j 36 J o a n n i s s w a m m e r d à m m i i
tium corpufcula depfehenduncur, òbfervavi : I men iti betlichaam m n de Vliegenfut, dii M
binae enim iftae Ovorum fpecies ne minima : uyt groeyen, beh ondervonden: w ni die tviujm.
r a r in n e a fe mutuo difcrenant. Eyèren verfcbeeìen quidem racione a fe mutuo difcrepant. bei minile ■
Jam ataque aliud fupereft nihil1, nifruc modus
ékplicetur, quo Ovula ¡Ita intra Salicum
'folia ingeruntur. Nec fane multum in hac re
video difficultatis : quum enimMufca mater uno
duobusve armata fit aculéis, atioque infuper
iñilrumento,quod prodeuntibus(jvulis dirigen-
disacduElandis àdaptdtum e i l ; hinc Mufca ift-
haec fane quam facillimé tenella fòlia, recèns
progerminantia-, perforare, faààsque intra ca-
Vernulasfubtiliffimà f ila , vifiim fere fugien-
tia , Ovula depdnere poceft. ld autem revera
ita fieri vel inde edam tanto patèc manifeftius 5
quia in uovellis foliis , recens pullulantibus ■,
Ovulum penitus undequaque liberum , nec
uspiam adhàerens , . invenitur , atque non-
ifiG pauilùlum inter & fubter folii tunicas collocatimi
eit: quin aliquando fubdlia edam mit
i videbar ibi animadvertere foraminulà , per
quae Ovum in folii fubftantiatn iisque delatum
fuerat.
Fateor, hiftoriam hancce tum demum omnibus
numeris abfolutam fore¡ f i , quldquid proib
i i , oculis compertum haberem: cui equidem
praeftando me haud imparerò futurum exiftimo.
Atquöniam haétenusid nondum effeci ; experi,
inerita lane, qua’è ad firmandam meam fenten-
tiam propofui, adeo mihi valida effe vidcntur,
ut validinra defiderare nemo póffit;' Fateor
praeterea lubens, folli perforacionem haud accurate
ac dilUnite fecundum omnes fuas con-
ditìonés a me vifam effe': 'verum crediderinr
quoque, fieri haud poffe, ut oculorum acies
'eousque pertingat. Quis ènim Gulicis Pulicisve.
ìEtu produEtum in cutefuavulnufculum, ftatim
ac inflidtum e l i , videatì Sanè nemo. Propter-
ea id , quod tum in cute cernere lic e t , nonnifi
colorís eli mucado : quae in Salicum folio ici-
dem animadvertitur. Locus nimirum , quo
Ovum inveEhim e l i , atque cum folio junfilum,
haud alia nota fefe diftinguit, praeterquam
exigua quadam decoloratione. Adde infuper,
quod vulnufculum, fuccofo folio a tam exili
Animálculo infliEtum, facile iterum coeat., &
humorum adpulforum interventu obftruatur atque
eoalefcae. _
Verum quanam demum ratione, in uti-
litatem inveEfornm iftornm Ovulorum , T u ,
bercula in foliis laliginis nalcuntur? Quopa,
Eto rarae illàe atque' mirabilès-excrefcentiae.
in aliis piantis arboribusque provcninnt '( Fateor
ten van Eyeren verfcheelen in bet minfie niet
Daar refieert dan allem , om de manm tiis
pliceeren, op welke deefe Eyeren in de bladerenui,
de Willigen gebragt worden. Dat ik oordeel % j,
doen te fyn ', want alfoo bet Moeder-vliegkm m
een oftw ee Angels gewapent is , en dan m itn
'een ander inftrument, dat de uytgaande Kmoi
kan regeeren en bejiiercn ; Joe kan btt Main.
Vliegken beel ligtelyk de uyt/pruytende tun bin,
deren doorbooren, en in de openingen haare fibiiili
en bykans onfigtbaare Eyeren plaatzen. Het qttnfi
.blykelykcr is , om dat men in de jongcuytfpmjtmit
bladeren bet Ey'ganfcb lo sv in t, en 00k Jht nin
aldaar , dat bet maar even tujjen en müet ±
Eliefen van bet blad gepldatßis, enfimtyti fkm
bet my datik daar ookfubtiele gaatkens ingtmr
w ¡erd, daar bet Ey tot in de fubßantie van kt
blad ingebrogt was.
Ik beken, dat deefe bißoriefyn ayterße n
foü bebben, Indien ik dit ogenkennelyk geßm kä)
daar ik my 00k inbeeide raat toe te mettn: im
dat felve tot nog toe niet uyt gewirkt bebbeoit, /»
dankt my, dat de experimmten,die ik beb tmp.
f ie lt , om myn voorßel te bcwyfm , fnofnßjttl
fy n , als men kan verlangen. Ikbtkmookgum,
I dat ik de doorbooring in het bladt niet in ade fix
omJlandigbeeden dißintt gefien beb , (Msril.w-
deelook, dat bet felve mmogekykis. WM®*
kan de fteek enepening van een Mug en .Hna
‘ fyn vel fien , naa dat hy offen geßooktn bttß f
: voorWaär ntemdnt. Endoarumfobis bet gern, bt
menop btt v e lfie t, niet als een verandtringm
couleur,'gelyk men dat oök in de bladeren ittWi~
| legeboomen fie l. Soo dat de plaats, daar bet Ejit-
gebrogt is geworden, en inet bet bladvemn ,
feg niet anders iennetyk maakt, als door ein t»
I wrfibieting van couleur. Waar by menjnk»
fidereeren moet, dat deßeekvanfooeen een
ken tri een vdgtig bladt ligtelyk w eerJoi/V t,,
wort tm:
door de aä\
toegroeyt.
Maar boegroeyen nu, tot benefica m /
gevoerde Eyeren, deWratkensop deWWl ^
d e rn i en boe groeyen die rare
wmffen, op de artdire flantenen Berna ^
ken-,. dat dit m .harde vraag a , en J ^
B I B L I A N À T {] R À fe.
inhiaift effe hanc quaeflionem , & explicatu
perdifficilem. Neque aliud quidpiam refponfi
8d hoc interrogatum dare fcio', n ifi, quod exi-
ftimem, primum iélum, quem Infeétum, ma-
ter plantae, fruétui aut folio, cu i immitcere
Qvum conacur, infligit , vera fit caufaTuber-
culi poitòa nafcencis, qualicunque demum modo
figurati. Nònne hàc ratione Peponibus j
aliisque fruftibus & arboribus , fubulae ope ,
literas & chàrafteres incidimus, quorum ve-
ftigia, paullatim humoribüs intumefcentia, mi-
iabiliter ultra communem fùperficiém fefe ef-
fcrunt? (
Haud tamen autumo , càfu fortùito per fim-
plicem duntaxat iólumid effici;imo vero praevia
Nàturàe defignatione, quae voluit , ut pro-
creatìo horum Infeélorum, atque Tubercula,iis
uutriendisjinfer’vientia , hoc tantum, nec alio ordine
fierent & provenirent. Unde ètiaiii omnium
horumce Animalculorum generatio plàne regu-
laris e i l, neqùe ulli mutationi fortuitae obno-
xia. Magiius Harveus in ilio de Generati, Animai.
Libro affatila quoque demonftrat, quan-
topere iilus ,uno eodèmquè externo inftrumen-
to inflifti, in ter le differantjdum expertusait:
„ Camiti ipfam itium venenàtum a non venenato
j g g & porro,pergit: ideoque confiringit
«fife tfdenfatur, inde tumores d i phlegmones ex-
„ dlmtur. Ipfemet aliguandp ,experiendi catfa, ma-
,,rm m pupugìrmox eandem acu-dente Arami ctti-
àfrmtt- rnanum alio loco perforavi, nec potui
» pndpiam difcriminis infer b'as dms punttiunculas
oimtfcere. Erat tamen, in cute quod di],cerner et,
f ü ) eodxmlocoi ubi veiienaiapunaiocontigerai,
»1**0 fefe i„ tùbirculùm contraili. E t quis
rfaari aufit, renfu praeditas effe plantas ?
r n e ’ eas “ aiiifeIìa fenfü5 “ dicia
«bibiniras fore; fi modo Mùfculis gaude-
S i i d eM n s faìtem impedì-
hcalatem’ qu, ° “ i™ 5 P^antad ftam fendendi
“ S M i Patet hoc:
dem m :___ dièta Senfitiva; cuiqui-
737
beiuftwoorden.. , En ik kan daar niets anders, op
feg g en , als dat ik oordeel, dat de eerfte fteek -
die bet moeder Dierken in de plant, de vrugt o f
bet fila i deet , daar f e haar Ey in leyt, dat die
de waare oorfaak is van bet . volgende geWasken -,
%an wat fäifoen bet fou mögen weefen.. Öp de
wys, alsmen met een. priem de, Pompoetten., en andere
iirugten en boomet}, fetteren en charaElers in
fn yt ; de welke in drukfelen met der ty t door vog-
tigheeden op gcfwollen worden, en feer wmderlyk
boven de gemeine vlakte verboten»
's ramulos foe Ü M WÈÊÊË fu°s
9 cbntrahitf Brachl0™ h i «ttendit
Ä a^ or“ m« Tubercnlorám ,'qbae
& foeta -’ in J ■ ™1™ a,cu|is intns nutrien.
■?* sdtinetj eldl^imoPr0Ven^ ^t'• ^ fi«“ '
««te iEioe “ i™ 0 - qmdem> eas a va- > <luo Awmalcula. piantai perfo-
N ietd k i ik bordiel, dat dit toevalltg, 'en allem
oor de ßmple'ßeek gefcbiet, maar door een voor-
befchtkking van de Natuur, , de welke gewilt heeft*
dot de voort feeling, ende uytwajfen , tot de voe-
dmgvan deefe D icren, op deefe orderfou.gefchie»'
den en voort ijm en j en niet anders. ,r .En daart,
omfoo isookde voortteeling van alle deefe Dicren
beel regulier, fonder de minfie. acddentele verande-
De.grqotc Harveus , die betoont 00k getloeg
in fyn Boek de Gmer- , Animal. . boe feer de ß e ek i
van bet eene en bet felp e uytwendig infiniment ver-
fchilt.feggende doorondervinäng : „ dat het vleefeh
,, leifs de fenjmige fteek van de niet fenynige onT
„ derfcheyd, m vervolgtby derhalvenfluythet en
„ v e rd ik t figj waardoor de brandige, gelwelie^
»veroorfaakt worden, lkheb .fe lft fqmijts, om
, ,d u te beproeven, mÿn h^dmet.eèn.naaide
,, geftooken, aanftonds daar ep defélve met de
„naald-tand des Spiniieltops vryyende, heb ik
1, myn hand op een andere plaats doorftooken, en
„ ik kongeèn ondèrfcheyd altoos tuffchen deefe
twee fteekjensgewaar worden j daar was even-
„w e lie ts m hetvei^dat het onderfcheyde, wanc
„ o p die plaats, daar de venynige fteek gefchiët
„ was, trok h e il ig fchieiykTarnen,tot eenpuÿftq
„ en.,, En wie fa i duroen lochenen, dat de plant
m m m m w w m dat m
]e gewiffelyk fouden betoonen, indien fy maar [nie-,
ren hadden , door welkers gebrek allem fy baat
gevoelen tuet en kunnen betoonen: gelyk dot con*,
träne blykt in dal vennaarde kniydje rocr my
tu et, dat ikfekerlyk oordeel, èerimanier vanfpie-
rengegeeven te fy n ‘ waar deor bet fyne takten
gelyk als o f bet fyne armen waaren, uyt in famen»
irekt. ,
W at de verfcheydentbeid van de.figuurm det
gewaffen aangaai, in S e, fonder dai daar É ierer
tn gevoet worden, mint op de planten en v e rfeh l
nen, daar van pordeel ik f dat de verfcbeydentb'eii
van de ß eek der Dieren, waar miede Jy de filant
* » a a «» « à i y g