabiliter arbitrami?
Animalcula ifiha ec, quàe in foiiis, fru&ibus
& c . iriveriiiintur, a fruéhis ilia ip fa anima
& naturali ' virtùte1 generari, j quae fruétus
producit & plantas. A jo , non ifnprobabi-
'lem effe iftam hujus V i r i cogicationem ^ e x periments
eniirn, quae circa hanc rem capi
queunt, tot involuta funt difficültatibus^ tarn;
'fpiflis tenebris obfcurata-, atqtie tamopere ìn-
-extricabilia ; ut quis ideo levi negotio ad-:
duci poflit ad ftatuénd'unr, qhod Animalcula?
e x ipfis plantis géierentur.
H ae c etiam ratio me ’ìhcìtavit ut plurimo:
'labore, nec'finetaediofis difficuitadbus, origi-:
nem Vérmis in Tubérculis Salicunfiriveftiga-:
'verim: D. ''Redi èniih dicit , le -nunquam Vi-:
dere potuiffe, qüöd Vérìrfis ifte tiihsniütetur.;
■Et fan e fa teor , quod fadlè ih V ir i hujus fen-
'tentiam fuiffem iturus; fi aeque , ac ìp f e , E-
’rucae hujus mutationem in Mufcam haud de-
•texifièm -, lieque & fimilia Ovula , qua-
*lia in Tubèfculis rèperiUntùr, in Mufcae corpore
animadvertlffem. Ihfupér Doétiflìmo Redi
’haud lärgiri quòque poffuih, quod Vérmis ifte
fe x tanturti Pedibus gaudeat': próut ab ipfo
Vepraefentatur : còhtra enim viginti eutìi Pedi-
^bus inftruéturil effe deprèhéndo.
Verarfitaifien error es hi fun t, kin qàos hòftrùm
quilibet dèlabi "facile poteft. E t fane haétenus
’dièta nequaquam eo animo inmediùm protuli,
Ut Virum mihi amicum refutem : quippe qui exì-
ilim ö , neminem ceriforia virgula notahdum
e ffe , nifi illos -, qui petulàntes , vànaque gloria
tumidi, fcripta quaecunqùe, Canum inftar,
ttdlatrant, & ex aliorum infariiia libi làureólam
quaerunt : quod quidem Bartholims Junior data
quaVis occalfone faétitare folet * ut hinc vel
ipfae ejus thefes hujusmodi fordibus inquinatae
tìnt. Iinò v ero fcripta iloftra omnia eum fo-
Iummodò ad fcopum coflinéàré debent ; ut con-
jun6tis viribus vèritas eruatur : Veritas, inquam,
cu i perpetuo adhaerefcàmiis opoftet , five no-
ftris ea opinionibus faveat , live adverfétur ^
quàndoquidem , praeter folam ejus piilchritu-
tiinem, aliud ve re amabile nihil daturi Haud
igitur Clàriflimo Redi concedere poffum, quod
Olla Animantia e x Yegetantibus, ut vocari fo-
lent, eo modo, quo folia & fruétus inde na1
fcuntur, unquàm procrefcant
Novi eqùidem, Viros quósdam Erüditös ,
quin & in amplilfimo dignitatis gradu conftitu-
to s , memorai am in fcntcntiam perdu ¿tos fuisfe
\fielen natuurjyke kragt des vrugts voort geteelt ¡ ¡ f i
j dm,"waar dtior' by'de' vrugten enflant,niioonbr«,«
Itfe g , d u by dit met 'm ^ aàrfchyulyhordtelt,^
de obfervatuti, die mm hier m iren t km
die-Jyn m n fee wéle'Jtiatighedden gnnnhim’
foo denier én fcp temalyk , mn fig s jt te eai.
ceer'èn , dat men'1igtelyk tôt dat gépeèlin,vm &
de Dierèn uyt de planten fouden groe'yenf/m km.
iieri' over • geb)lagt vi'ot'dèn.
D it isookde reeâen , wàar om ik met vtè(
moeyten en arbeit den ooifpronk van de Wurin
in de ‘xratkèns der- Willegen onderfogt bebbr
vidàr van dät ile Heer Redi / ^ r , dat 'hyhein
riooit'heeft kiinnen fien veränderen. En ikvïoêt
bekamen, dat ik ligtelykltot>fyn gevoelen -Jou ge*
Urnen lebten , 'indien dat ik van gelyken deeft
veranderïng, van de-Rüps in 'een Flieg nietbai
mdervonden ; en van gelyken 'defelve Ejeren in
bet lichaam van de Flieg , die men bi de mt-
kens vind. Sot) dat ik den Heer Redi ’ook niit
kan toeftaan , dat deefe Wunn maar fis Poetin
fou hebb'en , gelyk by hem a f beelt ; daar ik in
tegehdèel bevitide, dät by met 20 Föeten 'begaajt
!4s.
Han dît fy h misßägeh, daar wy alle in vollen
hinnen , ßynde bet myh voornemengeenfins,om een
Hëér, die myh vrieht is , te refuteeren, dat men
ook hiemant behoott Ce doch, als die moetéillif’ en
Jglbrieùs fy n , eh die-, eveh als de Honien ,älle-jehri-
ß en aan baffen , 'fäekende haar glorfe ujt de on-
eer van een ander, gelyk dé jdhgè Bartbolifl
dät in alle occafieh do’e t , ßoo datßelfs fyh fleibii-
gen met deefe onreymgheeden beßnetfyhr, daar om
foo moet dl ons.fchryven a ll een daar t6eftàhn\
em gefameritlyk de waarheid te önderfoeken > lit
ohs altyt behoort lie f Ce fyn , o ffy voor of te-
gens ons was 3 alfoo däar niets bemihnelyk is, ah
alle'en haar fchoonheid. Jk liäh dan dien Hetr
nnt toe ßaan , dât dààr eehigè Dieren uytl*
groéyenàè dingen, foo men die noeint, foudenvoort
groeyen , op de wys, als fy haare bladeren en |wf'
ten voortbrengen.
Jk weet wel, dat eenige geîèerdè9 en fe lfC ^
fia n ts perfoonen tot bet aangeroerde gevoe e>>
ver gevoert fy n , maar ik weet ook, dat e J
B i Ö L l A N À T ü k A Ë .
fe. At feio pari ter, experimentis eam vix ac
pe vix quideih unquam demonftratum iri ; ut
ut vero quam fimillima adpareat. Profefto
eniin fateti cogor, opinionem iftam eousque
veritad confonam videri; u t , nifi Vermiculi
üli in alata atque aculeata Animalia fuccre-
feerent , ego vix quidpiam ulcerius contra op-
ponere poffem'. Verum , ut denique meam
proferam fententiam , cui olim quoque Mediami
excellentiflimum F r. Redi addiótum fuiffe
aniraadverto { ego quidem ita fendo , quod
omnes illae plahtae , folia, fruétus, & exere*
fcendae,in quibus Inlèétaquaedamreperiuntur,
alìi nulli ufui inferviant, neque & aliam ob ra-
tionem aut finem proveniant; nifi iolummodo,
ut Animalculis intus reconditis & tutum, quo
conferventur, domicilium praebeant, & fimul
in alimentum cedant. E t fane ejusmodì an-
nonam extrema heicneceflìtas poftulabat; quan-
doquidem multi iftorum Vermiculorum nullis
omnino Pedibus inftruétifunt, quorum ope procedere
ipfique viétum libi conquirere valeant.
Id quod poriffimum circa Apum atque Formi-
carum Vermes, Pedibus deftitutos , notabile
eli: utpote quorum priores earn ob rationem
ab ipfis Apibus; follicitiflìme enutriuntur ] pofte-
iiores autem a Formieis ideo jugiter in alios
atque alios locos, in quibus alimentum proprio
marte capere valent, transportantur. Qpamvis
veroErucae, quas fupra defcripfimus, Pedibus
donata© lint ; hi tamen turn demum praecipuam
ipfis praeftant operam, quando habitaculum
in quo texant, eli quaerendum : ‘ nequaquam
autem ad cibum inveftigandum inferviuntw Unde
& in partium conftitutione, & in alimento,
quibus Vermiculi intra Tubercula reperiundi
indigent, roaximi fere prae ceteris momenti
rationes litae effe videntur , ob quas vel ipla
haec memorata Tubercula producuntur. Atta-
men merae forfan hae funt conjeéturae, quàs
Natura ipia in fuis operibus , in quibus adora-
bilem ubique & immenfum fefe praebet D EU S ,
nunquam intendit.
Hinc igitur autumo, quod Vermiculi ifti,
qui quotannis intra eadem Tubercula reperiun-
tw.hisque »elut proprii & naturales fu n t ,
«audaliunde oriantur, nifi folummudo e xO v is
UKttoram fibi congenerum ; quippe quae fe-
nen fuum diftis illis planus, foiiis, vel fm-
wibos impriraunt, atque a foris eo inferunt.
flm L’u 7 ldend®“ e ex i i s , quae ante circa
ca ¡11 Tuberculis delitefcentia, & eira>
quae intra Mulcarum inde procrelcen-
tium
73f
relykdoor ondervinden fa l b’cweefen Viorden; boe
feer dat bet met de waarheid fchynt te accordce-
ren ; en dat foo verre , dat ik moet bekennen, in-
dien deefe Wurmkens niet in vliegende en geangch
de Dieren vergroeyden, ik fou daar weynig tegens
kunnen inbrengen. Maar em myn gevoelen te
feggen, waar in ik f ie , dai ook voor deezen de
uitmmtende Geneesbecr F r. Redi geweefi is ; foo
oordeel ik, dät alle de Planten , Bladeren, Vrugten
, en uytuiaffen , däar men eenige Dierkens in
■bevindt, niet anders dienen * nog tot geen andere
reeden 'en ‘eynde voortkomen, als alleen om de Dierkens,
die daar in beßooten fyn geworden, in eehfe-
kere woning te conferveeren, en om haar t i gelyk
tot voetfel te ßrekken. E n dit was ook teh
uyterflen nootfakelyk, affoo veele van deefe Wurm-
kens ganfeh geen Foeten fyn gegeeven; om fe lfs
te loopen,en haar voetfel te foeken. Dät byfonde*
lyk omtrent de voeteloofe Wurmen vah de Honing•
Byen, en de Mieren aan te merken is. Waar
van d eeerß e, om die reeden, door de Byen fe lf5
forgvuldig gevoet worden, en die van de Mieren
worden geduurig van haar op de pladtfen gedraa-
gen , alwaar fy haaar voetfel fe lfs kunnen in netmen.
En hoewel de befchreve Rupfen voeten heb-
ben, foo dienen dffelve haar voornamelyk eerfi op
die ty t, wanneer fy een woning om te fpinnen foeken
, en niet om haar voetfel te gaan vinden. Soo
dat de corfiitutie van deelen, en het voetfel, dat de
Wurmkens die men in de gewaskens vin t, van hodeti
hebben, onder anderen wel de gewigtigße reeden
fch yn t, waaromdegenoemde uytwajjen felver ge-
1 booren worden. Dan dit fyn mogelyk fpeculatien ,
die de Natuur felv e nimmermeer in baare werken
, waar in G O D T altyt aanbiddelyk en ondoor4
grondelyk is , beoogt beeft.
Däar om foo oordeel ik dan, dat deefe ifturtiU
kens,die men alle jaaren in defelve uytwaffen be-
vin t,.en die eygen en natmrelyk aan defelvefeby-
nen ; niet voort en komen, als alleen uyt de Eye-
ren van haar foort gelyke, welkers faat de genoemde
Planten, o f ook Boomen en Vrugten in gedruckt
wort; en van buyten körnende, daar binnen
ingebragt. Het welk klarelyk en ook onweerfpre-
lyk blyki, uyt het geen dat ik van de Eyeren det
uytwaffen op de Wilgeboomcn, en die Eyeren die
Aa aa aa aa a men