Tab.'
X VII.
Fig v.
aa. qq-
J 4 f o O A N N l S S W A M M E R D A M M i l
nun a a nonnihil hutniliore adhnc loco fitifuntj | terße paar deelkens a a mat lagir hog gephatß
duabusque corneis particulis qq exterioribus , ende de twee buytenfte ßvart gejmleurde boom
ijigricancibus , impiantati. Hae i' pf"a e autem agtige deelkens q q ingeplant. ~ *
bina« particulae, una cura Probofcidis Vagina,
interventu quaiuor diftinfilarum articulatio-
rrrt,ad conftituendUm ipiìas
........... , _._0_x........Defelve, te gelyk
met de Scheede van den Snuit, fyn met vier dù
flinfte articulation r r r r aan de alderuyterfie bee-
num rrrr, extremis* quae aa comuiuenuum ipuu^ nige, of. boo.m~aög"töig e deelkens des ho-oj.f t s van. de B-ye
Apiculae caput concurrunt* particulis oifeis five ifeher geconneäeert, waar door dan de geheele
corneis adnefiluntur : ut adeo tota Va gina, Scheede, te gelyk met den Snuit, ende fyn deelen,
nec non Probofcis, hujusque particulae,fimul, door mìddtl van tweefterke SpUrkens s s inwaarts
duorum ope validorum Mufculorum s s , intror» ) beweegt worden; op welken tyt dan de beßbreeve
furo moveantur: quod duro fit , modo deferì- | deelkens baar rnnwaarts ende inwaarts buygen,
ptae particulae fernet retiorfùm atque intror-| ende f io Je gelyk den. Smit verbergen, bedekkm
furo fleaunt I ficque eldem opera Probofci | onde opfluyten| De gejeide Spieren fihynen hier
dem reeondunt, obtegunt, & includunt, M e - . door een dm Meste» t been, waar onder de Keel
morati hi Mufcult s s per tenuem heic tranfpa- I fig vertoont, die te gelyk met de gqjeide Spu*
rent mcmbranulan t: fnb hac vero & Gula f r e n , ende het Mes dat baar bedekt, doorge/needen
conipicitur, q u a e f im u l cum Mufculìs. h ifc e ,& Jyn'
membrana eos contegente, heic a me difciflkeil.
Sufilionem denique fequentì modo perficit
Apis. Cartilagineam videlicet five corneo-o f
Team Probofcidis fuae partem kk paullatim a
pilofa cu e hujusque divifionibus abducit: quo
, fafilo pars Probofcidis membranacea corrugata m
difpanditur & explanatur; cartilaginea autem
arcuatim diftenditur: quum vero ope'Mufculorum
Probofcidis id peragatur ; hirtc neceflario
aèr ambiens fuo e loco extruditur * hujusque
preffione Mel intra & per cavitatem Probofcidis
movetur. In Papilionibus contra alio
penitus modo ilthoc negotium perficituf : fi*
quidem his nequáquam fimplex, verum duplex
eft Probofcis , quae etiam, fufilu perafilo, interventu
innumerabilium articulad onumminu-
tiflimarum, mirabiliter crifpatur atque in unum
convolvitur : ut adeo alia plane ratione fufitum
a Papilionibus inftitui neceifum fit: conftrin-
gendonimirum Punfila refpiratoria, corpüsque
dilatando aèrem repelluñt, hicque repulfus deinde
humorem melleum, cui fugendo inhiant,
inProbofcidem eorum promovet. U t autem fa*
cilis eft Papilioni haec afilio; ita vel Apem
quoque , dum fu g it, idipfum agefe crediderim :
Het fuygen nu van den Bye gaat äldus toe;
namentlyk hy beweegt het kraak o f hoombenige
gedeelte van den Snuit k k allengskens van het
ruyghayrige vel met fyne verdeelingen a f ; waar
door dan het vliefige gerimpelde gedeelte van
den Snuit m op en uytgefpannen ward , ende
het kraakbeenige gedealte wort boogsgewys
| uytgefet: het welk alfoo het door middel fyner
Spieren gefebiet, foo wort de omringende lucht
nootfaakelyk uyt fyn plaats gefiooten, ende den
Honing in de holte van den Snuit binnen in eri
door de felve beweegt. Dit alles-gaat in de Kd-
pellekens heel anders toe,. alfoo de Snuit daar niet
cnkelt maar dubbeit i s , dewelke aldaar ook door
een oneyndig getal van feer kleene articulatien
wonderlyk omgekrult, ende in een gerolt wort, als
bet fuygen gedaan is. Soo dat dan het fuygen
in de Kapellekens op een heel andere wyfe moet toe-
gaan; namelyk door het toeknypen van de. adem-
haalendeStippen, en het dilateeren van het lichaamj
waar door dan.de weg geßote lucht, de foetig-
heid, die fy fuygen, in haar Snuit beweegt, dat Je
makktlyk doen kunnen. Ende ik ook geloof, dat de
quoque Cium lUglc , 1U lp iu u i a g c icv .ieu iu c.M iu ; uByyce,,o upjj d«iioe rtyy»t »auls hvyj fuygt, meede■ -fjo —o —do—et :- ward
quid enim obftac, quo minus limile quidpiam ; hebbende een kraakbeeriig rantkenom fyne Stippen,
ab Apibus queat effici? Quandoqüidem Punfila die van binnen vliefig fy n , waar door fy fig mtt
earum refpiratoria, intus membranacea, car- een langwerpige fpleet, open ende toe kunnen doen
tilagineo gaudent margine, vi cujus oblongam I (op de wyfe als deKikvorfch fyn Strottenhoojdopen
fefe in rimam aperire iterumque conftringere ! en toe ¿Qe t } ¿at ¿e Heer Malpigh.ius wonder net
poifunt : fimiliter ac Rana Afperae filae Arteriae j m e e rt.^ ß 0 kan dat makkelyk van de Byen g*‘
caput diducit iterumque occluditi prout-Celeb. | Spjerm m wn dit ^
Malpghius exafilifiime animadvertit. Umnes I r , , , , r i , r . .. , mns
. . r . T-» • u • fu • bvfotiderfok te befchryven ende a f te teekenen, was nunc Mufculos Partis huiusce fifigulatim qui- -, " r J J J
dem deferibere atque delineatos dare poflem : at m°gefyk> maar het fou een ariger tyt, en e
implic^rer fic negotiö & temporis longiflimi & . oneyndige moeyte vereyffeben, gelyk ook van vee
infi-l
f e l B L I A N A T U R A E :
infiniti laboris : hae'cque etiam ratio e il ; ob quam
plura alia, quae heic tradidi, fumnia cüm accu-
ratione ad ultima usque profequi haüd Volupe
mihi fuit. 4 . -t l .. .. .. ,,,
Poflet nunc qiiispiäm interrogare * an Apis
alio nullo modo, quàm cartilagineam Probofcidis
fuae particiilahi arcuatim tèndendo five
movendo, queat fugere? Cui equidem refpon-
deo, ifiihi omnino v id e r i, quod fola etiam
Punfilorum fuorilm refpiratoriorum conftrifilio-
ne, èorporisque iiii diiätätibne , filfilufii perfi-
cére valeant Apes : nihil enini impedii, quo
minus & hifee tantum adminiculis, propulfus aèr
Mei introrfuni nioveré pofllt. Qiiin ariimad-
vertirtìus etiam, quod Apis j àèrem Pulmona-
libus fuis veficulls haiiftufa , Abdominis annu-
los fimili ratione introrfum & extrorfum ägitet,
ac nos fub reipirationis àfilti motanius Thora-
cem : verum quia Àpum Thorax inimòbilis
e il i hinc Abdomen in ipfis hòcce officio fungi-
tùr. Defcripta igìttir ìilhaec Particula vel
maxime digna e il notatu. Néc poflum rioii hoc
loco iii immenfi & incompréhenfibilis Archite-
fili gloriam fateti, quod heic fimpìiciter tantum j
cónatus firn Particulam hancce deicfibère atque
depingefé : éam namque adeo omnibus
numeris abfolutairi, uti revera e f t , esprimere
, id vero omneni Iongiffime exfuperat hu~
Aiadam dexteritatem. E t fane ubivis ìntel-
lèfiiuà Viresque noftrae deflciunt * quando
Divinam Säpientiäm in nunquam fätis laudan-
dis Dei operibus vel contemplati foltmimodo
ädgrediniur. Cogita hinc , quanto plus tum
èxcelluerint ; qniim niortalitatis leges non-
dum fubierarit. Pfofefilo fola haecce Particula
tam eximio artificio fabrefafita eft j ut inter
primaria Divinàe Omnipotentiaé fpecimina jure
referti poflit. Attamen ratione arfilorum, j
qùibus fcaptus nòfter circtimferibìtur ; cancel-
lorum id duntaxat intellefitum velim : revera
enim notìnifi per trarifennam, oculisqué caligine
velut obcaecatis * De i Opera conteni-
plamur; quanddquìdem itltèlligentia noftra fatui
faltem ignis aemula efl,nulloque modo àpta
us difeernendis, quàe comprehendi neqùeunt.
In aliis Apum Ipeciebus , v. g. in Vefpa ,
Probofcis longe minor e il * nec adeo notabili
etiam gaudet longitudine : cujus equidem dìferi-
óiinis haec mihi ratio effe videtùr, quod liìfce
Infefilis, praeter Probofcidem, alia adhuc fup-
petat vìa, qua ingerere pabulum poffunt ; cum
rapaces admodum, truculentae, atque avidifli-
^ ae Beftiolae. Praefertim vero majori illi
puto ipeciei, quos Crabroiies v o c an t, ejus-
modi
45TI
ändere faàken; die îk voorgefielt hebbe, foo ik die
met de alderuyterfie neerfiigheid wilde vervolgeh ,
fou fhoefen gefchieden.
Men fou hier nu kunnen vraagen , o f de Byè
niet fou kunnen fuygen , fonder fyn Kraakbeenig
deelkefi van fyn Snuit bdogsgewyste fpännen ofte te
berieegen? waar op my dunkt te kunrien antwoor•
den van ja , te weeten alleen met het toeknypen
vanzyne ademhalende Stippen en het dilater en van
fyn tichäam ', wäar door dan de voortgedreeve lucht,
egter den Honing inwaarts fou beweègen : men
fiet ook dat de Bye, om lucht in fyne Löfigblaaskens
tehaalen, de ringen vän den Onderbuik in ende, uyt-
waarts beweegt, op de wys als wy met onfe Borfi
doen * alfoo haar Borfi enbeweeglyk is; .waar
om den Onderbuik dat officie bekleet in de Byen.
Ditbefchreeve deelkendanisfeer aanmerkelyk in de
Byen, ende ik möet alhier tot roem Van den groo-
ten ende den ôhbegrÿpelykeh Maàker bekennen, dat
ik niet als maar fimpel gepoogt hebbe, dit deelken
te befchryven ende uyt te beeiden: want
om het na Volmaaktbeid ende waarheid te
doen, dat gaat alle de menfebelyke bekwaämheid
verre te hohen, gelyk bok ov’er al ons begrip en
onfe kragten te kort fchieten , oin rriaar de God-
delyke JVftheid enkelyk in fyne onvolpryffielyke
werken te befchouwen; wat heerelykheid moeten fy
dan niet gehadt hebben , eer fy het verderf onder-
Worpen waaren ! En feekerlyk dit eene deelken
is foo byfonder treffelyk vän maakfel, dat. het
een booftfiuk van GODS Almogentheid kan ende
mag genoemt worden; dan niet als na de körte eile
van ons oordéel, want fekerlyk GODS werken die
en begrypen wy niet als door duyfière nevelen ;
fynde ons verftant maar een dwaalligje, ende
gans niet bekwaam , om önbegrypelyke faaketi
viel te onderfcheideni
In ahdere foorten van Byen, ais in de fPefpe¡
daar en is de Snuit op verre na foo groot, nogte
ook foo merkelyk lang niet ; waar van de reederi
fciynt, om dát f e te gélyk nog een ardere weg
hebben, om haar voétfel dóor in te neemen;want
het roofagtige, wreede ende graatige Dieren fyn '.
Voornamentlyk is dat groote foort van Byen ,
Horfels genoemt, foo van aard, want fy fyn fot
gulfig, dat fe géeñ eeten weigeren in te neme»;
Y y y y y *1